10 Heu me, quia huius mundi decus et gloria a primevo temporis spatio nunquam in uno statu pennanens, sed semper variando versaliter atque caduce se protendens in nihilum tanquam aqua decurrens incedit. Nam omnia, que a terre gremio usque circumferentias celi ambitu orbis continentur, dilabuntur in terram. Et, quia nec ulli mors impia parcendo nullaque pacis tramite simulando miseretur, cadit vita
526
527
15 humana pre timore ipsius, dum stare putatur quasi ftos, et protinus aret. 0 mors, 52a que per excessus delictorum veteris parentis prothoplasti, morsu pomi noxialis diabolice fraudis instigante nequitia preconcepta, serpentino veneno virus iniquitatis infundens in orbem terre, filios eiusdem prothoplasti impavida, non timens neque verens, dolo fraudis repleta diripiendo ac devorando intrandi semitas
20 primitus queritasti, mirum est, quod tanta gulositate insaciabili, rapacitate latrocinali cadavera mortuorum deglutiendo non saciaberis. Et cur de corpore fetidissimo mortuorum quam vivorum congaudendo gratularis? Non enim ad 529 domum convivii et cuiuslibet sofennitatis festum, sed ad 1ocum luctus plus festinas temere properare, neque casas pauperum neque aulas seu atria regum nullo nuncio
25 mediante adire fonnidas, necnon coniugatos ex vera dilectione matrimoniali invicem copulatos divortionis vinculo innodare non pavescis, filium a patre, patrem a filio separando. Nonne amaram, duram, crudelem et impiam te fore ostendebas, 530
dum anno domini millesimo tricentesimo quadragesimo secundo sequenti die
2 tribus b: et duobus • 12 usque b: ad alÍI/. • 14 tramite b: conditione • 18 infundens •: inferendo add. b 27 impiam te b: impiante •
28 millesimo tricentesimo b: M CCC •
divisionis apostolorum, XVII Kalendas Augusti castrum fortissimum inestimabilis altitudinis et muros eiusdem inexpugnabiles, cui nec vis nec potentia huius mundi poterat quoquo modo dominari, tue vulpine dolositatis astucia clandestine invisibiliter introire non expavens et ibidem hostilitatis arma in animam potentissimi principis domini Karoli dei gratia regis Hungarie, cuius potentiam altissimo taliter disponente Dalmatia, Croatia, Rama, Seruia, Gallicia, Lodomeria, Cumania, Bulgaria totaque Hungaria Salernaque ac mons Sancti Angeli, alia regna, puta Poloniense, Bohemiense, Austriense ac circumquaque adiacentia trepidando abhorrebant, immittere non metuens ipsumque quadraginta duobus
10 annis et non pluribus vite comitem regnare permisisti, sed acriter tua dolositate consueta de medio regnicolis manifeste cernentibus felicissime recordationis pium regem nostrum famosissimum ac potentissimum non gazis ac pr.eciosis vestimentis, gemmis et preciosis splendidis margaritis adornatis auro et argento desuper contextis, sed spiritu vivificato spoliando subtraxisti, et ipsius splendentes honores
15 in nihilum in terram humando obumbrasti. Novissime vero videntes ipsum 531 reg11icole esse pium et exaltatum sicut cedrum Libani transeuntibus et querentibus eum suis regnicolis, et ecce, non erat. Quapropter tuum grande factum nepharium omnibus revera dilectissimis catholice fidei cultoribus, pariter fidelitati semitarum adherentibus pium, ut ipsum dominum regem Karolum oporteat flere et ipsius
<o obitum, proch dolor, lamentabiliter condolere. 0 quantus ftetus, quanta lamenta prelatorum, procerum, baronum, nobilium, virginum, dominarum et cuiusvis status et conditionis hominum specialiterque domine Elizabeth serenissime regine charissime consortis eiusdem et domini Lodowici nunc regis ac Stephani ducis filiorum suorum, ploratus, eiulatus et ululatus prorupit in diem decessus ipsius
is ministrarunt. 0 quis considerasset et considerare antea premeditando debuisset, 532 quod tam ineffabile gaudium et hilaritas vultus serenissime domine regine tam crudeliter asperitate lachrymarum sit iam mutatus, et rivulis gurgitum adinstar aquarum ab oculis eiusdem usque ad terram a tempore obitus ipsius incessanter currentibus humefactus et organica vox clamoris et gemitus eiusdem et suorum
30 regnicolarum ad orbis celi summitatem perveniendo, ethera quasi eidem compa-ciendo, immo sol sui optimi coloris radios plurimum videbatur obfuscare.
