s e x t u s .
Novas Religiones antíquarum h aere»
fum errores colligunti Credendi Regula carent.
Luth.X TEndicum hodie obfervavi, mí, I V l rabil i iacerná teífcum , quam ex meris fragmentis antiquarum diverfa?
rum veflíum confircinavit. Cafo. Ob-fervavi & ego illam ; ctedo in fimetiy*
fragmenta illa collegit, & vefiem fibi a.
ptavit. Cath. Gonlideravi & ego vefiem ejus, ac per omnia Religionibus vefiris fi»
milem effe judicavi. Luth- Cautiùs ifia;
Cath.
Cath, Veilr« Religiones nonne funt fra, gmenta antiquarum baerefeon ? nullum eerte dogma tenetis Catholic* Religion!
contrarmm, quod non ab aliqaa antique haerefi ¿nutuati effetis, quod pon fuiffet pridem a priflina Ecckfia damnatitm, ac minotis habitum, quam antiqu* yefi|s re-jeftamentum ad fimetum proje&um ; id, quod :vobis,boni y i r i , facile ofiendo$
n6nne enim
I. Tollitis arbUm libertatem s at haec fuit haerefis Simonis Magi, Valentini, Ma.
aichaeorum, Vicleifi, ut teftaturClemenid E. Recognit. Auguih haerefi. 46. Hie*
ion. in prolog, contra Pelag. Conc.Conft, Self. 2.
I I . Docetis Deum eife impulforem fee-Iprum omnium, & omnia mala fieri vi Dt>
cretiDivini. Haec fuit erianj ba'refis Simo-nis Magi, & Florini, ut teflatur -Vine. Li.
tin. & Eufebius L. 7. c. 20.
I I I . Non eife ad falutem neceflaria s bona opera, fed futlicere fidem. Haec rur-fus fuit haerefis SimonisMagi, & Eunonii-ani, tefic Irenaeo, L, 1. c. 20. Auguil. baer, 74.
I V . Habenti iidem nihil obe/Te perca*
ta, quantumvis magna, & multa ; horum enim malitiam non ipiputari crcdenti, Fuit haerefis Eunomianorum, & B. idis,
ac
ac Carpocratis, teile Irenaeo, I., i . c. 23.
Sc 24.
V . Calviniii* negatis prxfentiam Cor-poris Chrifti iu Euchariftia. Fuit ha?c hae-refis Berengar», qui fententiam fuam re-vocavit, damnatus in quinque Conciliis.
Renovant harte h«reiim Lollardi.Vicleff.
Zwinglius, Calvinus.
V I . Tollifis Traditiones, & omnia fo«
lis feripturis vultis contineri. H * c h*re-iis fuit Arrianorum, Neilorii, Diofcori, Sc Eutichetis.
V I I . Negatis Sacramentum Poetiiten-t>i*, Sc Gonfirmationis. Eandein hserefim olim docuerunt Novatiani, teile Cyprian no, L. 4. Ep. 1. & Theodoreto, L. 3. de s>
h*ret. fabul.
V I I I . Ecclefiam folis bonis conilargj, Ecclefiam olim vifibilem, multis faeenhs periviife ; hoc vero tempore tantüm in fuo costu exiliere. Similia docuerunt Do-natiil«, teile S. Auguil. Lib de Unit. Eccl.
ca. i i .
I X . Non eiTe orandum pro d e f u n ß i s , non eife fervandum jejunium Quadrage-fimse, aut alia flatuta jejunia; fed tum—9
cuique vifum fuerit jejunandum. Idem olim docuerunt Aeriani, teile Epiphanio, haerefi 7 ? . Sc Auguft. Lib. de haerefib. cap.
33-X . Ne«
y , Negatís Venerationem Sacrarum Reliquiarum, imaginumGhrifd»& Sanfto.
rum. Idem fecit Vigilantius , teft Hiero»
nymo: fecére Iconoroachi, tefte Zonara, Cedreno, Nicephoro. Plura omitto, ex his enim datum eft,dogmata veftra Reli-gioni Roman* contraria, efte fragmenta antiquarum damnatarum h * r e f e o n : p r o . inde Keligkmemveftram effe fimilem vefli mendici male fart«, quam mirati eftis.
