PURPURA PANNONICA,
SIVE
VITAE , & RES G EST AE
CARDINALIUM,
QUI
Aut in Ditionibus Sacrae Coro
nae Hungaricae nati, aut Regibus Sangui ne conjuncti, aut Episcopatibus Hunga
ricis positi fuerunt.
HONORIBUS
ILLUSTRISSIMI DOMINI, D. COMITIS
THOMAE SZIRMAY
De Szirma Bessenyö, &
Cfernek &c. ’
Equitis aurati,Sacrae Caes areae
Apostolico-Regiae Majestatis
CONSILIARII, CAMERARII
(Tlt:) PATRONI AC MECOENATIS GRATIOSISSIMI, COLENDISSIMI
DEVOTE CONSECRATA, AC HUMILLIME DEDICATA
CASSOVIAE, TYPIS Acad. S. Jesu, 1760.
DUM
ASSERTIONES
EX
U
fenfNIVERSA THEOLOGIA
DOGMATICO-SPECULATIVA,
Menti DoCtorls sVbtILIs Consentientes
In Diffinitoriaii Congregatione Bathorini adS. Mariam Reginam Angelorum cele
brata die 13.Mensis Junii Publice propugnarent
RR, PP. P. SEBASTIANUS TAKÁCS á Quintoforo , &
P. LIBORIUS SZOLÁR
de Leutschovia , ,
Ordinis Minorum S. P. FRANCISCI Con
ventualium, Provinciae S. Elisabeth in Hun garia Professi, SS. Theologiae, & Con
troversiarum Auditores emeriti.
PRAESIDE
R. P. M. BENEDICTO SZELEI de Agria, Ejusdem item Ordinis, ac Pro
vinciae aa. & SS. Theologiae Doctore, ac Professore Actuali, nec non Studii
Generalis Eperjessiensis Regente.
I.
o
Bjectum Theologiae est DEUS sub ratione Deitatis; quem II»
Existere ita unicuique Intima fuggerit conscientia, ac ipsamet osten dunt visibilia, ut nemo, quantumvis ag*
grestis, & barbarus , dummodo fui com pos sit, possit illum citra culpam igno
rare. III. Quare Divinitatem negare cum Diagora, Protagora , Melio, &
Theodoro cognomento Atheo, veteribus illis sua impietate famosis, utinam non etiam recentioribus nostri aevi quo te ctoribus, eb periculosioribus Atheis, est maximum genus impietatis, quod ne mo fere suscipiat, nisiinsipiens in corde suo IT. $2. qui tamen IV. Apriori demonstra
ri nequit: á consequentibus vero tanta est copia argumentorum, utDEUM qui
X 2, ne-
neget, non Philosophus, aut Theolo
gus , sed ne Homo quidem dicendus sit: Habet enim DEUS testimonia totum hoc quodsumus, & inquo sumus, ut praeclare disterit Tertulianus Lib. i. contra Mar
cionem. V- DEUS vero ita unus est, ut st unus non est, DEUS non stt: DE-
(7S enim summum Magnum est , duo autem summa Magna essunonpossunt, Ita fereil
le contra Marcionem duos, aut plures Deos somniantem; VI. Cujus Existen
tia est de ejus Estentia; a qüa VII. At
tributa Divina, & haec ab invicem di
stinguuntur distin&ione formali Scotisti ca. VIII. Ejus visto nunquam conces sa est puro Homini viatori, nequidem ipst Moyst, licet Exodi 33. #•. n. habea tur : Loquebatur autem Dominus ad Moy s
en facie ad faciem,sicut sidet loqui Homo adAmicum suum, IX, Animabus tamen plene purgatis ne ad minimum quidem tempus differri DEI visionem, apertis- fimis Scripturae, Conciliorum, & Pa
trum testimoniis facile Insinuatur; qua
re millenarium Christi cum Justis post universalem carnis resurrectionem in terris regnum inter fabulas Judaeorum reponimus; X. Adquam vires naturae
mi-
minimesufficiunt, ut Beguardis,& Begui
nisplacebat, verum ad Deum intuendum, s
icuti est, & facie ad faciem, defactore quiritur lumen gloriae; cujus XI. Stan te aequalitate Intellectus perfectior per fectiorem elicit visionem; verum XII.
In Divinis relationes Originis non dicunt perfectionem simpliciter simplicem; Ubi XIII. Sola processio Verbi est vera ge
neratio , quia naturalis, non item SPiri tus Sancti ,.quia est libera ; qui XIV.
Si in hypothesi Graecorum impossibili non procederet aFilio,adhuc esset Per
sona realiter distincta ab illo. XV. Pri mum Angeli peccatum fuit Philautia;
ob quod XVI. Rebelles cruciantur igne infernali, actione quidem reali, non ta
men physica, sed intentionali. XVII.
Propugnamus dari non solum pro sta tu Innocentiae, sed etiam pro statu na turae lapiae liberum arbitrium in Homi ne : & hoc quidem liberum non solum a coactione , sed etiam á necessitate , non tantum in actionibus fuis naturali bus , sed etiamsupernaturalibus, ut plu- ribi testantur veteris aeque ac noviTe stamenti Textus; Unde Ecclesia pri
mitiva meritb damnavit Simonem Ma-
)( 3
gum , Manichaeos, & Priscillianistas, Innocentius II, & Concilium Sennonense Petrum Abailardum, Concilium Con
s
tantiense Viklephistas , ac denique Concilium Trident. Lutherum, & Cal
vinum, istud Homini post lapsum pro terve denegantes. XVIII. Quod nec per concursum DEI cum creatura, nec per praescientiam estis, nec per gratiam efficacem, nequeetiam per Praedestina tionem , aut reprobationem tolli asseve
ramus adversus Viklephum, & Calvi
num; Unde XIX- Adactuum nostrorum bonitatem ,& malitiam moralem, utie tiam ad merendum,vel demerendum non sufficere libertatem á coactione, sed o mninorequiri libertatemá necessitate in
trinseca antecedente, contra Jansenium, Michaelem Bajum,& Quefnellum,ut do gma orthodoxum amplexamur. XX.
Quamvis autem tam bonitas, quam ma
litia formalis primario, & per se com
petat actui interno, secundario vero, &
non nisi per illum, actui externo, adhuc tamen iste superaddit illi distinctam bo' nitatem, vel malitiam: Mala enim vo
luntate velsola quisque mis-er efficitur, miserior potestate, qua desiderium mala vo-
luntatis impletur, ait S. August. Lib. 13.
de Trin. cap. 5. XXL Praeter actus moralesbonos, & malos dari quoque in
differentes tam in specie, quam in Indi viduo, aperte docet S. Hieronymus Ep.
89. ad Augustinum scribens: Bonum est continentia, malum luxuria , inter utrum que indifferens ambulare -- hoc necbonum est, nec malum , sive enim feceris , sive non feceris, nec justitiam , nec injustitiam habebis, XXII. Licite sequimuropinio nem miniis probabilem, & miniis tutam, 1 relicta probabiliori & tutiori cum illa concurrente, quando non agiturde va
lore actus, sed tantum de honestate a ctionis, juxta illud Apostoli ad Theff.
Omnia probate, quod bonum est tenete, XXIII. Malitia moralis formaliter con
stitutiva peccati non consistit in positivo, nec in positivo simul & negativo, sed in privatione rectitudinisdebitae inesse actui;
Quonon obstante XXIV. Peccata non o mnia sunt aequalia, nec omniaomnino sunt mortalia, ut perperam sensit Jovinianus,
‘ Pelagius, Viklephus, & Lutherus; Un
de XXV. Nullum ex iis sive in ratio ne malitiae, sive Inrationeoffensae est in-
trin-
trinfece gravitatis infinitae. XXVI. Dari gratiam habitualem fanctificantem fida certum est; Cujus XXVII. Expulfio peccati non est effectus physicus, sed mo
ralis; Igitur XXVIII. Impius non justi ficatur per folam imputationemjustitiae Christi, nec per folam peccatorum ex
trinsecam condonationem, eo mitius per fidem Divinarum promissionum , ut im pie sentiunt moderni temporis Haeretici.
XXIX. Messiam antiquis Patribus to
ties promissum jam diu venisse, neque alium esse, quam JESUM Nazarenum Mariae Filium á Judaeis fub Pontio Pilato passum , & Cruci suffixum ostenditur contra Judaeos luculentissimisveteris Te stamenti oraculis, quem proinde frustra nunc praestolantur Judaei. XXX. Fuit verus DEUS , verusque Homo, contra quam voluit Cerinthus Simonis MagiDi scipulus, & Carpocrates; Habuit equi dem Corpus non umbratile folurn &
phantasticum,ut docebat Simon Magus, Marcion, Manichaei, & Priscillianistae, sed verum, verámque animam, cujus vi
ces non gessit Verbum, ut perperam sen sit cum suis Appollinaris, Nihilominus XXXI, In lpso non est duplex Persona,ut
vo-
volebatNestorius, sed una Divina: ne que unica Natura, ut putabat Eutiches, sed duae, uti etiam duplex voluntas, &
operatio, Divina nempe & humana: non una, ut senserunt Monotelitae; In quo- rum errore non fuit Honorius Papa;
Quare XXXII- Duas in Christo distin
ctas 5 inconfusas, ac impermixtas Natu ras, Divinam scilicet & humanam sal
vis utriusque proprietatibus in unitate Perfonae Divinae contra nefaria Nestorii,
& Eutichetis dogmata orthodoxe propu gnamus, Unde XXXIII.Deridemus ine ptissimum Apollinistarum delirium, qui primum crude humanam animam Chri- sto detraxerunt, dein velutquadam poe nitudine ducti animamquidem sensitivam ipsi concesserunt, non verb rationalem.
