Hifioria Coutrovery?drum

lorurn Dotpini vera ratio,

quo qui dan Jilro potijfi-vnpu da Deo agit, tifiar, quod(difíus Pater mate-rial , quas ibi trafíandas fficepit, adco dufíc Jnnul

& felicitar exhattfit, ut Miffionariis, qui pofi ilium delude in hue Senenfi vhiea luborarunt, parum vel ctiatn nihil reHchem fuer it 'circa difías materias, quod difíus Pater parti m txplicite, fufe que , partim implicite <f compendio non fit compfxus. Tefior item, in/hi crebro veniffe in mentem, quod difíus li-ber , opus efiet ejus mode, ut fine revelatione divina, out fpceiali Dai auxilio non potuerit ab autore per-, fee. In quorum /idem hi foe mame mea fubferipfi. Ex

Oilin g - cheu uietropoli provincia Qiian - twig difíce.

9. Aíiji 16Prater Dominicas Maria Seer pet rus, alius a S. Petro , tefificor ut fupra, cf quatenus opus fuerit, juramento confirmo.

Nec tamen putare de,

bes , co iipello omnia religionis noftrie myfteria ita perlpicue, quemadmodum ateributa divina, a Ric-cío enucleata íuifTe , puta Verbum incarnatum, Cbriltum pro genere humano paíílim, &c. HÍEC enim teneris animis, veluti crudos cibos languenri ftcmacho, non cenluit mgerenda elfe, qua: felicius deinde aliquantum jam confirmatis , velut iolidio-rem efcam; proponenda elfe putabac. Scio hanc rationem aliquibus, prulertim (amigerato í 111 Hya.

cintho Sorry füiííe improbatam: ngc tibi, ut video, grridet. Meptem enim tuam fads iithic videris prodi.lilTe , ubi verbis Mosheimii : (£ttt armCl'

^íapujírtev ebev Somtmfanev bieibt bas , was tn €uvopa wat/ eíit 33etteímí>ncí; unb ^>rebi<

<jCi'•' confeitim fubjicis : ( 6 2 ) nempe hi, ut

apo-jloli, ubique eodeiu Infill7/, nuiles humanes art/bus prafidtisque inftrufíi , ffinu Chrifium cruel

fi-xmn tantum preedicabant. Laudo in hiszelum; fed íi Ricdi tempore, quo Sinis nihil adhuc de religions Chriitian^ conltabat, a Jefu cruci tixo miflionem

luam

r • '

(6a) Pafj. m ,

Collegium 1. 13

íluirti aufpicati fuiíTent, pro ícelo quisque prüden-tiani in illis deíideraílet. Aliter Paulus A p o l b l u s apud jitdaeos, qui Meííiam ex pluribus vaticiuiis , venturum feiebane , aliter apud Athenicnfes, qui.

bus nihil de eo cognitum e r a t , fidem promulgate, S i , cum Theologiam apiid utos proíeíiüs lueris, landlos Patres kgiiti , legeris haud dubie etiam apud A m b r o i i u m , iniignem locum de modo genti-les ad fidem adducendi, lin contra, libens tibi il-lum exhibeo. ( 6 3 )

Feo etiam nos

, a i t ,

cum all qui ex gentibas vocantut ad Eccleß'am, it a pnce ept omni feríem formare debemus, ut primo nimm Leum

au-tor an mundi, omniumque eße doceamus, in quo vi*

vimus, if fumus , if movemur, cujus if genus.

fumus. — — Leinde opinionem ill um, qv<e "eß de idolís , deßruamns , 11t non pojßnt argent" uri-que, vel ligni materia vim in fe habere d vinam.

Cum .Uttum Dann eße perßtaferis, tum indicio ejus adßruas, per Chrißum nobis fahitan datum, iuei-piens ab illis, qua geffit in corpore, if ea divina

deferibens , ut plus , quam homo, fuiß'e vidcatur , vid am uniuS vir tute mortem , mortuumque ab it fe-tt s ftfcitatum. Paulatim eni/n ßdes crefeit, ut cum ßipra hominem fuiffe vi dea tur, Leus credatur j nam

niß probaver is , quodfacer e illa , fine divina vir lu-te non potuit

^t

quemadmodum potes probare in eo vim juiße divinum ? Lege ßruionem Apoßoli apud

Athenienfes habt tum, qui ß a primo definiere voluiß-fet ceremonias idolorum , fermonan ejus aures gent

