coeptum, fremente Turca, nimis parce a regiis corn-meatus subministrari: cum frumenti perexigua vis ad militum necessarios usus adverso flumine suppor-t a r e suppor-t u r , inprimis pabulum deficeresuppor-t, quo equi aleren-t u r , quorum maior pars, enecaleren-ti fame foede inaleren-teribanaleren-t, magna cum barbarorum molestia, atque indignatione, quorum est incredibilis equis curandis fovendisque diligentia. Ita Turcae, frustra regina orante obtestan-teque adeo, et tutoribus regis, ut manerent, cum ob-sessi eorum superbas minas facile animi constantia virtuteque eluderent, motis castris re infecta disce-dunt. Quod cum minime Yngaros fuger et, in abeuntes patefacta porta erumpunt, atque eos ad inultum diei persecuti incolumes revertuutur, cum aliis ex postremo agmine, tum Achamate impigro liomine, et inter duces claro interfeeto, qui novissimum agmen cogebat. In ea pugna Franeisci Gnari equitis Yngari celebris eni-tuit virtus. Haec quadragesimo eius saeculi anno va-rio eventu in Vngaria gesta. Insignior insequens annus multis nostrorum cladibus, infelici aeque exitu belli, et victoribus Yngaris pariter et victis, Solima-num in Vngariae regia urbe sceptra gereutem et iura dantein populis vidit. Quae dum ita in Vngaria ge-runtur, Ferdinandus totus intentus instaurando bello, Ratisbonam contenderat, eo, ut iam dictum est, a
Ca-rolo
Caesare conventu principum indicto. Sperabat vero principes, accepta fama eorum , quae ad Pestum gesta essent, quin continuo auxilia mitterent, ne ho-rae quidem momentum intercedere passuros. Ita enim minus Vngaris favebant, ut pro Germano rege, cuius imperio parebant Vngari, arma laturi, et honorificum sibi bellum inprimis, et ad tuendos Germaniae fines aMONUM. HDNG. HIST. SCRIPT, XIV. 6
8 2 10. MICHAELIS BRVTI Lili. IX.
Turcarum excursionibus ducerent necessariiira. Ange-baut spem, praeter rem adPestumbene gestam, ex Vn-garica nobilitate multi, quorum summa auctoritas et
valida spes facilem suis spem victoriae, naturae insti-uto plus aequo sibi liominibus blandientibus in liist quorum cupiditate tenerentur, faciebant. In Iiis Perinius censebatur, Gaspar Seredius, duo Francisei Gnarius et Revalius, Nicolaus Zrinius, Sigismundus, Emericus, et Melchior Blassaefratres, Petrus Bakitius: qui omnes postea in Ferdiuandi castris oppugnationi atque obsi dioni Budensi interfuerunt. Horum adhortationibus in-census Ferdinandus, cum speraret,ubi maioribus viri-bus insisteret, se facile universo regno potiturum, sedulo cum fratre Caesare de copiis instaurandis intentiore cura, novis delectibus in provinciis indictis, et de toto gerendo atque administrando hello agit. Agnoscendam divinitus oblatam occasionem Vngariae a Turcarum Servitute vindicandae, distractis Solimani viribus, quas Persa regni fines ingressus multis cladibus afflixisset, ut non ita facile affectas attenuatasque Asiatico bello in Yngariam convertere,ut maxime vellet,crederetur. Nam etsuorum virtute, et Dei immortalis benignitate, cuius caussa ageretur, inchoatum bellum secundis auspiciis ex sententia suceessisse, Turca irrito conatu retro coacto signa referre, ac fr actis hostium animis, qui in barba-rorum auxiliis spem omnem positam liaberent. Etsi vero facile appareret, quam magna hostium vecordia esset: sperandum tarnen, cognito quam parum esset sub-sidii in barbarorum ventosis pollicitationibus, ad salu-taria consilia animum conversuros, cogentibus praesen-tibus rerum angustiis tempori dare, quod patria pietas minus ab Iiis impetraret. Praeclare inceptum ita laetum exitum spondere, si statuerent sibi fortunam virtute
VNGARICARVM RERVM LIB. IX. 83 adiuvandam, quae
secunda adspiraret.