XXXIV. Sola Verbi Divini Persona as- fumpsit immediate humanitatem ; quae XXXV. Non assumpsit Naturam perso natam 5 nequidem m sensu divilo, id est, quae antea personata fuerit: imb na- tura personata personalitate creata nec potuit uniri hypostatice Verbo, saltem retenta propria personalitate; Nihilomi
nus XXXVI, Etsi iola secunda in Tri- mtatePerfona assumpserit immediate hu-
X X ma-
manttatém > tamen etiam Pater, & Spi ritus Sanctus ratione Unionis hypostaticae insuntspecialiter Christi humanitati, ita ut si per impossibile ibi non forent ratio
ne Immensitatis, adhuc inessent ratione hujus Mysterii. XXXVII. Decreta fuit Incarnatio Verbi quoad substantiam, an
te praevisionem peccati, & independen
terá reparatione generis humani; adeo- que XXXVIII. Etsi Adam non peccas set, adhuc Christus in mundum venisset, non quidemin carne passibili, & ut Re
demptor , sed incarne impassibili, ut Ju stificator,&Glorificator. XXXIX. Vi dent, aut videre sibi videntur Patribus acutiusHaeretici, quibusScripturae pro funditas adfundum usque perviaest,quin potius alte coecutiunt, suoquefeore ex
sibilant, quando apertam Scripturam cla
mantes, de Scripturarum tamen sensu &
nobiscum, & inter feperpetuo litigant.
XL. Promulgatio, pariterquepopuli Ac
ceptatioC extra statum Democraticum ) h. ud est de Essentia Legis, licet Illa sit necessaria conditio ad obligationem ejus inactu fecundo. XLI. Ad fervanda bona corporis, vitam nempe & membra lici
tum est occidere injustum Aggressorem,
sed cum moderamine inculpatae tutelae; verum XLII. Judex nequit licite juxta allegata, & probatacondemnare eum ad mortem,vel mutilationem ,quem priva ta notitia scit este innocentem. XLIII.
Forma Sacramentorum á ChristoDomino immediate Institutorum non est concio
natoria (ut Lutherus &Calvinussomnia runt ) verum confecratona; Quare XLIV. Illa fine obice suscepta causare gratiam ex opere operato , cum Eccle sia Catholica contra Haereticos moderni temporis invicte fustinemus. XLV. In Eucharistia , peracta Consecratione, non permanet una cum Csiristi corpore &
Sanguine panis & vini substantia, sed vi Consecrationis sit mirabilis, planeque sin- gularis totius substantiae panis in Corpus, oc totius substantiae vini in Sanguinem Christi conversio , quam quidem aptissi
mo vocabulo Ecclesia Catnolica trcinsub- fiantiationem appellat. Verum XLVI»
Laici nullo praecepto Divino obligantur ad hoc Sacramentum fub utraque specie sumendum, nec ( ut pertinaciter prae
tendunt Lutherani) ullum unquam tale demonstrare possunt: ideoque Ecclesia potuit, Justisque de causis convenienter
pro-
prohibuit ipsis Communionem fub xitra- que specie. XLVII. Num circumstan tiae intra eandem speciem notabiliter ag- gravantes in Sacramento Poenitentiae sint necessario confitendae, necne? obpro
babilitatem alterutrius sententiae decre
torium non ponimus calculum. XLVIII.
In quo Poenitens non potest recusare o- mnem poenitentiam , relegando fe ad purgatorium. XLIX. Validum est Ma trimonium debito modo per Procurato rem pro alio contractum, non folüm in ratione contractus, sed etiam Sacramen ti ; Verum L. An Matrimonia Luthe- ranorum & Calvinistarum non contracta coram Parocho Catholico, sed Lupo Acatholico, in Locis, ubi Tridentinum aliquando fuit promulgatum , nec con
traria consuetudine abrogatum, sint va
lida , vel invalida ? veritatis inquirendae gratiasit problema.
Quae cedant
A. M. D. G.
«K
I 'íöJ O A N N E S
DE STRUMA
CARDINALIS TUSCULANUS, Abbas Sirmtensis»
Rodiic in hanc lucem Jo- annesinHungaria, aut Scla- vonia. Nam & convenit in ter Historicos origine Hungarum fu
isse , & Jacobus Bosius refert eum Abbatiae cuidam Sirmiensi praefuiste.
Dictus erat a Victore Antipapa Car dinalis Tusculanus; quade causano tam S. R. E. Cardinalis ei demimus.
Exinde extincto Paschale Anitpapa, qui Victori sublectus fuerat, Joan- nes Anno a Nativitate Domini t170.
in reciso a corpore Ecclesiae caetu principatum obtinuit cum nominc Callisti III. Approbavit eum confe
stim schismatiscaput,Fridericus Ano- barbus Imperator» Verum ubi ipse Fridericus Alexandro III. conciliatu!
AJ
2 JoANNES CARD.Tusc.
est,
Joannes defensorem perdidit.Alexander insuper in Concilio Ve
neto (cuiquidem nulliEpiscopi Hun- gariae , & finitimarum Provinciarum memorantur interfuisse) Joannern a Societate Christianorum segregavit.
Quare cum nusquam tuto consiste- ret,rebus suis desperatis melius con
sulturus Alexandrosupplex sactusest:
qua de re Romualdus Salernitanus Archi-Episcopus haec memoriae pro
didit: Anno Dominicae Incarnationis 1178»Mensu Augusti, Indictione11»
tertio die ante finem mensis ejusdem, videlicet in Eesto Decollationis S. st' annis Baptistae, stoannes de Struma, qui & a scuis Callistus appellatus est, reatum scuum agnosicens, montem Al- banum dosseruit , & apud Tufeulanum occurrens ad pedes Papae Alexandri cum quibusdam suis Clericis humilis,
& devotus accessit, & in consipectu Cardinalium , & multorum fe peccasse publice confessus esi, dicens; Domine venerande Papa , peccatum meum ma- nifeste confiteor , & me auctoritate Imperiali contra DEUM, Sanctam Ecc laesiam, & vos egisse cognosco,sed nunc reversus ad cor, delictum meum
reco-
JoANNEs CARD.
TusC, }recolo, & veniam a vestra pietate de- pofeo , omnem haeresim & Jschifena ab- juro, & vos in Dominum, & univer- salem Patrem totius Ecclesiae devotus recipio, sisuem Alexander Pupa, ut erat pius & humilis, non objurgavit^, vel reprehendit , sedsecundum sibi innatam mansuetudinem benigne re cepit dicens: Frater, gaudiumesi An
gelis super uno peccatore poenitentiam agente, Quod suggestione diabolici unitatem Ecclesiae feindere voluisse, multum doluimus, Et quod insuirante Domino ad ejus unitatem redire volui
sse, plurimumgaudemus, Romana Ec
clesia , quae juxta stESU Chrisse magi- sierium, inimicos diligere consuevit ,
te hodie poenitentemin filium rectpit:
&pro malis bona tibi retribuerepro
curabit. Hactenus Romualdus: ad- ditque deinceps ab Alexandro Joan- nem honorifice habitum & in curia,
& in mensa, quin & Archi-Episco patu Beneventano cohonestatus est.
In actis Alexandri lll. apud Baronium
& Spondanum aterrimis coloribus depictus legitur hic Joannes, quali bus nullus alius Pseudopontificum : at Romualdus nullum aliud crimen
A 2 illi
4 StifhanusS.R.E. Card? illi ab Alexandro objectum memorat»
Certe si talis fuisset,qualemActa vo
lunt non tam facili venia & conspe ctu , quam odio & opprobriis omni- um mortalium dignus fuisset.
STEPHANUS
DE VANCHA, fiveVANCSA, S.R.E, CARDINALIS.
OTephanus nobilissimo loco in Hun- garia procreatus est de natione ComitumVancsiorum,cujus quidem hodie stirps nulla superest. Vir fuerit apprime scientiis, & linguis instru ctus; quas exigebant legationes ad summos orbis Principes ab eo susce ptae. Hinc Ferdin. Ughel ait eum fu
isse conspicuum honestissimis mori
bus, literarum scientia, ac pruden tia praeditum. Vaciensi Insula do
natus a BeIa IV. Hungarorum Rege, quam cum lolicitudine , & vigilan
tia non vulgari pluribus annis lustiti- nuilset, sensim adcapessendasfulgen- tiores sibi viam parabat. Infortunio tamen, & lamentabili aliorum Anti- stitum
Stephanus S.R.E. Card, 5 stitum casu maximum in patria Episco- pale Pedum ocyus apprehenditjquam unquam sperare potuisset. Caesienim erant ea tempestate majores Panno-1 niae Praesules cruentissimo illo juxtaj ac funestissimo toti Hungariae praelio, quod cum Tartaris Bela Rex ad am
nem Sajoum commiserat. Occubue
runtillic Matthias Strigoniensis, Ugri- nus Colocensis, Gregorius Jaurinen.
sis, ReinaIdus UItrafilvanus, Adamus Nitriensis- Stephanus noster Vaci- ensis aberat, aut fuga vitam servavit.