Neque mirandum,fic a vobis renovar!,
& colligi antiquarum h*refum errores-8! fiquidcm caretis certa credendi Regula, ex qua ftatuere poilitis, quid fit necefta«
rió credendum. Explodit.is Concilioruin Oecumenicorum authoritatem; fimilter nihili facitis authoritatem SS.Patrum, nec admittitis traditionesEcclefi*, imo easr*
contemnitis. No» curatis mille Augufii-nos, mille Gyprianos? non admittitis ju.
dicium eornm Ecclefi* Doftorum, qui an-te noftras pr*fenan-tes lian-tes exftian-terunt, &
in Ecciefia floruerunt. Luth. Scriptura facra eft nobis Regula credendi, h*c enim errare non poteft. Catb. Qjjdd fola Scri-ptura non polh't efte adxquata credendi Regula, facile oftendi poteft, nam :
I. Per hanc credendi Regulam n o n _ 3 pofíumus indicare de ipfamet Scriptura,
& ita ipfa Regula nobis incerta manebit, quae
quae tamen ante omnia debet efle certif-fima. Ex Scriptura enim fciri non poteft, hunc libruip efle veré Scripturam facram, non eíTe fuppofitium, non efle confiitum ab aliquo impoftore; hanr, vel illam fen-tentiam non eífe perverfam, nrn eíTe in-fertam; denique nihil eífe additum, vel detraíium, quod ad doftrinse fubftanriara pertineat. Hoc totum ex Scriptura con-fiare non poteft,, fed folüm conjeiturir*
quibusdam humanis parhm firmis pro-barí, fenrotá Ecdefiae tradiciones & fie to.
turn fidei fundamentum, conjefturis in-certis nitetur. Deinde Scripturae vis non confiflit in fono verborum, fed in fenfu, qui efl vita, & anima Scripturae ; at pof-funt elle mille controverfiae de fenfu,quse ctiam ex Scriptura, femotáTraditione, &
Patrum expofitione 116 poflunt decidí, u.
ti experientiá confiat: nam de fenfu iiio-rum verboiiio-rum: hoc e,7 carpus tneum, & a-liorum multorum, acerrimé difputatur a, pud Calviniftas, Lutheranos, Unitarios,&
tamen Scriptura ha&enus nihil decidit,
Cafo. Judicium de Scripturis, & earum í fenfu pertinet ad fpiritum internum__í>.
Cath. Hoc nihil eft aliud, quam dittamen fpiritíis interni, id eft, judicium privatum cujusque, primam credendi Reguiam con-fiituerej quivis enim clicere potefi, fet>
fpiri. »
fpiritmn habere, & hujus infpirationej judicare, banc partem effe Scripturam fa-cram, non illam ; hunc eife Scriptur* fen-fum.non ilium. Sic Lutherus ex fuo fpi-ritu judicabat Epiftoiam Jacobi eife flra-mineam, & Apocalypfim Joannis dubise authoritatis; Galviniila vero ex fuo lpi-ritu judicat, utrumque eife verbum DEI.
Sic luthefus ex fuo fpiritu judicat, abo-lendam eíTe opinionem, quod lint quatu-or Evangelia. Nam Evcwgelium Joannis ejje unte urn pulchrum, verum, ac principa-le, aliisfy tribus long*, &' longe anteponen, dum. Similiter éh'Piuli Epifióla, ac Petri, longeprocedunt, inquit, tria Ivangelia f , Matt bat, Marci,S§ Luca In Pro!. NoviTeft.
Libenter illa rejeciifet, quia aperté flatu-unt meritum, ¿k necelíitatc bonorum ope-rum, & obfervationes mandatorun!,& có-tuendant eaftitatem, & paupertatem: fed citm »on auderet prorfus rcjicere, voluit authoritatem deprimere, ac i»finuai e_s>
»on efle fpiritu Qivino fcripta. Pari mo-do Calvinus ex fuo fe»fu judicat ilia ver-ba; hoc eil corpus meum, hunc habere—s fenfutii; hie panis eft figura corporis mei;
Eutherus vero : hie panis eil yeré corpus meum; cmitto alta innúmera. Ex qui-bus patet, judicium privatum c u j u s q i o conflitui Regulam credeadi; vel, quod i .
dem e f t , Scripturam ipfam feaindum pri-vatum cujusque jiidicium expofitam.