Incursu
bene gerendarum rerum multum processisse, qui recte coe-pisset, nihil verius esse: sed nihil tarnen eura ipsum profecturum, quem bene in principio gesta res commen-daret, in cursu languentem et destitueret a n i m u s , e t deficerent vires; 11011 enim initium belli spectandum, sed finem, quo consilia eorum qui res gererent intenderen-tur, nec continuo qui proelio vicerit, aut semel hostem depulerit moenibus, vicissebello. Falli, qui crederent caussam modo Vngarorum agi, ubi de propulsando bello agatur, quod Yngaris a Turca immineat, et qui-dem tot iam bellis ad internetionem defunctis, Germa-nos expertes eorum malorum futuros, quibus sint Vn-gari opportuni.Ita serpere exortum incendium, ut liaud in proximo consistat, sed ab eius exitio, quod prius perdidit, ad id quod proxime sequatur, proferat vires, perpetua serie in contingentia quaequebacchando.Exci-tatum in Vngaria per Ioannis Regis mortem grave bel-lum, cui nisi omnibus viribus obviam irent, quasi clas-sico signo dato, finitima regna, Boemia, Silesia, Au-stria, Germania universa, iisdem belli cladibus (Deus tarn triste omen averteret) essent collapsura. Immerito queri Christianos reges, iniquo fato illos agente, de-stitui se domesticis viribus, qui ipsi effecerunt, hincper turpem remissionem animi cessantes, qua quidem ma-gis quam domestico robore augebantur hostium vires, hinc mutuis discordiis sese conficientes, ut sibi essent Turcarum vires timendae. Numquam barbarum hostem sua sponte tantum fuisse ausurum, Christian! orbis re-gnis, et provinciis bello aggrediendis, vastandis, suo im-perioadiiciendis,nisi per eos ipsos id illi licuisset, quibus bene inter se consentientibus, numquam fuisset sua sponte arma illaturus, nostris malis et discordiis felix,6*
84 IO. MICHAELIS BliVTI
Haue glóriám uni Carolo Caesari deberi, cuius essent, propter summi imperii maiestatem atque excellentem virtutem animi, coníiciendae teterrimae belluae princi-pes partes. Daret modo Deus, utvellent iidem, qui et deberent, et possent; ubi id per eorum contraria stu-dia liceret, facile intellectum iri, quantum vellent modo Christiani reges, tantum communem hostem ad versus Christianos reges posse. Cum liberaliter Carolus pol-licitus, bono animo fratrem Regem esse iussisset: de illius sententia ad veteres eopias, novo milite, in sup-plementum conscripto, qui rebus gerendis cum impe-rio praeesset, Guilelmus Rogendorphus, quem male lo-vius Rocandulphuni appellat, deligitur, vir magúi Ho-minis , iam ab eo usque tempore, quo est bellum ad-versus Venetos ex Cameracensi foedere, tum a regi-bus aliis, tum a Caesare Maximiliano gestum. Qui quamquam iam grandis natu, apud Regem in honesto otio consenescere statuisset, pridem ex male gesta re in Vngaria a belli studio aversus: tarnen ob rei milita-ris scientiam, et quod locorum peritus Ii ab er etil r, ubi erat gerendum bellum, cum aliis, qui aetatis robore, et mili-tum suffragiis eminerent, mili-tum Yelsio praefertur, atque adeo minimé aegre fereuti, cum impar gerendis rebus diu adversa valetudine conÜictatus, tum quod caput e r a t , minime aptus comprimendae Yngarorum fero-ciae, qui sub iisdem signis cum Germanis, Ferdinandi Regis auspiciis essent militaturi. Nam, et aliam liuius rei caussam lovius affért, i 11 Regis consilio, cum de op-pugnanda Buda ageretur, Yelsium auctorem liuius sententiae fuisse, quae Regem ab oppugnandi incepto deterreret, ut vix crederent, quidquam eum praeclare atque ex sententia gesturum in ea. expeditione, quam diffisus praesentibus viribus dissuasisset. Id quidem,
VJSGAlilCAliVM REKVM LIB. X. 85