Collegium III 61
eadem ejje fententia, videtur opera prethtm en refer-re fingitla, de qui/ms jam convenit inter nos. De no mi m bus finicis Xam-ti, ff defpiritibus, quoniam dcluta res ett ad R. P. Genera/em veflrum, at que ut ar-bitroYy etiam ad facram Congregatiorem de propaganda fide, exfpufabimus refponfum, at que iuterea fequemur
i/htd, quod a pud vos eil cnnßitutum. Si vöbis vif um filer it , aliquid immature , f f no: par it er idem
immutabimus, vef omittemus de eo hqui , vet ita eerie hquemur, ut nulla ex noflro fern one perturba-tio co fequatur. ('37) Jam fi qua in oofierum no-va difficult as oriatur, nihil ante fiatuetm quam ad tum Jelata ftier it, qui vice-provincialis mtims in Si-nis obtintbit, at que ita fiet , ut aqua ütruque ^r,;-tin res omnis, f f prout viros nligiofos dece., com-ponatur, f f c . Aft urn die
1 9 .Sept. anno
itf'g.Pa-ter nit atis ve'lra ferous liumi/limus, Dominica A'a-varette.
Hoc tandem modo eiiedhim e l l , u Do-minicani in China, mitigato jam animo, J e f u i o u t n opinioni, 6c praxi fuhicriberenc , demtis dut>Uifolemnilms ceremoniis, q u x Confucio bis in a,1 0
fexto qiiovis menfe exhiberi folenc, quasve Jetj.
t x a primordio Mitlionis 6c deinceps neophytis lei.
per vetuere. Aliud tarnen nobis Serry vult pe.
tuaderej ( 1 3 8 )
hie vix mihi,
in q u i t ,temper are.
po/Jum, quin in e xamen vocem, an Jefuita r ever a nun-quam neophytis fuis liberum fecerint , folemnibus
Co fucii cultibus intereffe , into f f mint¡lrare I mul-ta enim, eaque evident ¡a argumenmul-ta fuppetunt, qua contrarium evincunt.
Quanti erat, vel unurn ex his evidentibus argumentis promere! nam q u x fiu>-dit, nituntur conditionerfi Confucius numen eil,
quod [etuicx temper inticiati tunc, 6c nunc in
con-_ gl d
-( I J 7 ) Id indicio eft, Dotninicaiios prius ferinone praxim Jefiiitarum apnd fidetes fuos improbafle, ex quo neceiie fuit, inter utriusque partis Chri-ftianos. perturbationem oriri. ( 1 3 8 ) c it-Tora. VI. pag. 324.
go Hißoria Controverfiarim
greiîu Cantonenfi Sarpetrus etiam negavit, q u i , cum Navaretta epiltolam ad P. de Govea datam legilfec , refpondit, (e, quamvis jam ante ejusdem f.ntendx fuiilet, nunc tarnen magis in ea confu-mari,
tum quia,
ut fcribit,fic eum velle intelligo , (tmulque R. P. viceprovincialem, qui prof fis "eß, iUud fi ratum habiturum efie, quod P. Navaretta fiatueret, tum quia id mihi perfua/i, plurimum id
valere ad fanffim<e fidei noßree propagationem, ad frmandam nier Mfiionarios ex utroque or dine
con-cordiam, atjue ad ea tollet/da Je an da la, qua ex pra-xi contrat** nata (unt, tum quia prapra-xitn haue Ef rcdiff nifii efie ex rationis mea Ef confeientice fenfa indico, df iutelligo confient aneam efie, vel Capitula-rum pßroCapitula-rum generalium decretis , vel epifiolœ, qua e' typ's édita R. P. mihi Generalis ad Mfiio-varic finenfes, vel confilus ac mandatis R. P. Pyun-ci feia Paula, Commfiarii fanffi offiPyun-cii, — vel his
• qua ox majori fuffragiorum numéro fiatuta funt in co/rejfu habite in urbe Lan-ki inter omnes, quot qtt eramus in Si ni s ex or dine S. Dominici, Mif-fmarios , tum denique, quia rem illam Ef expeti-i, fummopere, Ef enixe pofiulavi fcripti s litter is id R. P. Generale m nafhurn , Ej ad eminent fi) mos Cardinales de propaganda fide. Adlum in hue domo in urbe Qiiam-cheu-fu die
4.Oct. 1669.