Tum incertis sedibus errans apud Za- grabiam ex Austria adventantem Re gem convenit: ubi aestatem reliquam,
& autumnum, cum omnibus, qui se gladiis Tartarorum subtraxerant,exe- git. Indurato autem glacie Danu
bio , Factaque Tartaris fluvium tra- jiciendi copia, Stephanus cum Bela Rege in Dalmatiam fugitivus conces sit, Cujus & reliquorum ad oram Adriatici adventum, & Tartarorum Regis persequendi libidinem Thomas Archidiaconus Spalatensis Scriptor verax hac oratione describit : Itaque transacto ssunuario hyemalis afeperitas solito magisinhorruit, omnisque aqua
ti. 3 rum
6
StBPHANus S.R.E
CAR.D,rumcursus glaciali frigore constrictus liberam viam hostibus patefacit, Tunc cruentus Dux Caydanus recepta parte exercitus Regem infacuturus exivit,
Venit autem in multitudine gravi ob- via quaeque conculcans. Primo ergo concremata Budalia Strigonium acces- sit, cepitque villamtotis viribus im- pugnere, quam non suüs difficulter
Capiens, succendit, omnes que in ea in ore gladii peremit, paucosque manu- bias apportavit, Quoniam in muni- iiones editas ressuas Ungari subvexe- rant universus, inde discedens recto Cursu devenit ad urbem Albensem , &
Continuo cuncta suburbana habitationis domicilia concremavit, Civitatemve-u To aliquot diebus obsessem factisinsul- tibus invadere satagebat; sed quia lo- cus circumsusa palustrium aquarum co- pia sutis erat munitus, quem optima latinorum praesidia erectis undique ma- chinis tuebantur, Dux impius vano frustratus labore discessit. Propera- bat autem Regem attingere, idcirco non tantam vastationem transcurrendo facere poterat,sed ad instar aestivae
grandinis ea duntaxat loca demoliti sunt , per quae transitum habuerunt.
Ita-
Stephanus S. R. E. Card, 7 Itaque antequam Dravifluminis gur
gitem transmearent, Rex praesentient eorum adventum, relictis siationibut Zagrabiensiurn partium,cum omni Co mitatu scio ad mare descendit. Tunc diversi diversu quaerentes diffugiat per omnes Civitates maritimas, quae pro
piores videbantur adfugam, dispersi sunt. Rex vero, & totus flosreliquo
rum Ungarorum ad Spalati partes de
venit, Erant autem in Comitatu Re gio multi Ecclesiarum Praelati, plures Principes, & Barones, reliquum vero vulgus utriufquesexus, & aetatis pene innumerabileerat: appropinquante au
tem D.Rege, adintroitum Civitatis universus Clerus, & populus procese sionaliter exeuntes, debito veneratio
nisobsequio susceperunt eum, dantes ei hosuitia infra muros, quotquot vo- luit ipse. Venerunt etiam isti Ma gnates cum illo: Stephanus Episeopui
zagrabiensis, & alter stephanus ?a- ciensis, & idem in Strigoniensem Ar- chi-Episeopum postulatus , Benedictus Praepositus Albensis, Aulae Regiae Can-
a cenarius, & idem ad coloc ensem Sc~
dem electus, Bartholomaeus feuinque' Ecclesiarum Episeopus, & quidamalii
A 4 Epi-
8 STEPHAUus S.R'E. CaRÜ.
Lpifeopi, Assuerunt nihilominus Hu- grinus Praepositus Cesmen- Achilles Praepositus, Vincentius Praepositus,Tha- masPraepositus,& aliiquampluresPrae- lati, quos enumerare sepervacuitm du- xirnus. Proceres quoque Curiae isti erani: Dionysius Banus , U/adis laus Comes Curialis, Ataithaeus Adagister Tavefnicorum. RolandusAdagisier Aga- zonum , Demetrius , Mauritius, &
alii mu hi illustres Viri , omnes cum Dominabus , & familiis suis. Haec ille. At neque hic Bela Rex cum reliquis Ungarorum satis securus erat: approinquante enim Barbaro ,
& pro moenibus Dalmaticarum Ur- bium discursante,deposcentéque Un-.
garos ad necem ad insulasinaccessas, se cum sua samilia recipere coactua est. Ut vero tantis malis subsidium aliquod quaereret , propere Stepba- num Vaciensem Antistite,& electum Me.ropolitam Strigoniensem ad Fri- discum imperio dejectum , & in Urbem ablegavit, ut valida utrinque mitterentur auxilia,ne obruta a Tar- taris Ungaria, caetera res Christiana extremumpericlitaretur. Sed vacen- te anno hoc, qui labebatur a Partu
StephanusS.R.E. Caro, 9 Illibato 1242. Romana Sede , nihil in U be impetrare potuit, Frideri- cus autem Imperator, ut ait lauda- tus Atchidiaconus , non tam de sup- petiis quam de Iarebris iolicitus e«
rat. Totusnamque occidens adim- manitttem Barbarorum contremue- rat, quasi jam jam cervicibus omni um imminerent. Bzovius autem an no superiore Stephanum ad Gregori- um IX missum esse hisce perhibet:
Beta mox 'tephanum Eadnefem Epi- soopum ad Romanum pontisictrn , &
Eridericum misit. Indoluit Gregorius Pontifex ad tantam cladem religiosis- simi noblissimique Regni, Ciimque &
ipse calamitate quam maximaa Fride- rico premeretur , nec tanta, quanta deberet, &opus erat, auxilia posset submittere , consclatorias Belae,& Co- lomano Regi Halicia scripsit, eos sub protectionem Sedis Aposiolicae recipi: pro eis, eorumque Regnis atque Pro»
vincis pugnantibus,vel pugnaturis in- dulgendas Cruce signatorum concessit, Praedicatoribiusque, ut signatos arma- Tent , commisit, Interim etiam ad- didit: Si Fridericus Imperator contri- to & humili corde, assumpto paenitu-
A S dinis
io Stephanus S.R.E. Card. dinis Spiritu admanum Sedis Aposio- licce rediret, & ea, quae atEhonorem DEI , augmentum fidei Christianae, quietem populi Christiani, & Ecclesia
sticae libertatis immunitatem pertinere videntur , formare vellet, Pacemque Ecclesiae Regnis,&Imperio restitueret, facile sibifer et, etiam aliasubfida Reg-
no Ungariae submittere, lta Bzovi- us. Hungari ergo frustra humanam opem expectabant; & periissentpro fecto stirpitus, nisi divina clementia modum & terminum furori,barbari- co posuisset. Quamvis enimnemo, qui se eis opponeret in Illyrico rcper- tus fuerit, tamen solum vertere in- cunte Aprili constituerunt. Ex Croa- tia igitur, & Dalmatia eggressi per
currerunt truculenti Bosniam, Ra- sciam , ac superiorem Dalmatiam, demum Bulgarsam: quibus cognitis Rex in emortuam pene rediit Unga- riam. Uxorem tamen Mariam cum Stephano filio bimulo in arce Cli£
fensi usque ad Septembrem reliquit.
Non abs re fuerit hoc loco Belae Re gi Religiosissimo, & aequitatis longe tenacissimo aspersam maculam deter- gere , virumque optimum a calu
mniis
Stephanus S.R.E. Card. ii
mniis Scriptorum vindicare, qui ca lamitatem hanc, & vastitatem Un gariae illius vitiis, ac arrogantiae cum
primis assignaverunt. Archidiaco
nus enim Spalatensis, qui cum haec agerentur,causam diligenter scrutaba
tur, in subditos culpa transfert; cujus verba sunt: Erant longa pace disso luti, ab armorum asiperitate desueti;
& carnalibus gaudentes illecebris, ignava corpora marcebant: etenim terra Ungariaebonis omnibus locuples,
&feecundacausiampraestabat suisfiliis ex rerumcopia immoderatis deliciis de lectari. sisiupd enim erat juvenalis aeta tisstudium, nisipolire caesariem , cu tem mundare,virilem habituminmu
liebrem habitum mutare. Tota dies exquisitis conviviis aut mollibus ex
pendebatur locis, nocturnos sopores vix hora diei tertia terminabat.
Cuncta quidem suae vitae tempora in apricissylvis, & amoenis pratis cum uxoribus transigentes, non de bellorum strepitu cogitarepoterant, qui non su ri a ,sud ludicra quotidiecontractabant.