ili-um refpuißent. Ab uno igitur Deo operators mundi ineipit dicens : Leus qui fecit mundmn, if cuntía qua funt in eo, negar i non pot er at, unurn eße ope-rator em mundi, unum Deum, umtm creator em: ad-junxit, eo quod cwli &r terra dominus in mamfaflis

non dignetur habitare, deinde , quod intra auri, ar-gent/que eaßam mat er i am nequaquam verfimik fit,

ar-(63J) In caput y. Lucie,

14 Hißoria Controver/Far um

iir/ificio hominis vim divinitatis tncludi, trroris re*

medium doc ens

t

fie ßtidium panitendi. Tunc vcnit

«d Chrißum, nec tarn Dehrn mahnt, quam homimm nuncupare, die ens : in viro, quo def i.it am? this jident fujeitans emu ab infer is. Qui enim trait at, debet

aitiiientium coif der are per/on as, ne prius irrideatur , quam audiatur. Qiiomodo enim Athenienfes crede•

rent, quia verbum euro fuShtm eft, if de Spiritu fan&o Pirgo concepit, qui irridebaut, quia reßir*

recliouem audicravt mortuorum ? — — von in priii*

cipiis perfecta quaruntur, fed de principiis ad ea

^y

qua perfect a fant, venitur. hrgo tali Athenienfes in-formavit pracepto , talis nobis apitd gentiles or do fervandus eft.

( 6 4 ) Talis quoque a Riccio modus

& ordo fervatus tit. N e c propteröa tibi perfiiade.

re debes, Jefuitas myfteria haec, cum cefnpus op-porcunum e r a t , Sinis non predicate. Audi Sar*

petrum j

jdem,

inquic,

jacio, quod Patres Societa.

tis jtefu in hoc regno Si ¡¡arum Chrißum cruci fixum von fohm verbo, fed eiiani mult or um librarian vo-luminibus, (65) ethnicis anunciant, if defter a paffionis myfteriis fuos ncophytos diligenter inftruimt

y

if noviffime petfecutor fan ¿tee legis fang - quaog-fien diel us, hoc potijffimum contra evaugelii pr&coues

op<

(64) Eandem rationein Gregorius M. AbbatiMe-iito , ut Auguftino' fuppetias ferret, in Angliam profefturo, fuafit. Earn duns , ait ^ mentibus fund omnia abjeindete 4 impojjibile efte, non eft aubium , quia is qui Juiiiviitin locum afcendert mtitur , gradibus vel paß,bus , nbn aiitem

Ja'ti-bus, ekmtur. Hcec igitur dikhioneiii twin, hetc inquant, fratri noftro Augußino necejje eft a/cere, ut ipfe in prtvfenti illic pojitus pirpendat, quali-ter omnia d'tbeat dijpenjare. Ven. Beda hift.

Ecclcf. Angiorutn Lib. I. cap. 30. (6 ) I)e itiyltcrio paffionis , & mortis Chrifti, libr;s fi-nice editis traüarunt, Michael Rogerius anno 1584« Riecius in libro Xe-y anno 1603, D

da-cus

Collegium h o

oppwit, quo J fcilket hominem Cruel fixitnt pro do-mino cali terra veverentur, quod qui dm ex libro-tum Patrum Societatis - teßimonio comprobavit. (65)

T u tarnen non ceííás I.e&ori contrariüm in-gerere, prîeiertim iilhic, ubi de proieiÏÏone fidei

f ^{natii Uiiu}

agis, ( 6 7 ) in qua, ut addis,

velipfum efu Chrjßi nomen jvftra qureß'vcris , teiiemque

afFers Trigautium. Sed cur ex eoderri Trigautio non addidiiti, cathecumenum hune a laico F r a i . e Franci ico Martínez Jel uita, de

Domini tormentis

í'uiíFe edo&utn ? cur item omiferas ilia ejusdem irt prof'eflîone fidei edita verba :

ad

quid

Chriftiana ca-pita quod attinet, tametfi in fingulis wyfleriis eorum

tnagnitudinem non ajjequar, tarnen ex annuo me fubjicio, credo que omni bus , qua in Us conthientnr.

