Sacratissima et Catliolica Caesarea Maiestas, domine domine et Imperator mihi clementissime. Post fidelium et perpetuorum servitiorum meorum in grati-am Yestrae Sacratissimae Caesareae Maiestatis hu-millimam commendationem. Quae mihi Maiestas Ve-stra Caesarea proximis litteris suis clementer siguifi-care dignata est, de habenda maiore et diligentiore arcis huius Agriensis custodia; quod videlicet abseil-te me non eo modo et ordine servarentur in ea vigi liae, ut et magnitúdó et laxitas loci postularet; immo quod in eadem arce nec equites more antea solito per-noctarent, nec aliquando vei 40 pedites reperirentur;
et quod milites huius praesidii seniores discessum pa-rarent, idque omnino vergeret in eiusdem huius arcis et totius Regni detrimentum; humillime intellexi, et eo accepi animo, quo fidelem et obedientem servito-rem decet,
1 5 5 9 . oct. 15.
Verum, Clementissime Imperator, ut ad ea pro veritate et pro maiore informatione status huius arcis respoudeam, haud dubio ita est, quod peditatu suffici-euti non est instrueta, quod optime domini etiam Com-missarii perviderunt. Nam quum oppidum, quod non est, nisi vallo munitum, peditatu indigeat aeque ac ipsa a r x , trecenti pedites mihi in conventione assigna-ti, utrique loco pro exigentia sufficientis custodiae non sunt satis. Tempore enim primum Gregorii quondam Litterati; deinde etiam Magnifici domini Stephani Do-bo; et postea Pauli quoque Zarkandi sie erat is uter-que locus peditibus provisus, ut 300 in arce, in oppi-do 200, quod quatuor portas habet, servabantur. Nunc 300 duntaxat utrobique servantur:. nimirum in arce 200, et in oppido 100; quod nulla quidem ratione
pe-ditibus carere potest.
Et .quia ii nostri pedites homines instabiles sunt, nec omnes facile diu persistunt uno in loco, emittique interdum soleant, partim ad necessitates arcis,partim ad iuvandas expeditiones gentium Vestrae Maiestatis, partim etiam quum postulat tempus ad tuendas et im-portandas deeimas, uti nunc factum est, cum parte equitum, fit, Clementissime Imperator, ut saepius mi-norem eorum numerum domi habeamus.
Sed si ad hos 300, qui in arce omnino servari debent propter eius magnitudinem et laxitatem, 200 vel saltem 150 adderentur, qui in oppido exeubarent, satis bene et arci, et oppido pacis tempore esset pro-spectum. Alioqui donec ista provisio ditferetur, in ar-ce integer numerus peditum terar-centorum non poterit servari, quia centum ex eo mutuandi sunt oppidi cu-stodiae, cuius et portas interdiu, et stationes valli noc-tu sunt observandae, quod solis oppidanis tota res non
86
committitur, Utcumque tamen Maiestati Vestrae Cae-sareae relatum est de p r a e f a t o numero peditum. bene factum est, et piacúit mihi huiusmodi officium, quo ab aliis quoqueMaiestas Vestra Caesarea de bis defectibus edocta, supplicanti mihi pro illis reparandis, facilius e, fidem, et gratiosas auressuas adhibere dignetur; quia, clementissime Imperator, re vera et maiore peditatu et subsidio camerae indigemus. Et ne quis interim mea culpa defectus committetur, mox ut Agriam proxime appuli, feci peditum lustram, suppletis-que 4 4 , quos ad tercentos deese inveneram, noc-turnos etiam vigiles adieci tres priori numero, insti-tuique equitum classes, quae in arce more antea soli-to per suas vices nocturnum tempus exigerent, et ex numero etiam centenario peditum, quos hucusque oppi-do mutuabam, translatis in arcem septuaginta, trigin-ta dumtrigin-taxat in oppido reliqui, donec de aliis, pro qui-bus agimus, a Sacratissima Maiestate Vestra gratiose concedentur; quo sie interim et arx plures pedites babeat, et oppidum in parte sustentetur.