Alteram quoque rationem excidii,
& desolatinnis Ungariae alio loco non obscure significare videtur; sed mo-
12 StEPHANus S.R.E. CARD, do reddita fere certa est, quamque ipse BeIa Rex exaggeratius in Diplo
mate dato Comitibus Veglieniibus protectoribus suis anno 125f. expres
sit , in quo haec leguntur: Aduniver- surum notitiam volumus pervenire,
quod citm propter feelera omnium ho minumin regno nostro degentium, quae instigante antiquo humani generis ini- mico, abundaverant, & plus quam arena maris multiplicaverant, nolens DEUS eorum malitiam impune ulteri- iispertransire, rabiem Tartaricaegen- tis excitavit, per quos potentiamsiuae Deitatis gentis perfidae ostenderet, &
eos de terra deleret , propter quorum etiam peccata,anobis suammifericor- diam elongaverat, adeo, quodperipsus Tartaros in campestri praelio convicti, fugaepraefidio maritimasadiremuspar- tes ,& aquarum latibula quaereremus.
Punivit itaque DE U S & fiageIIavic Ungariamob scelera populi ferroTar- tarorum, fiageIIavic oborta ex agris incultis fame amplius, mire postre mo flagellavit rabie luporum; qui te
ste eodem Archidiacono gregarim vagantes & Igrassantes soli humano
>eneri noxii in domos palam irrum pebant»
Stephanus S.R.E. Card» t; pebant, liberos e matrum gremiis
abripiebant, viros denique armatos quandoque discerpebant. Ista, ou- casione translati ad Metropolim Stri
goniensem Stephani narrare visum est, ad notitiam & cautelam, me- tumque posterorum.
Etsi autemStephanus fueritpostu- latus, utloquuntur sacri Canones, ad Cathedram Strigoniensem anno 1242 tamen dissidentibus interse Cardina libus de subrogando Pontifice, appro
bationem ex Urbe obtinere continuo non potuit. Solemne veroest Regi- bus Ungariae ex potestate Sedis Apo- stolicae facta D. Stephano , & usu a primis ad Christum conversae Hun- garicae nationes temporibus, Episco pos , quos libitum suerit, diligere:
quin eodem jure& Dalmatiae ac aliis Provinciis quondam armis subactis Episcopos legebant, dabantque; id quod Historicorum testimoniis , aliis
que argumentis planum fieri posse in confesso est. Graviter quidem hanc potestatem interdum tulerunt qui-
dam Sumorum Pontificum; quemad modum apparet ex Epistola Innocem
tii III. ad Emericum Regem Unga<
ria
14 Stephanus S.R.E. Card. riae data , qui cum Leoni Brancal-o- ni Cardinali ad Joanniciurn Bulgariae Principem,Regem creandum misso anno iaoj. iter in Bulgariam inter- clussisset, reprehensus ess paterno a- nirno a Pontifiice, objectáque est illi captivitas fratris Anderae, & electio Praelatorum, Repentur etiam apud Baronium decretum Stephani Regis, quo promittit sc translationem Epi scoporum nonfacturum,aut fieri per missurum sine auctoritate consilióve Principis Ecclesiae: sed hoc accipi endum ess, uti diximus, de approba.
tione.Orta quoque suerat controver- siaaetate Petri Pazmanni S. R.E, Car
dinalis & Archiep. Strigoniens. circa electionem hodiernam Episcoporum Dalmatiae, & aliorum Regnorum S»
Coronae;quam vir ille sapientissimus,
& rerum Hungaricarum peritissirnus pluribus argumentis monstravit Re- gibus Ungariae Apossolicis omnino competere.
Sed ne longius a Stephano Van- cha abeamus; is ab Innocentio 17.
assensum impetravit anno 1244. ut relicta Vaciensi Strigoniensem hccle- fiam administrare Pergat; quam cum san-
Stephanus S.R.E. Card. i; sancte ac provide ipsus duodecim an- nos rexisset, ad Purpuram Roma-
nam ac Praenestinam assumptus est anno lija. Potificatus nono juxta
Ciaconium , vel iafj. juxta Pan- vinium Pontificatus decimo. ExUn- garia inurbem ad capessenda purpu
ratae dignitatis insignia mortuo Ale- xandro IV, abiit, eaque capessivit ab eodem Pontifice. Qua ratione haec felicitas ei provenit, non habeo qui
dem pro comperto; si tamen conje
cturam licet facere,legationem tunc obibat ad eum ipsum universalé Chri stianorum Patrem, ut extingverentur simultates, quae gliscere caeperant in- ter Principes Ungariae. Bzovius si- quidem scribit ad annnm 1151. inter eos dissidia intercessisse, eo quodBe- la Rex & Pater, Stephanurn filium ,
& Ducem , Cumanorum quadam consuetudine delectatus , negle
xisse videretur. Laboravit proinde Innocentius misso nuncio Belarn Regem a turpitudine illa revocare,
& filium ei conciliare. Dissidiis ex sententia compositis Romam iverit Vancha reconciliationis nuncius , aut quocunque tandem modo for tuna
l6 STÉPfíANusS.R.E, CARD.
tuna benigniore eum conplecten*
te , amplissimo hujus orbis Ordini sane adscriptus est: tum autem or- dinatis in Pannonia rebus, Romam, sicut exigebat ratio dignitatis & ma- guttatus, migravit iubi cum aliquam- diu inculpate vixisset, & non me*
diocrem erga cultum divinum cu*
ram & solicstudinem praesetulisset , ab Urbano hujus nominis IV. Papa Religioni D. Clarae paucis ante an- nis natae datus est Protector. Non tamen ei concessum est continenter Romae degere. Nam simultates in ter Belam & Stephanum (vivente patre anno I2J5> Uugariae unctum Regem) aut recruduerant, autnovae exortae sunt sub annum 1261. Ste*
phanus enim longe majoris quampa.
teranimi,& belilcaegloriae appeten.
tior , vix dum annos natus octode- cim, ducebat exercitus, Beia in re»
publica administranda occupato : quo suctum est, ut assentatione militum
& populi. Patrem ad privatam vitam redigere voluerit. Adarma jam con- Volarant ambae partes, praelium ta- men consertum non est : qua de cau- ia significat Maria Regina hac Episto la:
Stíphanus S.R.E.Card, 17 iai Reverendis in Christo Fratribus, Generali Ordinis Praedicatorum , &
Definitoribus Capituli Generasci, Ma»
ria DEIgratia Hungariae Regina &
Christi famula amoris vinculum> &
devotam reverentiam. Etsi plurimae miracula, atqueprodigia, quae per E. A/»
fratris JoannisEpisopi Rossinenscis Ge
neralisOrdinis vestrimerita ab homi- fiibus vulgo factacommemorantur, ego fingiliat im describere non valeo:unum
tamen quodejusdem meriti/ inmefa- filum esi, nolo cum reliquis silentii praeteriret Sciatis igitur , quod carae perfidorum subditorum suasione inter dilectissimum mihi Belam Regem Unga*
Piae, Dominumque meum ex unaparte,
& charissimurn filium nostrum Regem ttephanum ex alia, magna esset coortae discordia , ita ut admanus conscren- dasdi/pofiti ex utraque parte exerci- tusjamessenteregsone constituti: egd, utpote mater, utrinque afflicta, &
maximo metuperculsa, dicti Er atrii flo annis opemimploravi,, sieui eadem ipsa nocte cum alio bonae memoriaeErae»
tre Gerar do, Priore ejusdem Ordinis mihiapparuit: cumque intanta angu- fiiae, utmihi praenominatumfilium me*
fi um
iS StephanusS.R.E. Card, um redderent, vehementer orarem, ipse Frater Joannes, impresso super rne signo crucis, dixit , en tibi filium tuum ut optas, restituimus. Itaque tunc e somno excitata, quantum mea fragilitas tulit, JESUChristo Domino
nostro, & Gloriofae Virgini, ut par erat, gratias egi. Dievero illucescenteper
venit ad uie cursor cum literis Regis Ungariae Domini mei, quibus signifi
cabat Regem Stephanumfilium meum se omnino Patri dedidisse, paratum ef ficere, quidquid illi collibuisset, Ve
rum tamen non illico dissidia penitus sublata sunt, quin plures annoscon tinuabant, quanquam ab armis discet sum fuerit, & pax procuraretur,quae quidem plene non potuit coalescere, antequam Pontificis Max. jussu Ste
phanus Cardinalis Praenestinus,utens semper titulo Archi-Episcopi Strigo niensis, creatus per Ungariam,&Scla
voniam Sedis Apostolicae Legatus, natale solum repetivisset; quidemum persuasit facundia sua Regibus, ut in pristinam redirent gratiam. De con
cordia ista haec habet Bzovius: In Ungariapostdiuturna interBelamRe gemPatrem, & Stephanum filium Re gem
StípúanusS.R.E.C ÁRD, iq fiem dissidii, pace, & concordia stabi lita, conditiones ejusdem , in Insula B. V. MARIAE( sive Leporum, in qua non raro habitabant hiReges) die9, Martii anni praesentis 1266. Indictio
ne ^.instrumentum publicumaPhilippo Strigoniensi Archi-Episcopo Regis Au lae Cancellario, adpreces utriujque Re
gis , PapaClemensad aeternam rcime*
moriam hocipso anno , TO. Calend. stita lii Viterbii confirmavit: donationemq;
aliquorum bonorum Reginae uxori Belii consensu Stephani siUifactam, in per- petuum approbavit indidem ia. Ca-
lend. stulti. Quamvis autem Bzovi- us nulquam meminerit StephaniCari dinalis Legati, tamen ex aliis monu mentis ipsum in Ungariam rediisse eam praecipue ob causam, indubita
tum est. Ferd. Ughel ait, quod adStri- goniensem Sedem ipse remitti se po^
llularit. Addit eum certis legibus de
mum obtinuisse, ut cum Arehi-Epi- scopatuStrigoniensi Praenestinum Epi
scopatum, & Cardinalis dignitatem retineret. Legationes plurimasget sit, Ungaricam praecipue, ac Sclavo*
nicarn > in qua Belam Regem anathe mate percussit: unde Bela per litera»
B a Inno*
io Stéfhanus S.R.E. Cardí
Innocentium IV.rogavit, ut se ac re gnum suum a censurisEpiscopi Prae nestini solveret. Affuit Romae con- sectationi altarium in Sanctae Agne- tis Ecclesiaactaeanno 1254. utin epi- graphe legitur: nec non dedicationi S.Lucae, ac Martini in foro Boario, anno 1257. Affuit electioni Urbani IV. ClementisiV.Romanorum Pon- tisicum, quorum literis quam pluri- Inis subscripsit. Gravibus denique pro Ecclesia DEI exhaustislaboribus consectus Stephanus Cardinalis jatn forandis natu diem clausit extremum,
eu in Patria,sive in Italia, quod in>
Certum est, cum vixisset ad annum 1269. Laudatus Ughel eum ultra an>
num ia66, in vivisextitisse nonarbi- tratur. Qui Cardinalicreato,in Ar.