( 6 8 ) Si non ell fingulorutn mylteriorum magnum dinem aíFecutus, conFequens ell, nec il lud de morte Chriili eíFe afíecutum ítaque id eum minime ignovaíié.

Hœc fi I.e&ori fideliter exhibuiíles , longe aliam de hac fidei profeíFione mentem ei ingeltums erâ.%

Verum has, & fimiles impolturas, quia in traden-do tibi collegio occupor, interea tibi contraden-dono; at illud, quod uno pene halitu iitbic de Jeíiiitaium, Mandarinatu eíF|as, disimulare non poíFum.

Tan-ta

, inquis,

fuit illa Mandarinatus retímndi tupi-

di-cus Pontoia 1610. loan, de Rocha 1617. hotrzp-bctraus mcditationes de pai'fione Domini: cjus-dem argument! opulcula edi ;eve Gafpar Fertira .Tac. Rhoy Alphonfus Vaamm , loan Froes , Ko-dericus de Figvereda, Emanuel. Diaz , item Julianus Jlari, anno 1635. & Adamus Sc/utll, 1642, Vid. Philippuchiin de cultu Confucii pag. 77. Ex his'licet inicitiam P. Jo. Bapt.

Aioraies Dominicani conjicere, qui, ut alibi dicetur, Romam profe&us, Jefuitas detulit t

quaii neophytos de indufhia hoc myfterium ce-larent. (66) Apologia pro decreto Alcxandri VII. pag. 4. (67) Pag. 456,(68) Expe . Chriit*..

apud iiiuas pag. 515.

1(5 Hifioria Controverfiaruiit

illtas tanti aula favor, & i/lius fruenda defide-rium , ätque horum amittendorum met us , ut quidvis potius agcrent, into religiouis vera ultro

promoven-da obicem poni obi ender ent, figraviffimis Pontificum decretis obfequerentur

: ac rurfus Mosheimium, de-licias tuas, teftem accerfis. De obfervancia Jefuita-rum decretis Pontificiis p r x f t i t a , ubi locus mone-bit, multa audies tibi non cogriita, hie illud, ni lallor , Völebas , Miifionarios Jeiuitas , in pri-mis Pekinenles, metu amittcndi Mandarinatus non fuiiFe aufos, Jefum Chriitum, eumque cruci affi-xum praedicarC, alioqui non video, cur tarn para-döxa , nempe profelHonem fidei Tgnatii Chiu, alias

Chiutaifo

cum Mandarinatu. Jefuitarum conjunxe-ris, S e d , cujus alias (§. iO) jam memini perfecu-tio ab Jangquangliend in Jcfuitas mota, te aut ma.

nifefti e'rroris, auc infeitke redarguit. Et ¡quem tu mihi Jefuitam Mandarinum eo, quo

Chiutaifo

fidetn Chriitianani profeiFus e r a t , tempore produces? hal-ves? vide, quam temere, fineque judicio pleraque in chartam foleas conjicere? natus clt Chiu, ut iil Trigautio legens, ( 6 9 ) anno 1 5 4 9 . fidem profeiFus e(t annos natus quinquaginta fepeem, ut apud eunTrigautium legere poteras, itaque anno 1 6 0 7 . A ge rurfus, notnina, Fi potes , hu jus temporis, J e -fuitam Mandarinum. Fruftra es, nec enim quem-rjuam ante annum l Ö 4 v reperies, quo

Xun-chi

pacer Imperatoris

Cham-hy,

Adamum

Schall

ea di-gnitate ornavit. A b hoc rurFum neminem inve-nies ufque ad annum

1664. Cham hy

Ferdi-nandum

Verhieß

Mandarinum renunciavit, Äbhinc Vivo hoc Imperatore, apud quem Jefuitas gratia in primis valuiife tuus Mosheimius clamitat, ne-mo illorum totis, quibus regnabat, fexaginta annis earn prierogativam obtinuir. Quin Patres

Percha, öc Gcrbillon,

quos idem

Cham-hy

pacification!

Mo-(69) Cit, op. pag. 5 1 1 .

