ex animo fauere rebus nostris intellexerunt.
Ferdinandus mp.
Admandatum Sacrae Regiae Majestatis propnurn
(P. H.) Ad. Carolus mpr.
K i v i i l : l u s t r u c t i o ad S t a t u s T r a n s y l v a n i e pro T l i o m a de N a d a s d A b l e g a t o . Sub L-ra A. f J > ( 3 y / , .
( E r e d e t i j e a m. k. kamarai levéltárban, e g y k o r ú f o g a l m a z v á n y a , m e l y azonban csak j e l e n t é k t e l e n v a r i a n s o k k a l bir, — a bécsi cs. kir. állam
l e v é l t á r b a n . )
IX.
1540. oct. 16.
Halassa Imre országkapitány a kalotaszegi nemességet felhívja, hogg a zsúki országgyűlés állal kivetett zabot szolgáltassák be.
Emericus Balassa de Gyarmath Capitaneus generalis Regni Transsiluanensis etc. Vniuersis et singulis Egregvs Nobilibus ac vniuersitati Incolarum in districtu Kalothazek vbiuis conmorantibus presentes visuris Salutein et fauorem, constat vobis Juxta constitucionem Regnicolarum in Swk editorum (igy) iam ante id tempus hostiatim vel domatim singuli singulos unius eubuli auene inter cetera victualia ad vsum exercituum vel gencium administrari debuissetis, Quod vos lia-ctenus neglexissetis in derogamen exercitus nostri, ac mandati;
Quare vobis comittimus, et Nichilominus Auctoritate nostri Capitaneatus qua impresenciarum in bac parte fungimur, stri-ctissime mandamus quatenus visis presentibus semota quauis omni ocasione et procrastinacione aliquali hostiatim et doma-tim singuli vestri singulos duos eubulos Auene de medio ve-stri ordinäre et administrari facere, et hue ad Monosthor por-tare et mittere modis omnibus debeatis, ex quo priusvos neglexi-stis vnum et vnum cubulum Auene ad vsum Bellicum soluere ; Alioquin si secus facere attemptaueritis, lion Nobis sed vestre negligencie Imputetis si aliquid mali vobis euenerit, Secus ne feceritis, presentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum in Colosmonostor Sabbato proximo postfestum Colomany Mar-tins Anno domini Millesimo Quingentesimo Quadragesimo.
( P H j
(Eredetije papiroson a budai m . kir. kamarai l e v é l t á r b a n . (Acta Transilv.
Fase. VI. nro 13.).
X . 1540. oct. 26.
Maylath István meghívója a Nagy-S'nkre hirdetett országgyűlésre.
P r u d e n t e s et circumspectj dominj Amici nobis honorandi, Salutem et X o s t r a m gráciám. Quia Serenissimus R o m a n o r u m H u n g a r i e , Behemie etc. R e x Spectabilem et magnificos do-minos T h o m a m de N a d a s d comitem comitatus castriferrej ac tauernicorum Sue Maiestatis M a g i s t r u m . neenon Sigis-m u n d u Sigis-m Balassa ad hoc regnuSigis-m in legacione Sigis-misit, pro eo dominationes vestras et rogamus et admonemus, velint duos pociores f r a t r e s vestros, tales ad quos vestra secreciora confi-dere poteritis, ad feriam secundam (nov. 1) proximam ad Xagli Scenk, pro a u d i a n d a intimata sue Maiestatis mittere, et felices cum liijs valete. I n Xemetliij feria q u i n t a post B e a t j D e m e t r i j M a r t i r i s 1540.
S t e p h a n u s Maylad
Capitaneus Transylvanensis etc.
Killczim. P r u d e n t i b u s ac Circumsp' ctis d o m i n o J u d i c j e t Juratis ciuibus c i u i t a t i s Brassouiensis A m i c i s nobis h o n o r a n d i s .
(Eredetije Brassó vái'osa l e v é l t á r á b a n . )
X I . 1540. oct. 30.
liebele Imre a brassóiakat meghívja Sze'enbe, hogy a királyné izevetét hallgassák meg, s felszólítja a sz. mártonnapi adó befizetésére.