4 in animam om. b S potentiam a: potentie b 7 alia b: quoque add. a
9 trepidando a: trepitando b / immittere a: imminere b / ipsumque b: -que om. a 11 regnicolis a: regnicolarum b
17 Quapropter b: ldeo propter a 19 ut b: est hunc a/ oporteat om. a 20 obitum b: morti a
24-25 ploratus m101strarunt om. a 26 vultus b: scilicel add. a
27 sil a: sic b / rivulis a: rivulus b 29 et organica a: in organica b 30eidem om. a
30---31 compaciendo b: compali compulerit a 31 immo b: in tanlum ul a / obfuscare a: obfustare b
155
Tandemque die sequenti ob preceptum dicte domine regine archiepiscopis, n l
episcopis, prelatis, baronibus, presbyteris, fratribus, clericis omnibus simul convenientibus, lachrymabiliter processive pergentibus, quorum preexcellens multitudo lachrymarum, ut dictum est, amarificata ad dictum castrum devenitur, et s preciosissimum caput eius iuxta decentaam regni sui honoris corona aurea corpusque ipsius splendidissimum tunica scarletina ac etiam caligis solutaribus gemmis preciosissimis contextis et desuper calcaria aurea pulcerrimis pedibus sue excellentie annectendo induentes de predicto castro inexpugnabili in ecclesiam partochialem virginis gloriose in Wyssegrad civitate constructam planctu magno
10 deferebant. Planxitque eum universus populus civitatis planctu magno valde. sl4
Peractis autem ibidem divinis institutionibus et missarum sollenniis corpus ipsum super chymbam per decursus aque Danubialis in civitatem famosissimam Rudam videlicet est delatum. Antecedebat autem flebiliter ipsam multitudinem prelatorum, baronum et regnicolarum vexillo triumphali miles famosissimus atque manu fortis
1 s Laurentius Sclauus, cuius intererat tempore vite ipsius domini regis ex officio eidem incumbenti vexilla regalia ferre loco oportuno. Ubi omnes cives dicte civitatis famosissime, sacerclotes et clerici ac viri religiosi ipsamque inhabitantes alii processive pergentes condolendo oculis lachrymantibus vestimenta lugubria portantes obviam ipsius corpori usque ad Danubium processerunt. Et, dum in m
20 dictam civitatem adduxissent, supra corpus ipsius cantica psallere et alia divina officia, ut mos est pro expiratis eorundem, per totam noctem preces off erre cantando non cessant summo creatori. Tertio autem die obitus ipsius in eadem civitate medio temporis spatio, quousque divina officia vet misteria incepta et missarum solennitates modo debito peragerentur, tres sollennes dextrarii ipsius
2s domini regis Karoli suis fallerati purpureis coperimentis, super quos milites strennui armis eiusdem domini regis induti sedebant, ante fores ecclesie steterunt, quorum quidem militum unus armis tormentalibus regie excellentie convenientibus erat omatus et alter ad hastiludium aptus, tertius dextrariorum preciosior existens cum armis bellicis ad intrandum etiam exercitus pro regia maiestate competendis.
