eoíum facilí negotio in fumum abiérünt, Cab, Satis di.clum hac vice : perga»
-nos potras ad vifuandumTheodorum 9
«wutn ; audio enim iíium gravites decum»
feere. Cath. Faciamus chafitatis opus 3?»
¿rotantj.
DISCURSOS DECIMUS
4 4 ( i S o ) »
haftenus non feeiflem, jam pr*ftarem_J>.
Sed & vobis unicè fvadeo, ac per Chriíli vulnera vos cbteftor, ut earn ample&a-mini Reljgionem, quàm ad confinia mor-tis dedu£U, in qualibus me conftitutum videtis, voletis tenuiiïe ; cujus juftam ra»
tionem, cùm ad tribunal Ghrifti flabitiy*, reddere poiïïtis: de rebus enim agendis, non poteft melior inftitui deliberado, quàm, quôd illud deligamus, quod nobis an illo articulo plurimum poterit prodef-f e ; illud vitemus, quod nobis tunc obeprodef-f- obef-fe, vel faltein periculum adferre poffit»?.
Talis autem eft Religio Romana, quam in alio articulo, quam inflante morte omni-bus alais praeferemus. Luth. Cur,quse-f o ? Theod. Audi eauCur,quse-fas, & nota.
Primo quidem Veritas mei difti confir-matur, & ftabilitur plurimorum exemplô, qui, etfî haereticè vixerunt, quando ta-rnen moriendum eft, cupiunt mori Catho-licè, jvdicantes id efte fecurius. Certè gemma ilia Religionis tu* Philippus M e -Janchton, in articulo mortis conftitutusr*, ânterrogatus à matre fua, jamLutheri co-lente Feiigionem, ut fibi diceret,qu*nam è tot diverfis Religionibus ceteris pr*-ftantior eftet_? Refpondit: Romanam ese»
seris efte fecuriorem.
Secundo , quia quifque in illo articulo
con-eonftitutus, optat plurima fe bona opera fecifle , & magno Audio peccata vitaiTcv,, ad quod uirumque efficaciter inducit Ro*
mana Religio, ad neutrum veftra; fed po-tius ad bonorum operum contemptum,
& omnem v i t * licentiam,
Tertio, quia Religio Romana, quam—9 amplexus fum, habet multa remedia pro confinio v i t * ; habet pmnitentiam, habet abfolutionem Sacerdotuni, habet Sacra-mentum E x t r e m * Undionis, & SS. Eucha-rifti* , q u * mihi, & omnibus fidelibus in hoc articulo magnam confolationem ad-f e r u n t ; his enim ad-fatisad-fadio Chriad-fti nobis communicatur, Quid vero habent Reii-giones v e f t r * ? nudam jadant fidem fpe-cialem, frigidam valde, & imbecillem pro hoc articulo, in quo nullus fibi perfvade-re ferio poterit, Chriftum iibi eife propi-tium,fe eiTe juftum, &: falvandum per 9 Chriftum, qui remedia ä Chrifto inftituta contemnit, & extra communionem Eccle-f i * Catholic* mori conEccle-ftituit. Omnium Reiigionum Ecclefi* R o m a n * contraria«
r u m G u i t o r e s , fidem banc jaftant, & ta-rnen non omnes falvi fiunt; unica enim eft vera Chrifti Religio,extra quam nemi-ni eft falus, uti fateri debetis: ergo nemi-nihil proderit ilia veftra fides fpecialis, nift Chrifti veramEcclefiam teneatis.
Exem-H 7 plum
h m C J S O »
plum deoit ex magna oriundas in D a d a familia Sarerdos, á Religions, de fide A po»
fíata, qui morti vieinus, non á fide Ipeca, ali remedia male act* v i t * petiit» fed 5a»
f e r d o t e n j , per quena á peccatis folvere»
tur, ac Ecciefi* gremio reftitueretur, cum lachr.ymis pxpetiit; & quia h.unc,impedí»
enie uxore, facriíega vita? focia, obtinere non poíuit, de faiute «terna defperanrfe inter biafph«msas aninnam evomuif.
