SAEC. XIV
24. MISSALE ECCLESIAE POLONICAE 1379
% (M us. Nat. c. I. m. ae. 451.)
Membranaceum — ff 263 — 33.6 X 23 cm. — scriptura Gothica, binis columnis
— compactum assibus corio fusco tectis (XV. s.) — notae musicae 5 linearum — initia
les rubrae et caeruleae; 7 figurales et 6 omamentales depictae.
POSSESSOR: f. 256’: „Desunt aliquot folia. Ex hoc perantiquo missali descripsit Calendarium P. Vincentius Blatio ord. Minor. Str fictioris) Obs (ervantiae) Cassoviae 1766.44 Post abolitionem huius conventus O. fratrum Minorum Cassoviensis (1786) codex a Civitate Cassoviensi custoditus, dein ad Musaeum Rákóczianum Superioris Hungariae (Cassoviae) pervenit; 1919 vero ad Musaeum Nationale.
PROVENIEXTIA: Kalendárium clare docet, librum pro ecclesia aliqua Polo- niae scriptum esse: 30. Apr. ,,Octaua s. Adalberti4t, 8. Mai „Stanislai epi“- cum prosa propria; 4. Jul. „Procopij“, 16. Sept. „Ludmille mr.44, 27. „Stanislai epi.“ 9 28. „Wence- slai epi. ( ! ) “ , 15. Oct. ,,Heduigis electe4£, 10. Nov. ,9Translacio sce Ludmille44 12.
„
Benedicti cum fratribus,44Duo festa S. Stanislai, patroni civitatis Cracoviae, item error, quo S. Wenceslaus princeps ,,episcopus44 declaratur, ostendit Polonicam, et non Bohemicam originem codicis; secus sanet orale horum nationum satis concordare videtur. — Orationes S. Stephani regis in margine f. 206’ inscriptae demonstrant, missale hoc in Hungaria usitatum fuisse, et quidem verisimiliter Cassoviae, uti ex adnotatione P. Blaho concludi potest.ADNOTATIO: f. 3’: „Sub anno M-o CCC-o L X X IX -o currebat C. pro littera renouacionis et computantur hore renouacionis ab aurora. Item nota quod singulis annis variatur littera renouacionis in alfabeto, ab a computando usque ad r.“ Unde iure putamus, missale ante annum 1379 iam completum fuisse.
BIBLIOGRAPHIA: Rössler Elemér, A kassai múzeum nyilvános könyv
tárának czímjegyzéke, Kassa 1904, 540. — Í882 KE nr. 162 et p. 204 s. — Knauz missale hoc 1868 non potuit invenire, cf. MSion 1868, 806, 6. ;— RInd nr. 101.
f. 1: „Sabbatis diebus de domina“ = Gloria B. M. V. — ..De sancto Nicolao44 tres orationes.
f. 1’— 3’ : „ Oracio sacerdotis44 (Praeparatio ad missam) 1. „Summe sacerdos et uere pontifex . . ,44— 2. „Item oracio. O. et m. d. ecce accedo ad sacramentum . . .
facie contemplar i.44 — 3. „Item . D. J. Ch-e immensam demendam tuam . . . merear accipere pijssime Ch-e,44— 4. „Post missam oracio. Oracias ago tibi Domine . . . et gaudium sempiternum.44
f. 4— 9’ : Kalendárium.
Jan. (2) Oct. S. Stephani.— (3) Oct. S. Johannis.— (4) Oct. S. Innocen- tum. — (7) Isidori. — (8) Juliani mr. — (10) Pauli primi heremite. — (11) Gre- gorij epi. et cf. — (12) Johannis pape et mr. — (15) Mauri abb. — (17) Antonii abb. — (24) Timothei apii. — (26) Policarpi epi. et mr. — (27) Johannis crisos- tomi. — (29) Yalerij epi. — (30) Aldegunde v. — (31) Saturnini et thasi mr.
Febr. (1) Brigidé v . — (3) Blasii. — (4) Eulalie v . — (6) Dorothee v. r — (7) Theosie v. (!) — (8) Pauli epi. et cf. — (9) Alexandri epi. et mr. — (10) Scola- stice v. — (11) Desiderij epi. et mr. —- (13) Damiani mr. — (15) Magni mr. (17) Donati mr. — (18) Claudij mr. — (19) Juliani mr. — (20) Corone v. -— (21) Hilarii epi. — (24) Mathie apii. — (25) Victoris et Victorini. —- (26) Felicis cum sociis.
