Ferdinánd császár biztosainak Verancsics Antal

Tursoni ct Saffenbergo Commissariis.

Magnificus dominus Telekessy misit unnm equi-tum suorum agmen ad intercipiendas quasdam deci-mas meas, nullo quidem iure legitimo, sed violenti potentia fretus. Intellexerara, conaturum id proxime adliuc, quum essem Cassoviae; eumque quum per do-minum Franeiscum Pestliiensem et dodo-minum Blasium, tum etiam per me ipsura eoram monueram et rogave-ram, ne mihi et huic finitimi loci eonservationi vellet esse molestus. Et seiret, maius Agriam esse confini-um, quam Cassovia, eandemque maiore insolutione stipendiariorum laborare, quam Cassoviam, quam ul-lum aliud eonfinium; quod et praesidium maius haberet, et multo propinquioribus perieulis Agria ipsa esset exposita, quam Cassovia. Proptera cxpenderet ista dominus noster Generalis, Agriaeque pareeret, meque pateretur decimas eas ad ipsam Agriam pacifiee

colli-1559. dec. 1.

112

gere, quas conservationi eius reservaveram; quando-quidem suíficicntes decimas frugum ac vini ad Casso-viae et Saaros sustentationem, nempe 6 5 2 1 florenis ex conventione mihi data, hoc anno deputassem. Quo-rum nec adliuc pretia mihi sunt deposita, careoque tam illis decimis, quam earum pretiis. Bonus senex, quid cogitat de hoc, et de aliis, quae facit cum niulto-rum paupeniulto-rum nobilium ct pleheoniulto-rum querimonia, Semper intuendo terram, nescio; sed et tunc, quum Cassoviae eram, et de Iiis cum eo agerem, vim est minatus decimis meis, et eam iam in eas immisit, obsidemurque (ut dominationes vestrae Magnifícae vident) fideles a fideli Suae Caesareae Maiestatis, at-que adeo etiam ab eo, ad at-quem tutelares litteras eius-dem Caesareae Maiestatis attulimus quo eius opera tuti a raptoribus esse possemus. Verum, Magnifici, si a protectore nostro spoliari, diripi, ac depraedari

debeamur: nescio equidem, unde quaeremus nobis opem. Maiestas Caesarea, dominus noster clementis-simus, pacificavit hoc Regnum nobis, primum ex par-te Turcae, deinde ex parpar-te factiosorum. Nunc videó, erratum fuisse in his contractibs pacis; quia gentes et Generalis Suae Caesareae Maiestatis orti sunt nobis liostis. Ego autem, quia nondum rebellis facíus sum Sacratissimo nostro Cacsari, priusque sane spiritum reddam Altissimo, quam hoc neve faciam, et fidem meam notabo; dixi coram, et nunciavi eidem domino Telekessy per praefatos nuncios suos ad me tunc missos, decimas me iam nullás vel ei, vel cuipiam alii daturum, sed servaturum eas pro incolumitate Agriae , curaturum insuper, ut eas contra quosvis impetitores armis etiam defendam, ipseque etiam absti-neret ab ilIis» quia non essem eas concessurus. Jam,

Magnifici domini, tota res dominationibus Vestris con-stat, Eisque protestor, me 11011 futurum in causa, si quid ab Agriensibus militibus in Cassovianos, dum meas decimas diripient, committetur. Alioqui libenter acquiescam voluntati et consilio Earum, modo inta-ctae sint ab eo decimae meae, meque liberat suis in-temperiis. ín quas quidem nollem incurrere, nisi sim coactus; idqne ne cogar, in vestra est authoritate.

Quae bene valeant. Agriae prima Decembris 1559

X X X V I .

Ferdinánd császárnak Verancsics Antal.

Sacratissima et Catholica Caesarea Maiestas, domine domine milii clementissime. Fost fidelium et perpetuorum servitiorum meorum in gratiam Vestrae Caesareae Maiestatis humillimam commeiulationem.

Heri aeeepi a Caesarea Vestra Maiestate litteras cum pluribus aliis ad Dominos et Comitatus liarum partium, quibus clementer dignata est nobis, qui in Iiis finibus sumus, mandata et informationem dare:

quomodo primum hostium conatui obsistere debebinms, si serio in oppido Jaazbryn castellum erigere atten-tassent; deinde ut ipse custodiam diligentissime cum illis inducias, nec permiítam milites meos excursiones facé-ré, caveanique omnibus módis, ne Budensi Passae ex lioc loco detur causa querimoniarum de Caesarea Vestra Maiestate, quod sui non servarent rite indu-cias; postremo, ut ab acceptis praefatis Vestrae

Cae-MOHUM. HUNQ. H I 9 T . — SCRIPT X l i ,

1559. clec. 2.

114

sareae Maiestatis litteris sine ulla excusatione Ste-phanum Zolthay cum monacho Turcico, nomine Hu-szayndede, et cum tota pactatione Judaeorum ad XV.

diem Viennam ad Vestram Caesaream Maiestatem mittere debeam: illud adiecto, ut si praefatam pacta-tionem Judaeorum nequivero a militibus exigere, de meo ipse illam reponam et mittendam eurem.