chi-episcopatum successit idem cum Stephano in Ungariarn redeuntc Ar»
chi-Praesulis Strigoniensis titulum re- tinuit, Stephani familia fioruitin Un«
garia ad Saeculum Christi quintum &
decimum.
BERT'
BERTH.ETDlM.S.R.E.CAR.
2tBERTHRANDUS
S. R. E. CARDINALIS.
PREPOSITUS VARADINENSIS.
T AE hoc homine, quod sciam nil ' extat , praeterquam nomen, &
dignitas; nisi fortasse esset Berthran*
dus Deucius nobilis Gallus, qui anno i;4<>. mandato Clementis Papae pro- fectus erat in RegnumNeapolitanum, ut in auctores caedis Andreae Regis Neapolitani Fratris Ludovici Regis Ungariaeinquireret, & Regicidas ana- themate defigeret; ac proinde rerum Ungaricarum &Neapolitanarumcon- scius fuit. Reperitur autem in li- teris erectionis coenobii S, Annae Or dinis Sanctae Claraeapud Varadinum, quam fecit Andreas loci Antistes
I;42.
DEM ETRÍUS
S.R.E. CARDINALIS, ET ARCHI.EPISCOPUS
STR.IGON1ENSIS.
TAEmetrii domum, patriam, nara*
' lémque nusquam invenire po tui. A LudovicoI RegeUng. dictus
B f Epi-
ii DemetriusS.R.E. Card, Episcopus primum Sirmii,mox Vara
dini; cujusloci plus annis viginti exi
mia cum laude gubernavit Ecclesiam:
tum transiit ad Cathedram Zagrabi ensem, ut Italiae vicinior Regis ne
gotia, ubi habebat permulta, com modius curaret: imo & Orator mis
sus est a Ludovico ad Urbanum Pon
tificem Max. quae quidem mea con
jectura est, non tamen vana. Ab eo
dem namque Pontifice in sacrum Col legium tituloSS. quatuor Coronato
rum cooptatus est. Demum ex hu
maniserepto Thoma Metropolita, dis
pensante Urbano Strigoniensi Sedi praecise, & AulaeRegiae Cancellarii munia obire juilus est anno a partu Virginis 1379. Nondumenim Sum
mi Cancellarii, & Secretarii dignitas in usu erat. His tam splendidis, támque insignibushonoribus ornatus
& cumulatus Demetrius, Pallio Ar
chi-Episcopali, & Purpura ad inanem ostentationemadeo usus non est, ut paucis, quibus vixit deinceps annis, plura eáque clara ediderit sacinora.
Inter caeteraprimo loco memorabile, quod corpus S. Pauli primi Eremitae post diuturnum cum Venetis bellum
DemetriusS.R.E. Card. 2j Ludovico Regi abAndrea Contareno Venetarum Duce datum in Unga- riam ip.Kalend. Decemb. anni i,81, advectum , in templum S. Laurentii, Ord. S. Pauli supra Budam solenni processu ac ceremoniis tulerit: ubi illud multis annis magna populorum frequentia , ac pietate colebatur.
Mox sequente anno, qui fuit a Chri- sto nato ij8a. e vivissublato Tyrna- viae Ludovico, Mariam seniorem fi liam (quae supremis patris tabulis,&
ineritis animos Ungarorum Procerum moverat, ut sibi Imperiisummam de
ferrent) cum omni potestate in Regi nam festa omnium acclamatione un- xit. Nondum biennio exacto, teste Martino Cromero, expeditionem in Polonia cum Sigisinundo Marchione postea Imperatore suscepit ad repri- mendam audaciam Zemoviti, qui de
functo Ludovico Rege Sceptrum Re
gni illius, usurpaverat contra jus filia
rum Regiarum, Mariae, ac Hedvigis.
Demetrius itaque Cardinalis, & Si- gismundus cum exercitu 12.millium ab Elisabetha Vidua ad compescen dosZemoviti conatus misti sunt. Per Radomiensem agrum, pacato agmi-
B 4 ne
>4
DlMETRIusS.R.E,
CARP.ne Maloviam Poloni pariter atque Uugari ingressi, Zernovito nusquam faciente pugnandi copiam, ditionem ejus acerbe igne ferroque ultor ex
ercitus vastavit. Dum haee in Po Ionia gererentur, Ungari pertaesi Re- gsuarum gubernium, laernineique im*
patientes Imperii , praesertim quod res peneomnis ad arbitrium unius Ni
colai Garae Palatiniredacta esset, post simultates , & arcana odia, in mani
festam tandem defectionem erupe- runt. Perfidia initium sumpsit, a re motioribusCroatiae & Dalmatiae par- tibus Italiae vicinis , & praecipue a Paulo Episcopo Zagrabiensi Italo , favore Ludoviciad hanc dignitatem posito, Stcphano item Simonthor naio, Joanne Croatiae Bano, &Jo.
anne Crueigero Equite Auranaeque Antistite, qui omnes plurimis aliis (ut est faecunda seditionum materia) in suam partem attractis , de Caro, lo Dyrrachio Neapolitanorum Rege in Ungariam ad Regnum evocando concludunt, reque silentio obducta decernunt Episcopum Zagrabiensem ablegandum in Italiam; quam ille sa
ctionis Princeps legationem,sub spe- cie
Demetrius S.R.E. Cakd. if Cie singularis devotionis, votique ex- olvendi causa Romam se proficisci simulando prompte suscepit. Caro- Ius, cognomento parvus, etsi in ita- lia multis Hungarico marte partis vi ctoriis clarus. Rex amplitudine uni us Regni Neapolitani, a Ludovico Rege & Pontifice Romano sibi do- nati, si aequolibramento rem pensas- iet, sorte contentus esse potuisset;
tamen dominandi libidine accensus , ac specie & amicisfrustra dissvaden- tibus, iniquis auspiciis venit, &pri- murn sub praetextu conciliandidiscor- des animos Ungarorum , visendique Mariam Reginam , & componendi simultates ortas inter eam ac Proce- res Budam ingreditur. Verum ani- mum ambitiosa modestia, & vela- mento tectumtandem prodidit,quan do comitiis universalibus Regni in- dictis, sub Gubernatoris nomine ac titulo Sedem Regiam occupavit ; Reginam Mariam jure Regnipotiori Procerum consensu gaudentem, in- que ReginaUngariae proclamata, ob imbecillitate sequioris sexus apudUn- garos traducta, Regno se abdicare,&
adprivati redirefortuna coegit,maxi-
B 5 rno
26 DemetriusS. R. E, Card. mo cum vilipendio gestorum meri
tissimi de Regno UngariaeLudovici;
quorum nempe intuitu inauguratio Mariae facta fuerat: Itaque proce
rum conjuratorum fere autoritate ac impulsu Rex eligitur, & sacra Co
rona per Demetrium nostrum capiti impolita, Rex inauguratur. Ut enim Carolus neglecta pietate, & chari tate in cognatam suam , quam na- tura, & jus sanguinis postulabat,&
Ludovici Regis maximae virtutes, ac meritorum ratio exigebat, facinore incredibili & abominando (ut Petrus de Rewa Comes Turociensis in sua de Monarchia ,& sacra Corona Re
gni Ungariae Historia loquitur) eam Regno spoliare ausus est ; sic pro mi
nimo duxit hanc sacrae Coronae di
gnitateSuperum indignatione,& ho minum apprehendere , quod non ni si fato suo lamentabili deinceps ex piavit. Ac occultavit tantisper san- cta Corona suam vim, dum certo prodigio divinitus ostensum est, in auspicato coronatum fuisseCarolum.
