genti superioribus aiinis intulisset, cupiditate ulci-scendi incenso munus multo gratissimum futurum.
Quae illi perfidia exitio, et posteris fűit; sive enim le-vitas ingeilii ab animi dubio, sive infamiae metus mu-tationem consilii expressit, multis onustum donis at-que ingentibus missum fecit: quae placando irati ani-mo, tarn gravi iniuria lacessito, et aniiserunt gratiam, et veliementius implaeabiliusque semel saucium oblata pereulerunt: memoria iniuriae raro, nulla munerum gra-tia in ferocioribus ingeniis exolescente, certe, eo ma-gis invisa, quo mama-gis ereditur ad obliterandam eam ipsam iniuriae memóriám obiectam: ut duplici no-mine, et propter bospitii ins violatum, et quod dignum Huniadéra eensuisset, quem per ludum et iocum fal-laci commento ludificaretur, dignus videretur, qui ul-timo supplieio admissum scelus expiaret. Itaque post Ladislai mortem, q u o a d p u e r R e x adolesceret, Hunia-des prorex gentis decreto renunciatus, nihil prius bá-buit, quam ut coactis copiis in Draeulam moveret, spe-cioso titulo sceleris poenas a proditore expetendi, qui subnixo hospiti pacis atque amieitiae foedere per summám iniuriam, et deorum penatium violata sacra, vincula nectere veritus non esset. Ergo cum iusto exercitu superatis Alpibus, e Transilvania in Mol-dáviám descendit, atque omnia longc lateque incen-diis et populationibus vastando liosti infesta facit, gravi bello atque adeo, quo resistendi ratio difficilior esset, nec opinato oppresso Ita armis provincia oc-cupata, Draeulam vivum in potcstatem redactum ul-timo supplieio affecit, insigue futurum in posterum ad extremum vitae discrimen conservandae fidei exem-plum, innoxiis liberis puniendis barbarum in morém,
2*
20 1 0 . M I C H A E L I S BItVTI
iura huraanitatis egredi visus, ex iis maiore natu, cum patre capite mulctato, altero effossis oculis eiecto, at-que in Draculae locum, qui provinciáé praeesset, no-vo homine suffecto. Eiusdem gentis Draculam Mat-thias Rex Huniadis filius aliquot postea annis opem poscentem liberavit, oppressum Turcarum armis, et mox (quibus de caussis non traditur) adductum se-cum Budam, decem perpetuos annos in carcere habuit, cum antequam e Transalpinis decederet, ter-tium eiusdem nominis Draculam provinciáé praeesse iussisset, iam a Turca, eiecto altero, praefectum.
Creditur Matthias Rex adductus populorum que-relis, quibus propter crudele atque immane impé-rium esset Dracula invisus, etiamsi reducendum eum sibi in regnum statuisset, eo honore habitum indi-gnum secum abduxisse. Feruntur de eo quidem tru-cis ac barbari ingenii insignia documenta multa, quo-rum liic unum aut altequo-rum tradere ab instituta nava-tione non erit alienum. Cum adeuntes illum Turca-rum legati leniter, demisso capite de more venerati essent, iussos superho ingenio capita aperire, quae longo volumine lintei tenuissimi tecta obvolutaque ha-berent, et pertinacius recusantes, cum non esse moris Turcarum dicerent, ne imperátori quidem detegere caput, pileos illis ternis clavis adactis, capiti affigi imperasse. Eundem cum una amicis discumbentibus convivium iniret, inter poiandum, teterrimo suppli-cio carnificem Turcas afficientem, cum palo per se-dem adacto, Ultimos cruciatus per celerem mortem deprecarentur, laetis oculis ac vultu liilari spectasse.
