L E O N I S
D I V I N A P R O V I D E N T I A
PAPAE XIII
L I T T E R A E A P O S T O L I C A E
DE MISSAE SACRIFICIO IN SINGVLOS DIES FESTOS PRO POPULO AB OMNIBVS CATHOLICI ORBIS EPISCOPIS CFLEBRANDO.*)
L E O E P I S C O P L S
S E R V E S S E R V O R U M D E I AD P E R P E T I J A M REI MEMÓRIÁM.
In s u p r e m a rei c h r i s t i a n a e procuratione, beato P e t r o A p o s t o l o r u m principi eiusque successoribus d i v i n i t u s data, illud Romanos Pontifices s u m m a v i g i l a n t i a p r o v i d e r e necesse est, u t omnes sacror u m m i n i s t sacror i c u sacror a m a n i m a sacror u m gesacrorentes sui m u n e -ris officia, ex q u i b u s commune Ecclesiae b o n u m m a g n o p e r e pendet, studiose et accurate exerceant.
— In iis a u t e m eminet s a c r o s a n c t u m Missae sacri-ficium, pro salute p o p u l i cui quisque praeest, nom i n a t i nom faciendunom : cius vinom officii P a t r e s T r i d e n -t i n i ex praecep-to divino proficisci -t r a d i d e r u n -t .1) Q u a p r o p t e r ne quis i n e a re delinqueret, Benedictus XIV. Decessor Noster, editis Apostolicis L i t t e r i s „Cum semper o b l a t a s " die XIX A u g u s t i an MDCCXLIV,
*) Ezen apostoli levélnek olvasását, bár az csakis püs-pöki kötelességről szól, közáldozároknak, ő emja az ország
biboros herczeg-primása következő szavakkal a j á n l j a : Q u a m v i s autem illae ad solos Ecclesiarum A n t i s t i t e s p e r t i -neant, quia tarnen plenae sunt eruditionis et praestantissi-m a r u praestantissi-m d o c t r i n a r u praestantissi-m , ipsas alii etiapraestantissi-m P r e s b y t e r i cupraestantissi-m f r u c t u legent, P a r o c h i autem in fideli huius ipsius obligationis, q u a districtim tenentur, executione ac implemento amplius confirmabuntur.
Sess. X X I V . cap. 1 de R e f o r m .
edixit omnes et singulos, qui in aliqua Parochiali Ecclesia q u o c u m q u e t i t u l o a n i m a r u m c u r a m g e r e -rent, in singulis Dominicis aliisque festis „non modo sacrificium Missae celebrare, sed etiam illis appiicare, a u t pro n u i u s m o d i applicatione eleemo-synam percipere." — Q u i b u s q u i d e m in litteris a p e r t a Episcoporum inentio nulla est : n i h i l o m i n u s d u b i t a r i non potest, quin P o n t i f e x sapientissimus quod de P a r o c h i s tarn g r a v i t e r praecipiebat, iclein de m a i o r i b u s a n i m a r u m p a s t o r i b u s intelligi tacite saltern et oblique voluerit. Idque m u l t o veri simi-lius a p p a r e t ex eo, quod p r o x i m u s eius successor Clemens XIII. in hoc eodem genere e x p o s u i t et de-claravit. Is enim in L i t t e r i s Encyclicis „A quo d i e "
post. Id. Septemb. an MDCCLVTII datis. t u m m u l t a de episcopalium m u n e r u m p e r f u n c t i o n e dixisset, illud etiam adiecit, s a c r u m p r o populo peragere crebro Episcopos oportere, de se deque Venerabili-b u s F r a t r i Venerabili-b u s suis in hanc sententiam l o c u t u s :
„Cum non n o s t r a s t a n t u m m o d o c u r a r e debeainus infirmitates, sed etiam p u t a r e a l i o r u m m a l a ad nos p e r t i n e r e et ea aeque h a b e r e ac nostra, v e h e m e n t i u s d i u t u s q u e i n t e n d e n d a nobis ad Dominum n o s t r a est oratio, qua, t a m q u a m Ecclesiae fidelium inter-prétés, o m n i u m fidein, spem et c a r i t a t e m ante ocu-los Domini s t a t u e n t e s , q u o d o m n i b u s in u n i v e r s u m quodque cuique fidelium opus est, a Domino impe-t r e m u s . Dei a u impe-t e m e x o r a n d i viam nobis m u n i e impe-t , eimpe-t quidvis adipiscendi etiam aperiet a u g u s t i s s i m u m E u c h a r i s t i a e sacrificium. Idcirco vel m a x i m i s no-stri m u n e r i s o c c u p a t i o n i b u s etiam implicati, sa-crosanctum Iesu Christi Corpus et S a n g u i n e m non r e c u s a b i m u s q u o m i n u s f r e q u e n t e r Deo offeramus, n u l l u m q u e m a i u s p u t e m u s nobis d a t u m esse
nego-9
p o p u l i q u e peccatis Deo P a t r i immolare."
