digne-tur sacratissima maiestas vestra, pro bono exemplo aliorum, ea tolli mandare clementer.
Ubi vero de bonis fratrum rebellium in X X V . articulo, ad scripturam statuum sacratissima maiestas vestra clementer respondet, status regni arbitrautur, ita kuic rei a vestra maies-tate pie prospici posse, si portionem eam, que sub ditione fuerit
vestre maiestatis talium bonorum ipsis fratribus rebellium, quorum fratrum fidem et constantiam perspectam habeat, conferre fuerit dignata, ea tamen conditione, ne Iii ullo un-quam tempore bona portionemue illám rursus fratribus rebel-libus concedant, et si concesserint, sua quoque propria bona amittant.
E t quia constat plerosque nobiles in seruitiis rebellium tum existentes, cum sese rebelles declararunt, violenter ab eorum dominis diu fuisse detentos, et ubi ex captiuitate eua-dere licuit, vel quacunque ratione fieri potuit, ad fidelitatem vestre sacratissime maiestatis se recepisse : status regni iustum et aequum esse censent, ut sacratissima maiestas vestra liisce talibus, capitibus scilicet et bonis eorum, gratiam facere digne-t u r ; dummodo digne-tamen refundandigne-t damna, si qua fidelibus vesdigne-tre maiestatis sul) rebellionis dominorum suorum tempore inferre eos oportuisset, si qui vero antea quoque infideles aliquoties ultro citroque discessissent, ac rediissent ad gratiam vestre maiestatis, bis nunc nullus ad gratiam aditus pateat.
In X X Y I . articulo, ubi de auertendis iniuriis, tum nobi-lium, tum etiam subditorum, ab officialibus vestre maiestatis in arcibus positis, fit mentio, status regni pluribus verbis in ea re minimé opus esse arbitrantur, cum sacratissima maiestas vestra satis intelligat hinc maximé animorum alienationem inter sta-tus liuius regni suboriri solere ; ac proinde ut tam prefectos ar-cium omnes, quam capitaenos, officiales ac milites vestre sacra-tissime maiestatis, ubiuis etiam in statione vei progressu exer-citus constitutos, ab huiusmodi violentiis et iniuriis corercere, eosque omnes vei Hungaros, vei externos legibus regni judici-arieque judicum Hungarorum deliberationi et processibus ex sede ipsa iudiciaria Hungarica faciendis, et literis ex
cancel-1 cancel-1 0 A POZSONYI ORSZÁGtiYÜLKS.
laria Hungarica emanatis parere, sigillumque tam inclyti regni non contemnere, in absentia etiam vestre maiestatis do-mini palatini literis et mandatis obtemperare, compellere dig-netur, liumillime supplicant. In causa autem nobilium Amadé cum domino Adamo Gallo nulla ampliori opus est reuisione;
sed iudiciaria tantum in ea re deliberatio est executioni de-mandanda; nam alioqui omnem iuris sui Hungaricí ordinem subuerti necesse esset, quod ne cogitare quidem sacratissimam maiestatem vestram status regni confidunt.
Cum vero propter factionem rebellium, conuentus de Lelez in superioribus partibus ad executiones juridicas inter fideles vestre sacratissime maiestatis progredi nunc non possit;
supplicant status atque ordines, ut interea dum conuentus ille eliberabitur conuentum de Jazow et capitula Agriense ac Scepusiense ad ea loca procedere posse, concedere dignetur, ad que Lelez procedere consueuit, Capitulum etiam Yesprimiense faciat executionem in comitatibus consuetis, cum capitulares illi bona adliuc, decimas et prouentus habeant.
Hec sacratissime vestre regie maiestati, omni qua pos-sunt submissione, fideles status et ordines Hungarici, ad eius scripturam subiungenda humiliter duxerunt, supplicantes liu-millime, ut et ea omnia pro sua regia dementia boni et aequi consulere, et Iiis tractatibus iam tandem fi nem imponere dig-netur ; cum plerique iam, non expectato fine, urgente inopia, et aliis necessitatibus, discesserint, et si res differatur, plures videantur esse discessuri.
Kiväl: Secundum scriptum responsiuum ordinum et s t a t u u m regni Hungáriáé ad replicam regie maiestatis exliibitam.
(Egykorú i r a t a bécsi titkos levéltárban.)
XI.
1557. Június.
Ferdinánd király válasza az országgyűlés negyedik feliratára.
Ad ea, que ordines ac status inclyti Hungáriáé regni, su-per proxima scriptura replicationis sacrae Romanorum, Hun-gáriáé, Boliemiaeque etc. regiae maiestatis, domini nostri cle-mentissimi, humiliter responderunt, visum est etiam maiestati
1 5 5 7 . J Ú N I U S B A N . .103
.103
suae eirca ea, que pre caeteris necessaria apparuere, et de quibus nondum plane inter maiestatem suam et fideles suos status concordatum est, liaec pauca Ulis clementer significare.
