110-vas filiae nuptias de confirmanda affinitate agerent:
a qua quidem minimé aversus Sigismundus iam pri-dem sua sponte in loannis caussam propensus, quibus piacúit conditionibus, Isabellam illi iiliain natu maxi-mam despondit. Inde Brodericus cum collega rever-sus, a Joanne laeto Sigismundi responso iussus est in Poloniam redire, additis collegis Petro Perennio et Stepbano Homonajo, qui cum amplissimo comitatuno-vam nuptam in Yngariam deducerent. Albae Regali celebrati nuptiarum dies solennes; cum eodem tem-pore saiicta maioribus caeremonia nova nnpta, ac-ceptis regni insignibus, clariores nuptias iusigiiiores-que reddidisset. Tulisse lioc unus Ferdinandus ini-quissimo animo fertur, cum baud esset dubitandum, quin nato loanni regni liaerede, quidquid ille de suo iure, foedere feriundo decessisset, vetus contro-versia de regni successore instauraretur: cum qui-dem per Pannonum leges, designare loanni viventi regni liaeredem, ne filium quidem liceret, aut de iure successionis cum exteris pacisci , 11011 magis quam Ladislao olim licuisset; cuius auctorifas Vn-garis non obstitisset, quominus, indictis more 111a-iorum comitiis, eundem sibi Ioannem Regem crea-rent, quem quidem mirandum erat, immemorem pa-trii iuris, cuius flösset acerrimus propugnator, ad suas conditiones- secutum Ladislai exemplum, Yngaros alligare: verisimile quidem boc tempori dedisse, prae-sertim cum sua 11011 interesse, sed Ferdinandi intelli-geret, ita foedus iniri, ut spes esset apud posteros te-nere. Nam, cum 11110 Ferdinandus, post Ludovici mor-tem, innixus, se regni liaeredem ferret: facile animad-vertit, nisi peteret subsidium ab armis, inferiorem se
16 10. MICHAELIS BItVTI
gratioso adversario in contentione futurum, cui mo-res et iura regni faverent secundis suorum studiis dignitatem regiam adepto: ut mirum videri possit tantum regem, cum liaecnon ignoraret, passum esse perduci se ad eas conditiones, in quibus quam parum sibi praesidii fuissent olim petenti regnum, esset ex-pertus: poenituisse quidem eum consilii, quod tempo-ris vis magis quam certa ratio ab invito extorsisset, ea quae postea sunt consecuta docuere. Per idem tem-pus Solimanus expeditionem in Petrum Moldáviáé re-gulum p a r a b a t , cum ob alias caussas illi infensus, tum quod male sua sponte affecto persuasum erat, Grittium ab illo proditum, atque a Transilvanis cae -sum ad Meggesium; quod ita esse secuta mox fiHorum caedes declaravit: accedebat ad augendam offensio-nem amissa militum delectorum manus, qui una cum Grittio ab eiferatis unius caede Transilvanis erant interfecti; ut nihil longius Solimano videretur, quam a tarn scelerato liomine expetere poenas. De quo ho-mine propter fortunae atque liumanorum casuum va-rietatem, quorum in hoc uno exstitit per ea tempóra memorabile exemplum, aliquanto quam ceteri fusius dicendum videtur; quodipsum tarnen band plane ab il-lius munere abesse credimus, quiYngarorum res susce-pit scribendas, quorum imperio perdiu Valachi superio-rum regum tempore paruerunt. Apud hos Petrus summo loco natus in Draculam gentis principem ori-ginem referebat, qui avorum memoria, fama iustitiae, et prudentia inclitus, belli dissuasor fuit, quod fune-stis auspiciis Ladislaus Vngarorum et Polonorum Rex, Eugenio IV. Pontifice Maximo Christianos reges coli-citante ad arma, adversus Amurathem Turcarum im-peratorem gessit. Quo quidem in bello Dracula, ne
VNGARICARVM RELíVM LIB. IX. 17
minus strennus
gerendare,
quamdisertus
dissuadendo bello videretur, memorabili illo ad Varnam proelio, Ladislao Rege caeso, Industrie se in primis atque impigre gessit. Valaclios credit Aeneas Sylvius, qui creatus Pontifex Maximus Pius Secundus est dictus ea loea ineolere, quae quondam Getae tenuere, quibus?pulsis Romanorum armis, colonia deducta sit a Flacco proconsule, a quo parum detorto nomine, sit Valachia tota provincia appellata. Sed qnis hic fuerit Flaccus, aut quo tempore adversus Getas rem gesserit, colo-niamve deduxerit, non tradit. Diu quidem Romano-rum provinciám fuisse lingua fidem facit, qua a d h u n c usque diem Valachi utuntur. adeo prope accedente ad antiquam Romanam, ut qui eam calleat. haud sit In-terpretern inter illos bospes desideraturus: id quod nobis contigit, cum in Dacia aliquot abliinc annis ageremus: qua in regione, soli libertate et coeli de-mentia nobili, frequentes Yalachorum pagi habentur.