3 convenienlibus b: et add. a 3--4 quorum amarificala om. a 4 devenitur a: adeunles b / el b: ubi • S iuxta a: iuxlra b
6 solutaribus a: solularibus b 10 deferebanl a: deferendo eum b 12 Danubialis Bo: Danubrilis b a 14 el a: in b / regnicolarum b: el add. a 22 autem a: namque b
25 coperimenlis b: operimenlis a 26 sedebant om. b / steterunl a: stantes b 27 unus a: super uno ipsorum dextrariorum lum b 27-28 convenienlibus eral omalus a: compelendis b
28-29 dexlrariorum competendis b: vero armis bellicis regie maiestali competenlibus eral circumseptus a
Quorum quidem trium militum dictos tres dextrarios consedenlium signa in galeis forma strutionis avis cum coronis aureis circumdatis, que per ipsum dominum regem vita sibi comite haberi et ferri consueverant, habebantur. Universa namque ferramenta streparum et habenarum seu rudibularum et alia eidem spectanlia de s argentoaureato iuxta decentiam regie excellentie fabricata existebant,
corrigiarum-536
que cinguli et frena ac similia alia cum atheniis el postenis serice substanlie conlexla fuerant. Nobilissimis namque picturis purpureis, gemmis et lapidibus preciosissimis dicti trini dextrarii et milites in persona et spiritu eiusdem domini regis super ipsis dextrariis tegebantur. Quos ut dum cuiuscumque conditionis homines aspiciebanl H1
10 transeundo, et dicta signa regalia intuebanlur, eo quod idem dominus rex haclenus imperium regni Hungarie habilis premissis signis et dexlrariis feliciler gubemaveril, mox prorumpebanl in ftetus validissimis ethera ululatibus propulsanles. Peractis tandem divinis institutionibus et missarum solennilatibus non morc aliorum quorundam regum dudum defunctorum, quos felicissime recordationis scripture
15 aliarum epistolarum venerabilis commendal autorilas, non velata facie, nec corpore eius alicuius diei spatio celalo, prout abusiva consueludo aliis vicibus quorundam regum funeribus perhibelur astruxisse, sed manifesle omnibus presentibus facie ad faciem manifeste cernenlibus ad Albensem civitatem deferebatur dictum corpus lumulandum. Inde ferendo aulem corpus ipsius ad sJe
20 quamcumque mansionis villam deveniebat, omnes homines, lam viri quam mulieres lachrymarum ftetu condolenles clamore maximo in amaritudinem conversi ethera propulsando resonabant. Dumque ad Albensem civitalem dictum corpus perveniret nitidissimum modo, quo superius allegalur, prelati, presbyleri, clerici aliique regnicole ac cives dicte civitatis extra civilalem celeriter pergenles
2s ipsumque corpus vivificalo spirilu spolialum amarissime circumspicienles in inenambiles ftetus eo viso prorumpenles illud intra civilatem delulerunt. Illi quoque sacerdotes et clerici per lotam noctem hymnos et psalmos deo decantantes in vigiliis pausando deduxerunl noctis prolixilatem. Dieque lucescente inceptis sJ9
divinis el missarum solennitalibus, quousque divina mysleria incepla el missarum
30 solennitates morc debito eodem die peragerentur, anledicli trini dexlrarii ipsius domini regis modo premisso fallerati purpureisque cooperimentis decorati, super
1 Quorum b: ln quorum a/ trium om. a/ dictos b: dictis a
1-2 tres ... circumdatis: tres scrut1oms circumdatis b: regalibus equis insidentium galeis aureis coronis circumdatis insignia sub forma strutionis avis a
4 eidem lt: ad ipsum a 5 aureato b: inaurato a 6 atheniis: pro antheniis 8 ipsis lt: ipsos a 9 dextrariis om. a 10 transeundo om. a 12 ftetus a: et add. lt 13 non om. a
19 ferendo autem b: autem ferendo a 26 ftetus a: se add. lt
157
quos pretat1 mthtes strennui anna eiusdem domini regis induentes ante fores ipsius monasterii, ut est premissum, steterunt perdurantes. Et demum eisdem digne completis et consumatis, que in eodem die celebrari debebant, in summo monasterio, ubi sanctissimi regis Stephani el Emerici ducis filii sui sanctissima
5 corpora di versi s coruscantia virtutibus el miraculis in domino f eliciter requiescunt, el summa pietatis opera ipsa benigne implorantibus misericorditer partiuntur, iuxta altare magnum in vestimento regali ad hoc sibi debito per predictos enarratos dominos el archiepiscopos, episcopos, prelatos el abbates sacris vestimentis indutos extitit tumulatum, el omnes unanimiter planxerunt cum simul in unum dives et