Collegium 1. 55

Mofcoviticce anno 1 6 8 9 . in

Nimpchou

interefle,

& dignitate Mandarinatus ornatos eiTe v o l u i t , uc eonfé&a feliciter pace Pekinum redierant, eo ho*

More fua fponre, nec invito Imperatore, fe ahdi-carunt. ( 7 0 ) Hoccine eft dignitates Mandarinatus aucupari, aut meiuere , ne amittantur? in quango tu t n o r e cum tito Mosheitnio cubas ? Recenfca-tnus jam reliquos. Imperator

Fong-tchmg

^qui

patri fuo

Cham-hy

fucceilcrat, tertio regîminis fui anno Pattern

Kogler,

tribnnalis matbematici Prae-iidem, inter Mandarinos cooptâvir, eique ob la-borum copiam , 6c Ltgari Euiitani, qui turn ad-e r a t , gratia adjunxit Patrad-em Andrad-eam Pad-eiad-ei a Luiitanum. Nunc velim, n e n t e m , auresque uc erigas. Imperator

Kiev-long

laicurn Jefuiram

Ca-ßigliove

ob pingcndi peririam, .tum Panes Augu-ftinum

Halkrflein

Prxlidem tribunal is matbematici,

6c Antonium

Cfogeisl,

ac Felkem de

Rocha,

^ejus

afleftores ad Mandarinatus dignitatem evexit, quod-ve mireris, laicurn

Ca/Hgliove

cum Augutlirio

Hal-lerfiein

tertii ordinis, reliquos duos fexti ordinis Mandarinos eile voluit , quorum priores duo

pavo-nis

^y poftrerni vero

cicomœ,

non item, ut cum Mosheitnio fomnias, dracoms, iniignia defei chant.

Habes igitur ab anno 1 5 8 1 • '1 0 C ab ingreftu Jefuitarum in Chinam, ufque ad celeberrimum annum 1 7 7 3 . itaque duorum (ere feculorum fpa-cio ex Jefuicis Mandarinos univerfe octo. E t exi-gui hujus manipuli caufa tantum Mosheimius, &

tu cum illo clamorera in Europa excitas ? con-demanda utrique veftrum eft rerum finicarum igno-rantia, tibi in primis , qui, u b i e x P . Schall dornt, bellique Mandarinum iabricaveras, in hxc verba

fub-Q o ) PJorianus Bahr Collegii Pekinenfis Pve&or in refutations Mosheimii pag. 64.

B

Hiftoria Contr over flu rmii

fubjungis: ( r i )

quid ergo imt edict

at,

quo minus cicohiam cum Lracohe , militari fymboh commutaf-fet in ScbaHio, alioquin Mundarinis bellicis concedí

Jolito.

Multa certe impediebant, illud in primis, quod nemini draconis iniignia deferre liceat, nil!

J m p c r a t o r i , turn regulis, tk. iis, qui regii Cangui-nis funt. Militares enim Mandarin! diftin&a a dracone animaba pro Infigni genint. Piimi , &

fecundi ordinis

Leonem,

quos m a j o r , minorve in Leone auri copia difcernit: tertii ordinis

Tigridem,

quarti

Leopardum,

^quinti

Urfum,

fexti & feptimi ordinis

Tigridem

nrinorem , oftavi denique ordinis

Hippepotamuvr.

nec villi integrum eit, hax iigna hono-ris permutare. ( 7 2 ) Revertamur illo , unde t u i ,

& Mosheimii caufa parumper digrediendum erat.

X X .

Jefuitae igitur, ut crcpi d i c e r e , e a , quam Riceius inltituerat, ratione rem Chriitianam in Chi-na pene quinquaginta annis adminiltrabant, cum anno 1 6 3 0 . alii quoque religioii ex Philippinis in-fulis ad Sinas delati, in partem lahorum venere.

Praecipui ex his fuere Joan. Baptiita

Morales,

Domi-nicanus, & Anconius a S. Maria, Francifcanus.

Uterque aliquamdiu in urbe

Nanchang

^apud

Je-fuitas diveriati, in prcvinciam

Fohenfem

difceííere.

Hie dum linguae Sinicoe fe impendunt, & ritus gentis E u r o p x o oculo coniiderant, mil is fcrupulis agitari ccepere , quos Morales quinto poll a n n o , fex dubia complexus, P . Furtado Jefuitae propo-fuic, ( 7 3 ) qui cum illi non fatis fecifle videretur,

omnia C7O Pag. 143. (72) Florianus

Bahr

cit op. pag.

