Anno a uativitate domini millesimo quadringentesimo septus-gesimo, ut fertur, octavo, cum certarum testimo-(23a)nio litterarum iudubitato de Perusio (!) civitate Itali® reliqui® sanct®, utpote di-gitus eius delat® s u n t i n urbem Coloniensem Agrippinam. Qui qui-dem honorifice, q u e m a d m o d u m decet, in ecclesia f r a t r u m Pr®dica-torum conservatur, ad quern peregrinationis causa, licet de longinquo homines innumerabiles confluaut, tarnen**) gutturosa qu®dam mulier.
q u a iam omnia sua in medicos, licet frustra, expeuderat, ad locum sanctum conflsa in sanct® Aim® meritis perrexit. Qu® quum de-vote oratione fusa reliquias sanctas oscularetur, sic ulcus colli et gutturis passio p r o t i n u s evanuit, ita u t nil mali u n q u a m passa vide-retur. Hoc autem in loco, i n quo reliqui® sanct® reservantur, quanta populi multitudo conveniat, quantusve p e r e g r i n o r u m confluxus quanta-que simplicium devotio, melius n o r u n t illic iugiter commorantes, quam hi, qui semel aut bis dumtaxat fuerunt. A u f e r u n t u r meritis sanct® Ann® diversoruni languorum mulesti®, variorumque dolorum pcen® intolerabiles, scilicet febrium, dentium, capitis, paralysis, tluxus sanguinis, epidemi® h o r u m q u e similium. H®c enim t e s t a u t u r clenodia ac signa multiformia n u m e r o s a atque pretiosa ibidem i n oblationem pro iugi memoria derelicta. I n hac autem civitate complura
mira-*) pransus
CAPITULUM DECIMUMSEPTIMUM.
**) tn
732
a
A TELEK I-CODEX LEGENDÁI. 55
cula illo in tempore contigerunt, de quibus n n u m , quod contigit, con-scribam.
E r a n t enim sanctimoniales qn®dam inclus®, specialem liaben-tes devotionem erga sanctam Annam, quae dum percepissent reliquias saeras ad urbem delatas, quaedam pia sollicitndine egerunt, quatenus h u n e digitum merito v e n e r a n d u m i n t r a s u a m clausuram possent vi-dere, venerari et osculari. Digitum i n q u a m ilium, qui1) quantociens virginis illibatre atque ab omni macula culpae alien® carnem con-tingere meruit, neu dubium quin et illam divinam carnem contrecta-vit et tetigit, qu® in eius fili® utero per s p i r i t u m sanctum incarnata1) fuit. Quum autem singul® vidissent et osculat® fuissent, qu®dam varum absens ita doloribus dentium cruciebatur, ut p a n e furere vi-deretur. Qu® dum ab aliis ad osculandum et venerandum sacras re-liquias introducta fuisset, et vix orntionem u n a m dominicam legisset, ita subito liberata fuit, quasi nihil doloris in dentibus u n q u a m ha-buisset. Quare de cetero in maiori reverentia ac devotione ab eisdem sanctimonialibus est habita.
Ipsa etiam (23b) naturaliter lubricis et carnalibus, sibi tarnen devotis tarn mentis quam carnis pudicitiam necessariam impetrare consuevit, n e d u m s®cuiaribus, verum etiam presbyteris, religiosis et aduiteris, ita ut omnis carnis petubintia seu stimulatio sua interces-sione abscederet. E t sicut ipsa cultoribus suis in devotione erga se pcrseverantibus semper fuit et est Clemens et propitia, sic a cultu suo resilientibus austora fit et rigorosa, N a m virgo qu®dam ob de-votionem, quam erga sanctam gerebat A n n a m usque ad a n n u m suum sexagesimum, ita ut ab omnibus3) carnis illecebris erat protecta, ut sine carnis rebellione in magna spiritus quiete et castitate viveret, qu® postquam a primo fervore solitoque servitio Ann® sanct® inte-puit ac protectrici su® sanetissim® Ann® i n g r a t a fuit, quamquain seuio confecta utpote sexagenaria, ut pr®missum est, ; pristin® vit®
oblita castitatisque su® immemor, in c a r n i s lapsum tetra mulier ce-cidit, nec pro fam® su® eonservatione t a m q u a m i m m e r i t a apud sanctam A n n a m ullum invenit patrocinium. Sicque infelix mulier indies proficiens in peius, tandem ob vit® su® demerita publice peccatrix famata est. Cumque iam ei facta esset frons meretricis, ita ut nesciret erubescere, in malis suis obstiuata mala morte defuneta e s t ; a qua nos semper suis meritis et preeibus protegat beatissima
') hiányzik incarnatas
3) liomlbus (kézzel javítva)
• 7 3 3
50 KATONA T.A.TOS.
A n n a . Amen. Sicut igitur sanct® Ann® ferventer est obsequendum, sic etiam constanter et usque in finem persevcranter est serviendum-Non enim qui inchoaverit, sed (sicut in evangelio dominus ait) qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. E t beatus pater Au-gustinus : Inchoantibus p r ® m i u m ' ®ternum promittitur, perseveranti-bus vero datur. Ad quod nos o m n e s sancta Anna mettertia suis pre-cibus perducere dignetur altissimo pr®stante, qui est in sreculorum s®cula benedictus. Amen.