Expeóto, üt videtis, fupremum mornen»
turn, mors míhi prae foribus eft, breyi ad Tribunal Gbrifti Judiéis ftabo, interroga-bórque, cur Romanara potiijs, non v e r o veftram Galvinianaro, Lutheranam.vei nitariam amplexus fim Religiqnem 3 A t refpondebo cum magna fecuritate, fafti»
que mei rationem dabo. Dicam : ideo me Romanam Religionent amplexum efe f e , quia h * e docet á terrenis rebus avo-care animum» & transferee ad amorem Coeleftium. Ideo, quia h * c docet camena domare, & Dei timare canfigere, bonir*
operibus infiftere, Superioribus obtempe-r a obtempe-r e , oobtempe-rationi vacaobtempe-re, mandata Dei ob-f e r v a r e , Se omuern licentiam peccandi prjefeindere. Dicam; ideo me Romanara amplexum efíe Religioncm, quia y i d i R g . iigíoni huic fingulis feculis per miracula plurima a DEO teftimoniuiu perhibeiri»
quia
quia vidi in hac Divinas promiiRonesr*
impleri; vidi enim hanc eile per orbem univerfum diffufam» ad hanc ladt am eiTe ha&enus eonverfionem gentium , <& afli-dué fieri. Vidi in hac fon»mam efie Do»
¿torum ómnibus faeculis in capitib«s fidei concordia. In hac perpetuam fuccelfione Cathedr*, & Miniftrorum omnium cura Ápoftolis connexionem. Vidi hanc eíTe fundatam fuper petram, contra quam o»
mnes h * r e f e s , & perfecutiones Tyranno»
íum» omnes portae inferi non p r * valué»
runt. In vefiris yero Reiigionibus, cüm contraria palpaverim,refpondeho fecuré, aullarn me habuifle rationem veftras am»
pleílendi.
' Verum, ut alia omittam, nónne faí:r°
mihi erit relpondere coram Divino Trí-bunaii, ideo me amplexum eííe Romanam Religionem , quia vid» io hac vixiíTe«^®, hanc fcquutos effe viro.S fan&iffirnos ex omni ftatu. & natione, Bernardos. Fran-jcifcos. Dominicos, Martines, Stephaiios, Ladislaos, Eméticos, Henricos, Ludo vi-cos, Venceslaos, Calimiros, Leopoldos, Edvardos,& alios omneq,qui cpelefti con»
vejrfatione, & llupendis operibus mundo fnére admifationi; proindéque me judi»
caífe, ficri non poíTe, ut i l l * creleftes anf»
m » , Deo adeó dsvoue» & a d d i t e , adeó thrtt»
44 ( JS4 ) »
char», & familiales, in re tanti moment!, uti eil bde«, iînt decept», fecuréque m^j in negotio Reîigionis horum veftigia fe-qui, illam Religionem a npledendo, quam illi tenuerunt.
V o s verdi qui rem Luthcro»'GaIvino»
Serveto à Romana Religione receiEilbr", cùm ad Tribunal Dei ilabitis, quid ratio-nis eftis daturi, qudd ad e and cm non re-dieritis? an piebejum illud reponetiv8, quia parentes veftri banc, v. g. luthera-nam, coluerunt? At nuin fubfiftet corarn Deo h * c ratio, ex qua pariter fequitur, vos debuiffe permanfiffe in Mahumeta»
na, vel Sabbataria, ii parentes veilri illam coluiiTent i
Dicetis fors judiei «terno , ideo vosr*
Romanam deferuiffe, vel non coluilTçj, quia putabatis eife plenam idololatriâ, J'uperilisjonibus, Traditionibus humanis?
vel quôd exiiHmaveritis Papam, qui ei praeeil, elfe Anticbriflum? V e l ccrtè,quod judicaveritis Roman*. Religionis cnltores non in Saagviuis Chrifti pretio, fed in fu-is duntaxat confidere meritfu-is? Sed quid, fi tune detersâ Diaboli fafeinatione, q u * jam mentem occupât, videatis vos clarè deceptos, ¡nullô ampliùs pœnitenti*, &
refipifeenti* locô concefsô, quid confilii
«apietis? An forte ignorantiam allegabi-tisî
tis ? At h * c vos non excufabit, quia fací-lé vericatem agnoícere potuiíletis, fi eara diligentiam, quam res poílulat, p r * -ftitifletis; femper habuiílis rationem ju*
ílam vos fiimulantem ad hoc, ut pruden-ter dubitaretis de his, q u * mendacipruden-ter_j9 Catboíicis imponuntur. Sicut ergo J u -áseos non excufabit, quód per ignoranti-am erraverint, quia veritatem ccgnofce-re potuerunt; ita nec vos excufabit. Ut enim cum Luthero, Calvino, Serveto abf.
que flagitio poffetis aCatholica Romana recedere Religione, oportebat non folum.
futare, & ob leves aliquas fufpiciones-4 opinari, fed certilítméJure, & omni affe»
du fepofito exploratiífimum habere, illa vitia Román* Religioni ineíTe, ut nulius amplius in animo relinqueretur lcrupu-lus, nulla jufia caufa dubitandi; vos ve-ro ejufmodi certicudínem de erve-roribusr*
Ecelefi* non habuiftis, imó nec probabi-lem dubitandi rationem.