10 pauper in tantum, ut mannorei lapides densitate lachrymarum plurimum fuerant humefacti. Tunc enim tam maximo clamore gemebundi omnium circumstantium 540
fauces rauce facte sunt, oculique ipsorum pre tantis lachrymis visibus naturalibus fere defecerunt. Ubi etiam venerabilis in Christo pater dominus Chanadinus Strigoniensis archiepiscopus de obitu ipsius domini regis salubri ac pio sennone
15 intentos animos et pia corda circumstantium linivit condecenter. Cuius quidem lachrymositatis, inenumerabilis mestitie pretextu creditur cos, qui reges tumulari non conspexerunt, de acerbitate doloris instillationeque lachrymarum quasi imparticipes et inscios fore et extare. Attamen nimirum, quod omnes creature came et pelle vestite, ut est pretactum, per lapsum veteris parentis prothoplasti in culpam
20 sínt morituri. Nam in omnem posteritatem moriendi legem condidisse videtur 541 generalem et incommutabilem adeo, ut altissimus proprio filio suo licet deitate vestito parcere noluit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Non igitur quisquam indignando creatori propter factum mortis inevitabile et incommutabile potest obviare; et quod non est sapientia neque prudentia neque fortitudo neque
25 consilium contra dominum, sed potius ferendus est gravis eventus necis pacienter, quia, quod donaverat dominus, accepit, et in die illa surrecturum in ipso. Tunc ibidem predictum supremum monasterium cum aliis ecclesiis innumerabilibus muneribus regalibus et oblationum maximis quantitatibus extitit donando remuneratum. Et tandem antedicti trini dextrarii solennes cum armis et coperimen- 542
30 tis omnibus ipsorum gloriosissimis seu attinenciis, cum sartaneo curru seu mobili aut ostilario regnali signo regio desuper forma avis strutionis deaurato et gemmis adomato, cum septenis nodulis globaribus argenteis et similiter deauratis ob planctus memoriam ineffabilis et luctus amaritudinem iam dicti domini regis in posterum semper in memoriam revocandi cum innumerabilibus supradictarum
35 quantitatum peccuniis dicto monasterio dali et concessi extiterunt. Cuius quidem donationis et oblationis maxima quantitas ibidem die tumulationis facta, data et
3 et om. b / consumatis, que a: consumatisque b / debebant a: debentibus b 1 S linivit: pro lenivit
16 lachrymositatis b: el add. a 29--30 coperimentis b: operimentis a 30 sartaneo Scll: sartanea b a 31 strutionis Bo: scrutionis b a
concessa m present1 scnptura senaum non pomtur, ne ca1am1s scnoenuum pariterque legentibus fastidium multiplicationis generaret sua prolixitate. Deinde 543
vero potentissimi regis obitum famosissimus rex Kazmyrus Polonie proximus eiusdem et marchio Morauie in Wyssegrad venientes condolenti animo celebrave-s runt. Demumque triginta diebus completis quarta feria proxima ante assumptio-nem virginis gloriose tricesimum diem ipsius regis Karoli cum magna solennitate missarum altissimo domino omnium creatori, velut superius extitit enarratum, prelati, episcopi cum baronibus quampluribus Albam, ubi corpus ipsius domini regis Karoli solenniter in domino requiescens extiterat tumulatum, accedentes
10 ibique Albe etin Wyssegradiensi civitate domina regina cum filio suo Lodowico tunc rege coronato sibi predilecto aliisque prelatis, episcopis, presbyteris, baronibus et plurimis Christi fidelibus funeris obsequias devotissime celebrarunt. Et totius s44 regni universales etiam in toto regno diff use eodem solennitatis voto et missarum solennitatibus dictum officium celebrantes compleverunt. lmploranda ergo est
1 s unanimi consensu clementia dei omnipotentis pro eodem domino rege Karolo, ut cum anima ipsius clementer dispenset eidem indulgendo et in numerum ipsius animam ac cetum sanctorum confessorum omnium ac regum Stephani et Ladislai dignetur collocare, et prout quod in presenti seculo regali triumpho vixerit, ita etiam in futuro seculo cum angelis valeat exultare.
20
2S
30
35
(129.)