Cum enim e temploprodeunti ex more veteri Regum Ungariae , pera
cta coronatione , D. Stephani vcxil- lum
DíMETRIus S. R. E. CARD. Tp lum cum caeterisexpansis Regnorum insignibus praeferretur,ídque arduum,
& sublime jactaretur,ad poites tem- pli sensim illitum in varias partes la- ceratum concidit; vera talis prodi- gii interpretatione, quod DEUS, jus S. Coronae malo dolo occupatu gra- vate serret, & sequentemsacti prodi
giosi calamitate, vclut poenam scele
ris irrogaret. Nec mirum Lectori videbitur, Carolum hunc tam infau
sto omine Regni Diademasuscepisse, si a communione fidelium ab Urbano VI. PontificeMax.anno 138;.segre
gatum fuisse intellexerit: rem altius, ut posterorum memoriae commende tur, ex Georgio Josepho Eggsio re peto.
„Anno 1j83 principio mensis Ma ji,Urbanus Pontifex ad evitandum pestilentiae in Urbe gassantis peri
culum primo Tibur; deinde Nea polim petiit, tumut turbatum Bel
lo Regnum stabiliret, tum ut pro- miQjos a Carolo lll. Rege in sua in- augaratione Nepoti suo Francisco Butillo Princ patus Capuanurn &
Amalphitanum ( quorum traditio nem Carolus plusaequo differebat)
8
DMMlTRlusS.R.E.
Card. vindicaret. Iter eo suscepit, quam-vis a nonnullis Cardinalibus,& Prae*
latis id ei maxime dissuaderetur, ipséque Carolus Rex ejus sibi ad ventum minimégratum fore, non dissimulanter per literas doceret.
Processit tamen, & post aliquas in itineremoras Aversam pervenit ini.
tio mensis Octobris. Ejus appro- pinguationem cum audivisset Caro-
lus, qui tum io longe dissitis locis adverius Ludovicurn Andegaven- semoccupatus detinebatur, abru- ptis negotiis advolan, in occur.
sum, praesentem habuit extra Ur bem Aversam. Solutis mutuae sa
lutationis ossiciis , Rex fraenum equi, cui insidebat Pontifex, manu prehendens, stratoris munere fun
ctus est usque ad Urbis introitum.
Urbemingressum Pontificem, cum vellet Rexin Arcem peramplam &
commodam hospitii causa dedu cere , abnuit ille veritus, quod res erat, ne sibi deinceps liberum noa foret inde egredi: Sed ad aedes Episcopi sibi pro diversorio paratas concessit. Rebus sequenti diequie- te procedentibus,nocte intempe-
sta
DrMETRlus S. R.
E.
CAR.D.sta mifitCarolus, qui euminarcem invitarent, renuentem obsequi per- traherent. Ductus itaque invitus,
& perducentes incassum excom municans, detentus est ibi quinque diebus, cunctis extra ignorantibus, quid intus cum eo ageretur. Sunt
qui scribant illum ibi compulsum suisse revocare conditiones omnes, quibusRegnum Neapolitanum Ca»
rolo concesserat. Post haec liber, tate donatus Neapolim concedens, a Car olo, qui praecesserat superbe magis, quam decenter exceptus est. Siquidem in throno eminenti, ante portamCivitatis sibi erecto , corona aliisque insignibus Regii»
ornatusinter circumfusosProceres considens, non prius fe movit, quam ad locum Pontifex ipse per>
venisset: tum vero fe erigens pau- Iulumque in occursum procedens.
Pontificis in equo considentis pe- des exosculatus est, & Pontifex vi.
cissim ex equo frontem ejus. Nullo alio honore a Neapolitanis ei exhi- bito prohibente Rege, ab eodem tantum deductus est per sraenum equi in Urbem. Qui cum vellet
3 DlMETRIuSSkRkEi GARD.
¼ ad aedes Archi-Episcopales diven»
tere, aRege prohibitus, inque ca*
stellum novum raptus j multis ibi diebus sub fideli custodia detentus fuit, haudtamen prohibitis, qui ad eum visitationis causa accedere vel*
lent. Demum quorundamProce*
rum, ac Urbis Magistratus inter*
ventu, inita inter eos concordia, Rex publice praeteritorum veniam deprecatus, promissa FtanciscoBu*
cillo nepoti in causa collati Regni sacta adimplere rpopondit; ac Pon»
tificem in aedesArchi-Episcopales migrare; & apopulo debitis hono»
ribus recipi colique permisit. Eo in loco constitutus saepiusqueaRe*
ge & Regina salutatus, supresso ad tempus odio, pacem cum utroque simulavit.
,, His factis pridie Nativitatis Do*
mini ij8>- in Ecclesiam principem cum EccIesiastscissuis se conserens, primas ibi vesperas pontificali cele
britate intonuit; & KalendisJanu*
arii ani sequentis ij84. Missam in ara maxima praesentibusRege , & Regi na,Regnique Proceribus & Populis, splendidissimo apparatu decantavit,
Demetrius S. R. E. Card, ; i atque inter ipsa Missae folennia Lu-
dovi^um Andegavensem publico anatlsemate defixit, quod instinctu Clementis AntipapaeRegnum Nea politanum armato milite invasisset»
In hunc sacram militiam indixit, reclusóque Ecclesiae thesauro omni bus adversus eum arma sumentibus
cunctorumveniam peccatorum in- dulsit, denominato ad hanc expe- ditionem Ecclesiae AntesignanoCa- rolo Rege Neapolitano, quem ve
xillo in hunc finem a se benedicto ex ritu Pontificio, donavit.
„His peractis dum sensim apud Ca- rolum hominemambitiosum & flu
xae fidei vilescere coepisset ,insidi- asque sibi parari haud vanisindiciis animadvertisset: simulato hacte
nus dolori,& vindictae fraena laxatu
rus NeapoliLuceriam UrbemPon tificiam digressus est. Ibi convo
cato pro concione Clero , Magi- stratu, & populo, prolixa oratione conjurationem a quibusdam Car
dinalibus inseconceptam, vincto- rumque consessione detectam (cu«
jus praecipuus Architectus Bartho- Iomaeus dictus de MediaVacca Car-
„dina-
2 DemetriusS.R,E» Caro, dinalis Reatinus prodebatur) ape.»
ruit, convocatis in culpamipso eti- arn CaroloRege, & Regina paulo ante ad tantam dignitatem a se e«
vectis. Igitur erecta cruce, &
candelis accensis eosdem Regem
& Reginam, Reatinum sexque ali- os Cardinales Gallos,nec nonRo- bertum, seu Clementem Antipa- pam, ejusdem Pseudo-Cardinales, collusores & asseclas fidelium corr,- munione removit: Regem ac Re- ginarn Regiis titulis ac Re£no pri- vatosexauthoravir, subdito: que fi-
deliratis Sacramento exolvit: Car- dinales & Praelatos, Clementis fau
tores , Sacerdotiis ac dignitatibus spoliavit; Urbem Neapolitanam Ec
clesiastico interdictosupposuit, in- que horum omnium contestatio- nem & argumentum candelas ar- dentes, suo ore difflatas, & exstin
ctas in terram projecit, projectas- que iratopede tanquam ex e c ratas, contrivit. Magnae hincturbae , si»
quidemin sursas (teste Niemo)actus Garolus, Praelatosomnes, & Cleri- cos, qui Neapoli partes Urbaniso- vere detecti sunt, comprehendi,
v car.
DemetriusS, R. E. Card; j 3 carceribus includi, tormentis cru- ciari, corumque aliquos in mare praecipites dari praecepit.
,, Rebus itaque hoc modo inter Pontificem iracundum , & Regem ingratum procedentibus, cum ante latam in Regem excommunicatio*
nis & privationis sententiam, praei misisset Pontisex trinam de more citationem, Rex ut facilius ei rei sponderet(sicuti dicebat) collecto celeriter justo exercitu, cui Rea*
tinum Cardinalem praefecerat, Lu*
ceriam arcta obsidione cinxit. Il- la admotis undique machinis diu pulsata, turribus dejectis j muroquo perforato soede hians,cum resisten do, arcendoque hosti impar esset, capta direpta est: Arce,in qua Poni tisex gravi penuria pressus detinoi batur, intactarelicta. Qui interim armis usus Pontificiis, ter singulis diebus e Fenestra arcis cuiii tintin
nabulo ,& candelis accensis, exer
citui Caroli maledicebat. Unde moti Neapolitani Cives Carolurn de pace ineunda solicitarunt, &
eo licet annnuente, res tamen es- sectu caruit,adversariorum impro^
C ,,biu-
q DEMETXIus S. R.E. Cakd. bitate, sperantium Urbanum omni ope destitutum, brevi in manussuas perventurum; quem si fortuna de disset, deponere, aliumque in lo- cum ejus sufficere constituerant.