Quá enim probabilitate, & fpecie veri-tatis vobis perfvadere poteratis, eam Re-ligionem eífe idololatri*, & tantis erro-ribus obnoxiam ,, quarn videbatis a tóL»
fapientiá, & fanftitate v i t * ¡liuftrilfimk^
viris, tot annorum centuriis cultam, 9 ? quam videbatis tot miraculis, &Martyri-is confirmatam? quam coto orbe
difi'u-fam í A
míí _ i f l i i r ^
fam» im qua & fuminam Do&orum con«
cordiam, & perpetuam futceffioneni, &
claram cum Apoßolis connexionem ccr»
nebatis f Videbatis, quod nullus Santto»
tum, nullus Doitorum hanc idololatriam, has fuperfticioncs notaverit, qudd ab ei«
procul dubio animadverfum fuiflei , fi quae in Ecclefiam irrepfiflent; proinde v e l probabili argumento carcbatis.
Rurfum quomodo in animum induce«
re poteratis, earn Religionem eife veram,
& a Chrifio Domino fundatam, quae De»
um auftorem. & impulforem fcelerum o«
mnium ftatuit I quae hominibus liberta«
tcm arbitrii eripit? quse ßudium bonoru operum c medio tollit ? quae portam la«
tilfiraam omnibus fceleribus, non miniur*
quam Atheifmus aperit! quae hominen»
praeceptis, & Legibus Divjijis fub f p e c i ^ libertatis Chriftianae eximit i quae anti-quas , & damnatas haerefes plyrimas re«
novat t Cujus authores nulla vitae auße«
fitate, nulla morum fan&imoniä comen«
dati, nullis miraculis clari, fed hominer"
earnis voluptatibus dediti, terrenarum | rerumcupidi, ambitiofi, maledici, lediti»
o f i , apoßafia, & iacrilegis nuptiis» v e l praepoftera libidine infames, inconftanttii doftrinae incredibili fuerunt.
Denique, fi aliqua ex veflris Religion!» 1
bu«
bus eft v e r a ; ergo' concidit per tot f « e u -îa Chrifti Ecclefia, e v e r f u m eft Chrifti R e . g n u m , evacuatae funt D i v i n * piomiílio-nés de Ecclefi* firmitate, 5c Habilitate.,, praevaluerunt adversùs Ecdeiiam Chrifti p o r t * inferorurn. Ergo tot fœcuîis fru-lira pr*dicatum eft Evangelium , fruftra creditum, fruftra tot gentes à P a g a n i f m o e o n v e r f * , fruftra baptifmus, & alia Sacra-menta adminiftrata, fruftra fufeepta jeju#
nia, & carnis macerationes, fruftra obita Martyria, & tot miíliü. f a n g v i s pro Chrifti confelïîone fruftra eft etfufus. E r g o peri-êrunt omnes majores uoftri, periperi-êrunt SS, Patres, p e r i ê r u n t M a r t y r n m , & Confeílb«, ï u m tot myriades; tot D E O d é v o t * anim * , fanditate, animiraculis, prophétisé f p i -rítu illuftres p e r i v e r u n t ; omnes enim ve»
rae R e l i g i o n i s , v e r a g ü e juftiti* experte«
f u i f í e n t , omnes i d o î o l a t r i * addifti.
Quôd fi lixc f a l f a . b l a f p h * m a , v e l c o g » tatú horrenda f u n t ; qui fieri potuit, u t i mon adverteretis Religiones v e f t r a s , ex.
quibus tam atrocia claré d e d u c u n t u r _ 9 , faifas e f í e , vel faltem de iis non dubita-veritís ? Si dubitâftis, cur non dediftis o?
perarn cognofcendae v e r i t a t i , ex qua fa»
ius veftra f u f p e n f a eft.