II. Vita Ada; et Eva;.
(HAIN 79. e t 8 0 . )
<d)> De creatione Adae et formatione Evae ex costa eius. Et qito-modo decept i fuerunt a serpente.
Post casum Luciferi, qui superbia inflatus a i t : ponam sedem meam in aquilonem et ero similis altissimo.1) Deus autem summ®
bonitatis, volens bominem esse participem regni sui, Adam de t e r r a plaamavit et in paradiso terrestri posuit, in quo si non peccasset, in c®lestem vitam translatus fuisset. Cui sopove addito, dominus costam de latere eius accepit et feminam, scilicet Evam fabricavit, et earn SU® dominationi subiecit. Quo facto"2) pr®cepit eis, ne c o m e d e r e n ts) de ligno scienti® boni et mali, dicens : quacunque liora comederitis l) de f r u c t u liuius ligni, morte moriemini. Diabolus autem carens o m n i virtute et bonitate, invidia plenus, dolens bominem su® bonitatis amiss® fieri participem, in speciem serpentis mutatus Ev® suasit, u t de f r u c t u ligni vetiti comederet et postea Ad® traderet, dicens : Cur pr®cepit vobis deus, ut non comederetis de omni fructu paradisi ? Cui mulier r e s p o n d i t : De omni f r u c t u lignorum paradisi vescimur, de f r u c t u vero, qui in medio paradisi est, pr®cepit nobis deus, n e comederemus et ne tangeremus illum, ne forte moriamur. Dixit ser-pens Ev® : Nequaquam m o r t e moriemini, sed propter hoc prohibuit vobis deus, quia seit, quacunque b o i a comederitis5) de eo, aperientur
*) E szavakat a TeiC. még a czímhez tartozóknak veszi.
2) R: pacto (TetC. 207: mel zóuet.fegel, tehát B szerint)
3) AB: commederent alább is rendesen ígg.
4) B : commederetis (A: commederitis)
5) B : commederetis
7 3 4
A TELEK I-CODEX LEGENDÁI. 55
oculi ( l b ) vestri et eritis sapientes sicut dii, scientes bonum et ma-lum. Con8Íderavit ergo muller, quod b o n u m esset lignum et pul-chrum, oculos aspectui acquiescens, infelici eonsilio serpentis túlit de fructu illius ligni et comedit, deditque Ad® viro suo. Qui videns earn comedisse et nibil ei nocuisse, credidit, quod dominus dixisset eis t a n t u m m o d o in terrorom sic et comedit, credens se esse simi-lem ') deo, et sic inoboediens factus est deo in tribus peccatis mor-talibns. Primo in gúla, quando fructum prohibitum comedit. Secnndo in vana gloria, quando simiüs voluit esse altissimo. Tertio in ava-ri tia, quando cupidus fűit scienti® boni et mali.
/2)> 1 b] Quomodo deus post transgressionem mandati vocavit eos
et malcdixit serpenti et eis et decit eos de paradiso.
Postquam autem ambo comedcrunt de fructu vetiti ligni, aperti s u n t oculi eorum et coguoverunt se esse nudos, sumpserunt sibi folia, ficuum et feeerunt perizomata,-) considerantes se peccasse et abscon-d e r u n t se a facie abscon-domini. Post hoc vocavit abscon-dominus : Aabscon-dam, ubi es ? Cui Adam r e s p o n d i t : Domine, audivi a u d i t u m t u u m et timui eo, quia nudus sum et abscondi me. Cui dixit dominus : Quis indicavit tibi, quod n u d u s es, nisi ex ligno, de quo p r a o e p i tibi ne comederes, co-medisses. Cui Adam respondit dicens : Mulier, quam mihi dedisti in sociam, dedit mihi, u t comederem. Dixitque dominus ad mulierem:
Quare hoc fecisti ? Qua) r e s p o n d i t : Domine, serpens me decepit. E t ait dominus ad serpentem : Quia hoc feeisti, (2a) eris maledicta inter omnia animalia et bestias terr®, nam super pectus t u u m gradieris et t e r r a i n3) comedes omnibus diebus vit® tu®. E t conversus ad mu-lierem d i x i t : Ex quo consensisti serpenti, multiplicabo ®rumnas tuas, nam in dolore paries filios tuos, et sub potestate viri ®ternaliter eris, et ille dominabitur tibi. I n s u p e r dixit Ad® : Quia oboedisti voci uxoris tu®, maledicta est terra in opere tuo ; n a m cunctis diebus vit® tu®
spinas et tribulos germinabit t i b i ; et tu in sudore vnltus tui vesceris pane tuo, donec revertaris in terram, de qua formatus es; quia pulvis es, et in pulverem reverteris. E t sic qui prius erant immortales, per peccatum f u e r u n t facti mortales. E t postea tradidit dominus Cherubim
') B : simul
2) AB: perisoiuata
•') AB: tetram
• 7 3 5
50 KATONA T.A.TOS.
H a m m e u m ' ) ensem, ut eiceret eos de paradiso et custodiret paradi-sum, ne ingredientes comederent de ligno vitae, et venirent immor-tales, in quo prius facti f u e r u n t transgressores mandati dei.