(13e)) Q u o animi i'enfu inita inter partes concordia a plerisque Dominicanis, qui congreifui Cantonenfi intereffe non poterant, accepta f u e r i t , non aliun-de melius, quam ex eorum litteris ad Jefuitas datis cognofces. Timotheus a S. Antonio, cujus alias memini, ( § . 2 5 . ) ad P .de Govea
(cribens, teflatur, ycDeo gratias age re, quod pofi ac cur at urn txamen tandem Patres Jui ordiuis cognoverint, ve-rum fi id, quod Patres Societatis• ajfirmarent,
at-que approbarent circa rit us Coifucianos, ac
defun-,
élo-gi39) Apologia pro Decreto Alexandri VII. p. 84.
Collegium III 6 1
Horum, Jeque enixe rogare omnes Societatis Patres, nt dignentur parcere, [i a Patribus fui ordinis, dichón quid vel actum fuer it circa id, quod Patres
Societatis Cbriftianis fuis per mitt event in Shi is.
Non enim malo id animo fee¡(fie, fed quia Sinenfiuvi aliqui Manilas degentes interrogad de bis ritibuS male informarunt.
( 1 4 0 ) E x hac regioneP.Mora-les in Chinam appulic , nihil proinde mirum, fi pnejudiciis occupatus omnia Europeo oculo con-liderans , primus bellum ritibus Sinicis indixir.
Timotheum excipiat Joannes Garzia ejusdem ordi-nis Miflîonarius ad Juhum Aient Jeiiiitam fcribens :
exiftimo non effe nunc, nec multis poß annis fore e re dio'mi obßqiiü, ut fanfhtm Evangelium in hoc regnopradicetur alio modo, quam quem veßrx Paterni-tates tenuerunt, îf a dime tenent , idque meis Pradatis feribendo fignifieavi, at que ibjá experien-tia malt fucctjjits, qui Patribus expuffis contigit, argumento nobis eß, non placere Deo in preefenti modum i Hum agendi, etß id egerint bono zelo, ad tentandum, utrum eo modo conver[iones fièrent, qua ex caufa funt, exeufandi.
In eandem fenten-liam ivere Provinciales Dominicanorum in China CarolusGant,
& Franciicusde Paula,
qui fiepe fuis inculcabant, ut Decreto Alexandri V I I . «Sc Jefuitarum praxi fe conformaient. ( 1 4 2 ) Junga-mus Dominicanis Auguflinianum. Ell is ÀlvarusBenavente,
poítea epifcopus Afcaloneníis, cujus ad íacram Congregationem de propaganda htec nota-tu digna verba f u n t : ( 1 4 3 )Jam ab anno 1683.
quo Mifftonariis ex meo ordine preefetius fui, in lin-guam if libros ßnicos, qua fieri potuit, cura
flu-dioque intentas, id ante omnia dedi operant, ut
dif-( 1 4 0 ) lntorceita de cultu Sinenliuin , pag. 183.
( 1 4 1 ) Purtadus in informatione de praxi Mif-fionanorum &c. pag. 47. (142) Le Tellier cit.
Tom. pag. 191. ( 1 4 3 ) Réporje au livre intitu-le: Extraits &c, cit. 1. pag. 130.