Verum Urbanus suis & ipse rebus prospiciens ( ut erat in adversis in- geniosus) rogatis clam per subor
natos nuntios Genuensibus,decem ab iis triremes, quarum beneficio de nocte dilaberetur, pretio impe*
travit. His intento, atque effugia meditanci opportune in auxilium veniunt Raymundus de Baucio fi lius Comitis Nolani, & Thomas Sanseverinas egregii belli Duces, factionis Andegavensis, qui colla- tis cum hoste signis Reatinum in- genti edita strage in fugam conji
ciunt ;atque adeo soluta obsidione Pontificem in libertatem asserunt.
Hucusque Author, quem pridem no- minavi, Faustitamen aliquibus Ca- roli Dyrrachii videbantur progressus, astluctuosus,quem anno 1385. in Un- garia habuit exitus, comprobavit, male Regnorum habenas capessere illum, qui contra fas humana aeque ac divina ingratus contemnit. Regi nae
DemetriusS»R.E. CARD* J$
nae enim, violatione Sacramenti, simu
latione patrocinii, injuriaque sangui
nis spreti haud parum laesae, consilio cum Nicolao Gara communicato, arte ad amicum colloquium vocato Carolo exitium machinatae sunt: quip pe ex improvisounus de famulitioea
rum Regem luculento vulnere affe
cit; quo non curato, nulloque pla
gae pharmaco indito , Vissegradi ex
tinctus, triste Regalis calamitatis spe- ctaculum fuit. Atque hoc pactoCa»
rolusDyrrachsus uno Regnonon exa*
turatus, alterique inhians , neutro fruitus est, Totius rei gestae seriem paucis enarrat Caresinus, ubi haec habet: Elisubeth Regina uxor dicti RegisLudovici una cum Maria filia ejut regimen Hungariae gubernabat , quae quidem Maria appellabatur Rex Hun- gariae. Jam dictus Carolus adscuasto*
nem Hungarorum, & Dalmaticorum non contentantium fe de regimineMa
riae supradictae, & Sigisemundiseponfi ejus ,fe transtulit cum duabus galeit ad partes Dalmatiae , inde in Hunga- riam,ubi extitit deeodem Regno dira omine coronatus, LIam paucis diebus interjectis in Camerapraesutarum Re*
C 2 gina-
36 DeMBTRIus S.R.E, CARD.
ginarum confidenter existens, fuit
a
quodam lethaliter gladio in capitevul neratus. Tandem amisso oculo,vitam retinebat, quae quomodocunque fuerit, extitit sibi immaniter ablata. Si: non contentus uno Regno utrumque cum vita amisit,
Reginae periculo & ignominia per crimen, an per virtutem exemptae, non disquiro, ut tandem Polono rum in fide nutantiumcupiditatem, qua erga Hedvigem ardebant,extin guerent; Principem desideratam illis dare decreverunt, quo perejus quo
que imperium contra insultus, si qui rursus ingruerent, sibi prospectum at
que consultum pergerent. Aderat iis diebus Budae Sendivojus Sabinius nobilis Polonus,ut privatus quidem, sed qui plus quam publicus Orator rem Polonorum egerit. Decreta igi
tur Hedvigisin Poloniam profectio- ne, adhuc altera cura tam Reginas, quam optimates coquebat; quaesi
tumque diutius, qui pro dignitate deducendae in Poloniam Hedvigis provinciam susciperet, sustineretque ? occurrebant quidem multi, sednemo aptior ad hunc comitatum visus est Car-
DiMETRTusS.R.E. Card» ;7 Cardinale Demetrio, ut quijam olim Regi Ludovico ob eximiam fidem, candorem, consilium, religionem in paucis charus erat. Comparatis ita
que , quae ad iter non modo necessa
ria erant, sed adornatum quoque faciebant, Joanne Episcopo Chana-
diensi, multisque aliis é primaria no
bilitate comitibus, Cardinalis in Po- Ioniam cum Hedvige concessit. Ad cujus adventus famam excitiPolono- rum Proceres cum frequenti Nobi
litate Cracovsam accurrere, ubi ho- norifice cum perampla ac splendida aurea, & argentea, & stragulaevestis supellectili, quali decebat tanti Re- gis filiam, idibus Octobris i j 84« qui dies memoriae Divae Hedvigis Legni- csensis apud Polonos festus est, Re gina Poloniae renunciata, & a Bo- zenta Episcopo solenni ritu inuncta,
& coronata est.
At vero Reginae Ungariae fiducia melioris fortunae resumpta, quasi in tuto positae, victoria de omnibus ho stibus sibi certo destinata triumphare se putabant ; cum ecce insperato coecae fortunae vindicantis abreptae turbine, ac miserabili casuinvolutae,
C 3 a per
a perduellibus Croatis, quorumPrin ceps fuit Joannes Croatiae Banus in Dalmatiamiter facientes , ipsae du ram captivitatem subiere, Gara au- tern mille telis confossus cum Blasio Forgachio occubuit. Tum etiam Eli sabetha senior ceu magis rea in arce Crupensi, ut Ungariae Historici vo
lunt, ut Caresinus & Paulus de Paulo scribunt , Novigradi seu Castrinovi barbarum in modum e medio sublata est. Maria vero post carcerem diu
turnum, denuo ad Imperium resti- tuta, ac pristino decori reddita est ; quod ita contigisse Historici memo rant.
PostMariam, & Carolum infausto omine coronatos, feliciori auspicio Sigismundum Marchionem postea Imperatorem ,Mariae Reginae, quae adhuc in carcere gemebat (ut habet Caresinus) sponsum, Sacro Regni Dia demate Demetrius Cardinalis 1387, 31. Martii Dominica Palmarum ma
gno apparatu & laetitia insignivit, idque studio atque opera Ducalis Venetorum Dominii , quod quasi immemor plurium incommodorum per Ludovicum olim Ungariae Regem
DemetriusS.R.E.Card; 3$
in recuperatione Dalmatiae sibi illato- rum, abhorrens, sua sponte exeera- bilem nequitiam, & laesae Majestatis crimen commissum per subditos , ad- versus suas Dominas ac Principes, Legatum misit Nobilem Venetum, Pantaleonern Barboncm in Ungariam»
ilhque enixe commendavit, ut Baro- nes Regnique Primores adhortare- tur, ne ultra Regnum tot in factio
nes scindi paterentur. Longior e- quidem fuit, illius in Ungaria mora, sed utilissima ad Regni totius tran- quillitatern , & Venetorum Reipu- blicae non mediocrem hac in recom- mendationem. Suis enim gravissi- mis rationibus Regni Proceres Bar- bo permovit , ut Regem Ungariae Sigismundum acclamarent, crearent- que,quod ut diximus, magno om
nium applausu contigit. Atque tum demum Maria Regina ex custodia liberata est, ut scribunt Historici hu- jus aetatis, & finitimarum Provincia- rum Caresinus ac Paulus de Paulo.
Ex recensitis hactenus vicissitudi nibus ac tempestatibus postquam elu- ctata est Ungaria, Demetrio pace , rara hujus soli beatitudine, diu srui
C 4 nOB
40 Demetrius S.R.E. Card. non licuit. Nam provectaejam aeta
tis vir, consumptusque satigiis, Pa- triae.Reique publicae, atqueEcclesiae multum proficuus, mortalitatem ex plevit anna,quo ornavit Diademate Regio Sigismundum, aut certe se quendi initio. Successit ei in Cathe- dra Strigoniensi Joannes de Kanifa, ex clarissima, ac vetustissima Oslio- rum gente, qui primus ex Ar- chi-EpiscopisStrigoniensibusSummus Regni Ungariae Cancellarius aRege nominari, & esse meruit. Caeterum ad reliqua laudum insignia Demetrii accedit, quod cum adhuc gestasset Infulam Zagrabienfem, Hercules il
le Ungariae Joannes Huniades in e- jus clientela & familiaribus fuerit.
Concessit etiam Demetrius Vespri- miensi templo Virginum DEO Sa- cratarum Ordim Cisterciensis anno i$86. dierum 180. reatus pro cul pis admissis remissionem. Postremo, neque sanguinis sui locupletandi, at que ad altiora promovendi oblitus erar. Nam Philippo germano suo plures possessiones aLudovico Rege;
impetraverat. Martinus Szent-Iva- nius hoc ipsum cohonestavit elogio:
Eri-
VALEX'TlKUs S.R. E. CARO. 4l fsemus ex UngariaeRegibus Caesarem (futurum) coronavit multasque leges condidit, & statuta po/uit, prodisei- plinae Eccltsiasticaeobservatione. No
minarim coacta anno MCCCLXX- XII. Synodo Strigonii decrevit , ut Archidiaconi Parochorum, & ani marum , quasParochi Divinis myste
riis procurant, Episcopi Abbatum, Praepositorum, Canonicorum, alio- rumque, quotquot Sacerdotia obti- nent, syllabum conficiant, & quot annis Episcopi quidem Primati, Ar- cbidiaconi autem Vicario Episcopi in manus tradant. Synodus haec fuit ocasio,ut jura Archi - Episcopi Stri- goniensis novumrobur, vitamque ac ciperent, quod in actis Cardinalis Va- lentini actutum dicetur uberius.
VALENTINUS
S.R.E. CARDINALIS, EPISCOPUS QUINQUE-
ECCLESIENSIS.
