• Nem Talált Eredményt

das ich das Stipendium empfangen hab biss auf zuekünfftig Georgij, welches mihr gar vnbewust ist, den es gar anders g;,redt wordenn ist, da ich auf dem

In document LITERÁTUSOK 1. (Pldal 111-123)

Dominationum V. C. subiectissimus Thomas litteratus Hommonniensis

W., das ich das Stipendium empfangen hab biss auf zuekünfftig Georgij, welches mihr gar vnbewust ist, den es gar anders g;,redt wordenn ist, da ich auf dem

Radhaus kegenwartig wahr, fier einen gantzen ehrsamen, weysen Radt, meinen grosgünstigenn Herren vnndt Vüternn vnndt habs gar wol behaltenn, den dieses wahr E. E. N. W. Rede vnndt Antwort, was das Stipendium betrifft. Das halbe Jahr von Michael, da ich bey euch wahr biss auf Ostern, soll vergessen vnndt mihr nicht zuegerechnet werden, sondern auf Michel mein Stipendium widerumb angehenn. Nue aber ist Michael schon herbey, so schreiben mihr E. E. N. W., ich solte mich behelffen biss auf zuekünftig Georgij, welches mich gar sehr be-' fremdet, den ich damals gar wol auff die wordt hab achtung geben vnndt bin nicht so gar einfeltig als man mich wol heft. Nue wen ich schon diesen Winter alhie bleiben soll, welches doch nicht geschehen kan vmb vieler vrsachen willenn, so kan ich warlich von dem Windt nicht lebenn, man wirdt mich fierwar auch nicht vmsonst aushalten, den ich nue nicht mehr allein bin, sondern hinfort fier zwey weiber werde sorgen müssenn. Wen nue E. E. N. W., welche sich meiner zue vor haben angenommen, mich ietzundt verlassen wollenn, da noch verhanden ist vnndt mihr nicht behülfflich sein, das ich hinein kommen vnndt in meinem lieben Vatterlandt mein aufhalt haben möge, weiss ich nicht, wie ichs anfangen werde, den ich alhie nicht bleiben kann, auch nicht lenger bleiben wiell, biss das dieser vnser Johannes widrumb heraus kommenn wirdt. Vnndt wen ich gleich lenger alhie bleibenn solt,;, so bin ich auch im studiren weder mihr noch einem

N. W. bekomme als dieses gewesen ist, den diss schreiben mich also betőrett hatt, das ich auch kaum diesen briff hab schreiben könnenn, so viel vnndt mancherley gedancken hatt mihr es gemacht vnndt kan mich auch nicht ehe zue friden geben, biss das ich E. E. N. W. geneigtes gemüt kegen mihr anders er-fahre.

Daniit ich nue diss schreiben beschliss vnndt auch nicht vndanckbar gescholten werden mőchte, so hab ich nicht allein zuvor mein treues vnndt danckbares gemüt E. E. N. W., ja meinem gantzen Vaterlandt angetragen, son- dem thue es noch ietzundt vnndt wiel mitt Gottes des almechtigen hűlff, wo mihr der selbe die lebtag verleyet vnndt durch E. E. N. W. váterliche vorsorge meinem lieben Vatterlandt dienen, wo mitt mihr műglich sein wirdt vnndt weil ich mich den auf Theologiam begeben hab vnndt aber auch diesen Winter alhie nicht bleiben kann, so werden E. E. N. W. darauf bedacht sein, vnndt alhie an den Herrn Pfarrhem schreiben, damit ich mőchte ordiniret werden zum predigampt.