Haec Decessor ille Noster non m i n u s sapien-t e r q u a m pie. — V e r u m q u i b u s Episcopi diebus p e r l i t a r e pro populo debeant, nihil ille c o n s t i t u i t : ex quo factum est, ut i n t e r doctores catholicos at que etiam inter ipsos Episcopos de officio conveni-ret, de diebus discreparet. C u m q u e hanc opinionum v a r i e t a t e m R o m a n a e Congregationes Nostrae ad hanc diem m i n i m e s u s t u l e r i n t , non eadem u b i q u e e x t i t i t disciplina, sed varia in locis variis consue tudo. Nunc vero Episcopi plures, omnem haesita tionis causam sibi p e n i t u s eximi cupientes, signifi c a r u n t avere se et orare, u t de ipsis diebus Sedis Apostolicae a u c t o r i t a t e d e c e r n a t u r , lata lege, cui omnes in r e l i q u u m t e m p u s o b t e m p è r e n t . — I g i t u r cum nihil Nobis tam curae sit, q u a m publica chri-s t i a n o r u m u t i l i t a chri-s et r e r u m chri-s a c r a r u m aequabilichri-s in o m n i b u s locis disciplina, s i m u l q u e velimus Vene r a b i l i b u s F r a t r i b u s Nostris Episcopis, p r a e s e r t i m t a m aeque p o s t u l a n t i b u s satis facere, nihil differen-d u m differen-ducimus, quin differen-de ea re pro potestate N o s t r a s t a t u a m u s ac iudicemus.
Generatim vero et universe officium istud epi-scopate, dc quo l o q u i m u r non est difficile cogno-scere q u a m sit sacris l i t t e r i s consentaneum, et p r a e t e r i t o r u m memoria t e s t a t u m . Quae enim loca caussas rationesque s u p p e d i t a n t , c u r g e n e r a t i m q u o t q u o t s u n t a n i m a r u m pastoros f u n d e r e preces s a c r u m q u e facere d e b e a n t pro p o p u l o quem r e g u n t , ex iisdem locis efficitur, idem plane esse officium E p i s c o p o r u m : s u n t enim Episcopi in m u n e r e pasto rali principes. Sic a p r i m o Ecclesiae o r t u r e r u m ex-t e r n a r u m a d m i n i s ex-t r a ex-t i o n e m deponere Aposex-toli p r o p e r a v e r u n t , quo sibi cominodius orationi et mini-sterio verbi insistere liceret.2) Et P a u l u s ad Colos senses de se ipso Non cessamus, inquit, pro vobis orantes et p o s t u l a n t e s u t i m p l e a m i n i agnitione vo-l u n t a t i s eius in omni sapientia et intevo-lvo-lectu spiri-tali.3) E t ad Philippenses ; Gratias ago Deo meo in omni m e m o r i a vestri s e m p e r in cunctis orationibus meis pro o m n i b u s vobis cum g a u d i o deprecationem faciens.4) E t ad hanc deprecationem, in qua P a u l u s c u m gaudio et g r a t i a s agens Deo semper haerebat non est d u b i u m , quin sacrificium E u c h a r i s t i c u m adhiberet, quod est p r a e s t a n t i s s i m u m precationis genus, et cuius ille p o t i s s i m u m caussa pontifices
2) Act. VI, 4 et seq.
3) A d Coloss. I. 9.
*) Ad P h i l i p . I. 3—4.