II. Illa non eft idónea Regula credendi, q u * contrariis dogmatibus sequé accom-modatur; omnes autem Señas aetatis hujus etfi inter fe in plurimis,& maximis capi-tibus diílideant, hanc fibi líegulam ada»
ptant, eámqu-e fuis placitis accoiíiodant.
Lutherani enim dicunt fe Scripturá niti:
fimiliter Calviniftse, haud alicer Unitarii,
& c . Ñeque mirum, quia finguli Scriptu.
ram accipiunt, non juxta comunem len » fum Ecclefise, aut Patrum expofitionem, ficut Gatholici; fed fecundüm privati fpi-ritüs cujusq; f e n f u m , quomodó facile o .
mnibus haerefibus accommodarí poteft.
Unde liquet, hanc Kegulam lie acceptam nullius eíTe momenti, & totum reduci ad privatum cujusq; judicium.
III. Si eflet aliquis Judex, qui ita ferret fententiam in quavis lite, ut non p o f f i t j claré confiare, utri parti caufam adjudi carit, fed utraque pars contenderet eaín fibi adjudicatam, & fententiam Judicisr*
claré a fe ftare; ille omnium judiciö non eífet idoneus Judex : nam nulla lis p o f . fet terminari per ejus fententiam : tanta enim poft fententiam eífet controverfia de ipfa fententia, utri faveat, quanta f u -erat antea de jure partium; atqui talis Ju«
i
l« ( m o »
dex eft Sacra Scriptura, fepoftta Ecclefise,
& Patrum expofitione ; femper enim ita fert fententiam, ut non polht daré con-fiare utrique parti, cuinam faveat, fed u-traque pertinciter affirmat perfpicuum effe, fibi fententiam Judicis favere, pro parte fuá eífe Iatam: hinc fit, ut nunqua finiantur controverii*. Ridiculum icaqi eft, folam Scripturam conftituere Judi-cem, talis enim in Controversia omni de-bet confiitui Judex,qui ita ferre fententi-am polfit, ut omnibus, &fententi-amp; máxime utrique parti litiganti claré confiet, cuinam fave-a t ; fave-alifave-as nunqufave-am contoi7erfia finir i p o -terit. Qui ergo folam Scripturam Judi-cem faciunt,eo ipso aperté indicant, fig, nullum Judicem, per quern caufa p o t f e o decidí, admittere, praeter fuum judicium privatum.
Iuth. Salveat Domine Unitaiie, gratu-lor, quod compareat ad gravem quaeftio-nem, ubi tamdiu moras traxit Veftra Do-minatio? Unit. Detinuit me cafus ine-ptus Martini, & Joannis, Confangvineo-rum meoConfangvineo-rum, de quodam pr*dio litigan-tium; audite, qu*fo, ineptiam eorum, &
ridete : uterque dum jus prwdii pr*ten-dit, provocat ad volumen juris, quod UngariTripartitum Regni vocamus;hoc,
& non alió Judice caufam volunt decidí.
i e v a t
i
Levât vôcem Martinus, citât Legem, qiaarrt fibi putat favere, ac voce fientorea cla-rriat, per earn fihi caufatn manifeftè à Tri*
partito effe adjudicatam ; Joannes vero negat. Surgit Joannes, allegat alteram Legem, fecundùm quam, utpote luo judi.
cio clariiïïmâm, fibi àTripartito vult pme-dium adjudicatuni; Martinus verô negat!
mirati fumus Virorum ineptiam, dum in-ce (Tauter hxc repeterent, nec ampliùs ra-tionis in medium adducerent, p r * t . r Le-ges Tripartiti, fecundùm fuuin privatum judicium intellects , ac conclufimus in-tra nos, r.os velle re ipfa caufam hane manere indecifam, Theoi. Admlferiint-ne aliquem alium inch'fferentem Judicem, qui Leges explicuiflet, vel combinafletj?
Unit. Neutiquam, fed precise volumen juris fecundùm fuum judicium intellettS volebant eife Judicem- Theoi. Ineptum cfl hoc, & à ratione alienum; uterq; vo-lebat pro parte fua eife Judex, non fie controverfi* deciduntur. Cnth, Prorfus ad rem noftram facientem- cafum adfers.