So ll ich diesen Winter alhie bleiben, welches nicht geschehen kann, so müste ich doch geldt habenn. Wo her wolte ichs aber nehmen, wen es mihr von E. E. N. W.

nicht geschick wirdt, vnndt wen mihr E. E. N. W. schicken, daran ich gar nicht zweifell, so ist es bessér, ich wende dasselbe geldt auf die Reise vnndt komme hinein, den das ichs alhie verthuen soli vnndt müste doch dermalein hinein kom- men, dazue den noch mehr geldes von nőtten sein würde. Damit man aber diesem allen fierkommen mőge, wollen E. E. N. W. das be ste thúen vandt mich hinein fordern, wie ich den auch dem Herrn Pfarrhem davon geschrieben hab, vnndt ob es gleich mit mihr vbel zue frieden ist, ich kan aber wol schier errhaten, was die vrsach sey. So verhoff ich doch, Gott'werde sein hertz vmwenden, das er mihr widrumb geneigt wirdt werdenn. Vnndt ob ich gleich alhier geheurat hab, so wirdt doch himit gemeiner Stadtt nichts ab gehenn, dean ich das hertz vnndt treyen willenn meinem lieben Vatterlandt zue dienenn noch hab, wie ichs vor gehabt hab vnndt soll durch Gottes hülf aha mihr nicht mangeln, womit ich kan meinem Vatterlandt dienen, das wiell ich thuen, nur das bitt ich vmb Gottes willen, E. E. N. W. wollens ahn ihnen nicht mangeln lassen vnndt das sag ich noch ein mahl; das ich diesen Winter vber ia gar nicht mehr zue Wittenberg bleiben kan, den es giebt es die gelegenheit nicht, weil ich den alhie nach E. E N.

W. schreiben nicht bleibenn kann, so werden mich E. E. N. W. ia nicht verlassen, sondem hinein fordern, daran ich gar nicht zweifel. Wollen aber E. E. N. W.

mich nicht hinein fordem vnndt mihr zue solcher Reiss zehrung schickenn, datzue ich nicht wenig bedarff, so kan ich daraus schlissen, das mich E. E. N. W.

verlassen, verstossen vnndt mich nicht weiter főrdem wollen, welches ob es recht sein wirdt, wiel ich einen verstendigem als ich bin judiciren lassenn. Aber ich bin der zueversicht, ein ehrsamer Radt wirdt mich nicht verlassenn, diweil es die gelegenheit nicht gibt, das ich weiter alhie bleiben kann. Seind doch vor der Zeitt mehr Expectantes bey euch gewesen als Rudolphus, an welchem doch nichts an- gelegt ist gewesenn, der hatt auch erstlich keinen dienst gehabt, noch dennoch hatt ein ehrsamer, weyser Radt ihm alle wochen so viel geben, das er seine aufhaltung woll hatt haben kőnnen. Ich verhoff, ein ehrsamer Radt wirdt mihr,

110

der ich sonsten verlassen bin, auch solches nicht abschlagenn vnndt setz noch hintzue, ob mihr E. E. N. W. gleich etwas mehr schicken würden zur zehrung hinein, welches ich den treulich bitt, den gar viel auf die fur gehen wirdt, so will ich doch soiches alles, weh mihr, E. E. N. W. zue dienst verhülfft, gar gem vnndt aus hertzlichen, gutten willen am dienst lassenn abgehenn. Ach, erbarm es Gott, ich hab viel feindt ietzundt in der Leutsch bekommen vnndt ettliche gar ohn vr- sach, welche sich von andern haben bereden lassen, aber wirdt damit die kirche Gottes gebauet werden, wirdt sichs wol ausweisen. Gott wolle sie widrumb gutes muetts vnndt mihr zue freindt machenn. Vnndt ob sich gleich alle wider mich setzenn, so vt;rtrau ich doch Gott. Erbarme dieh meiner, himlischer Vatter, vnndt hilff mihr, den due hast mich erlöset, due treuer Gott, in dier leb ich, in dier sterb ich, dein bin ich todt vnndt lebendig. Amen. Himit Gott befohlen. Geben in Vitenberg den 23. Augustj Anno 1583.

E. E. N. W. vntertheniger Petrus'Türck Leutschovius Címzés: Denn Ehssamenn Namhafftenn Vnndt Wollweysenn Herrnn Richter vnndt Radt der Stadtt Lewtschaw meinenn besondergiinstigen Herrnn Váternn vnndt Patronenn zue vberandt-wortenn

A tanács megjegyzése: Satis pro imperio Anno 1583.

Empfangen Leutsch, den 1. October Anno 1583.

8/4

71.

Johann Bener a lőcsei főbírónak és a városi tanácsnak Wittenberg, 1583.