fex ex h o m i n i b u s a s s u m p t u s pro h o m i n i b u s consti-t u i consti-t u r in iis quae sunconsti-t ad Deum, uconsti-t offeraconsti-t dona econsti-t sacrificia pro peccatis.6)
Q u e m a d m o d u m vero ex his locis p e r s p i c u u m est, omnino Episcopos debere rem divinam pro salu-te p o p u l i saepe facere, ita facile i n t e l l i g i t u r q u a m deceat, iramo q u a m oporteat in diebus festis singu-lis facere. — E t e n i m festi dies s i n g u l a r i q u a d a m ratione religioni addicti et consecrati s u n t : per eosque, assueti inter missione laboris, christianis pra,ecipitur plus operae iis r e b u s t r i b u e r e , quae ad excolendum e x p i a n d u m q u e a n i m u m p e r t i n e n t ; ma-xime vero a u g u s t i s s i m o sacrificio interesse, quo creatori et g u b e r n a t o r i r e r u m o m n i u m Deo debi t u m l a t r i a e c u l t u m adliibeant. Q u a m o b r e m ipsa v i d e t u r dierurn f e s t o r u m sanctitas postulare, ut Episcopi, Ecclesiae sibi commisae custodes et prin-cipes, s a n c t i s s i m u m Missae sacrificium pro populo offerant Deo, „quo t a m q u a m Ecclesiae fidelium i n t e r p r é t é s , o m n i u m fidem, spein et caritatem a n t e oculos Domini statuentes, quod o m n i b u s in univer-sum, quodque fidelium opus est a Domino impe-t r e n impe-t . "
H ù i u s disciplinae probe o p p o r t u n i t a t e m utili-t a utili-t e m q u e v i d e r a n utili-t Episcopi veutili-teres, qui s u m m a cum religione sacrificandi m u n u s per dies festos semper u s u r p a v e r u n t . Quod sane c o m p l u r a chri s t i a n a r u m a n t i q u i t a t u m m o n u m e n t a c o n f i r m a n t : et in iis c o m m e m o r a n d u m v i d e t u r S. J u s t i n i M. testi-m o n i u testi-m ex Apologia I ad A n t o n i n u testi-m P i u testi-m :e) in qua p o s t e a q u a m nitide declarasset, consecratum in Eucharistico Sacrificio panem et v i n u m „non u t c o m m u n e m ci bum et p o t u m s u m i - a chri-stianis, sed u t „incarnati Iesu carnern et san-g u i n e m , " q u e m a d m o d u m „Apostoli in commenta-riis suis, quae v o c a n t u r Evangelia, t r a d i d e r u n t , "
m o x g r a p h i c e describit rationem t o t a m unde ab initio Ecclesia catholica, per oblationem h u i u s Eucharistici Sacrificii, solemnem cultuvn Deo op t i m o m a x i mo exhibere consuevit Dominico quoque die, q u e m gentiles diem solis appellabant, e t h n i c u m I m p e r a t o r e i n his verbis allocutus : „Ac solis, u t di-citur, die o m n i u m sive agros incolentium in eum dein locum fit conventus, et commentaria Aposto-l o r u m a u t scripta P r o p h e t a r u m Aposto-l e g u n t u r , quoad Aposto-li cet per tempus. Deinde ubi lector desiit, is qui praeest admonitionem verbis et a d h o r t a t i o n e m ad
5) Ad Heb. Y. 1.
6) In edit. Maurin. pag. 83 n. 61.
6 7 res tarn praeclaras imitandas suseipit. Postoa omnes simul consurgimus et preces emittimns : atque, ut iam diximus, ubi desiimus precari, panis affertur et vinum et aqua : et qui praeest preces et gratiarum actiones totis viribus emit-tit, et populus acclamat, Amen, et eorum in quibus gratiae actae sunt, distributio fit et communicatio unicuique prae-sentium, et absentibus per Diaconos mittitur." Quod vero S. Justinus per ea verba qui praeest non semel prolata de-signet hoc loco praesertim Episcopos, in ambiguo esse non sinunt tot illae quae supersunt sanctorem Ecclesiae P a t r u m orationes seu Homiliae, quas inter Missarnm solemnia con-stat esse pro concione recitatas. Sic S. Gregorius M.~) „quia, inquit, Missarum solemnia ter hodie celebraturi sumus. lo-qui diu de evangelica lectione non possumus." Immo in hac re tarn constans disciplina tenuerat, lit si forte diebus festis a christianorum conventu abfuisset Episcopus ; item si con-cionem habere aut divinam hostiam litare praetermisisset, novitatem et insolentiam rei haud secus mirarentur omnes,8) quam si diebus iuri dicundo statutis vacuum tribunal, vacua iudicum subsellia cernerentur. Sacris autem in dies festos operante Episcopo, communis sacrificii oblatio fieri diceba-t u r :9) cuius appellationis ea profecto vis est, ut satis signi-ficet, praesente populo et pro populo Sacrificium fieri con-suevisse. — H u e aliud etiam spectat, quod erat in more positum Pontificum Romanorum : ii quippe Dominicis die-bus, peracto Sacrificio, quidpiam consecratorum munerum mittere ad singulos Urbis Titulos, seu curialia templa sole-bant, quibus in locis una cum inferioribus animarum pasto-ribus multitudo adesset, quae adesse Pontifici maximo sa-crificanti non potui-set. Quae quidem consecratorum mune-rum pars communi sermone fermentum appellata ob hanc caussam censetur, quod sicut modicum fermentum totam, cui iniieitur, farinae massam conglutinat atque attolit ; ita mystico illo quasi fermento populus U r b a n u s universus in unum veluti corpus coalesceret, ut singuli se cum Pontifice maximo fide et caritate coniunctos et sacrificii, quod ille fa-cérét participes esse sentirent.10)
Quod si m u t a t a hodie consuetudine, nequaquam sin-gulis diebus festis coram multitudine Episcopi sacrum fa-ciunt, facere tarnen pro populo necesse est. Révéra P a t r e s Tridentini, qui hoc officium ex praecepto divino repetunt,1 1) cum deinceps 12) iubent Episcopos curare ut omnes Presby-teri „saltem diebus Dominicis et festis solemnibus. si autem curam habuerint animarum, tam frequenter ut suo muneri satisfaciant Missas celebrent," eos profecto tacite monuerunt, ne officio iusto ac debito quod ab inferioribus exigerent, ipsi deessent. Quapropter in Concilio Provinciali Mediola-nensi I, cui maxime proposita erat decretorum Tridenti-norum promulgatio, praesentibus et suffragia ferentibus iis ipsis Episcopis qui paulo ante ad sedes suas Tridento reverterant,1 3) constitutum est : „Cum Pontifices, ut inquit
'j Horn. VIII in Evaiig.
