Antonius Verantius Divina favente dementia Electus Episcopus Ecclesiae Agriensis, Comes per-petuus Hevesiensis, Administrator honoris Comitatus Borsodiensis, ac Sacratissimae Romanorum, Grerma-niae, Hungáriáé, Bohemiae etc. Caesareae Regiaeque Maiestatis Cousiliarius, memoriae commendamus te-nore praesentium significantes quibus expedit univer-sis: Quod pro parte et in personis prudentum et cir-cumspectorum universorum civium Civitatis et vallis nostrae Agriensis exhibitae sunt coram nobis etprae-sentatae quaedam litterae Reverendissimi in Christo patris et domini Nicolai Olahi, nunc Archiepiscopi Ecclesiae Strigoniensis, Primatis Hungáriáé, Legati nati etc, tunc verő eiusdem Ecclesiae Agriensis prae-decessoris nostri Episcopi, in pargameno sub pendenti isgillo suo privilegialiter super certis antiquis
juri-11 *
15C0. jua. 6.
I
164
bus, legibus et eonsuetudinibus eorura, quibus Semper usi fuissent, et de praesenti quoque uterentur , confe-etae, tenoris infrascripti. Supplicatum itaque extitit no-bis pro parte eorundem civium nostrorum, ut easdem litteras. ac omuia et singula in eisdem contenta, ratas, gratas et accepta liabentes, litteris nostris privilegia-libus de verbo ad verbum inseri et inscribi faciendo, pro universitate civium eorundem nostrorum, ipso-rumque posteris et successoribus universis approbare, roborareque, et perpetuo valituras confirmare digna-remur. Quarum quidem litterar um tenor talis est; N i c o-l a u s O o-l a h u s DivinamiserationeEpiscopusEcco-lesiae Agriensis, Conies perpetuus Comitatus Hevesiensis, Sacratissimi Principis et domini Ferdinandi,
Divi-na faventc dementia Romanorum, Hungáriáé, Bolie-miae etc. Regis Semper Augusti, Infantis Hispania-rum etc- Consiliarius et per Regnum Hungáriáé Con-siliarius, memoriae commendamus tenore praesentium significantes quibus expedit universis. quodprovidusvir Joannes Szalay Judex civitatis nostrae Agriensis, no-stram veniens in praesentiam, suo ac universorum ci-vium civitatis et vallis nostrae Agriensis, nominibus et in personis, produxit et exbibuit coram nobis infra-scriptos quosdam articulos super antiquis eorum juri-bus, legibus et eonsuetudinijuri-bus, quibus Semper usi fu-issent, et nunc quoque uterentur; supplicans nobis humillime, ut eosdem articulos, ac omnia et singula in eis contenta, ratos, gratos et accepta liabentes, litte-risque nostris inseri et inscribi faeientes, approbare, roborareque et ratificare, ac pro eisdem universis no-stris civibus, ipsorumque posteris et successoribus universis innovando, perpetuo valituras confirmare di-gnaremur. Quorum quidem articuloruin tenor talis est:
Si quis inter eos matrimonium contraxerit extraaeus, et mulier sine liberis deeedat, maritura de bonis avi-tis quarta pars coneernit. Idem fit si mulier filium ex eo suseeperit, qui postea mortuus esset. Si vero fuerint bona per eos ambos acquisita, dimidia pars integro-rum bonointegro-rum, et alterius mediae partis quarta pars cedet in portionem ipsius mariti, quae partes penes eundem jure perpetuo manebunt. Bona avita, aut ali-qua per se ipsum parta, ali-quae alius quispiam quocun- * que titulo possideret, nec intra annum ac tres dies possessorem de bonis illis prohibuisset, dicta bona apud possessorem manebunt; nisi proprietarius ab-sens esset, nam hoc casu peregre rediens, a die redi-tus eius intra annum et dies tres poterit proliibere possessorem ; si vero sit pupillus, cuius bona ab aliquo possiderentur, tutor potest in persona pupilli ipsum possessorem infrapraedictum tempus prohibere et bo-na ad se redimere; si vero ob paupertatem redimere ne-quiverit, saltem prohibere poterit, ut cum puer ad le-gitimam aetatem pervenerit, possessorem de sua hae-reditate convenire (possit): nec nocet, si tutor in re-bus pupilli negligentius se gesserit, aut possessorem prohibuerit. Item si quis emisset bona alicuius, isque intelligeret, intra saepedictum iam annum et tres dies per aliquem ab illis bonis si prohibetur, extunc possi-dens debet illum citare ad judicem, ibidemque consti-tutus haec verba dicit : „Domine Judex. Intelligo istum a me empta bona sua velle facere. Si itaque pecuniam mihi restituat meam, ipse habeat bona, ne labores et expensas faciam inanes." Judex autem
cau-sa inter ipsos legitime revicau-sa, comm ittat advercau-sario possidentis, ut intra quindecim dies possessor con-tentus reddatur; si vero ipse adversarius hoc negligit.