Monuit Dominus, ut attenté nobis ca»
veamu? á falfi$ Prophetis, qui veniunt ad no»
nos in veftimentis ovium, intrinfecus an.
tem funt lupi rapaces. Quompdo non vobis in mentem aliquando v e n f t , cogi.
tare, vel vereri, ne fors Lutherus, Calvi-nus, Servetus, & fimiles ex numero fiat*
illorum, á quibus Dominus cavendum 9 monuit ? Hi enim pulchra fpecie Verbi Divini, & puriEvangelii obteóti prodive-runt, quafi a Deo mifli ad ovium taluiem,
& interim ipías oves venenata do&rinse fuse pábulo perdiderunt. A fruHibus in-quit eorum cognofcetis eos. Qui vero
fru-¿tusi Seditiones, bella, expilatio, & ever:
fio Ecclefiarum, Monaftcriorum, vaftatio urbium, exftin&io antiquse pietatis, fub-latió jejuniorum, ac aliorum -bondrum o»
pervm, concelTa votó caftitatis obftriftis nubendi copia, omnium fcelerum dicen-fcia s .
Scimus ex Apoftolica informatione_9 multas hserefes noviilimis temporibuí-* exorituras, multos Pfeudo-Prophetas, &
feduftores comparituros in lucem. Quo-ties ergo nova aliqua doftrina, Ecclefiae adverla emergit, ea nobis ut minimum fufpefta cum fuo authore habenda eft.
Ego igitur durri in Romana, nuper mi-ferante DEO lufcepta Religione placidé morior, ac per merita Chriili gaudia vitae seternse fpe firma expe¿to,vos imprimir*
prse-prsefentes, tum omnes reliquos, qui ex-tra Romanam eftis Religionen), per boni-tatem Dei, qua conditi, per iangvinem Chrifti,cjuö redempti fumus, per vternam haereditatem, quam inCoelis expeclamus, per torrentem voluptatis D i v i n * , qua potabuntur veritatis cultores,
rogo , &
obteftor, ut negotium iftud quam máxi-me cordi habeatis, ac perpendatis, an fo-lido nitamini fundamento, an fecuri f u . turi eftis de Religione veftra in hora mor-tis, & cum ante diftrißi fiabitis Tribunal Judicis, in illo articulo , dum immutabi-lem, seternämque excipietis fententiam.
Plura vobis exponere non valeo, nam—9 momentum refolutionis mese inftat,quod non metuo, Chriftó liquidem me fruitu-rum fpero. Reredite jam, & fi p l a c e o cum Domino Catholico difcurrite, dum ego neceflariis pro agone munitus Sacra-mentis, animam Creatori meo commen-dabo. Válete. Cath. Commendo te Fra»
ter chariftimeDeo omnipotenti, u t ,
ciim
humanitatis debitnm morte intervenien-te perfolvéris, ad authorem tuum, qui intervenien-te de limo terrae formaverat, revertaris.
Unit. Pul ehre difpofitus decedit hac e»
vita Theodorus nofler. Quid, qu*f<" «d»
terius
loqvi
voluiflet,ii
ei perHeu»
ilTet? Cath. Addam
ego aüqua
adejus
tlifcur-4 tlifcur-4 O 9 0 ) »
difcürfum fpefrantia, fi moleflè non fera», tis. luth. Dicas fecurê, quod fentir*, Qu* ab îllo auriivi, cordi mihi fumo, in hora mortis fincerè fentire, & loqui fo»
lent mortaîes, ufu rationis non deftitutb Çitb. Continua, quaefo.ejus diicurfum, qui mihi cor peiietravit,
Cath. Cogitate, quanta pœna vos ma»
neat, Ii Religio, quam tenetis, re ipfa h*«
refis fit, fi non Reformati, vel Evangelici, uti vos jaftatis, fed haeretici fitis. Expo»
fui vobis fuperiùs, quantum malum lit»
hserefis, q u * hic non repeto, nisi fumma«
tim: quôd nimirum contineat fummam fuperbiam,multas atroces blafphxmia!T%
inulta malediéla, & convitia,.multa facri»
legia, & maximum, nocentiffimiimq;
odi-«m in Ecclefiam Chrifti Sponfam. H x c enim quafi intrinfecè hatrefi infunt,& ha»
bitualiter haerefis ad h * c inclinât, ac quo-tidie ad hxc excitât, impellitque ; ita, ut majus peccatum cenfendum fit hserefis"*, quàm omnia peccata fidelium.
Perpendite proinde,fi Religio, quam colitis, hxrefis efi, quantum vobis erit e«
jus fupplicium. Maledicetis deceptoribus
"veftris, & magißris, qui vos ad oceanum tnifetiarum deduxerunt : maledicetis Dia-bolo, qui vobis illufit fub fpecie pietatis:
w a k d k e u s yobitmet iplis, quod doftri»
nam