8) S. Jo. Chrjsostomus Horn. I de incomprehensibili Dei natura.
9) Concil I Prov. Mechlinien Tit. de Epis.
">) Cfr. B. los. M. Thomasii Card. Opusc. VI in edit. Rom Om-nium Opp. Com. VII pag. 51. seqq. Cfr. etiam Augustini Orsi Card.
Hist. Eccl. Lib. XXXI, n. 58.
n) Sess. XXIII. De Reform c. 1.
12) Ead. Sess. c. 14.
ls) Cfr. Orationem a S. Carolo Borromeo habitam.
Apostolus, ex hominibus assumpti pro hominibus constitu-antur in iis quae sunt ad Deum, ut offerant bona et sacri-ficia pro peccatis, Episcopus Dominicis et aliis festis diebus, nisi iure impediatur, Missam celebret." H)
Quapropter mirum videri non debet, si Theologiae morális et iuris pontificii doctorum una fere sententia est, officium celebrandi Missam pro populo maiore ratione ad Episcopos, quam ad Parochos pertinere. Omnium loco sit S. Alphonsi De Ligorio, Ecclesiae Doctoris, auctoritas :
„Si autem Parochi, et omnes quibus cura animarum com-misa est, tenentur in Dominicis et festis de praecepto Mis-sam celebrare et applicare pro populo tanto magis ad id tenentur Episcopi tamquam principaliores animarum pa-stores." l i) Cuius doctrinae ratio in eo maxime consistit, quod cum Parochi auctoritate ecclesiastica instituti sint, eorum officium ex iure divino, quod mediatum et hypothe-ticum vocant, proficiscitur. Contra vero ad Episcopos pa-storale munus immediate pertinet, quippe quos Spiritus Sanctus posuit regere Ecclesiam Dei : pertinet etiam prin-ci])ialiter, quia inest in eis perfecta et plena cura pastoralis, cuius partem d u m t a x a t Parochi exercent, Ecclesiae aucto-ritate sibi demandatam. Quod sane praeclare S. Thomas his verbis complectitur : „Episcopi principaliter habent curam ovium suae dioecesis : presbyteri autem curati habent ali-quas subministrationes sub Episcopis," id est „secundum quod eis ab Episcopo committitur." 16)
His itaque omnibus diu multumque consideratis, audi-tisque Yenerabilium F r a t r u m Nostrum S. R. E. Cardinali-um Concillii Tridentini InterpretCardinali-um sententiis, decernimus et declaramus, omnes et singulos Episcopos, quacumque dignitate, etiam Cardinalitia, auctos, Abbates iurisdictio-nem quasi episcopalem in Clerum et populum cum territo-rio separate habentes, in dominicis aliisque festis diebus, qui ex praecepto adhuc servantur et qui ex dierum de prae-cepto festorum numero sublati sunt, omni exiguitatis redi-tuum excusatione aut alia quavis exceptione remota ad Mis-sam pro populo sibi commisso celebrandam et applicandam teneri.