166
emptor in clomiiiio manebit. Item si quis in sede judicis Civitatis aut judicis alicuius villae vallis Agriensis. habens causam ventillatam, de cuius dis-cussione pars altera non est contenta; in hoc casupo-test appellare ad Sedem domini Provisoris arcensis:
et si nec ibifuerit contentus, extunc poterit appellare ad propriam personam domini Reverendissimi Episco-pi eisdem loci, vei Locumtenentis suae Reverendissi-mae dominationis, lege tamen civitatis et totius vallis Agriensis suo in loco permanente; a Sede autem do-mini Reverendissimi non fit appelatio ad aliquem su-periorem. Item nobilis quispiam, aut persona digni-tate fungens sacerdotali, sive monachus, non possunt cives ipsos in causis prophanis et mere civilibus alio citare, quam ad judices eorum ordinariosetmodoprae-misso. Item nulla causa ecclesiastica potest a judici-bus ipsis saecularijudici-bus revideri, nec contra civilis a A icario in spiritualibus: sed ad suum quaeque causa judicem competentem remittatur. Item si quis causa
adiudicata in sede judicis, manente adhuc sede, non appellaret ad sedem Provisoris, verum postridie aut deinceps, talis appellatio nullius est vigoris; poterit tamen, si voluerit, et sese gravatum esse aliquibus ex rebus putaverit, a domiuo Reverendissimo Episcopo, aut judice nóvum judicium impetrare. Item si quis li-beros non habet, potest de rebus suis testamentaliter et legitime, prout volet, disponere; testamentum oífer-ri debebit domino Reverendissimo confirmandum. Item si quis civium aut incola praefatae vallis Agriensis, homicidium aut effusionem sanguinis, aut aliquod si-mile crimen perpetraverit, isque bona ibidem habere compertus fuerit, provisor, aut castellanus, vei ali-quis officialis non potest eum apprehendere, sed
Ju-dex civitatis vei villae sims Ordinarius ; ipse tarnen ju-dex debet comprehensum legitime secundum qualita-tem demeriti casfigare et punire, ne malificia huius-modi propagentur. N o s i t a q u e aecepta humillima sup-plicatione praenominati Joannis Szalay, suo ac alio-rum quorura supra nominibus et in personis, nobis mo-do quo supra porrecta, exaudita et admissa, eosdem articulos annotatorum civium nostrorum de et super antiquis ipsorum juribus, legibus et consuetudinibus, praesentibus nostris his privilegialibus de verbo ad verbum insertos et inscriptos, ratos, gratos et acce-pta habentes, approbavimns, roboravimusque et ratifi-cavimus, ac pro praenominatis universis civibus no-stris, ipsorumque posteris et successoribus universis innovando perpetuo valituros cofirmamus, roboramus et ratificamus, salvo jure alieno, harum nostrarum, quibus sigillum nostrum, quo utiraur, est appensum vi-gore et testimonio litterarum. Datum Viennae nona die mensis Április anno Domini millesimo quingente-simo quinquagequingente-simo secundo. Nos itaque supplicati-one praefatorum dictae civitatis et vallis Agriensis civium, nobis modo quo supra porrecta. favorabiliter exaudita et admissa, praescriptas litteras dicti domini Archiepiscopi Strigoniensis, nostri antea praedeces-soris Agriensis, non abrasas, 11011 cancellatas, nec in aliqua sui parte suspectas, praesentibusque litteris nostris verbotenus sine diminutione et augmento ali-quali insertas, quoad omnes earum continentias, clau-sulas et srticulos, eatenus quatenus eaedem rite et le-gitime existunt emanatae, viribusque earum veritas suffragatur. ratas, gratas et accepta habentes, appro-bavimus, roboravimusque etratificavimus, a c p r o prae-fatis universis civibus nostris, ipstrum posteris et
suc-168
cessoribus universis perpetuo valituras confirmavimus ; imo acceptamus, approbamus, roboramus et confirma-mus, salvo jurealieno. Harum nostrarum, sigilli nostri authentici appensione communitarum vigore et tes-timonio litter a r l lrn. Datum Viennae sexta die mensis Junii anno Domini millesimo quingentesimo sexa-gesimo.
LI.