82. ( 7 3 ) Dubia haec, & eorum ibhitiones P.

Furtado ad fuum Generalem perferipfit: eadein D. Maigrot, de quo alias redibit fermo, in fua expoßtionc in exitu feculi X V i P Pvomain iriifit, fed lblutiones

Furtadi,

quem ille male

Hurtadum

vocat , fuppreffit, Si tarn prolixa non

Collegium 1.

_{1 9}

omnia ad Europsam ronfuetudinem exlgens, palam-que Jefuirarum in adminiltranda re Chnltiana pra, xim damnans, ob zelum prudentjfe legibus haud fads accommodatum, ( - 4 ) ProregisjuiTu in Philip, pinas haud muico poit exaftus eil. Hie dubia !u*

latins dedufta , quin folutiones Furtadi adjecerit, typis Manilanis vulgavir, ad qua: Furtadus h.aid diu moratus prolixa commentacione relpondit, ( perfpioue otlendens, conarum illius nullo neophy.

to rum f r u ü u , & perexigua fcientia; iuu in Sinicis exiilimatione ceiFiie. Sed Morales in refponfi loco archiepifcopum Manilanum , & epifcopum Zebu-tenfem adire , & Jefuitas fuperftiuonum reos tra-ducere perrexic; qui ejus fide indufti fua intereile arbitrabantur , ut datis ad Urbanum V I I I . anno 1 6 3 6 . litteris, rem omnem Romam deferrenc, fed poltea meliora edodti, fequente anno Jefuitas apud eundem Pontificem aliis litteris a fufpicione purga-r u n t , quod non fincepurga-re, ut ajebant , de ea purga-re ad (e relatum elfet, itaque fuarum partium videri, ut

Patres Societatis a tarn jndignis querimoviis vhidi-carent, <5 eorumdem innocent ice £f veritatis patro-cinium viriliter fufciperent.

( 7 6 ) Accufarionis hu-jus meminit quidem Frater Hyacinthus Serry, ( 7 7 ) fed palinodiam utriusque fraudulenter reticuit, ex q u o , quid ille hominis, & cujus fidei in rebus Si-nicij fit, facile conjicies, quodea de caufa irioneo, quod mihi Fepius deinceps cum illo res futura fit, Cetcrtim Furtadus non contentus ea commentatione, quam fcripto P . Morales oppofuit, focios pro e a , qua iis p r a e r a t , poteftate in urbern

Hag-chat

^pro.

B 2 vin-non ciTent, Jibens ea hoc loco deproinerem, u t , quam non bona fide D. Maigrot egerit, omnibus palam fit. (74]) Mulieres enim, inter reliqua, promifcue cum viris ad templum ad-mifit, quod apud Sinas piaculum eft. Ex-' ftat Parifiis an. 1700, apud Nicol. Pepie edita

3© JE i flor i a Controverfarum

vincix

(Jic-Ktcmg

metropolim anno 1642. conveni-re juífit, deiiuo ronlnliaiicnem de ritibns S:nu is habiturus. Ut íes , quas poítea narratione com-p l e t a r , f'acilius intelligas, neceíie eít, uc ea , q u x in hoc conventu a Jeiiuiis Itauita lucre, ad \er-fcum íCÍ'c'ram.

^78) OyafJiau e/i,

ita confultatio in-cboat,

de iis, qurc ad morí nos JpefJant, de eo , qvod

'l'iao

vulgo dicitur ,

(79;

de folemmbus apud Siueifes ver bis ac mi bus, officaps quefalutationibus pcfl umicomm mor tan ufar par i Jo/iris, futres cea-fuerui t, nofiri omniinn mnneris ejje, catechumenis

ciare, ac dilucide res quasdam exponer e, qu as ahí fus Ef fvper.(tiliones efe, manijejie coujlat, verbi graria : 1. idolis [ffere vota, c/ preces. 1. ante mortuorum fere trian jurtiri. 3. eorum auxilium implorare, vel

Jibi, vel líber is, ac nepolibus fias, antea m Je mor•

tuis opinionem fujcipere , tefe eos nobis opitvlari.

4. credere mortuorum animas intereffe talellis iis ,

In document Georgii Pray Historia controversiarum de ritibus sinicis : ab earum origine ad finem compendio deducta praecendente epistola ad Benedictum Cetto (Pldal 50-58)