6 a Hîflorin Coutroverf'arum
difquirerent , Je fut fis ne, qui ritus Confucio, if défini fit s exbiberi folitos , vr/ut politicos, neopbytis permittunt, an contra Domiiticards, qui illos
reli-iigicfs acceiijeiit, nie cum meis adjungerem ? quo in bivio ut tutiffimus graderer, oinnes libros , qui in ntramvis partent editi erant, diligentijflme Jcrutatus fum, autores cum autoribus, rationés cum rationi-bus contuli, confului prœter Sinus, dignititc, do-tir in a que claros, ipfuni epifcopumBafiiitamim
( G rtgo-rium i o p e z )Domhncamtm, if origine S nain, eu jus ahud me autoritas magni femper erit, tum P. Blafium Verbieft, (M-)-! itidem natione S'nain, qui prius, quant nomen Societati Jeft dedfl't, ob tandorein animi, vit a que profitaient omnibus ca-rus, non modo Europais feientiis probe excuitus erat, Jed omnes etiam libros Jinicos, qui de religio-71e agunt, evolverat. Iflorunt judicio non conten-tas , aliorum etiam genti/ium Sinaritm, qui iuter eruditoS maxime inclarucrant, mentent cum per me ipfum, tum focios meos exp/oravi, ac ipfe etiam Jinicos libros, qui banc materiam ex inftituto
per-traùfant » non perfunStorie legi, ac re/egi ; qit bus omnibus fumma accuratione perpenfîs judicavi de-nique , me, meos que fecundum epijcopi Bafilitani, if Bafilii Verbieft [entendant, me meosqut, Jejuitarum praxim prœ ea, quant Dont nicani tuentur, ampletîi
de-bere, non folum propterea, quod evidens /it, iliant propagande religioni mirunt in modum cotitmodare,
fed quod penitus perfuafum babeam, ritus hos cum ex fua inftitutione, tum cotnmuni gentis fenfin pure inter civiles numerari, et fi forte non defiit ex vul'-go , qui ignorantia lapfi fuperftitiones aliquando ad-mifceant. Ac idcirco rationes, quibus Je/uita
ni-tuntur, probabihores mibi prœ contrarïis videntur.
fta prius finfi, if nunc quoque Jentio.
F jusdemomni-(144) Cognomen a Ferdinando Verbieft, qui eum
baptuaverat, accepit,
*
Collegium III. 63
I
omnino fententiae, ut alios prakermitram, fuere Fer-nandezSerrano ,
Dominions aS. Roja
, 6c Mi-chael R o c a , ordinis Minoruin, quin ipfe etiam P. I-eoniifa Franeifcanus antequam epifcopusRo-falienfts
renurtciatus elfet. Ita enim ad quxfita CardinalisCafanate
refpondit: ( 1 4 5 )fitere com [du-res Mifijfionarii ex Dominic ants , Francifcanis, aliorumque otdinum, qui praxim Jefui+arum in ritil'Us finicis temiere , an tarnen in omnibus, Hs conjenjerint, ajfeverare non aufm.
— Libet mihi nunc, quid fentias, explorare. F x tot Dominica, riorum, aliorumque ordinum virorurn teftimoniis, poft tot inter Dominicanos , & Jefüitas integro triennio habitas confultationes, 6c paita convtnta, fcripto utrinque firmata , cenfesne tandem iinceram pacem coaluifle ? — ne quid titubes, libele, quid fentias, ediflere. — Ita mihi quidem videtur. T o . t o , ut ajunt, coelo erras,Navaretta
poitquam fcripto pollicitus eft pfe cum MiiTionariis fuis, Je-fuitarum praxim fequuturum eile, repente infalu-tatis omnibus, & reliita in cubículo epiftola, qua indicahac, fe Macaum ire, ut inde in Siarnimi na-vigaret, Cantone prius difceilit, quam ab aula Pe-kinenfi inde abetindi dat^ facultas eifer. Itaque di-fceft'us ille íimilis f u g x fiiit. ( 1 4 6 ) Ut in Siamum ad epifcopum Berythenfem venit, haud diu mo-tatus, inde folvens Hifpaniam anno 1 6 7 2 . attigit,ac (144) Art. 96. (146) De fuga il 1 î11 s exilât
tefiimo-niuin P. Michaelis de Angeîis, ordinis S. Au-guilini , qui vic.irius erat epifeopi Pekinenils:
de falfitatibus autem , quos Toirns fuis II. in-feruerat, exilât telliuioniurn an. 1680. die 16.