P r u d e n t e s et Circumspecti domini et Amici obseruan-dissimi.
Salutem. S a c r a Reginalis Maiestas et doniina domina nostra Clementissima nie ad dominaciones Vestras Mittere d i g n a t a est, vt Cum dominacionibus .Yestris de conseruacione et Salute i^lius Regni T r a c t a r e Consulereque deberem. I n h i -buit tarnen nuper Magniíicus dominus Maylad midii liberum ad dominaciones Vestras accessum, proinde dominaciones
Ve-1 5 4 0 . A T - O . — Ve-1 5 4 2 , M VL.CZ. 5 5
stras Rogo, Nomineque p r e f a t e Serenissime clomiue Hegine instantissime hortor, Yelint sine omni ampliori dilacione Cer-tos ex F r a t r i b u s suis A d Cibinium plena informacione mittere, quo E g o quoque deo dante I n omnem R e r u m E u e n t u m quam Citissime Ibo, Cum dominationibus Vestris T r a c t a t u r u s , et omne nomine Sue Maiestatis declaraturus. Ceteris quoniam instantissimis Necessitatibus Maiestatem Suam Serenissimam Vrgem, l i o g o dominaciones Vestras, Velirit per eosdum f r a t r e s suos T a x a m sancti M a r t i n i Cibinium plenarie Mittere, ut sua Maiestas et debitam fidem et obedientiam dominacionum Ve-s t r a r u m Intelligere experirique et EiVe-sdem graciam Suam Cu-mulatissime exhibere v a l e a t a t q u e possit. Valere dominaciones Vestras Cupio ex A l m a s 30. octobris 1540.
Amicus et F r a t e r dominationum V e s t r a r u m E m e r i c u s Bebek,
de Pelsewcz etc.
Kiilczim. P r u d e n t i b u s e t C i r c u m s p e c t i s d o m i u i s J u d i c i e t J u r a t i s C i v i b u s Ciuitatis B r a s s o u i e n s i s etc. A m i c i s o b s e r u a n d i s s i m i s .
( E r e d e t i j e a brassoi v a r o s i l e v e l t a r b a n ) .
XII.
1540. nov. 17.
Erdelyi fuurak levele Maylathlioz, melyben ot a Balassa altal tartott fehermi i orszaygyiilesrul ertesitilc.
Spectabilis ac Magnifice domine, domine nobis gra-tiosissime.
Post Servitiorum nostrorum commendacionem. Cum a vestra Spectabili a magnifica dominacione venissemus usque ad Szentagotta, convenimus cum f r a t r e et Amico Nostro do-mino Greorgio Knol, qui liesterna vespery redvt ex Cibinio, qui eciam constitutus fuit cum camerario Wyzaknensi Georgio Hamwav, qui retulit ei, quod Balassa congregacionem fecisset Albe ad feriam terciam preteritam, jbidem dixit adesso F r a n
-•iscum Horwat ac Bornemissam; ceterum unus concivis jura-tus Szassebessiensis, retulit ei quocl Bornemissa exivisset ex civitate Szassebes, si Balassa non animasset eum. Ille eciam dixit, quod ex consilio Balasse iterum renovasset Bolyam cum pixidariis XII.
Sex consules jurati constituti sunt cum amico nostro prefato Cibinium, qui omnino dixeruntse itta conclusisse quod non deficient a nobilibus ac siculis usque ad mortem, ac Regem Ferdinandum optant.
Hec Vestre Spectabili ac magnifice dominacioni pre-fatus amicus noster scripsisset si non advenissemus. Demum vestram spectabilem ac magnificam dominationem quam feli-cissime valere optamus. Datum ex oppido Szentagotlia feria quarta ante Elisabet. Anno doniini 1540.
Ejusdem vestre spectabilis ac magnifice dominacionis Seruitores
Grerendj, Apafy, Kalnay Nywthodij.
Kulczim ; Spectabili ac magiiifico d o m i n o domino Stepliano M a y l a t Capitaneo Generali E e g n i Transsilvaniensis d o m i n o nobis graciosissimo.
