J a c o b u s et J o a n n e s de W a r f a l w a . L a d i s l a u s de K o z a r w a r .
S t e p h a n u s de B o g a t h .
Bartholomeus et L a d i s l a u s M a k r a v .
Kídczivi: Magnifico d o m i n o Francisco de Kend etc. d o m i n o e t fratri nostro obseruandissimo.
(Eredetije Bécsben a t i t k o s l e v é l t á r b a n ) .
X . 1542. szept. 21.
Eyy névtelen levele eyy meg nem nevezetthez, melyben az akkor tőrtént dolgokról : egy csausznak Fehérvárra érkezéséről, hadfelkelés
hirdeté-séről jelentést tesz.
I t a q u e paucis accipiat: j n congregacione Y a r a d i e n s i postulata fuit contribucio a regnicolis qui Thibiscum accolunt, pro t r i b u t o cesarj pendendo quod se n e g a r u n t claturos, quia omnes fere a d h e s e r u n t serenissimo domino R o m a n o r u m etc-regi, jd quod aperte proiitentur et pre se ferunt, quia profecti sunt ad exercitum Grermanorum. Pecijt eciam dominus reue-rendissimus Yaradiensis subsidium ad conseruacionem ciuita-tis Cassoviensis quod est illi omnino denegatum, sicuti etiam celebrauerunt paucis diebus r e t r o actis congregationem in AVaarliely *) quibus exposite sunt regni necessitates multe, ad quas rectificando et bono modo componendo petiti sunt ab eis boues (non enim solite sunt peccuniam conferre) quod se excusarunt posse dare, idque propter multa et varia damna, que anno preterito t a m a T u r c i s q u a m a Moldauiensibus et Transalpinensibus AVavwodis sunt passi; liodie fuerunt nunctii eorum apud maiestatem reginalem, q u i b u s e s t responsum quod se a corpore regni non evellant, neque cupiant esse meliore condicione alijs, quia si nil contulerint ad m u n e r a C e s a r j
*) K é t s é g t e l e n ü l V á s á r h e l y : ez a g y ű l é s a s z é k e l y e k é v o l t ; alább a m á s két n e m z e t r ő l v a n szó ; ökröt a d ó b a n k ü l ö n b e n is csak a s z é k e l y e k adtak.
mittenda, viderint ne ipsi sint in causa devastacionis su«; et r e g n i ; imitentur duas regni naciones que ommissis suis liber-t a liber-t i b u s eliber-t prerogaliber-tiuis, a liber-t liber-t e n liber-t a regni necessiliber-taliber-te, quamvis sinliber-t exliausti t a m e n pro conseruatione regni contribucionem inter se decreverunt, sint etiam memores eorum quae maiestati su^
cum in lioc r e g n u m ingressura esset obtulerunt, futuros sem-per illi obsequentes et fideles et ea communiter facturos, quae essent pro bono et salute regni maiestatisque sue digni-tate, nunc i n s t a r e iam tempus vt promissa reipsa exequantur ; responderunt se, de liac re cum f r a t r i b u s suis consultaturos et postea d a t u r o s relacionem atque ita sunt dimissi; ante octo dies venit Chawz a porta significans cesarem se cum t o t a po-tencia contra Grermanos mouisse et mandasse W a y w o d e T r a n s a l p i n e n s i vt cum suis gentibus B u d a m vadat, I t e r factu-ros per Transiluaniam, Vaywode vero Moldauiensi quod in regnum Poloniae vna cum Turcis finitimis irruptionem faciat et illud depopuletur; eadem repetijt pro maiori confirmatione et nunctius Vaywode Transalpinensis, qui specialiter missus e r a t ad maiestatem reginalem, hoc adijciens T h u r c u m esse ex-ploratorem, ut certo cognoscat si sentimus cum G e r m a n i s vel si a d h u c a d h e r e m u s Thurcis, et d a t a est illi pecunia vt inda-get et inquirat veritatem et proditoribus liberaliter soluat, quia venit f a m a ad p o r t a m cesaris quod maiestas sua concor-dauerit vna cum dominis consiliarijs suis, cum serenissimo domino B o m a n o r u m etc. r e g e ; scitur et hoc quod dominus V r b a n u s B a t h i a n y et alij homines militares ed exercitum C h r i s t i a n o r u m i e r i n t ; jd etiam itaque in commissis habuit quod presencialiter intersint, si consors magnifici Stephani M a y l a d t obsides sit libere (quemadmoduni cesari et bassis per honiinem suum significauit), dimissura, Etlii castrum Eo-c a r a s sit in manus maiestatis reginalis et illustrissimi filveius r e s i g n a t u r a , quod si hec facere recusaret cesar nunctiauit se pre-dictum castrum obsidione cincturum et constiturus (sic) e r a t ad executionem huius rei dies certus ad quem nemo nomine consortis domini M a v l a d t c o m p a r u i t ; dimissi sunt ad serenis-simum dominum episcopum Varadiensem nunctij predicti ad quem etiam h a b u e r u n t nonnulla m a n d a t a ; maiestas reginalis misit statim honiinem suum ad magnificam dominam Annani