De seniorum autem militum abitu, et de tota re-liquorum equitum ratione, procul dubio, clementissi-me Imperator, secus est, quam Eidem est relatum. Ac tantum abest, quod seniorum aliqui abierint, aut abire velint, ut complures alii tarn a Magniűco domino Pe-reny, quam a domino Bebek, atque ab aliis etiam qui-busdam dominis Agriam concesserint, nec id quidem cum solis suis personis, sed etiam cum eomitibus, alii plurium alii pauciorum equitum, iique non secus tu-endo liuic loco, qui 11011 sunt conducti, operam suam navant, quam qui sunt conducti; adeo et qui iam hic coaluerunt, aegre hinc recedunt, et libenter aliunde alii huc concedunt, quibus vel ut hospitibus locus
pos-sit obtingere.
Tametsi autem
exeorum
quadringento-rum equitum numero, qui stipendio merent, diminuun-tur interdum aliquot gregarii, quos kathonas nuncu-pamus; seniorum tarnen numerus integer est, paucissi-mique etiam ex gregariis defieiunt, quorum tamen de-fectus mox suppletur aliis, ut uunquam Agria earet 500 equitibus, praeter hospites, quorum nunc etiam sexagintasex habemusUnum dumtaxat illőd omnium defectuum, si qui incidunt, in causa est, quod quia ex tertia parte pro-ventuum Episcopatus 11011 solum 40v) equites 11011 pos-sunt per annum servari, sed ne peditibus quidem 300, ac ofíicialium salariis sufficiat; quamquam ad lioc us-que tempus omne ingenium et omnem conatum adhi-buerim, ut et menstruis solutionibus peditum, et ofíici-alium annuis salariis fuerit satisfactum. In solis equi-tibus 400 contentandis laboramus; quibus solutiones iustae fieri minimé possunt, nisi camerae subsidia, pro gratiosa conventione, mihi a Maiestate Vestra Caesa-rea assignata accesserint. Quae iam quia a biennio nulla fuerunt suppeditata, et diminutiones huiusmodi militum gregariorum interveniunt, et seniorum niur-murationes de abitu sentiuntur. Sed quibus sint hic uxores, liberi, fortunae omnes, et lucra insuper non exigua belli tempore, et annona Semper fere copiosa et vilis, quam facile hinc divelli possint. Maiestas Ve-stra Sacratissima, etiamsi molestius querulentur, be-nigne potest perpendere; curante me interea non par-vo meo gravamine, ut illi etiam 200 equites, qui ex camera sustentari debent, ex tertia parte proventuum cum aliis 200 mihi in conventione assignatis aliquid accipiant in tanta solutionum peuuria; ne si, quum iis
aliquid porrigitur, illis impartiretur nihil,
tumultua-88
rentur, et omnino locum desererent, Quod nunc etiam feci, dato eis uno stipendio ex duobus millibus flore-norum, quae in parte mihi ratione deeimarum, quas ad Cassoviae et Saaros intertentionem deputavi, nu-per fuerunt ex camera data. Usurus hoc officio etiam imposterum, quoties licuerit; minime dubitans, quod Maiestas Vestra Caesarea gratiosam mei sit habitura rationem, quando intelliget, quam liberaliter in hos etiam milites hactenus impenderim, ex parte non so-lum tertia, sed etiam ex mea, in quos pro conventione non obligabar; quod et Magnificis dominis de came-ra, et iis proximis dominis Commissariis 11011 puto es-se ignotum. Atque utinam maiore eses-sem facultate, profecto non dubitarem, nec recusarem pro commodo et honore Vestrae Caesareae Maiestatis insumere,
ubicunque opus esset. In hoc autem potissiumm, in quo patriae etiam commendarem.
Sed quia fortunae meae non sunt tantae, et hoc confinium exigat sumptus maximos, supplico
Ve-strae Caesareae Maiestati, dignetur munificentius in-terdum ad Agriam respicere; quia certe per se tanto praesidio conservando non sufficit. Paratus ipse
inte-rim omnia facere, quae possibilitatis meae erunt, ut et milites eius conserventur, et custodiae ferventius ac diligentius habeantur. Nimis alioqui et viribus, et industria tanto oneri impar. Et Deus Optimus
Maxi-mus Sacratissimam Vestram Caesaream Maiestatem conservet incolumem et felicem. Agriae 15-a.Octo-bris 1559.
XXVIII.