Rex Lodowicus ima sui regiminis peragens inops stirpis virilis duas liquit natas, quarum altera in ordine geniture senior Maria denominata nandum thoro matura
20 puero impubi Sigismundo marchioni Brandenburgensi filio Karoli Romani cesaris et regis Bohemie genitore adhuc in humanis agente tali pacto, ut, dum virgo nubiles veniret ad annos, nuptias simul et de sponso regem faceret, matrimoniali federe irretita est. Universis regni nobilibus hec conditio placuit. Fervebant enim illorum 647 ante oculos recentia merita patris, multos siquidem tugurio de agresti ad summum
25 culmen sublimaverat, alios ecclesiasticis, alios secularibus dignitatibus adomans nobilesque curiales ad diversa regalis domus servitia conditionaliter illaqueatos ab omni conditionis vinculo solvens eadem, qua meri nobiles fungebantur, ditavit libertate. Quid plura? Regnum in pace servavit, et Hungaros amplius quam antea gentibus extemis tremendos amplamque illorum famam hinc inde diffusam sidera
2 verteret b: verteretur a 6 haud b: aut a 8 me a: seb
12 angariare a: angariarie b
15 mutatis a: mutans b / altissimus a: altius b 18 liquit a: linquit b
24---25 ad summum culmen a: culmine ad imum b 27 fungebantur a: fugebantur b
29 extemis a: exterius b
189
ltalicorum, genuum veneratur curvatione, deinde: Magna, inquit, satus sacre sit regie maiestati, quam prelati, barones proceresque regni Hungarie universi post ipsorum fidelitatumque eorum humilem recommendationem vestre serenitati me dicere mandarunt; simul et litteras multis munitas sigillis offert. Repentina de 656
5 novitate rex stupet, paululumque oculis in pavimentum defixis, insperatum que sors attulerit sibi nuncium, mirabundus cogitat. Rursusque luminibus in presulem elevatis, cum illum hilari vultu sibi astantem respicit, nil eundem mali portasse arbitratur, moxque oblatam in salutantes salutem reddidit, et, ut solus testibus remotis portatarum experiatur seriam rerum, preter nuncium omnes de aula exire
10 iubet, litterasque apperit. Dum in illis solum episcopum in legatione confisum, utque ei in dictis fides adhibeatur, se rogatum comperit, utrisque sessione penes sese recepta, ut nuncius utatur nunciatis, rex expetit. Antistes igitur antedictus ad regem 657 Karolum ita verba fecit: Magnanime princeps, tuorum grata reminiscentia progenitorum apud nos nondum ingratam abolita per oblivionem nostros ad te
1s dirigere recursus nos animavit. Te alto regum Hungarie de sanguine ducere originem et preter te nostri sceptra regni competere scimus nemini. Es nostrorum virilis divorum propago regum, effrenam gentem femineum nequit regere imperium, levis sexus, quas suscitavit guerras, componere nescit; illam, quam quondam grata ubertate polentem vidisti, Hungariam sevo stat Marte lacerata.
20 Atris concusse flammis edes nigras redacte in faces flebilia vestigia monstrant, dominorum cedes agros steriles cruentat, plebs malignas scissa in partes totis regni in viscera viribus sevit, seque omnes intestina rabie regnicole rodunt. Quid inquam, 658 ignipedes veluti Fetontis equi spreta levitate vectoris per devia sparsi orbem quondam impleverant favilis, sic gravibus regnum pestibus undique implevere.