consorteni predicti Stepliani M a y l a d t , commonefaciens eam de eo quod cesari per hominem simni nunctiasset, respondit se longe alia ad cesarem nunctiasse, nempe id quod a d man-d a t u m maiestatis sue vellet tres potiores ohsiman-des in m a n u s maiestatis sue dare reliquos vero t a m diu tenere, quoad ma-ritus eius eliberaretur, petijt etiam quod T h u r c u m ad e a m m i t t a m u s quod si id non videretur saltim quod hic t a n t i s p e r retineamus, quoad ipsa sit h a b i t u r a consilium et informacio-nem ab amicis et consanguineis suis, ad quos hic ea de re scripsit, responsum domine Mayladine, quod prius debebat (in-f o r m a r i ) adhibente in consilium vel amicos vel alios quos vel-let, quam ad cesarem missiset, si causa est in p o r t a cesaris aliquid promittere prestet, presertim cum idipsum et dominus Stephanus M a y l a d t maritus eius suadeat, qui nunctiauit se non l i b e r a t u r u m iri detencione istorum obsidum, quod si fa-cere d e t r a c t a r e t et m a r i t o suo nichil proderit et regno pluri-mum nocebit. Tercio abhinc die venit rursus Turcus alter missus a cesare ad dominum Petrowitz comittem Themessien-sem et ad dominum reuerendissimum YaradienThemessien-sem, qui supe-riora nunctiata repetijt hoc addens, quod levent regnicolas et veniant vna cum Transalpinensi et Moldawiensi Vaywode in subsidium Bude, cesar etiam Zandiacis finitimis qui domi remanserant, videlicet Nicopoliensi, Bodoniensi et Dereczte-liensi seueriter mandauit, quod sine vlla m o r a cum gentibus suis vadant, et quia nunctiata liec sunt t e r r o r u m plena et peri-culo vicina, j t a q u e indixit maiestas sua conventum particula-rem Thorde ad feriam terciam ante festum sancti F r a n c i s c i confessoris, (oct. 3.) vbi quod decernent pro salute et conser-vacione regni et maiestatis sue incertum e s t ; jnterim multa mala evenire possunt, jdque propter repentinam irrupcionem V a y w o d a r u m ; dominus Thezaurarius qui est locumtenens re-gius abest, vocatus est aliquoties per maiestatem suam sed negauit se ingressurum in Transsilvaniam nisi prius redyssent nunctij ad serenissimum dominum R o m a n o r u m etc. regem lnissi, sed intellecto regni periculo fortasse veniet, desunt ho-mines qui curam conseruacionis regni gerere velint, alij non audent, alij sunt ignari rerum, maiestas sua caret omnino seruitoribus, vident eam p a r u m posse, vident carere
prouenti-bus, carere autoritatate, omnes eam deserimt, sequuntur flatum letioris f o r t u n e ; occisi sunt decem octo Tlmreici mercatores diuites in suburbio ciuitatis Varadiensis ex subordinacione (ut dicitur) cuiusdam seruitoris p r i m a r i j domini Thesaurarii, res eorum multe et care direpte, p r o p t e r quorum necem et mercium r a p t u m nova orietur dificultas; scripsit iam maies-t a s sua ad B a s s a m Budensem excusando Rascianos de quibus erat suspicio huius audacis f a c i n o r i s ; ciues Zegedienses scrip-serunt huc filium magnifici olim domini Stephani Verbewty qui mille equitibus in Tholvani impetum fecit et quodquod T u r c a s ibidem reperit omnes occidit. H e r i vesperi accurit r u r -sus nunctius Vaywode Transalpinensis, nunctians cuin iam ve-nisse personaliter ad P i t h a z d et illhic iam expectare copias suas, offert preterea se eque fideliter seruiturum maiestati reginali et filio suo ac seruiuit maiestati regie bone memoriae, a f i r m a t se invitum proficisci contra C r i s t i a n o s ; mallet vel penes maiestatem suam esse in Transsiluania, vel inter alpes cum suis t a m diu manere et m o r a s nectere quoad niues deci-dant, vt saltem excusacionem apud T h u r c u m invenire posset, neque vellet quod regnum p e r milites eius devastetur, j t a q u e rogauit quod maiestas sua significet illi si quid spei et fiducie in Germanis haberet, vt ipse quoque raciones consilioruin suorum ad id accomodare posset, praeterea si que nova habe-ret cum eo c o m m u n i c a r e t ; j d e m etiam ips.e exparte egressus cesaris et eius actoris f a c t u r u s esset, quem dicit iam A d r i a n o -polim peruenisse, esse tamen incertum si ulterius sit pro-gressurus, postremo affirmat se potius cum Christianis sen-tire et permanere velle, etiam si id sit cum periculo eius con-iunctum, q u a m cum Thurcis, si bono modo facere posset, qu^cumque nobis siue bona siue m a l a contingent, eadem sibi etiam eventura p u t a t ; jndictus e r a t conuentus particularis ad feriam terciam ante festum sancti Francisci (oct. 3.) sed quo-niam periculum non p a t i t u r vllam dilacionem, commissum est districte nobilibus quod viginti coloni eorum vnum equitem ad bellum idoneum in c a m p a r a t a Kierezthes ad diem sancti F r a n -cisci confessoris expediant in hac regni necessitate, solique se se preparent, vt si necessitas p o s t u l a u e r i t vna cum equiti-qus et peditibus quos liabere poterit ad certum locuru illis