Törekednünk kell minél nagyobb tudás megszerzésére, hogy így az egyház, a haza és ember-társaink érdekében tevékenykedhessünk. A tanuláshoz persze pénz is kell. Neki is nagyobb ösztöndíjra lenne szüksége, hogy magát fenntartani, könyveket vásárolni tudjon. Eddig szülei támogatása sokat jelentett a számára, most azonban árvaságra jutván helyzete annyira megromlott, hogy — hacsak nem kap segítséget máshonnan — tanulmányait befejezni nem tudja. Kéri a tanács segítségét, akinek, mivel a lőcsei gimnázium hanyatlásnak indult, amúgy-is szüksége van képzett tanárokra. Cserébe felajánlja szolgálatait.

Gratia et pax a domino Deo nostro, in quo uiuimus, mouemur et sumus.

Magna fuit, atque etiam nunc inter homines est de genere uitae controuer-sia, cum alios ita doctrinarum cognitio delectet, ut ab agendis rebus abhorreant, alij non sibi tantum, uerum et amicis et patriae planeque omnibus hominibus homines esse natos existiment, ex quo sequitur, ut scientiarum studijs usum re- rum anteponant. Hanc, quod ad partes meas attinet, Viri amplissimi, sapientia ac uirtute praestantissimi, patroni mei obseruandissimi, in qua ualde pro sensu par- tium dubia ueritas fluctuat, fachi ratione a me diremptam irt confido, modo V. A.

111am autem tam alte mecum reputo, ut eam neque inter capedine temporis, neque fortunae iniuria Cimmerijs obuoluendam tenebris existimam, quin potius obliuionis nubilo amplissime discusso, et squalore omni ingratitudinis deterso, Indies eam magis magisque exosculandam atque depraedicandam statuo. Simul namque utrumque studium complecterer, tum earum disciplinarum, quibus ex- culta mens uberrimos in omni uitae genere et fortuna ferre fructus solet, tum deinde, si quando fructus illi, qui a me V. A. maximi atque uberrimi debentur, ad suam, ut spero, maturitatem peruenient, ad usum scholae, ecclesiae et reipubli- cae illos conferendi. Idipsum enim mihi semper animo insedisse constanter af- firmo homini turpissimum esse labore frangi, industriaue debilitari, qui caeteris usui ad uirtutem, eruditionem et pietatem esse, aut ipse magnam consequi praestantissimarum rerum cognitionem possit. Hoc autem in confesso est apud omnes illos, qui ingenio ualent, et quorum studia non languent, facile id assequi posse, si non destituantur subsidijs, quae cum adsunt, fertur animus procliui cursu ad has res omni laude dignissimas, sin absint, haeret in salebra, nec facile progreditur.

Quapropter et ego considerans atque omni animi intentione deliberans de successu studiorum meorum, nihil mihi deesse, animaduerto, quo minus conatus meos ac studia uere strennueque <!> in aciem deducam, praeter illud unicum, subsidium nimirum. Subinde enim mihi in hac literaria militia ampliori opus est stipendio, ut necessaria uitae praesidia una cum mediocri libellorum suppellectile mihi comparare possim. Antehac quidem ope parentum meorum charissimorum adiutus et promotus res se non tam ardua offerebat, sed nunc tempus illud, quod semper mente animoque horrui, instat, ut orbatus parentibus propria facultate, quae fere nulla est, aut ualde exigua, sustentare debeam studia mea, ea certe, si diuina mihi non affulserit benignitas, hoc in loco, in quo hactenus studiorum gra-tia substiti, pertexere non potero. Cum autem sciam experiengra-tia edoctus uestram rempublicam esse non modo disciplinae custodem, sed etiam ecclesiae hospi- tium, etenim patriam nostram adeo exomauit semper, ut quicquid in ea studio- rum literarúmue, aut ingenuae probitatis hactenus emicuerit, id merito illi ac- ceptum referrei dicitur. Ideo ego quoque nunc uicissim, imo continuo hanc ue-stram miram liberalitatem in eruditos atque artium optumarum sectatores im- ploro, ut V. A. me in studijs nobilissimis sustentare, subsidioque subuenire dignetur.