(Eredetije a m. kir. k a m a r a i l e v e l t a r b a n : Acta publica fasc. 40. nro 87.)
X I I I . 1540. December.
Ferdinand izenete az erdelyielcnek llarinay Farkas dltal.
Responsio Sacr^ Bomanorum, Hungari^, Bohemie etc.
Regie Majestatis ad Dominos Transsylvanenses per Egregium AVolffgangum Farkas de Harynna.
Imprimis salutem dicat et graciam nomine Maiestatis Regie, dominis, qui miserunt eum et in universum si ipsis vi-sum fuerit omnibus.
Maiestas Regia ab ipsis animo gracioso accipit. quod ad suam Maiestatem in re tanti ponderis miserint et perpetua sua gratia referet, quod requisiuerint voluntatem Eiusdem et deliberacionem in tnnto casu, nec sine scitu et deliberatione
su§ Maicstatis in lioc negocio respondere voluerint liuncio Turce.
Maiestas sua intellegit legacionem et nuncium T u r c a -rum I m p e r a t o r i s et videt animum illius eundem esse, qui sem-per fuit, ut R e g n u m in plures p a r t e s dividat, quo facilius eo potiri possit. Maiestas autein Regia, Dominus noster clemen-tissimus eo ab inicio omnem operam intendit, et nunc id agit, u t dispersa et diuisa in u n u m colligere possit, ne iuxta Salva-toris verbum in diuisione ista regnum desolari et perire con-tingeret.
N o n videtur Maiestati sue, quod in aliqua parte applau-dendum sit liuic nuncio Turce, ubi eos, et omnes regni incolas mancipia appellat, licet eciam si blandius et delectabilius quid dixisset, eo t a m e n tendit, ut instar aliorum, qui vera ipsius sunt mancipia, ipsis quoque pro animi sui libidine in rem suam abuti posset.
Nec illud suc Maiestati placet, quod ad ulcionem tendere se in Serenissimum J o a n e m regem bone recordationis pre se fcrat, si diucius vixisset, per hoc enim palam facit in omnibus et amicis et subditis suis: se semper inventurum quod repre-liendat et quod cum eorum r u i n a ulciscatur, unde discere et sibi cauere scient, quicunque ipsius amicitiam et subiectionem querunt, quum constet, interrumpendi amicitiam et foedera n u n q u a m defuturam Turcg occasionem, ubi volet.
Quod item nominatim a se ipso, ex f r a t r i b u s quidem eo-r u m nulla electionis peo-reeo-rogativa ipsis concessa, peo-rincipem peo-ro- pro-ponit et eligit. Iti hoc maius quid derogasse eorum libertati vident, q u a m hactenus Moldavis vel Transalpinis esset dero-gatum. Illis etenim ex sanguine suorum principum in locum demortui eligere W a y w o d a s hactenus liberum fuit.
Maiestas sua ita semper persuasum de domino M a y l a t o habuit et habet, ut pro libertate patrie mortem quantumvis atrocem perferre esset prompcior, quam sub nomine suo eterne seruituti p a t r i a m t a m nobilem in Regni et tocius Christiani-tatis detrimentum et periculum addicere, cui rei clarissimis rebus gestis testimonium dedit, ubi pro p a t r i a omnibus fortune casibus vel cum vite periculo sese obiectare n u n q u a m dubita-verit, cuius sententir? eum esse eciamnum Maiestas sua
cer-tissime crecLt, quod et ex verbis eiusdem nunc intellexit, licet id Maiestati sue nunciarc necesse 11011 erat, cum facta sua onmia optima et Regno salutaria Maiestati sue esse constet.
T r i b u t u m quidem et alia onera quod taceat I m p e r a t o r T u r c a r u m , mirum non est, cum sciat, quod qui se ipsi dedunt imperata omnia eciam intolerabilia libere et ingenue nutis fa-cere et subire cogantur.
