25 Hec regio olim panis ab ubertate Pannonia denominata esse traditur, que nunc ab Hungaris ipsam incolentibus mutato nomine Hungaria vocitatur, regionum nobilissima, famosissimorum amnium decursu irrigua, campis pariter et montibus mixtim decora, auri et argenti necnon ceterorum metallorum ac salis peroptimi genitrix fecundissima, terrarum fertilissima, vino habundantissima silvarumque et
Jo pascuorum frequentissima, pro maiori sui parte undique aut ingentium molibus
6 sancilum a: sanctitum b 9 perhibetur Bo: perhibentur b • IO una el a: cl om. b
11 ncquivissel b: ncquissel 1
111 turbo a: lubo b
19 dominatione Bo: domitalionc b • 21 íluminc a: inccps add. b 22 stativa a: statina b 27 amnium b: animum •
100
alpium aut potenti ffuminum decursu clausa. Hanc regionem plurime nationes 101
incoluisse feruntur, et semper potentior superveniens generatio agri fertilitate allecta infirmiorem aut expellebat nationem aut subdebat. Nam et Dacorum populus certam eiusdem regionis partem olim inhabitasse, tandem non sine
5 turbatione secessisse ac relicto pingui Pannonie tellure marittima loca Noruegie proxima occupasse et sibi ibidem perpetuam fecisse sedem perhibetur. Conspecta igitur hac regione omni Hunorum cetui ulterius non incedere, sed cum uxoribus et familia ac armentis bigisque et thabernaculis, cum quibus de natali solo descenderant, terra in eadem permanere placuit. lncolebant eisdem temporibus 102 10 Pannoniam Longobardi, gens advena, ac Almani et ltalici cum illis, et tetrarcha
quidam Matrinus vel autem, ut quibusdam placuit, Martinus nomine, natione Longobardus, de Sabaria oriundus, tum eidem regioni tum vero Messie, Achaye, utrique Tracie, Dalmacie et Macedonie de Romanorum gratia preerat, homo armis bellicis informatus. Hic cum immensam multitudinem ignote gentis intra sui 103 15 dominii limites penetrasse et ad rippam 7ície castra posuisse manumque in
dirreptionem rerum sui populi extendisse audivit, totus contremuit, nec illos sui regiminis cum gente aggredi ausus fuit, Romanorum igitur petivit auxilium. Eadem tempestate Detricus de Verona natione Almanus Romanorum principum de voluntate omni Germanie presidebat. lste Detricus per Romanos in Matrini
20 auxitium delectus est. Quamobrem Detricus congregato ingenti Germanico 104
ltalicoque ac aliarum permixtarum gentium exercitu descendit in Pannoniam, etin Zazhalom castra metátus est, dehinc ad civitatem Potentianam, ubi Matrinus congregata Longobardorum multitudine residebat, venit. Erat enim hec civitas, ut quidam aiunt Latinorum, ad litus fluminis Danubii inter Thetem et Zazhalom
n situata, ad quam cum venit Detricus cum Matrino, consiliabantur, si transito Danubio Hunos in illorum descensu et thabemaculis invadere deberent, vel ad committendum bellum alium competentem locum eligerent, quisque modus cum tam ignota gente in conffictu esset servandus. Hac igitur consilii disceptatione inter 105 Detricum et Matrinum diutius protracta Hunis eosdem contrarias ipsis res
Jo disponere ignotum erat minime, quare magna parte sue gentis ad prelium disposita ceteris in primevo descensu pro custodia rerum remanentibus venerunt secus Danubium. Quos licet Detricus et Matrinus sibi propinquos esse sciant, non tamen illos propter interstantiam Danubii timebant, cum eos omnino navium carere scirent suffragio. Ducebant igitur quietas noctes, nec quippiam hostem tanto 106 J5 ffumine a se disiunctum metuebant. Huni vero, plurima qui iam flumina post
discessum ipsorum a Scitia in utrium officio transnatare asueverant, noctis tenebroso sub silentio utribus eisdem inflatis se illorum navigio commiserunt.
Transnatato itaque infra Sicambriam Danubio in ea parte, ubi nunc villa Kelenfewld locata est,. propter quod et eadem hoc vocabulo denominata fore
5 Noruegie Bo: Nouergie b a 7 omni Hunorum a: Huni omni b
11 quidam a: quidem b / autem om. a 15 1icie Bo: Cicie b a
35
dicitur, irruerunt tandem hostilem super exercitum in campo secus civitatem Potentianam, quem illa sua intra menia capere non poterat in tentoriis quiescentem.
lngens exuberat vociferatio, cedesque maxima committitur. Nam Matrini et Detrici 101
exercitus ex subita invasione attonitus nedum in sui defensionem armis uti valeret, s verum, ad quam partem fugere deberet, ignorabat. Perimebantur ergo per Hunos velut errabunda pecora, nec illis quepiam fuga vitam redimebat. Quare omni ea parte Lombardici pariter et Almanici ceterarumque gentium exercitw, que extra muros civitatis erat, fuge intenta et per Hunos crudeliter trucidata et deleta Huni, postquam dies illuxit, in campo Tamokwlg descenderunt. Detricus autem per hanc 1oe 10 invasionem admodum turbatus una cum Matrino et residua parte exercitus, que
tum in civitate Potentiana tum vero in castris ad Zazhalom constituta erat, irruit super Hunos. Bellum igitur committitur acerrimum, hinc inde cadunt cadavera mortuorum, magna strages fit parte in utraque. Solis tandem circa occasum Hunis tum precedentis noctis insomnio tum continuis belli laboribus fatigatis
Romano-1 s rum exercitus fit superior. Sed cum non minorem quam Huni accepisset stragem, illos fugientes persecutus est minime. Illi quidem fugientes transnatato rursus Danubio pervenere ad suos. ln hoc prelio Kewe capitaneum interisse, de Hunis 109
quoque centum et viginti quinque millia, ex Detrici vero et Matrini exercitu demptis illis, quos noctuma in tentoriis pugna peremit, ducenta et decem millia
20 corruisse antique Hungarorum tradunt historie. Altera vero die Detricus et Matrinus cede gentis eorum connumerata timentes, ne altera vice similes fierent victores, ut tantum propriis reservatis personis soli, si possent, in castra redirent, cum cuncta ipsorum exercitus residuitate versus Tulnam civitatem processerunt.
Hec civitas nostro evo ducatui Austrie subiecta est, et tres rastas distat a Wienna.
25 Illa autem civitas ea tempestate erat Latinorum, interqúe civitates Pannonie 110 computabatur. Cum autem Huni hostem retrocessisse cognoverunt, ad campum certaminis sunt reversi, cadaveraque suorum et Kewe capitanei recolligentes more Scitico iuxta stratam communem decenti cum honore condigne tradiderunt sepulture, et nihilominus tante rei perpetua pro memoria ibidem statuam sive Jo columnam lapideam solennem erexerunt, locumque illum Keweoza vel Kewehaza vocaverunt. Nostra quoque etate locum eundem corrupto vel mutato vocabulo, prout id apud Hungaros fieri solet, Keazo appellari haud absurdum est arbitrari.
7 exercitu.f Bo: exercitu b a 10 que a: eque b
12 acerrimum a: adcerrimum b 14 insomnio a: insomno b 16 persecutus b: persecutos a 25 ea om. b
32 appellari a: appellare b
(14.)