Sic prorfus proceditis in uegotio Religi-onis Domini gratiofi* Litigator magno cum firepitu, fpeftante, & mirante orbgj Chrifiiano de veritate Keligionis; Calvi-.niflv, Lutherani sequali jure dicitls, quis-que Religionem propriam effe veram, a-lienam
i
lienam a fuá falfam , Judicem alium nul-lum vultis admittere, quám Scripturam facram 5 unaqusequfe Feligió pro fe citat Seripturse Textus, fed fscundüm fuum ju-diciqm intelle&os. Dum Lutherana ali-quos citat pro fe, & clamat, á fe ftare Sa-cram Scripturam manifefié, negant id Gal-v i n i ñ « , & Unitarii: Dum Gal-vicilfim Cal-viniana, vel Unitaria, alios pro fe nllcgat Textus, & pro fe caufam á Srriptura de-cifam elfe gloriatur, reclaman: aÜ* Reli-giones. linde vel hinc patet, Scripturam folam non poíTe eife ad*quatam credendi Regulam, vel Controverfiarum fidei J u -dicem. Experimini id magis intra ipfos Religioniim veílrarum D o á o r e s , qui &
ipfi inter fe irt magnis capit'bus dilfident, v . g. Calvinift* (non adduco Remonflran-tes, & Contra Remonftrantes) in articulo de capite EccleGv, ubi poteflatem hanc Proteílantes tribuunt Principi fseculari, etfi mulier fit; Puritani vero id deteílan-tur, & nefas, ac blafphsemiam dncuatí.
Di-íTentiunt inter f e , & aliarum Religio-num D o f t o r e s , omnes allegant Scriptu-ram fecundum fpiritum funm intelleftam, Controverfiarum tamen finem non for-tiuntur. Unde clarum eñ, Scripturam eti-am Calviniflico, Lutheranico, vel U ni ta.
rio fpiritu intelleftam, non poíTe e f e Re.
gula credencii, ut) praetendebatis. TAeo.
therus, vcl Servetus; fe folu adhsererej Scripturse, vel verbo Dei, in quo nullur*
error eíTe poteft, & fie fe eife fecurosr*.
Citth. Sic dicunt omnino multi, prefer-tim fimpliciores : hinc eft, quod apud il-los ferè tot fine regul* credendi, quota«
Religionis cultores; quifq; enim fe con-flituit Regulara credendi, du m regulara credendi vult efle Scripturam, pro lu o conceptu, & judicio intelle&am. Ideo duni fe putant Scripturam habere creden-di Regulara , habent locó Scriptur* pro-priam imaginationem ; quod enim ima-ginantur fignificari verbis Scriptur», pro vero fenfu Scriptur* accipiunt, talitérq;, quot funt hominum imaginations, tot_s funt regul* credendi.
Theod. Uude accidit, ut fua cuiq; ima-ginatio, pura Veritas, & ipfilfimus Scri-ptur* Textus videatur? Caté. Provenit partim ex immenfa quadam philautia, 8c seftiniatione fui ipfius; qui enim fe s >
magnifacit, facile fibi perfvadet, omnes"*
iuas inventiones,& animi conceptioner*
elfe preclaras ; partim verô accidit ex Diabólica operatione, qui interiùs homi-num phantafiara pervertit, ut, quidquid
appre.
« ( 1 4 ? ) ^
appréhendant, ílatim ob leviílímam rati, unculam, perfpicuam verítatem putenta».
Cùm enim homines t*îiiô Religionrs an-tique verítatem averfantur, & pruriunt auríbus ad novitates, juftá Det judició fí-nuntür decipi à Diabolo. Hie ergo, dum in fen fi bu s eorum operatur interiùs, pu-tant fe Divinó fpïrïtu iltufii'ari, &• omngj : de' fidei dogmatïbus judicium ad hune
fpirítum referont. Hinc fit, ut cudibetj f e & * , & ferc cuilibet homini private, fúa
«tpprehenfîo purum putum Verbom DEl videatur, nec curat armies radones, q u * in contrarium adferuntur. Sigrtificat hoc Apoílolus, dum ait : Eà, quod charitatem Verität is non receperunt, ut falsifièrent, idea mittet Ulis Dens operatiavem erroris, ut credänt mendacio, 2. The f. 2. to. Mit-tet non imperando, fed Diabolo vires la-xando , ut eos, qui veritatem, feu and-quam Religionen» contempfertmt, poiiït deeipere, & in mille errores agere trans, verfos.