T1 Ic Vir e Nobilibus Ungariae or-
•7-^ tus, in exteris Provinciis variis literis imbutus, praecipue legum pe
ritia eminuit; quarum laurea etiam
C p orna.
42
VALINTINus S.R.E.CARD.ornari, ac Decretorum Doctor dsci meruit, quo quidem honore adeo gloriatus est, ut in publicis diploma- tibus hae nota se ante obtentam Pur- puram insigniri voluerit. Redux seu ex Gallia , seu Italia,quo studiorum causa se contulerat, admodum ado- lescens Strigoniensis Archi-Capituli Lector a Thoma Metropolita,a Ludo- vico vero Rege hujus nominis Un- gariae I. Pro-Cancellarsus annumcir citer iJ7J. renunciatus est. Hoc munere duobus tribusve annis per
functus, ab eodem nominatissimo, ac victoriosissimo Rege, mortuo Wil- helmo Hamero Episcopo Quinque- Ecclesiensi, & Comiti Capellae Re- giae fqui olim ex Ordine Mendican tium transierat ad Familiam Benedi- ctinam , coenobióque D. Martini ia Monte Pannoniae sito annis 11. Ab
bas praefuerat) suffectus est, tanquam vir eruditus, quique recens erectam Academiam Quinque - Ecclesiarum sua auctoritate tueri, doctrina orna- re posset. Nimium tamen fisus in- genio , Archi-Episcopi Strigoniensis jura invadere, & diminuerepraesum- psit. Cum enim Demetrius Cardi
nalis
ValintinusS.R.E. Card, 43 nalis Synodum Provincialem coegis set Strigonii, Valentinus Praepositos atque Abbates in solo suae Diaecesis degentes, quamvis suerint Strigo
niensis jurisdictionis, ad conventum tamen proficisci vetuit; qua de re certior factus Urbanus VI. Valentini molimina leniter repressit. Verum cumhaec caula rursus lapsu temporis in dubiumrevocata fuisset , Joannes deKanisa, Archi-Praesul Strigonien
sis, vivo adhucValentino anno 1400.
Bullam impetravit a Bonifacio IX. in qua pleraeque omnia Sacerdotia Stri
goniensi Sedi subjecta, etiam in aliis Dioecesibus existentia, enumerantur.
Bulla videri potest in Synodo Pazma niana, quamratam habuit etiam Pius II Papa. Nihil tamen Valentino de aestimatione aut auctoritate detra ctum est apud Ludovicum, propte rea quod causa ceciderit, quin Ora
tor missus est ad Urbem anno 1381.
( Romae enim eum hoc anno fuisse mihi clarum est ) partim fortasseut Carolum Dyrrachium, qui jam Re
gnum Neapolitanum subegerat.Joan- namque Reginam cum Ottone mari
to in carcerem conjecerat , Urbano Poa-
44 VALBNTlNus S.R.E. CaRD.
Pontifici commendaret; partim ut eidem ampliora auxilia contra Cle- mentem Antipapam, siusus esset, pol- liceretur; partim ut summo Antistiti declararet. Regem Ungariae, quemad
modum Legatis ab Urbe anno supe- riore mistis spoponderat, inclientela atque obedientia ipsius perseverare.
Urbanus hocstudium ergase Ludovi- ci vehementer approbans , Carolurn Dyrrachium Regem utriusqueSiciliae
& Hierusalem ( utfuse inDemetrio narravimus ) pronunciavit, contra Ludovicum Andegavensem a Cle- mentenominatum, aJoanna suprema voluntate constitutum. Sed & in Valentinum munificumac gratum ic {•raestitit Pontifex : nam eundem in
’atrum Purpuratorum Senatum Ti- tulo S. Sabinae adlegit. Antequam ex Urbe discederet Cardinalis, cau
sam quoque suam tuitus est in Curia Romanaadversus Praepositum Deme- siensem , quidecimas quasdam Quin- que-Ecclesiensis potestatis acjuris oc- cuparat, Rebus e sententia Romae peractis, excelsaqueauctus dignitate, in Ungarsam rediit Valentinus. Cum vero defuncto Ludovico Rege res Hun-
VALENTlNus S.R.E.CARD. 4J Hungarscae fluctuare coepissent, Regi- nisElilabethae , & Mariaefidelem loca- bat operam, consilióque nutantes ful ciebat, Anno enim Ij83. commota jam tempestate , ubi nonnulli Proce- rum Dalmatarum ac Croatarumcum
primis non obscure Carolo Dyrrachio favere comperti suissent, ut periculo
obviam iretur, Valentinus noster in
•comitatu Reginarum Hungariae pro- sectus est Jadram, ut refert Paulus de Paulo, cujus haec verba sunt: i$8j, die 2,Augusii applicuit stadram Banus, videlicet D, Stephanus Lazchovich.
Eodem anno die 24. Octobris applicuit stadram D, Elisubeth Regina Ungariae Senior, &D, Maria Regina junior, &
D.Draga (intelligeHedwigem) fe
rorsuacumcaeteris Praelatis & Baroni- bus earum, cum Cardinali videlicet Episcopo seujnque-Ecclesiensi, Caete- ra hujus viri eximie docti praeclare acta interierunt, tenuisfama manet,
& statua in Basilica D. Petri Apostoli Quinque-Ecclesiensi, totiusUngariae hodie principe; in qua cum admira tione spectatur etiam sepulchrum Pe
tri Regis Ungariae , aedis conditoris.
Statuae ValentiniCardinalis lapidi pa rio
4« VALINTINus S.R.E. GA1D, rio incisae,in sacello ad dextram sito >
quoddumhaec scribimus, instauratur, inscriptum est: Reverendissimus Pater Dominus Valentinus, Titulisanctae Sa
binae Presbyter Cardinalis ( hic fra
ctum marmor ad pedes) Obiit anno Domini M. CCCC. VIII. Successit ValentinoinCathedra Rudolphus de Han, Ordinis Divi Benedicti. Ferd.
Ughel. in Ital.Sac. Monumen.Trivul.
de Valentino haec habet: Valentinus Hungarus ex Episcopo Quinque Ec
clesiensi Presbyter Cardinalis Sanctae Sabinae ab Urbano VI. in gratiam Re
gis Hungariae ( Ludovici L ) anno 1379» renunciatus est. In patria pi leum rubrumaccepit. Jam senex, &
grandaevus creato Gregorio XII. in I
taliam venit, ut unitatem in Ecclesia Catholica pernicioso, & diuturno Schismate sublatopersuaderet. Flo
rentiae honorificentissime susceptus, inde Senas, ubi Gregorius tunc erat, cum magna nobilium Hungarorum manu accessit. Caeterum cum con tigisset illum gravi aegritudine corripi, cognito quod Pontifex & alii, tan quam brevi morituri facultatibus in
hiarent, indignatus haec verba dixisse ifcr.
VAIENTINUS S.R.E. CARO, 47 fertur: Vere nec me, necmea bona ha- bebitis. Necmora, lecticae imposi tus, nulla a Pontifice licentia petita, quanquampraedura hyeme, Venetias sedeserricuravit,& non longe post in patriam perveniens rebus humanis eximitur annosalutis 1408.
DIONYSIUS S.FLE.
CARDINALIS.
Arcbi-Episcopus Strigonienfes,
C
Lariflimi generis Comitum de Zeecfu siveSzécs, inclyta subo- les Dionysius, editus est in lucem hancChristianae aerae, annum circiter millesimum quadringentesimum. Pa- tremhabuitNicolaum, quondamDal- matiaeBanurn, Judicem Curiae, acPa- latinum, atque adeo Virum summis ia Hungaria Magistratibus conspicuum.Adolescentiam optimarum artium di sciplinis exercuit Viennae Austriae.
Anno siquidem 1426. ibideminAca*
demiciscensebatur, utque vetus ma
nu scriptumdocet, Dux de Limpach dictus erat. Sacris exinde initiatus, minoribusque infulis, Nitriensi nem- pe, & Agriensi pervicesornatus, P°-
4? Dionysius S.R.E.Card»
stremo Strigoniensem ab Elisabethá Regina Alberti Caesaris, Regisque Hungariae conjuge datam Simoni de Rozgon 14praeripuit, relictata- men eidem mitra Agriensi ; qui hac sorte nequaquam contentus palama Reginae pa-tibus recessit; Dionysius vero ut gratum se Elisabethae proba*
ret, Ladislaumejus filium Alberti Im*
peratoris posthumum , tres menses duntaxat natum, Regem solemni ritu instituit. Quamvis autem obacce ptum beneficium Reginae Elisabethae commodis impense studeret; tamen Uladislaum I. Polonum a frequenti bus optimatibus ad Sceptrum Unga- riaeregendum evocatum, anno 1440;
pari ritu, sed insignibus duntaxat ad- scititiis, Regem vel invitus creavit;
tum Strigonium se contulit , partés- que Uladislai omnino deseruit: anno vero insequente Reginam, acPatro nam suam hospitio suscepit, affictam- que, ac desertamsolabatur, & omni ope, atque opera adjuvabat. Occiso deinde ad Varnam viro magnanimo Rege Uladislao , praecipuus auctor fuit Hungaris, ut a Friderico Impera tore repeterent Ladislaum Regem*