2s Fractum igitur ut componeres regnum, discordes unires duces, regnicolasque humiles tranquilla pacis amenitate gaudere faceres nostrosque subires, quos dirigere nequimus labores, et rex dominusque noster effici non recusares, te vocamus, tibi iure debetur regnum, tibi nos etemalis iugo fidelitatis hona fide subicimus, ut illos, tui quos amavere parentes, et tu amato. Tua itaque serenitas
Jo veniat, nos quoque illud, quod viatici et ad res componendas necessarium erit, fideliter efficiemus. Si etenim preiudicium sororis, quam, ut nosti, solio venerati sumus paterno, tue maiestatis morderet conscientiam, preter solitum et illam sublimavimus, nec dato oneri feminea sufficit sagacitas, maturi etiam etas viri tanto sub pondere sudat. Hungarie populus antiquo exposcente flagitio undique medios 659
7 hilari a: illari b 8 moxque b: mox quam a 12 Antistes a: Antistites b 14 nondum a: nundum b 17 virilis a: virilia b 20 faces a: fauces b 21 malignas b: manlignas a 23 Fetontis: fetantis b a 31 nosti a: nescis 11
inter hostes positus est. Odiis preterea intrinsecis potentis adinstar pelagi fluctuat, el, ul peregrinis ab insultibus lueatur, marem expostulat. Quodque tanti habenas regni virgo lemperel, ardua res est, rebus in talibus magnanimi manus viri interdum nulare videntur. Quid amplius disseram, tibi et illi moderamine adhibito sufficiet, s lalum enim est regnum Hungarie. Recepta hac oratione Karolus subticuit, et mcditabundus relationem distulit, remissoque ad hospicium episcopo intra se nove rei cvenlum verlil. Cum igitur diutius cogitatione vacat, dira culminis Hungarici ambilione capilur. el mentem acre duellum premit, ratioque superatur, in regni cupidine victa cadit. Nec differt, reginam in penetralibus manentem agreditur, etei 660 10 sui morbum animi in hec vcrba pandil: Insperata mihi novitas oblata est. Hungarie
vocor ad regimen. Charissima coniunx, ire communemque natum ducere et dispositis rebus sibi diadema dare ac regimen cedere et rursus Italiam petere dccrcvi. Duros hac tempestate labores pertulimus, nedum autem ex illis respirasse-mus, verum graviora minantur. Severina domus nobis inimica est, et gravis summi
1s pontificis in nos ira fulminal, Gallorumque populus livore tumidus, ut vitam pariter nobis el agri aufferal possessionem, armatam aptat manum, et illam, que inlrinsecus nos angit, pauperiem ipse taceo. Nostros si superi ad vota eventus perduxcrint, et rcgni Hungarie habenas attigero, Hungaricis defectum viribus supplebimus, at tui sententiam animi, quantum tibi ipsa res placeat, mihi dicito. ln 661 20 verbis marili tristis regina equoris similitudine palluit, turbataque, ac si illius mens
malorum prcsaga illam stimularet, non lenuit lachrymas. Mesta suspiriis intermixta vocc ad regem sic locula est: Discordem dolis odiisque profanis gravidam, rex piissime, dimitle Hungariam, insidias, et ut vocantium te pars tibi inimica sit, suspicor, perfidiam gentis huius novimus. Heu, populo pollicita adulteranti, precor, zs ne te submitlas. Res nobis contrarias omnipotens ille ab allo Otlonem Bauarie, qui principem multo militc fidentem et Ausoniam armis virisque calcantem ac populis et opibus superbum, te regno et anima spoliare volentem sine Marte stravit, variosque innumeris nostros cladibus hostes dispersit, ultro miserabitur, viamque dabit, unde duros vinccndo labores tollerabimus. Regine precibus rex haud motus, 662 30 quem estuans medulatim intestina ambitio succenderal, contendensque in semet
ipsum: Femineis, inquit, disuasionibus alteram, que mihi sponte venit, fortunam non spernam, nec Hungarico natum culmine destituam. Regum enim fama latum per orbem volat, et me, ultro quam fala offerebant, sortem querule coniugis lachrymis liquisse decet? Accersito igitur episcopo se vocantum offert votis, utque
3S ad reginam regia non deferatur voluntas, vehementer observare precepit.
3 ardua res est om. b 8 superatur b: superat a 17 angit a: augit b 31 alteram a: altera b
34 liquisse a: linquisse b / decet a: decent b
13 193
(189.)