Mihi certe et antiquorum regum et clarorum imperatorum res pace gestas consideranti illa pulcherrima atque hum ano ' generi et naturae propria maximeque salutaris semper uisa est, qua illi suum studium ad bonas artes fouendas atque ornandas transtulerunt, quo ex fonte quantae quamque illustres in hominum conuentus utilitates ac iucunditates permanerint, nemo melius V. A.

intelligit, utpote quae magno cum detrimento idem experta est. Et quidem mihi peracerbum et amarum est illa ipsa, tanquam uulnera animi mei uerbis refricare.

Ab illo enim tempore, quo semel labascere coeperat schola uestra, nondum certe in pristinum statum est restituta. Si autem moram adhuc protraxeritis illam recu- perandi, quid immanissimum et barbarissimum uobis non expectandum relin-

112

quetur. Si enim idiota, uel rudis quispiam, optimarum artium et sacrorum uolu- minum imperitus praefixus fuerit gubemationi ecclesiae, uel scholae, is omnino uano temerarioque conatu quiduis audebit et aggredietur, caeca et inani persua-sione blandietur inuentis suis, ac si assecutus fuerit id, quod inuestigetur, assumet etiam ad rationes detexendas ac tuendas suas falsa, absurda, aliena a uero et iam olim graui iudicio e scholis et ecclesijs explosa. Imo, quod maximum est, iac- turam facietis animae uestrae salutis, sicuti ex sequentibus conspicuum fiet. Cum enim Deus ueram lucem euangelij antecessoribus nostris, qui in foecibus papatus immersi erant, uolebat reuelare, et ad agnitionem Christi, filij sui, qui unica est animarum nostrarum salus, adducere, omnem prius nobilissimarum artium doc-trinam in plurimis passim per Germaniam locis, scholis et academijs institutis suscitauerat. Et certe hoc propterea, ne fonte tam necessario ecclesia de- stitueretur.

Si igitur ecclesiam saluam et incolumem esse optamus, si doctores uerbi diuini seruari utile ducimus, artes in scholis sonare, earumque cultores alere oportére fateamur, necesse est, ut inde ad ecclesiam uiri docti prodire possint.

Simulacque hic sacer et angustus fons corruptus fuerit, tum actum quoque de in- columitate ecclesiae erit, utpote quae ministros idoneos amplius non sit habitura.

In his enim artium officinis praeparari doctores uerbi oportet, et qui haec media contemnit, aut non admodum necessaria ducit, is in Deum contumeliosus est, et sibi alijsque nocet. Recte enim scholae öcöaarcaaíaS T9]S 19E071/4laíaS appellantur, quod ad cognoscendum Deum uiam monstrent, et artes doceant, quae quasi qui- dem duces sunt ad cultum opificis. Ex quo quidem facile iudicari potest, quantum noceant ecclesiae hi, qui parum, aut nihil curant, sint scholae, nec ne theologiue, an alij in ijs educentur atque praeparentur. Narrant historiae de Juliano imperatore, qui cum insatiabili cupuditate funditus delendi religionem arderet, nullum eum externam saeuitiam exercuisse, sed astute ad abolendam ueram de Deo doctrinam in artibus et linguis sparsam, scholas Christianis praeclusisse, publicoque edicto prohibuisse, ne literas humaniores et linguas Christiani perdi-

scerent, 6vá j17í (Ona6) árcovciµEVn Tnv 7aWTT6 E70cµcOs npdi roc dcaAEKT61C0Ús Till Éaanvolerv ánáv7crae, et porro ToiS oiicEíocS (ut est apud Theodoretum in hi- storia tripartita liber 6. caput 17.) n7Epoia Ka7á Tiv napoeµíav liaaaóµEi9a iv 7¢p 7Tjv iµETÉpOCs au77paµµáTwv rcáDonacsóµevoc Tóv avai9ÉXovTac nóaEgov.

Hanc ob causam V. A., ni uelitis etiam illius tyranni edictis parere, date operam, ut studia uicissim uigeant, et germinascere incipiant in uestra ciuitate.