— (27) Leonardi epi. et cf. — (28) Romani abb. et cf.
Mart. (1) Donati mr. — (2) Simplicii epi. et mr. — (3) Marini militis et mr.
— (4) Translacio s. Wenceslai. — (5) Ffoce mr. — (6) Victoris et Victorini. — (7) Thome de aquino. — (8) Poncij diaconi et mr. — (9) Gregorij epi. et cf. — (10) Alexandri epi. et mr. — (11) Apud sebasten X L mr. — (13) Macedonij epi.
et m r . — (14) Petri mr. — (15) Lucij epi. et mr. — (16) Ciriaci mr. — (17) Gerdru- dis y. — (18) Alexandri epi. et cf. *— (19) Joseph nutritoris domini. — (21) Bene
dicti abb. — (22) Pauli .epi. — (23) Albani mr. — (24) Pigmenij epi. et ef. — (26) Castuli mr. — (28) Prisci et Mathei (!) mr. — (29) Quirini mr. — (30) Victoris mr. — (31) Balbine v.
Apr. (1) Theodore v. — (2) Niceti epi. — (3) Pancracij mr. — (4) Ambrosij epi. et cf. — (5) Amphiani mr. — (7) Epiphanij epi. et mr. — (8) Perpetui epi.
et cf. — (9) Marié egipciace. — (11) Philippi cf. — (12) Julij epi. et cf. — (13) Carpi epi. et mr. — (15) Carilj mr. — (16) Aniceti pape et mr. — (17) Capallicij mr. — (18) Eleuterij mr. — (19) Leonis pp. et mr. — (20) Genesii mr. — (21) Symeonis epi. et mr. — (22) Caii mr. —• (23) Georgii et Adalberti. — (25) Marci ew. — (27) Anacleti epi. et cf. — (27) Anastasi j pp. et mr. — (29) Petri mr. — (30) Quirini epi. — Oct. S. Adalberti.
Mai. (2) Sigismundi regis. — Materni epi. — (4) Floriani mr. — (5) Gothardi epi. et mr. — (7) Juvenalis m r . — (8) Stanislai epi. — Victoris mr. — (9) Transla- cio s. Nicolai. — (11) Mamerti epi. et mr. — (13) Seruacij mr. — (14) Bonifacij mr. — (15) Sophie uidue cum filijs. — (16) Aquilini et Victorini mr. — (17) Tor
petis mr. — (18) Marci pp. et mr. — (19) Potenciane mr. — (20) Basillev. — (21) Helene regine. — (22) Faustini cf. — (23) Supplicij et Seruiliani mr. -— (24) Translacio s. Dominici. — (26) Augustini epi. et cf. — (27) Julij epi. et cf. — Bede presb. — (28) Germani cf. — Johannis pp. et mr.— (29) Maximini epi. et cf. — (30) Felicis pp. et mr. — (31) Petronelle v.
Jun. (2) Erasmi mr. — (3) Pergentini et Laurentini mr. — (4) Quirini mr.
— (5) Bonifacij et sociorum eius mr. — (6) Vincencij mr. — (7) Celestini et Be
nigni mr. — (8) Medardi epi. et cf. — (10) Basilidis mr. — (11) Bamabe apii.
— (13) Anthonij cf. — (15) Viti et Modesti mr. — (16) Aurei et Justine mr. — (17) Sanctorum CCLXII mr. — (20) Nouati mr. — (21) Albani mr. — (22) Decem milia militum. — (25) Gallicani mr. — (27) V II dormiencium.
Jul. (1) Oct. S. Johannis Bapt. — (3) Translacio s. Thome apii. — (4) Procopij.
Odalrici. — (5) Dominici mr. — (7) Willibaldi cf. — (8) Kyliani sociorumque eius. — (9) Zenonis et soc. eius. — (11) Translacio s. Benedicti. — (12) Fortunati epi. — (13) Margarete v. — (14) Foce epi. — (15) Diuisio apiorum. — (16) Hilarini mr. — (17) Alexij cf. — (18) Amulphi. — (19) Arsenij cf. — (20) Sabine v. — (21) Praxedis v. — (22) Marié Magdalene. — (23) Apollinaris mr. — (24) Cristine v. — (25) Christofori mr. — (26) Anne matris. — Jacincti. — (27) Hermolai presb. et mr. -— (28) Pantaleonis mr. — (29) Marthe. — (31) Fabij mr.