Gens vero tam procul abest a vetere Romanorum disciplina, quam prope abest a lingua: ut mirari satis non possim, hoc, doctos alioqui homines scriptum reli-quisse,disciplinas, mores ac leges easdem,quas olimRo-mani, acceptas a maioribus Valaclios retiuere. T a n t a quidem gentis barbaries, adeo rudes atque impoliti mo-res, ut cuiusvis potius, quam sui memomo-res, ne se esse quidem homines normt, quae communia modo homines cumbestiishabeiitconsectantes. Vna quaepossetexco-lere barbaros mores, et tetra, atque immania ingenia, aliorum omnium religio potens, corrupta graeca supeiv stitione, ut imbuat errore animos, non liberet. Inertia, so-cordia, somno, torpore languentia membra usque eo, ut
quae in bestiis industriam excitat, rerum omnium ege-stas, quae sunt necessariae alendae hominum vitae, vix
MOHVM. HVHG. n i S T , SCRIPTORES, X I V , %
18 10. MICHAELIS BItVTI
possit stolidos liomines excitare a Ianguore et somno, ut quod vulgo agros colaut, et pecora alant, quorum fru-ctibus vitam tueantur, 11011 ab illis extorqueat suorura Caritas, sed nobilium hominum in illosius, quibus ad-dicti, tamquam ad hastam empta mancipia serviunt;
ubi utrumvis liceat, insidere publica itinera, atque in silvis vitam latrociniis infamem traducere quam la-boré atque agrorum cultura malint. Itaque Saxones, po-tior et uberior Transilvaniae pars, 11011 patiuntur temere eos in iis urbibus pagisque, qui sui iuris et ditionis sunt, coalescerc: suis enim agros colendos (delegant), quos in opere assidui, et sua sponte industrii atque expe-rientes, cum ad hominum solertiam soli bonitas acce-dat, opimos inprimis et fcraces reddunt, ut nulla fere gens sit, quae aut uberiores suae industriae fructus le-gát, aut viliore frugum annona omnis generis utatur:
saepe quidem accidit, ut tantum tritici nummo aureo Vngarico ematur, quantum alendis per annum quatuor hominibus bene valentibus, sex nonnunquam atque eo amplius sit satis. Aeque vero ut tritico, abundant vino, pecore, aliisque Omnibus, quae venatu piscatuque e cir-cumiectis silvis et saltibus, piscosisque amnibus etlacu-bus parantur. Iam et illi ipsi pagani homines exculti ad omnem humanitatem, atque in liospites benigni et ef-fusi, ultro citroque peregre euntes hospitio aeeipiunt, ac laute et copiose habent. Verum ut eo, linde est di-gressa oratio revertatur, Dracula ante bellum salutaris sententiae auetor, Ladislao caeso, Ioannem Huniadem, qui se ad Valaclios Transalpinos cum reliquiis victi exercitus reeeperat, quaecunque fuerit inconstantiae caussa, dolo captum redegit in potestatem, certa spe, ut apparet, ingentem gratiam ab Amurathe victore ineundi: non enim ignorabat unum omnium maxime
VNGARICARVM REttVM LIB. IX. J 9