Quod igitur attinet ad baec omnia; dabo humilli me operam, ut pro Vestrae Caesareae Maiestatis man-dato agam et exequar, quantum per me fieri poterit, omnia, quae dementer mihi imperavit. Verum quod de monaclii negotio tamdiu distulerim Vestrae Caesa-reae Maiestati ad primas eius litteras respondere; eo est factum, quod. quia illi ad quos idem monachus pertine-bat, Agriam illum non deduxerant, sed alio lococlam, et me, et multis aliis abdiderant, diutius mihi fuerit inquirendus; et cognito tandem, quod esset in arce Magnifici domini Grabrielis Perenny, Onod nuneupata, institi summo studio, ut ad manus meas subito redde-retur. Sed quum eadem contumacia militum negaretur mihi, qua J u d a e i ; non praetermisi mox praefecto eius-dem arcis strictissime interdicere , ne cuiquam, eti-am iis ad quos pertineret, reddere illum praesumeret, antequam novum super eo a Caesarea Vestra Maie-state mandatum mihi venerit.

Dum autem in lioc essem totus, adfertur hoc ipsum mandatum, quo confestim militibus, ad quos et monachus, et Judaei pertinebant, praesente rationista Vestrae Caesareae Maiestatis, exposito, iussi serio, ut et monachum producerent. et Judaeorum

pactati-onem redderent, et in medium depromerent; quo sine mora cum his Stephanum Zolthay ad Vestram Caesa-ream Maiestatem expedirem.

Etsi itaque haec sententia: ut, si nihil potero a uiilitibus de Judaeorum pactatione exprimere, eam omnem de meo ipse reponam, nimis mihi sit severa, quum profeeto tanta ego facultatc non sim; enitar tarnen omnibus modis, ut per me Vestrae Caesareae Maiestati mos geratur, etiamsi perpetuo egenum et nudum remanere oportehit. Quia iam et pro monaeho missum est, et pactatio Judaeorum reeolligitur; liis-que omnibus rebus pro mandato Vestrae Caesareae Maiestatis eonfeetis, eurabo, ut Stephanus Zolthay Viennae sit ad praescriptum diem.

Nec aliud nunc occurrit, nisi quod Turcae ex ca-stello Janoshaza bis diebus proximis ad portas usque Giulensis oppidi excurrerunt, prioreque excursu et armentum non exiguum abegerunt, et X X circiter ex militibus in captivitatem abduxerunt. Posteriore nostri fuere victores; quia hostes ad ipsum usque ca-stelli vallum insequuti, tot ex eis et ceciderunt, etcepe-runt, quot fenne, ut recens ad nos est allatum, volu-erunt. Simili modo et ex Fylek sexcenti prope equi-tes in bona domini Behek irruperant improviso; territi tarnen celerrimo finitimorum nostrorum ex diversis locis concursu, redierunt non omnino frustrati, parvo tarnen illato damno, qua perrexerunt. Ideo Maiestas Vestra Caesarea dignetur videre, qua integritate Pas-sa Budensis, simul cum suis Beghis servet inducias, quamque iuste tot querimoniis Vestram Caesaream Maiestatem obtundat, nosque apud Eandem in indi-gnationem trahat.

Vulgatur etiam Magni obitus Turcae; sed quia initia tantummodo huius rumoris habeamus, et haec a captivis Turcicis, non est nunc, quod pluribus scribam, donec intellexero veriora. Deus Optimus Maximus

116

Vestram Caesaream Maiestatem incolumem et felicem conservet. Agriae 2. Decembris. 1559.

Clausis et obsignatis his litteris aecepi, nóvum of-ficialem immissum fuisse in monasterium Jaazbriense, cum comitibus V I I a Budensi Passa; quod priorem in-cogniti quidam cum I I I comitibus, et quarto suo ho-spite sustulerant. Eo tamen loco teneri officialem Turcicum, quid sit suspicandum et metuendum? quia iam Maiestas Vestra optime novit, ego nihil loquar praeterea. Sed omnino esset sincerius, si Passa ea cura careret; quandoquidem si ibi liceat illi officialem teuere, liaud dubie Vestrae quoque Maiestati licet. Quia tamen haec duo contraria simul esse non possunt;

reliqua Vestrae Caesareae Maiestatis providentiae sunt.

X X X V I I .

Ferdinánd császárnak Verancsics Antal.

Sacratissima et Catholica Caesarea Maiestas, domine domine Imperator mihi clementissime. Post fidelium et perpetuorum servitiorum meorum in grati-am Vestrae Caesareae Maiestatis humillimgrati-am com-mendationem . Triduum est, quod iam Judaeorum paetatio eolleeta sit, et potuissem Stephanum Zolthay viae eommittere. Sed quum misissem ad dominum Perenny pro captivo, renunciavit, non audere se illum cuipiam reddere sine mandato Vestrae Caesareae Maiestatis, quod idem captivus per Reverendissimum

1559. dec. 12.