Aug. (3) Inuencio s. Stephani. — (4) Tertulini mr. — (5) Dominici cf. — Oswaldi regis. — (9) Romani mr. -— (12) Clare v. — (16) Amulfi epi. et cf. — (20) Bernhardi cf. — (21) Anastasij mr. — (22) Octaua assumpcionis. — (23) Vigilia. — (26) Herenei (!) et Abundi. — (30) Paulini epi. et cf.
Sept. (1) Egidij cf. — (2) Justini epi. — (4) Marcelli mr. — (5) Victorini mr. — (6) Magni cf. —- (7) Regine v. — (10) Kunegundis v. — (12) Siri et Vincen
cij mr. — (13) Philippi epi. et mr. *— (16) Ludmille mr. — (17) Lamberti epi. et mr. — (18) Tyri epi. et mr. — (19) Januarij epi. — (22) Mauricii cum socijs. —- (23) Tecle v. -— (24) Concepcio Johannis bapt. — (25) Lupi epi. et cf. — (26) Justine v. — (27) Stanislai epi. — (28) Wenceslai epi. (!)
Oct. (1) Remigij et sociorum eius. — (2) Leodegarij epi. et cf. (!) — (3) Dyonisij mr. *— (4) Francisci cf. — (6) Fidis v. — (8) Demetrij mr. cum socijs.
(9) Dyonisij mr. cum sociis. — (10) Gereonis mr. cum socijs. — (11) Translacio s. Augustini. -— (12) Burchardi cf. — (13) Laurencij presb. — (15) Heduigis
electe. — (16) Galli cf. — (17) Neronis cf. — (19) Januarij et soc. eius. — (20) Caprasij mr. -— (21) Undecim mil. virginum. — (22) Seueri epi. et cf. — (23) ,Seuerini epi. et cf. — (24) Felicis pp. et mr. — (25) Crispini et Crispiniani mr. — (26) Amandi epi. et cf. — (29) Narcissi epi. et cf. — (30) Serapionis epi. et. cf — (31) Quintini mr. — Vigilia.
ííov. (1) Dies omnium sanctorum. — (2) Dies omnium animarum. — (3) Eustachij. — (4) Perpetui epi. et cf. — (5) Felicis cf. — (6) Leonardi cf. — Willi- brordi epi. — (7) Achillei epi. et cf. -— (10) Translacio s. Ludmille. — (12) Bene
dicti cum fratribus. — (13) Briccij cf. — (14) Serapionis. -— (15) Felicis epi. et mr. — (16) Othmari abb. — (17) Amandi epi. ét cf. — (18) Oct. s. Martini. — (19) Elizabet electe. — (20) Ponciani epi. et mr. — (21) Columbani epi. (!) et mr.
— (25) Katherine v. — (26) Lini pp. et mr. — (27) Vitális mr. — (28) Philippi epi. et cf.
Bee. (1) Eligij epi. et cf. — (2) Nerei et Seueri mr. - - (3) Cassiani mr. — (4) Barbare v. — (5) Nicasij epi. et cf. — Kazarie uirginis* (f. 186’) — (6) Nicolai epi. et cf. — (8) Concepcio s. Marié uirg. -— (9) Leocadie uirg. — (10) Eulalie v.
— (12) Hermogenis mr. — (14) Nicasij. — (15) Valeriani epi. et mr. — (16) Ananie, Azarie, Mizael.— (17) Ignacij epi. — Lázári epi. — (18) Rufi et Zenonis (!) mr. — (19) Nemesij mr. — (23) Victorie v. — (24) De quinque wlneribus. (!) — (29) Thome epi. et mr. — (30) Sabini epi. et mr.
f. 10— 133’ : „In adventu domini. " = Proprium de tempore usque sabbatum post Pentecosten.
f. 19: „ Dominica I I I 1 " (Adventus), cum missa: ,,Memento nostri domine f. 20: „ Dominica infra octavam nativitatis." Ergo folia aliquot exciderunt, f. 31’ : (post Dóm. V. post epiphaniam): „ Dominica vacans", tres orationes.
f. 37’: „In die cinerum ad incipiendum." — (1) „Adiutorium nostrum__ “ (2) „D . qui non mortem peccatorum . . . consequi mereamur. •— (3) „H ic imponat cineres hominibus dicens: Memento homo quia cinis es et in cinerem reverteris,
— (4) „H ic aspergat populum aqua benedicta. — (5) Exaudi nos domine quoniam benigna e s t. . .“ — (6) „Or. Cc. m. d. presidia milicie xpiane . . — (7) „A nt.