Certe maximum illi non modo ornamentum, sed etiam éommodum accessurum est. Aperietur enim animis ingenuis, et altius, quam pro uulgi captu sese attol- lentibus, uia, qua non e terra se natos, neque in terram uersos esse intelligant, sed coeli dominos et coelestium rerum intueantur. Non in litibus conterent aeta-tes, sed ipsi caeterorum litibus et controuersijs (quae hodie omnibus in locis uidentur emergere) modum apponant. Non ignauis et abicetis ac uilibus curis so- licitudinibusque rerum et opum terrenarum tantopere deprimantur, quae hominem cogunt se obliuisci, et a seipso deficere, atque in turpem quandam et pene monstruosam degenerare naturam. Sed celsi et erecti ac ueris diuitijs opibusque fidentes incolumem statum retineant dignitatis suae.

munitum, atque ad illa praeclarissima aspirantem uestro patrocinio atque fauore digneminj. Vestram beneuolentiam mihi certo polliceor, cum sciam in V. repub-lica non esse uiros infensissimos artium nobilissimarum cultoribus. Et hoc me non secus munit, quam Aristippum ilium, qui olim ex urbe Cyrene nauigans bona externa omnia ámisit, sed quia artem perpetuo inhaerentem animo circumfere- bat, satis ad uitam praesidij suppeditabat. Cum enim fracta scapha in littus Syra-cusarum eiectus esset, conspexit illic in arena figuras quasdam geometricas, unde facile coniecturam cepit se reperturum ibi homines doctos et sapientes. Quocirca laeto animo ad Syracusiorum gymnasium accessit, cumque eius doctrina illic in- notuisset, exceptus est, et tractatus honorifice omnibusque rebus necessarijs cu- mulatus.

Ita et ego maximum certe naufragium perpessus in iactura parentum meorum charissimorum, nullum portum alium peto, nisi V. A. beneuolentiae, et spero V. A. me illa conantem, quae ad utilitatem ecclesiae et reipublicae faciunt, in uestrum patrocinium atque tutelam suscepturum. Si uero alijs, quicunque sane fuerint, stipendij honor habitus Tuerit, est, quod semper ingemiscam, non autem uos accusans, sed meam fortunam incusans, quapropter aequo animo etiam feram.

Poterit quidem hoc quibusdam nihil aliud uideri, quam omnem rationem sperandi aliquid a uobis mihi adimere, et ómnes quasi neruos industriae cum dedecore et ignominia praecidere. Attamen ipsemet aliud omnino sentio, quan- doquidem V. A. beneuolentia semel iam in earn spem me adduxit, ut per V. A.

celeriter magnum incrementum sumptura bona studia existimem, ea spes ne me destituat praeclara, ,ut facile coniector, cura a uobis adhibebitur. Noui animi uestri sensum ad omnem optimarum actionum laudem et uerae gloriae cumulum undique colligendum.

Quantum uero ad me spectat, si quae ad commodum utilitatemque eccle- siae et reipublicae pertinere poterunt, efficiam profecto, ut neque me temere pollicitum, nec uos in me quicquam frustra sperasse intelligetis.

Quod restat, Deum, aeternum patrem D. N. J. C. oro, ut uestram rempub-licam diu florentem conséruet, et per A. V. aliquid opis et emolumenti suae ecclesiae impertiat. Amen.

V. A. subiectissimus Johannes Benerus mp.

Címzés: Amplissimis et ornatissimis uiris, sapientia et omnium uirtutum genere praestantibus, Judici ac Senatoribus inclytae Reipublicae Leutschouiensis, Dominis et patronis suis reuerenter colendis

Leutschaw

A tanács megjegyzése: Anno 1583. Johannes Bennerus 35/2

114

72.

Martin Sturm a lőcsei főbfrónak és a városi tanácsnak Wittenberg 1584. június 15.

Köszöni a tanács jótéteményeit. Legutóbb is, amikor anyagi gondjai miatt haza kellett térnie, pártfogói rögtön segítségére siettek Felajánlja szolgálatait.