Alias egentes liomines cum cura conquisitos sive iner-tia, corporis contracta labe, sive quoalio duriorecasu deplorata valetudine mendicare stipem cogerentur,
VNGARICARVM RELíVM LIB. IX. 21 lauto
convivio excepisse:
indecum epulis et vino
oneratos sensisset, septo inelusos subiectis ignibus cremari vivos iussisse, in eo, ut credebat, 11011 inscite cavillatus, insigne beneficium habendum iis vitam eri*
pere, quibus expetenda mors, vindex malorum, solatio et levamento esset. Iam illud haud minus triiculentum, solitum spectare torquentem Turcas carnificem cum pedes sale aspersos, direpta cute. lambendos capris praebere cogerentur, ut ex linguae asperitate, et salis acriraonia morsus doloris et cruciatus acriores per-ferrent. Neque mii ins in suos paullo gravioris male-iicii, et sceleris convietos animadvertebat. suo ingenio gentem indomitam, et liberalioris cultus, ac discipli-nae omnis expertem, qua spes esset insitam feritatem animis posse emolliri. Hanc vero saevitiae caussami quam iniuria sibi approbari contendebat, aiunt Dra-culam obtendere solitum 11011 barbarae immanitatis, sed iusti animi indicem, atque una maxime cura labo-rantis, vindicandi infestam provinciám latrociniis, quam pateficri nationibus exteris ad commercium vo-lebat, non mortis metu barbaros, quam contemnerent, sed genere supplicii ab iniuria et maleficio deterrente.
Semel quidem usu venisse aiunt, ut Florentinus mer-cator, qui illac iter haberet, cum postulasset; ut loco tuto liceret cum alias pretiosasmerces, olosericam, at-que auream telam variigeneris,tiiminterillasconditos pecuniae loeulos (reponere), iussus relinquere per 110-ctemvico medio, mane intacta omnia. non secus ac si ipse custos asservasset, retulerit, rem monstri ac por-tenti similem in tanta barbarie admiratus. HuicDraculae tarnen, aliquot postea annis ^iattliias restituto regno paterno duo oppida ad veterem ditionem Cziczo et Cliüküllum adiecit, qui postremo Thracio bello a T u r
-2 -2 10. MICHAELIS BItVTI
eis caesits finem simul vivendi et regnandi fecit. Hu-ius stirps Petrus Moldavus praeferoci turbulentoque vir ingenio, exorta olim cum Sigismundo Rege contro-versia de finibus, quidquid intra duos amnes, Tyrum et Hyerassum Moldáviám attingeret, postulabat: Neque Iiis contentus, medius inter duos positus, dum Fer-dinandus Rex et loanncs de regno dimicabant, ad ma-iora indies adiieiens animum, Transilvaniae immine-b a t ; liaud duimmine-bia spe, si quid durius loanni accideret, nobilitatis parte largitionum magnitudine tradueta in sententiam, sc res novaturum. Obtulit occasionem fortuna undique captanti, non semel a Ferdinandi
du-eibus Ioannis copiis dcletis, atque eo ad Sigismun-dum Regem, deplorata spe suis umquam viribus recu-perandi regni, confugere coacto. Incitabatper se fero-cem animum duo oppida tuendi, atque ingens cura, quae a Mattliia Rege, ut iam diximus, Draculae avo erant attributa; tum forte arma late per Transilva-niam circumferentibus, hinc Petro Perinnio, liinc Ya-lentino T e r e k i o , qui Ferdinandi duces, cum magna prineipum parte a Ioanne Rege defecerant, oppidorum reeipiendorum caussa, quae in illius ditione liabeban-tur. Ferdinandum porro Regem, et suis, et Caroli fra-tris opibus praefidentem horrebat; cum minimé dubi-taret, quin quae oppida Ladislaus et Ludovicus Reges armis repetentes acerrime oppugnassent, iam confir-matis Vngariae rebus, multo maioribus viribus esset aggressurus. His curis anxius, aeeeptis nuneiis, F e r -dinandi duces omnis metus expertes impune, tamquam in pacato per Saxonum sedes vagari, ut nunc vulgo vocant, de improviso cos in campis Coronensibus ad-ortus (nobilissima Saxonum urbs est, sita in extre-mis Transilvaniae finibus) ingenti clade affecit, aenea