Dec. manu domini de Valco Barbol'œ de Mel-lo feriptum. Vide Lettres édifiantes edit. novae Tom. X V I I I . pag. & 33. item: L'eclairciJ-fement donné à Monßeur le Duc dt Maine Jur
les honneurs , que les Chinois rendent à Confit-dûs , iS aux morts ibid.
64 Ilißoria Controverßarum
ac fequente- Romam profedlus eil, tum regrefTus Madricum Tomos i L de ie' us finicis edidit, quo-rum poílremus ante, quamabfolveretur, mandato Inquiíicionis íuppreííus . eil. Hinc illius raritas.
Prccmium fute fcviptionis tándem archiepifcopatum civitatis S. Dominici in Hifpaniola infula conlequii-tus, ibidem ante inaugurationis ritum obiir. ( 1 4 7 ) Hie viri exittis f u i t : de cujus libris contra rirus fínicos, quos prius publica llipulatione ¡ratos habuir, editis, dignum memoria eil Judicium Petri de
Al-calá
Dominicani, quod litteris fuis anno 1 6 8 ^ die 1 3 . Martii adIntorcettam
datis in, haec verba prodidit: ( 1 4 8 )Dens feit, quat.tum ex hoc libro
doloris ßnferim, quam fnerita indignatus , ß ita Heer et, proprio fanguine, qua ferfitafupt, dele-rem. ßaxit Dens ! ut divina luce collußrati, fei enttarn jutigamus cum. charitate, b
Jdifciplhta, alioqui magnis graviter peccandi periculis exponi-mus. Jam feripfi f ad noflros, ad alios, quantum laboret in hoc Imperio Societas, cui dele-mut, quod f pofftmus in eo laborare ad converfio-vem animarum. (149) Expqfui, quantas cf il'u-ßres hic habeant Cbrißianorum Eccleßas : ita femper
loquar, f feribam, fertbere enim alitér, vel loqui, eß cognita veritati refißere, adeoque juxta D.
Thomam in fpiritum [anielum peccare.
Eacile hinc intelliges,Navarettam
non e o , quem praefere-bat , candore animi egifie, ac forcafle eodempla-ne (147) Praefat. ad apolng, pro Decreto Alexandra
VII. (14K) Le Tellier Tom- I. pag. 140. ( 1 4 9 ) Sunt tarnen in pritnis autor quidam Gallus hoc titulo : Anecdotes fur l1 ¿tat de la religion de la Chine &c. quern compendii caula pofthac Anec-dotarium vocabo, Paul. Erneftus fablonshi hi ft.
Chriftianœ Tom. II. pag. 101. qui velint, Je-fuitas id egiiï'e , ut reliqui Miffionarii ex China exigerentur, quo foli in Ecclefia fínica regnarc poiïeiu, Nihil inagis inficetum dici poterat.
Col legi uní1 III.
65
ne tempore, quo Cantone de concordia ineunc/a agebat, quacunque demum rima, quid inter íe , Se
& Jefuitas ageretur, in urbem perfcripfífle, quod non folum repentina illius fuga indicare videtur, fed editi quoque portea adverfum ritus libri, ft fupplex libellus , confirmant, quem eodem pvorfus a n n o , quo is P . de Govea feripto promiferat, fe cum luis praxim Jefiaitarum effe fequuturum eodem, inquam , anno 1 6 6 9 . Dominicani nomine Joannis
Poland,
generalibus Inquilitoribus Roma:porrexerant , quo petebanc declarari, urrum De-creto Jnnocentii X. an Alexandi VIÍ. ltandum efier, rati, fencenciam pro fe pronunciatum iri. Sed
kminentiffimi Patres declararunt , decretum fuera Congregation!s de propaganda fide latum fub die 14.
Sept. 1645. fecundum turn cxpofita in dubiis, efe, in fuo robore y mqv.e per decretum fiera Congrega-tion is fundi officii latum fub die 23. Martii 16*6.
fuifje circamfcriptum
yfed omnino fecundum qua fit a , circumftantias , cS" omnia in eo did is dubiis exprefft, „ efe frvtwdum nt jacet: quemadmodmn firvaniiiaii declaravit decretum fierce Congregationis faudi officii latum y ut fitpruy die
2j.Martii,
16 <¡6. ( i f o jjuxtaqua-fit a y circumftantiasIf omnia in eis exprefia.