Imprimis probatur eius regiae maiestati, deliberatio fide-lium suorum regnicolarum, ut dominus palatinus curam exac-tamque rationem habeat insurrectionis regnicolarum, siue in generali, siue in particulari expeditione, quod ea efficatior et utilior quam hactenus in posterum existat, et ut iis, qui
expe-ditioni interesse temere neglexerint, poena in conuentibus Tyrnauiensi anni 1545. istem Posoniensi anni 1552. constituta irrogetur.
Deinde quoad rusticam plebem, non est ea mens scripti maiestatis suae, quod maiestas sua voluerit, rusticos loco in-surrectionis victualia et commeatum gratis et sine solutione exercitui maiestatis suae subministrare, siquidem non igno-rat id ipsis impossibile esse; sed quod illi, qui onere eundi in expeditionem liberarentur, et locis ubi exercitus maiestatis suae morabuntur vel progredientur futuri essent viciniores maiestatis suae commeatum et victualia, que maiestas sua pro usu exercitus comparauerit, gratis et sine mercede vecturae, ad castra et loca ipsis nonimanda conuehere tenerentur. Quoniam autem status et ordines regni in bac parte difficultatem mo-uere videntur, maiestas sua non vult colonos ipsos gratuita quoque vectura molestare ; sed statuit et postulat, ut illi insur-gant, et in expeditionem tarn generalem quam particularem prodeant, eo modo quo in conuentu proxime preteriti anni conclusum est, et prout status maiestati suae obtulerunt.
Praeterea regia maiestas pro singulari pietate et pater-na benignitate, qua erga fideles suos regnicolas aífecta est, eis contributionem binorum cubulorum frumenti seu bladi clemen-ter remittit, eiusque loco subsidium alclemen-terius quoque fioreni ad proxime futurum festum beati Andreae apostoli certo prestan-dum, ultra florenum ad festum natiuitatis gloriosae virginis Mariae iam antea oblatum, gratiose acceptat, ne maiestas sua illos dupplici et insupportabili, ut ipsi asserunt, onere grauare videatur. Hortatur tarnen regia eius maiestas fideles suos reg-nicolas, ut consentiant, quod coloni viciniores ad requisitionem praefectorum annonae seu commeatus, victualia maiestatis suae
112 A POZSONYI ORSZÁGtiYÜLKS.
ad exercitum, honesta et competenti mercede, uti etiam in aliis prouinciis fieri sólet, iuxta constitutam taxam et limitationem in adiuncta Scheda seu annotatione denotatam, quoquo tem-pore conuehere teneantur.
E t quamuis maiestas sua omnino existimauerat fideles suos status et ordines regni sui Hungáriáé, modum connumera-tionis a maiestate sua prescriptum obedienter aceepturos fuisse, ex quo illum non solum aequitati et rationi maximé consenta-neum esse, verum etiam tam regno ipsi, quam maiestati suae commodiorem utilioremque, quam pristinum, fore constaret;
quia tamen status a veteri modo nequaquam volunt recedere, annuit maiestas sua, ut modus et forma connumerandae dicae in proximorum conuentuum articulis, et nouissimo regnicola-rum responso descripta, nunc quoque obseruetur, dummodo per huiuscemodi modum et formám prouideatur, ut quod decre-tum fuerit subsidium certo quoque prestetur.
Yicissim autem regia eius maiestas pro virili sua parte diligenter sane prospicere curabit, ut bona fidelium suorum regnicolarum non vastentur, ut ipsis iam antea eius rei spem fecit.
Porro piacet maiestati suae, ut Rwthenorum quoque et Rascianorum ac Yalachorum connumeratio de iis facienda in-telligatur, qui sessionati coloni sunt, et dominis aliquibus cen-sus prestant, more aliorum colonorum.
Annuit insuper maiestas sua regia quod contra viceco-mites et alios, qui dicam retinuerint, aut violenter rapuerint, poena in articulis conuentus Posoniensis anni 1550., item con-uentus anni 1546. constituta, iuxta deliberationem ordinum ac statuum regni procedatur. Ubi tamen maiestas sua id, quod in scriptura sua replicationis ostendit fieri debere, nempe ut ratio habeatur eorum qui spoliati et depraedati adeoque op-pressi sunt, et soluere nequeant, nunc quoque faciendum iudi-cat; scilicet quod ii merito exempti atque immunes esse debe-ant, tam a solutione restantiarum quam a presentis dicae con-numeratione, quorum sessiones, portae ac domus, per hostes, aut exercitus maiestatis suae combustae ac desertae, liabitato-ribusque vacuae fuerint, ex quo unde soluant minimé
habent-1557. JUNIUSBÄN. 113