VNGÁRICARVM RliRVM L1B. IX. 23 tormenta quae secum ad urbium oppugnationem ave-xerant, relinquere coactos. Rei praeclare gestae fa-ma Ioannem Regem inspem fa-magnam erexit, Moldavo belli socio ascito, regni cuius iam spem abiecerat re-cuperandi. Itaque missis ad eum legatis, qui magnis pollicitationibus eum elicerent in belli societatem, enixe rogat, ut coniunctis secum armis, communi con-silio gerere bellum p e r g a t , 11011 in co sibi solum, sed Solimano etiam, qui streune rem gerentibus liaud de-futurus sit, rem gratam facturus. Superbum barba-rum, et qui laetis rebus inflatus afflicti atque ciecti Re-gis fortunam despiccret, ita missa lcgatio non movit, utjunde spes extorriaffulgeretbene gerendae rei, ipse victor fiduciam et spiritus sumerét ad eum ipsum, qui illius fidem atque opem imploraret, et e Transilvania pellendum, quae adliuc illius imperio parebat. Iaui magna spe fretus rem ex sententia successuram, ad Bi-striciam, unam eSaxoimm sedibus copiis adductis, op-pidanos urbem dedere, atque imperata facere coegit, iam antea nonnullis arcibus et pagis belli terrore cir-cumlato in potestatem redactis. Interca Ioannes Rex us-que adeo sua spe frustratus, uti ab eo, us-quem sibi futu-rum belli socium sperabat, ea parte imperii q u i po-tiebatur, spoliaretur, obsecundandura tempori arbitm-tus, cuius opportunitate usus ferox hostis infestus Tran-silvaniae imminebat, missis legatis, qui de iniuriis ex-postularent, amice monendum curavit: videret quo ela-tus imperandi cupiditate, violaudo amicitiae iure pro-grederetur. Quae mala ne Solimanus suos pateretur, per unius reditum imminentia, borrere, supplicibus per dei immortalis sanctissimum nomen, cuius vim infestam sceleratis, unus regum maximus referret in terris, se etiam atque etiam orare. Legatorum orationem
elcva-24 1 0 . M I C H A E L I S B I t V T I
bat fama roinime dubia eorum, quae in Moldavia acta essent. certari inter multitudiuem, et nobilitatem par-tium studiis, neque qui iure legitimo, aut gentis mori-bus, sed qui virimori-bus, et armia pollerent, superiores in contentione haberi. Hinc fieri, ut nullius esset diutur-num in Moldavos impérium, quae superior factio ar-mis esset, sive eius iusta, sive iniusta caussa habere-tur, deiecto per vim, principatu, qui regnaret, e suo corpore deligente, quem mos altera emergens regnan-tem pelleret, ac deiiceret loco. Neque Petrus interea sibi deerat, ita cupiditate ingenti incensus ad princi-patum repetendum, ut oblatae occasioni non esset im-parem animum et vires allaturus. Adire ministros regios, prensaL'e, negare legitimis suiFragiis, gentis more atque instituto Alexám creatum, natum obscuro loco hominem, et imparem regno, perpaucorum coitio-nem ab exilio revoeatum, quibus non liceret privatam r e m , nisi eversa publica, tueri: Delegisse non quem principem agnoscerent, quam magistratum gerentem, et ius dicentem populis, sed per quem regnantem no-mine, intolerabilem privati in suos dominationem exer-cerent. Ex horum ordine delectos, qui apud Solimanum imperatorem sibi repetenti principatum adversarentur, privatorum libidini publicam caussam obtendentes.
Scilicet conscios domesticorum scelerum,unum se hor-rere eorum futurum vindicem, quae scelerate in deos, in homines admisissent, assueti homines ita in pro-miscuo licentiam habere, ut nemini parcerent, nisi per quem aditus sibi ad ea pateret, quae non ferenda le-gitimo potienti imperio flagitiose, et nefarie in eum per omne genus contumeliae atque iniuriae moli-rentur. Scire principe se, ahstinendas manus privatis
a pecunia publica, a maleficio, et iniuria in omnes, a
VNGARICARVM RELíVM LIB. IX. 25