Theod. Diccnt, quod illos Deus decipi non finet, qui humili fpiritu ferntantur veritatem ; i-pfe eim promifit, fe daSurum fpiritum bonum petentibus fe : ilfi autem dicunt fe id facere , Deum à fe quoddi£¿
rogari, ut ab eo illuminentur, ut ab e o Scripturarum verum fenfum aeeipiantj :
G qua
h * e Biaboli illufio. Quomodó enitn venta»
tem humili fpiritu fcrutantur, qui judici-um Dodtorjudici-um Ecclefi*,Sandtorjudici-um Patrjudici-um, judicium Gonciliorum Oecumenicoruta
contemnunt? qui via á Chrifio inílitutá u- . ti nolunt, fed revelationes non necesa-rias poftulant? a b E c d e f i a enim poflent_5 veritatem intelligere, & omni errore fe_, liberare ; fed nolunt fe Ecclefiaefnbmit-tere, & putant, certius fuá induftriá, fuö ingenió, & fpiritu ex Scripturis ntidis fe veritatem indagaturos. Quafiveró San-fti Patres Eccleíi*,Concilia, ejusDodtores,
& Pr*íides, ant Scripturas fcrutati non fuerinr, aut fpiritu Dei, fanóque judicio fuerint deñituti, ut non potuerint eoruni fenfum aíTequi. Q u * major fuperbia co-gitan potefl, quam hominem privatum,
& plerumqué idiotam, omnis antiquita-tis, omnis difciplin* liberalis ignarum, fe anteponer« tant* fapienti», tant* autho-ritan, & f a n ñ i t a t i , tant* Dodtorum nu-merofitati ? Non igitur putent fe, quam« .*
diu h*c mente f u n t , aliquid ä Deo impé-tratelos, quia malé petunt, fuperbé pe-tunt ; led potius ä fpiritu f u p e r b i * , &
mendacii, cui juñó Dei judicio ob tantum crimen traduntur, decipiendos. B i c e f t
fpirt-«H (Í47)»
fpirítüs ille, quem omnes hsereticî, ecfï in dogmatibus maxime contrariî, fentiunt»
& jaólant, & à quo verkatem fibi quil'que revelan exiftimat. Quodcertè, qui cœ»
eus non eft, advertere facile poteft, quia Spiritus Dei contraria non revelar.
Accedit, quôd Scriptura Sacra,nunquam homines privaros in dubiis fidet, ad icru-tandas fcripturaS remittal, fed ad Ecrie-fia'm, & eos, qui in Ecclefia praefident__$.
SicDeut: 17. Remitturitur in ambiguis ad Sacerdotes, qui pío tempore praefunt^js, quibus, qui obedire noiuerint, jubentur morte ple&i. Ideo in Ecclefia pofuit De-ns Paftores, & Doftores, ideo Valuit illam toti mundo effe confpicuam, columnam, Sc firmamentum veritatis; ut omnes earn facile confulere poiIint,.& in ejus fentea-tia fecuriiirmè quiefcere. Non omnibus datur fpiritus inteliigendi fcripturàs, ut ex Apoftolo confiât, 1. Cor. 12. Non o-mni fpiritui credendum,fed probandi fpi-ritus , it ex Deo funt. Itaque,etfl fpiri-tus aliquid fuggerat, nondum eft quis fe-curus, non enim certuseft, ilium à DEO efle: confiât enim innumerabiles efle de-ceptos ; nam omnes h.vretici hunc fpiri-tum jaftant. Transfigurai fe frequent««
Angelus Sathan* in Angelum lucis, 2.Cot rint. 1 1 . Piara de hoc í'piiitu pïivato
vi-G 2
dere-«M 0 4 « ) J *
cíere potes in Opulculo de v e r a , & faifa fidei Regula ; ex aclríuftis autem fufficí-enter confiât, fpiritum privatum creden»
diRegulam efíe non pofíe.