evertere regno, nihil sibi reliqui feeisset. His incitatus Solimanus, Balibego uni ex eopiarum ducibus negotium dat, liomini impigro, et eumprimis bellicae rei perito, ut cum deleeta militum manu inTransilvaniam conten-dat, atque eam provinciám a Mavlati vi atque incur-sionibus tueatur, adiecto iu mandatis, ut non prius bello absistat, quam eo aut interfecto, aut in potesta-tem redacto, liberam provinciám armorum metu Regi puero t r a d a t : simul ad Petrum Moldavorum dari litte-ras iubet, ut coactis extemplo copiis Balibego occur-rat, atque cum eo eommunicatis consiliis, bellum adversus Maylatum gerat. Ita dux adhibita celeritate, eum ut opprimeret imparatum, magnis itineribus in Transilvaniam, atque instructas omni bellico appa-ratu, secum, Moldavo adiuncto, copias adduxit, prae-misso equitatu, qui totum illum tractum longe amoe-nissimum vastando, urendoque omnia popularetur.
Accidit Maylato, praeter omnium opinionem suumque adeo fatale malum, quo id minus declinare aut vi aut consilio posset, sive litteris confiso, quas assen-tationum et blanditiarum plenas ad barbarum seripse-rat, sive magnitudine largitionum, quibus sperabat se regios ministros devinctos habere, ignarus quam iis esset levis fidei cura, quibus esset venalis fides, certe qua mox frustratus erat periturus. Iam eius adventu cognito, Maylatus diffisus adversus tantam vim sepa-rem fore, ubi proelio decertandum esset, se in arcem receperat; eo ex agris undique magnam commeatuum vim, regione feracissima, annonae facultatem ingentem suppeditante, suis subvehere iussís. E r a t autem eins inprimis initum eonsilium: siquantumineunti pruden-tiae, tantum retinenti constantiae fuisse^,
constitue-190 10. MICHAELIS II 11 VT l
rat enim, cum arx loci natura et opera satis munita esset, hostium impetum mora eludendo, in longum tempus ducere bellum, fore non desperans. ut hostis morae impatiens soluere obsidionem cogeretur. Iute-rea arte agendum arbitratus, qua saepe in magna desperatione rerum omnium apud barbaros liomines, magni momenti res ad laetum exitum perductae es-sent ; sibi Opportunitäten! aliquam oblatum iri spera-bat adSolimani animum leniendum, et Rostani genero et aliis, qui plurimum gratia in regia poterant, mune-ribus in sententiam traductis, quod eins consilium, cum assecutus bostis couiectura, minime fore dubitaret, quin ubi vi agere aggrederetur, is belli eventus esset, quem May latus sequeretur, communicato cum Moldavo consilio, dolo incautum aggredi constituit. E r a t in Moldavi castris Balthazar Bornemisza, et nobilitate clarus vir, et inprimis callidus. Eum, simulato animi studio, Moldavus in arcem mittit, suasurum Maylato, ut damnata animi pertinacia, arcem dederet, spe in-iecta, quod desperaret se assecuturum armis per regium praefectum, bominem 11011 alienum amitioribus consiliis, a Solimano impetrandi, modo per se bene affectum celeri deditione, eius sibi delinito animo, con-ciliaret. Spondere se, ubi opus esset, vitae etiam suae periculo, ubi praesens Balibegum adiret, quibus mai-lét conditionibus cum eo se transacturum. Hominem esse humanissimum, et qui longe abhorreret a Tur-carum immani illa barbarie, qua plerique in nostros ferrentur, iam pridem eundem propter summám virtutis et prudentiae opinionem cumprimis apud Solimanum gratiosum. Änderet modo se permittere amico lio-mini: Cetera prolixiora sua ultro se spe dedentium secutura, impetraturum quidem se ab eo litteras,
qui-VNGARICARVM RERVM T,IB. XI. 191 bus accepta publica üde, liceret illi tuto in castra ve-nire, ubi coram liceret commodius de pacis conditio-nibus agere, qaas se sperarent accipienti, quam danti aequiores, liaud esset frustra futuras, quam in rem se illi obstringere suam tidem. Quod vero consilium esse in arce delitescentis? posse ne animum inducere, hoc credere? tutum se diu adversus Solimani vires futu-rum, quas totius Christiani orbis consensus formidaret.
Redimeret vero nobilissimam Transilvaniae regionem, afflictam pátriám per tot annorum spatium, tot belli detrimentis, totpestibus,totcladibus, tot malis, quando una modo spes salutis ostenderetur per voluntariam deditionem quaesitae, quae in principio esset futura salutaris, ita sero expressa vi (ledere se certum esset exitium allatura. E x Yngaris, qui priuceps nobilitatis haberetur, Prinium in Ferdinandi partibus haerere:
Terekium eoniectum in vincula apud Solimanum, ut si quid puero Regi accideret, nemo esset illi princi-patum in Transilvania praerepturus. Quibus auditis, May latus, quod fortuna ubi cunctaretur, ab invito ex-torqueret, gratum futurum arbitratus, ubi proficisci a volente videretur, rem quidem sibi esse cum Ioannis Ilegis herede resp ondit, non cum Soli manó, cuius, ut deberet, sibi natus esset pro imperio. Ita vero sibi esse exploratum illius animum, ut non dubitaret, quin si causa sibi reo apud eum esset dicenda, iudicem eundem et actorem, quemadmodum esset superior iure, ita inimicus disceptatione superior esset futurus. Ne-que abhorrere se a pacis consiliis, et paratum venire in castra, ubi dux tradito sibi filio obside, quem se-cum haberet in castris, fidem fecerat venienti fraudi non fore. His Balibego relatis eum ut speraverat, res recte procedere atque ex sententia videretur, et ita
291 200 10. MICHAELIS BRVTI.
piacúit respondere: quod eo esset animo, ut quod munüs sapientis esset, tutiora consilia ferocioribus praeferret, nemini magis eum quam sibi consulere, cavere illi obsidibus datis, consentaneum videri, filio obside non magis, quam si animum sibi tradi postu-laret. Quod tarnen medium consilium liaberetur, secu-turum se, ut qui suae fidei apud illum obsides essent, delectos equites, et qui militiae lionestos ordines du-xissent, ad eum mitteret, quo minus suspicari posset, se eorum libertatém et salutem neglecturum. Interea de illius postulatis, quibus non dubitaret, cum essent aequissima, quin Imperator pro sua aequitate atque altitudine animi benigne responsurus esset, se actu-rum. Certe si de se omnia speraret, quae de studioso dignitatis suae homine expectari aequum esset, quod dainnatis belli consiliis ad pacis conditiones descen-disset, recte se atque ordine fecisse. Iam pridem non perfecisse Solimanum, qua sol terras illustraret, multis constitutis atque lllustribus sunmiae virtutis et forti-tudinis monumentis, ut qui ferocia posita sese reeepe-runt in illius benignitatis et clementiae sinum: bene rebus suis consuluisse credantur. Nihil vero sibi cer-tius, quam secutum ea consilia, quae optima esse, ut tutissima ratio temporis probaret, cui Semper viri pru-dentes sibi parendum statuissent, laetum rerum even-tum sortiturum. Ferociam animi in dispari conten-tione rerum infelicem Semper fuisse. Neque adhuc cuiquam cum Imperatore Solimano haberet institutam contentionem, armato per venire lieuisse, quo animum intenderet. Multa adesse praeterea, quae illius vota spemque ordinären!. Regem puerum praesentia tem-póra non postulare in magna rerum commutatione, quae loannis Regis mortem sint secutae, sublatis in