E t ne cui dubitationi aditus pateat, declaramus, eos-dem Episcopos et Abbates huic officio satis esse facturos per celebrationem et applicationem unius Missae pro uni-verso populo sibi commisso, etiamsi duas vel plures Dioe-ceses et Abbatias aeque principaliter unitas regant. — Novimus quidem Romanas Congregationes Nostras aliud decrevisse de Parochis duas vel plures parochiales Ecclesias aeqùe principaliter unitas gerentibus : in quibus singulis singulae per dies festos Missae celebrentur et pro populo applicentur necesse est. Sed alia est Parochorum, alia Epis-coporum ratio. Eteniin cum cuique Parocho specialis in unaquaque Paroecia ac definita populi causa commissa sit, festis diebus Parochus non modo celebrare pro populo debet, sed etiam in parochiale templum populum admittere, ut sacrosancto Missae sacrificio intersit, et audiat verbum Dei,
" ) Tit. de frequenti divini Sacrificii oblatione.
Theol. Moral. Lib. Lib. VI. num. 326.
16) 2. 2. q. 184, art 6 ad 2 et 3. Vide etiam opusc. XIX. cap. 4.
9 *
officiis excolatur, quae diebus praesertim Dominicis aliis-que festis praestanda sunt. A t non liaec valere possunt pro Episcopis, qui dissimili in eonditioue et eaussa versantur, cum nulla lege hodie iubeantur omnibus diebus festis san-ctum Sacrificum in Cathedrali templo peragere.
Quamquam vero minime necessarium, opportunum tamen ducimus declarare, ea quae supra constituta sunt, ad Episcopos non spectare, qui Titulares dicuntur, quique ad dignitatem episcopalem promoti, ideo a Romano Pontifice titulo decorantur Ecclesiarum Cathedralium, quae olim Ho-rentes, nunc Clero populoque catholico destituuntur, ne scilicet antiqua earum dignitas et memoria penitus deleatur.
Cum enim ipsi sedium suarum possessionem non capiant, qua d u m t a x a t suscepta munus, de quo diximus, Episcopi im-plere tenentur, '") cumque nullus neque Clerus neque popu-lus eorum regimi t r a d a t u r , satis constat, eos uti carent usu atque exercitio potestatis ex episcopali consecratione accep-tae, ita etiam baud esse efficiis atque oneribus curae scopalis obnoxios. Sed tamen si aequitatis caritatisque epi-scopalis ratio habeatur, non potest non consentaneum videri, etiam interdum sacrificium offerre, ut respiciat Deus mise-ram Ecclesiarum illarum conditionem, quarum titulo et nomine ipsi lionestantur. Huic rei optime congruunt quae a P i o V I . Decessore Nostro in consecratione Episcopi Cyre-nensis die I V Octobris an M D C C L X X V I I I in Basilica Ostiensi dicta s u n t : cum scilicet enumerans caussas ob quas Apostolica Sedes Ecclesias etiam ab infidelibus occupatas conferre sólet, „oportere, inquit, aliquem existere cui singu-lariter incumbat, si non regere captivam illám miseri gre-gis portionem, preces saltern ac lacrymas pro eadem ad misericordiarum P a t r e m assidue effundere."
Volumus autem praesentes Litteras, omniaque et sin-cingula in iis contenta inviolabiliter observari, et de subrep-tionis, aut cuiuscumque invaliditatis vitio intentionisque Nostrae et quocumque alio defectu a quoquam notari, im-pugnari, vei in controversiam vocari nullo unquam tempore posse; sublata cuilibet aliter de his iudicandi et definiendi potestatc : et quidquid secus super lús contigerit, attentari, irritum et inane decernimus. Non obstantibus Constitutioni-bus et OrdinationiConstitutioni-bus Apostolicis, etiam in generaliConstitutioni-bus Con-ciliis editis, nec non Cancellariae Apostolicae regulis, statu-tis quoque etiam iurastatu-tis, consuetudinibus etiam immemora-bilibus, atque indultis etiam Apostolicis quomodolibet hacte-nus concessis, ceterisque contrariis quibuscumque. Atque hae Litterae Romae publicatae perinde habeantur ac si unicuique eorum, quos concernunt, personaliter intimatae et notificatae fuissent.
Nulli ergo hominum liceat hanc paginam No?trarum Ordinationum et Constitutionum infringere, seu eidem ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesump-serit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum P e t r i
et P a u l i Apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Romae apud Sanctum Petrum, anno
Incarna-' 0 S. C. Rit, Marsor. 12 Nov. 1831.
cundo, I V Id. Iunii, Pontificatus Nostri Anno V.
C. C A R D . S A C C P N I
P RO -D atariüö
— T H . C A R D . M E R T E LV I S A
D E CURIA AQUILA E VICECOMITIBUS
Loco 4- P l u m b i
Reg. in Secret. Brevium I. C U G N O N I U S