Videtur item Maiestati sue, quod electio a u t proposicio ista principis, si quis bene introspexerit, non est adeo commoda et utilis, uti blande proponitur. Xam p u t a t sua Maiestas pro-ventus llegios T u r c a m sibi et suo fisco applicaturum et eos 11011 futuros immunes eciam belli in christianos gerendi, et in omnes partes uti ipsi visum fuerit et suis facultatibus, hyc omnia tolerare cogerentur, et principem sibi d a t u m cum sua t o t a curia n u t r i r e et ad honorem omnem conservare, sicque se omni libertate exuere et pro noniine nobilium et liberorum (quibus principes et reges obligati ad libertatis consvetam for-mulam et oninem defensionem sanctissimo j u r e j u r a n d o ad-stricti esse solent) pro lioc inquani mancipiorum nomina et servitutcm commUtare 11011 videtur prudentis esse consilii.
N e c credere et persuadere sibi debent, Civitatum clau-s t r a a u t aliaclau-s nmnicioneclau-s in manibuclau-s clau-suiclau-s relictum iri, clau-sed eorum manibus erepta, in eorum perpetuam oppressioneni et servitutis j u g u m uertentur omnia.
N o n M a y l a t h u m (quem Maiestas sua certissimo judicio patrie et eius libertatis amantissimum judicat) 11011 alium quempiam ita vecordem putat, qui principatum lmnc a T u r c a oblatum, amplecti aut tenere vel in illum aspirare vellet, si vel n a t u r e humane legem observare cogitent, debent enim ho-mines perpendere, quid ipsi sint, in id eciam suos liberos pro-movere.
Quod si cuipiam principatus a T u r c a cletur, ad vite tantuin spacium d a t u r , vita autem principum sub T u r c a con-stitutorum brevis esse solet et ad a r b i t r i u m ipsius tantum.
N a m liberorum maxime tenere etatis nulla apud T u r c a m ra-cio habetur, et lioc esset certa pro incertis relinquere, nec putat houiinem synceriter pium et christianum, qui ob suum commodum tot amicos, fratres, et alios omnes ingenuos,
nobi-1 5 4 0 . a l ' g . nobi-1 5 6 2 . m a u c z . 59 les et liberos, patriam tlenique ipsam in servitutem perpetuain ob suam ad breve tempus duraturam eminenciam precipitare vellet.
Juramentum Thurcarum quale sit, vel periculo Regni huius discere potuerunt, ad occasionem quippe augendi res suas observare solent et cum visum fuerit, niille causis inuentis interrumpere consueverunt.
Nec est, quod sperent, posse se aliquando Jugum Tur-carum excutere posse, si semel illi se subdederint, nulli enim hoc pro voto cessit, nec cedet cuipiam, nisi imperio illius pe-nitus destructo. Mordicus enim tenet, quos semel ceperit.
Et liis et infinitis aliis causis Maiestas sua et eius con-silium accedere nullo modo potest ad primampartem proposi-cionis eorum, uti scilicet concordie cum Turca ineunde con-sentiret, aut eam ullomodo probaret.
Quod ad secundam partem, defensionem scilicet a Ma-iestate sua speratam attinet, jam Maiestas sua per Dominos Nadasdy, Sigismundum Balassa et alios suos Oratores missos, gratiose respondit, et non eum tautum numerum, quem pe-tunt, sed et maiorem prestare parata est. Verum ad ipsorum judicium remittit, si in presidium niittere milites potest, nisi
prius certa et secura sit Maiestas sua de his, ad quos mittere debet. Nam preter alia et milites ipsi volunt scire conditionem corum, ad quos vadant et quorum fidei committantur.
Optauit itaque Maiestas sua per Oratores suos, ut Mai-estatem suam assecurent domini AVaywode et omnes Regni Naciones, paratamque se obtulit et nunc offert, cum certissimo eftectu, toto illo numero petito, et maiori eciam, prout ternpus et Regni necessitas exigit, exercitum missurum. Itaque uti primum Maiestatem suam de fide et fidelitate eoruni securam et certam fecerint, e vestigio Gentes cum bombardis et inge-niis omnibus expedire parata est, et quo cicius Maiestateni suam de liis assecurauerint, eo cicius gentes petite expedien-tur et in medium eorum ad omnem necessitatem attingent, quibus se pro hac hyemis conditione toto defendere poterunt et castra apud fratrem Greorgium et eius complices existencia expugnare.