Feria IV, vigefimd fupra didi menfis Novembris
1669. ( i f i ) " Q u a m fententiam Clemens I X . fuo judicio confirmavit. Hinc fuopte efficitur , Jefui-tas in poffeilione Decreti ab Alexandra VII.
con- ces-(150) D. Mosheim de hoc jttdicio , pag. 17. loeo
faepe cit. ita' feribit; Safi t|f fite romifebe roo&nfjiit, wenn ¿ive») mäditige ^artfretK'» dbec (Blmibentffndjen mit etiKutbci" rccf>tcn , fo wirb insgemein ein Urtf>eil gefäliet, bnei bepbe 2(>eiU für ftd) erftdren finnen. Aut 11011 feivit D.Mos-heim quad'tionem juris a quasltiefie fa£M difeer-nere, aut fi feivit, rion bona üde h;ec feripftt. ( 1 5 1 )
¿ullarium Dominica»orum Tom, VII, pag. 48a.
E
66 Hijloria Contr over fiar mu
ccfli permaniiffe , quod tanien S e r r y , ut f o l e t , auda&ev inhciatur , neque dubirat, libello Poland impolturas P . Martinii detedas finite.
P. Joannes,
inquit,
Polanco omnium ordinis S\ JJominici
Mijfin-fiariorum nomine, rmpofluras
( P . Martinii)detexit.
( I S2) A t non vidit S e r r y , in quem fe laqueum induar. Qui enim fieri potuit, ut Clemens IX. an-no
¡66q.
Decrerum Alexandra' V I I .pro diverfa Jacli, of circum'lantiimim exUofitione
confiimaret?nam (i Martinius impolhuam commilit, non com-mifit certe alibi, quam i
w fact i, o~ circumftantia-rmn cxprfitiove:
aut igitur non credidir Poniifex » Martinium incrpofi'tione
rituum Sinicorum impo-{iuram commiíiílc, a u t , ficredidit, impolluram in re tarn gravi fciens, volensque confivmavit. Quam-cunque partem Serry deligat, in manifeíla fraude tenctuv.Jam parabam te dimitiere , cum mihi continua-ror Fleuryanus in mentcm venit, cujus caufa li Collegium' 'tantispcr produdum f u e r i t , xquanimi-t e r , uxquanimi-t í pero, leres. Narraxquanimi-t i s , fed narraxquanimi-t xquanimi- tantum , ad annum 1 6 7 4 . Adamo Schallio, & A n -tonio de Govea decretum Alexandri V I I . difplicuif-f e , quod íudifplicuif-fpicarenrur, a Martinio non integra fide ritus fínicos Komx expoiitos f'uifie. ( 1 5 3 ) Si quieras, quo telle id aflerat? nullum reperies: neC venit illi in mentem, Schallium , iicut iticcio fuc-ceflerat, ita ejus quoque tenorem in curanda re-ligione conftanter una cum fociis fervaffe : Anto-mum vero de Govea aut ignoraverit, aut oblitus f u i t , id prxcipue cum Navaretta in congreflu Can-tonenfi egilie, ut fe cum filis Dominicanis decreto Alexandri V I I , conformaret, quod publica ftipula-tione etiam, ut paulo ante memoravi, praiílirit.
Pergit hie (criptor narrare :
quapr otter ex Uhs ma-gi s iugenui deer ever ant, quod, quamvis Clemens IX.
utrum-( 1 5 2 ) utrum-(Jit. op. pag. 345. utrum-( 1 5 3 ) Tomo LXIII. pag.
702. & feqq.
Collegium III.
67;
utrumque decretum pro diverfa fadi, cjrcumjan-tiarum expofitione vim fuam habere declaraffet, ad waiorem tamen fecuritatem in re tanti momenti ne-cejjarium foret, ex Mi ft ionarii s quempiam rurfus Romain ablegare, qui fa era Congregationi hac dubia juxta rci veritatem proponeret. Sors ceciderat in P.