Immutemur . . . Ant. Juxta vestibulum . . .“
f. 79’— 83’ : „Dominica in ramis palmarum" Benedictio ramorum totaliter alia, ac Tab-ae X V III.
Post f. 100: lacuna; f. 100’ desinit in passione sec. Lucam (fer. IV. maioris hebdomadae), f. 101: finis passionis Joannis (parasceve). Dein post f. 102: iterum lacuna, f. 102’ : orationes solemnes parasceves, f. 103: prophetiae sabbati sancti.
Deinde nova lacuna, nam f. 104: legitur missa feriae IV. post pascha.
f. 134— 144’ : Ordo missae incipiens propter lacunam post f. 133: „In festo pasche pr e facio"; ergo canon minor excidit. Sine notis musicis, tantum „cotti- d i a n a — f. 136— 144’: Canon; „ . . . pro antistite nostro et pro rege nostro."
£. 144’— 183’ : „D e sancta trinitate " Proprium de tempore usque Dom.
X X IV . „post sanctam Trinitatem "
f. 183’— 185: „In dedicacione templi."
f. 185— 208: „In vigilia sci Andree". Proprium sanctorum usque 29. Nov.
(Saturnini.) — f. 192’ : „In purificacione sce marié benediccio candelarum“ , dein desunt folia usque 13. Apr? (Euphemiae v.) — f. 193: „Adalberti. Eodem die georgij" — Dein post missam Marci evangelistae (f. 193’) iterum desunt folia usque 11. Jun. (Bamabae). — f. 194’— 195: „ Erasmi m r." inter Bamabam et Vitum a i . et 15. Jun.), cum propria sequentia, etsi liber proprium sequentia- rium possideat. — Post f. 198 iterum deest folium; f. 198’ : missa Joannis et
Radó: Libri liturgiei manu scripti Bibliothecarum Hungariae. 8
Pauli, f. 199: vigilia Petri et Pauli. — f. 202—202': In margine missa Visitationis Mariae scripta ab alia manu. — Post f. 204’ : (Práxedis 21. Jul.) desunt folia usque 14. Aug. (Assumptio). —- f. 206’ : in margine ab alia manu scriptum: „De sancto rege Stephano‘% orationes tres. — Item exciderunt folia post f. 206 (a 22.
Aug. — 28. Sept.), post f. 207 (a die 29. Sept, — 29. Nov.)
f. 208—232: „ Incipit commune sanctorum et primo in vigilia vnius apostoli. “ f. 232— 253: „ Secuntur votiue misse et primo de sapienda. “ Omnes missae votivae hae sunt: „De caritate —- de angelis — de sancto spiritu — pro seipso — contra malas cogitaciones — pro peccatis — Item pro peccatis —* pro amico — pro familiaribus — pro tribulacione — contra pestilentiam — Item contra pestilen- ciam — pro infirmo — pro pace — pro iter agentibus — pro pluuia — contra tem
pestates — pro congregatione — de sanctis — pro concordia — pro humilitate — pro febricitantibus („p er sanctos apostolos et martires“ ) — pro confitentibus — pro inimicis — pro tribulacione — pro quacunque tribulacione — ad petendam patiendam — communis oracio — pro viuis et defunctis — communis — (f. 250’—
251’): Hec est missa de V. wlneribus d. n. J. Ch-i propria — de sancta cruce -—
tempore paschali de domina et de omnibus sanctis — sabbatinis diebus de domina.ic f. 253— 256’ : „ Pro defunctis,“ — Post f. 256 desunt aliquot folia,
f. 256’— 263’ : Sequentiarium; in fine iterum exciderunt folia.
In tegumento posteriore: Sequentia: „ Omnes una celebremus . . .“ — „ Offi
cium de quatuordecim auxiliatoribus.“