S. D. Hactenus, Judices amplissimi, patroni aeterna memoria mihi colendj, mire in omnibus meis miserijs et inopia uester erga me amor et beneuolentia semetipsam ostendit et exhibuit, quod etsi non raro uotis meis aspiro, ut ali-quando opera mea et officium uobis prosit, tamen, quia omnino nihil praeter animum gratum A. V. pro beneficijs in me collatis reddere possum, animus meus non exigua aliqua cura afficitur, possem enim nönnullis indignus tanta beneuo- lentia et liberalitate uiderj.

Cum enim proxime in patriam exclusus inopia pecuniae redirem, uosque, patres meos denuo pro fidelis consilij auxilijque copia interpellarem, desec- raremque, ultro non solum beneuolentiam, quae in me semper maxima extitit, sed humanitatem etiam et liberalitatem, quae summa sane est, in me totam ef- fudistis. Unde luce meridiana clarius patebat, quam secunda uestra in me uo- luntas esset. Haec uestra beneficia, quae iam plurimis alijs accumulata sunt, si dissimularem, ingratitudinis, si uero uerbis ampullosis reddere conarer, stultitiae nomen nullo modo effugerem. Haec enim ita sint, omnino aliquid ad uos scribere decreuj, ne forte pisce magis (ut aiunt) mutus uiderer.

Gratias igitur uobis, Judices prudentissimi, patroni obseruandi, ago quam maximas, agamque, quoad huius uitae haec lux, aut coeli "spiritus mihi vitam con- cesserit, quod hactenus tam egregia erga me humanitate usi fueritis. Quia autem facultas promerendi de A. V. mihi plane nulla datur, omnes diligentiae neruos adhibebo, ut studijs meis et Musis, quibus cum omnem nunc habeo rationem, ohm (quod Deus fortunet) ecclesiae, scholae ac reipublicae remedium et doctri-nam fidelem conferre possim. Atqui ne hoc quidem satisfacere posse arbitror, ego, quod possum, praestabo libentissime, in quo etiam animum meum potius, quam rem ipsam ut spectetis, uehementer peto. Valete, nec imposterum uestra humanitate ac beneuolentia indignum iudicate, me meaque studia pro singulari uestro erga me amore promouere pergite. Vitaebergae in die Vitj Anno 1584.

Prudentiae et amplitudinis V. deditissimus Martinas Sturmius Leutschouiensis

Címzés: Prudentibus ac circumspectis uiris, Domino Judicj et coniuratis ciuibus inclytae Reipublicae Leutschouiensis, patronis Buis aetema obseruantia colendis

Leutschouiam

A tanács megjegyzése: Anno 1584. circa Petri Pauli exhibitae 69/7

Homonnai Tamás a lőcsei tanácsnak Wittenberg 1584. július 6.

Ismét mentegetőzni kénytelen, amiért régóta nem írt, de nagyon nehéz megfelelő levélvivőt találni, s ilyenkor is bizonytalan, hogy az illető mikor indul útnak Társa, Martin Sturm ugyan megfrta a tanácsnak hogy a vele küldött pénzt átadta Homonnainak, azt azonban nem közölte vele, hogy a levélvivő sürgősen indul,• s így ő a jó lehetőséget sajnos elszalasz-totta. Megkapta a tanács levelét a pénzzel együtt. Pártfogói figyelmeztetése eleinte na gyon felkavarta, mivel úgy vélte, hogy vagy valaki hamisan vádolta be őt, vagy valamely más okból keveredett gyanúba, de aztán rájött, hogy patrónusainak joga, sőt kötelessége is testi jólétének biztosításán túl lelki épülésével is tön5dni. Kérték tőle, hogy számoljon be tanulmányairól.

Wittenbergbe jogot jött tanulni. Ezután sem kíván teológiával foglalkozni, és nem kíván részt venni a teológusok különféle csatározásaiban sem, amitől egyébként a tanács is óvta. Bibliát persze ő is olvas, de más teológiai munkákat nem. Egyrészt nincs ideje ilyesmire, másrészt pénzét másfajta könyvekre kell költenie. Ha lehetősége lenne teológiai könyvek vásárlására,

akkor sem olvasna eretnek munkákat.

akkor sem olvasna eretnek munkákat.

In document LITERÁTUSOK 1. (Pldal 111-123)

Outline

KAPCSOLÓDÓ DOKUMENTUMOK