Dominicain Ferdivandum Navarette Domimcamm.
Si Schallium inter hos
ingenuos
eífe velit, vehemen-ter aberrac, quippe qui jam anno i666» die 1 5 . Auguiti obiit. ( 1 5 4 ) Sed illud in hoc feriptore , portento (ïmillirnuin eft, quod Navarettam a Mif-(ionariis, ut Romam proficifeeretur, dek&um affir-m â t , poftquaaffir-m Cleaffir-mens IX. utriusque Pontificis, Itinocentii X. & Alexandri VII. decretum prodi-vtrfa fadi, f f circumftantiarum expofitione
vim fuam habere declaralTec. Conferamus tempóra.Nava-retta,
eodem feriptore tefte ,iter fuum Romam verfus exeunte anno hnjus ftculi fexagefimo nono ag-greffus eft.
Demus, idque liberal iter,Navarettam
ultima Decembris anno 1 6 6 9 . ^a nt o n e Romam verfus moviilè: declaratio Clementis IX. iignata eft die 2C Novembris eodem anno 1 6 6 9 . Necefte igit . r eft, ut nunciym de hac declaratione, qua-draginta dierum fpácio , Roma Cantonem allaLum fuerit. Nemo hadenus geographorum cam prope Romam Cantoni admovit. Scivic hoc nofter Scri-ptor pene thaumaturgus. Adde & illud ; quod ad cohoncftandam
Navarctta
iiigam, dédira opera fingat, eum a Mifïïonariis deledum, ut Romani profectus, dubiajuxta rei veritatem proponeret.
Q u x dubia, & a quibus Miftionariis ? ex Domini-canis non plures t u n e , qtiam Navaretta, Sarpetrus
& Philippus Leonardos, Cantone erant, atqui hos omnes Jefuitarum praxi fubícripíiíie, jam fupra cltendi; a ceteris autem quinque ( 1 5 5 )
Dominica-E 2 nis,
(154) Gabiani cit. 1. pag. 593. (155) P. Vttlorius Ukcius m laudata epiltola ad iuum Supcriorem :
68 Hißoria Coutroverßarum
nis, qui apud fuos neophvtos latebant , deligi, non potuit, quod omne litterarum cum iis com-mercium graviter vecitum effet. Sed ut ex cuo vultu conjicio, fcire cupis, quid tandem Navaret-ta profe£tione fua Roma: effeceric ? audi noílrum:
fiiinmo Pontfici , f faene Congregad out de propa-ganda fide, quo ftatu res fivica effuit, tanta animi in peí mit ate , rationum robore expoßtit, ut andi-tis laurent'n tíranc at i de Laurea, & Caje/ani Mi-rale Iß , aliorvmque refporß's ad ejus dubia, Font if ex novo decreto ritus fimnßs hoc amp (i 674,)
prohihi-rer et. Nonne r u r f u m , ut rei gravitas pofeit, cu-pis fcire, quibns verbis, qua die editum decretum
& cujus Notarii nomine fubferiptum fuerit? fru-it ra es , & ego tecum, nec licet nobis illa
rationum robora,
quibusPontifex adduetus fit, ut ritus iinen-fes anno i 674 - prohiberet, legere, niiifore fine illa, quse mox ( ubjungit;lianc in rem eodem tempore vulga-batuY feriptum, cut titulas;
, , Dubia propoíita a„ P . Dominico Ferdinando Navarette anno 1 6 7 4 -, -, propolita faerse Congregationi generali S.
Roma-„ na: & univerfalis Inquiütionis , transmifla Fracri
„ Laurentio Rfancato, poltea Cardinali de Laurea , , & Cajetano Mirabello Clerico regulari, cum ho-rum refponfis. , , Si id nobis ille pro Decreto ven-ditat, nie is egregio iimplicitati Lectorum illudic « quemadmodum in illis etiam, quse in eadem
nar-ratione congerit: