T M T 4 0 . é v f 1 9 9 3 . 4 - 5 . M
Összefoglalás
Az e l m ú l t i d ő s z a k b a n f o l y t a t ó d o t t az é v t i z e d e s f e j l e s z t ő m u n k a az a d a t b á z i s i p a r b a n . Erről egy á t t e k i n t ő mü írása n a g y o n n e h é z t e l a d a t elé állítja az e l e m z ő t : vajon mit k e l l t e n n i e a h h o z , h o g y ne c s u p á n h o s s z ú itániát írjon az új a d a t b á z i s o k r ó l és s z o l g á l t a t á s o k r ó l , l a n e m í r á s á n a k v a l a m i s z e r k e z e t e l is a d j o n . E b b e n az á t t e k i n t é s b e n s i k e r ü l t n é h á n y n y i l v á n v a l ó t r e n d k ó r é c s o p o r t o s í t a n i az u t ó b b i évek. h ó n a p o k f e j l ő d é sét Ilyen c s o m ó p o n t o k a k ő v e t k e z ő k voltak
Az a d a t b á z i s o k t a r t a l m á t t e k i n t v e a lő f e j l ő d é s a n e m z e t k ö z i b u s i n e s s i n f o r m á c i ó k b ő v í t é s e , l ö l e g a c é g i n f o r m á c i ó k , a p é n z ü g y i j e l e n t é s e k ( k ö z t ü k valós idejű, t e h á t s z i n t e a z o n n a l i , v a l a m i n t g l o b á l i s p é n z ü g y i s z o l g á l a t o k i . a k ö r n y e z e t v é d e l e m ós k ö r n y e z e t g a z d á l k o d á s , a g y ó g y s z e r i p a r és e g é s z s é g ü g y i e l l á t á s i r á n y á b a m u t á l Sok n a p i l a p , h e t i l a p , m a g a z i n , h í r ü g y n ö k s é g i a n y a g o k é s m ű s o r s z ó r ó m é d i a h í r a d á s a i h o z lehet h o z z á l é r n i a d a t b á z i s o k f o r m á j á b a n
A t a r t a l o m m a g a s a b b r e n d ű t e n d e n c i á i is v i l á g o sak Az a d a t b á z i s o k t a r t a l m a s a b b a k lettek, új f o r r á s o kat é s új é r t é k e t a d n a k hozzá a m e g l é v ő k h ö z . Az i d é - z e t t s é g f i g y e l ő á l l o m á n y o k a t r e f e r á t u m o k k a l egészítik k i . a r e f e r á t u m o k a t t a r t a l m a z ó r e k o r d o k a t teljes s z ö v e g ű r e bővítik, v i s s z a m e n ő l e g e s é r t é k n ö v e l é s t a d n a k m e g l é v ő regi r e k o r d o k n a k is
Erős á t c s o m a g o l a s i t r e n d e k n y i l v á n u l n a k m e g az új m i n i á l l o m á n y o k s z e r v e z é s e s o r á n : n a g y o b b a d a t b á z i s o k c é l r a o r i e n t á l t k i s e b b á l l o m á n y a i t s z e r v e z i k , a m e l y e k e g y ü t t é l n e k a m e g a á l l o m á n y o k k a l , vagy
é p p e n (elváltják a z o k a l : u g y a n a k k o r új m e g a á l - l o m á n y o k j ö n n e k létre k o r á b b a n - i d ő b e n - s z é t t ö r delt a d a t b á z i s o k b ó l . D o k u m e n t u m s z i n t ű a d a t b á z i s o k h i v a t o t t a k a régi igényt: " C s a k n é h á n y j ó c i k k e t ! "
kielégíteni K ü l ö n f é l e m e t a a d a t b á z i s o k k e l e t k e z n e k , a m e l y e k az a d a t b á z i s o k k ö z ö t t i n a v i g á l á s t segítik elő.
A f o g y a s z t ó h o z való e l j u t t a t á s k u l c s s z a v a i : g y o r s a s á g , e l é r h e t ő s é g e g y s z e r ű b b e n é s s o k h e l y e n , helyi t á r o l á s , ó s h e l y b e n k e z e l h e t ő a d a t b á z i s o k . Az a k t u a l i z á l á s g y a k o r i b b lett, a b i b l i o g r á f i a i a d a t b á z i s o k n a p i f r i s s í t é s é n e k n o r m á j a felé h a l a d a f e j l ő d é s , a l e g t ö b b h í r f o r r á s 2 4 ó r á n b e l ü l a k t u á l i s , és a v a l ó s idejű i n p u t s z á m o s s z o l g á l t a t á s b a n m e g s z o k o t t á válik. A h o z z á f é r é s o p c i ó i s o k a s o d n a k , a m i n l az a d a t bázisok t o v á b b i o n l i n e h o s t o k n á l is m e g j e l e n n e k , és a h o g y a k a p u s z o l g á l a t o k útján o l y a n o k is h o z z á f é r n e k , a k i k k ü l ö n b e n n e m é r n é n e k el e g y e s a d a t b á z i s o kat. M e n ü r e n d s z e r e k j ö n n e k lófre a p a r a n c s r e n d s z e r e k k e l p á r h u z a m o s a n , a m e l y e k az i s m e r e t l e n a d a t b á z i s o k a t k ö n n y e b b e n k e r e s h e t ő v é t e s z i k az avafott k e r e s ő k s z á m á r a is. A h e l y i ( C D - R O M , h a j l é k o n y l e mezes) a d a t b á z i s o k új á r s z e r k e z e t i m o d e l l k é n t s z o l g á l n a k ; a C D - R O M t e c h n i k a a m a g a s a j á t o s és m u l t i m é d i a l e h e t ő s é g e i v e l f o k o z a t o s a n az i n f o r m á c i ó egy újfajta e l j u t t a t á s i m e c h a n i z m u s a k é n t fog m e g e r ő s ö d n i
B A S C H , R.: D a t a b a s e d e v e l o p m e n t t 1 9 9 1 . - D a t a b a s e . 1 4 . k ö t . 5. t z . 1 9 9 1 . p. 1 3 - 1 9 /
ÍRoboz Péten
Az Oxford English Dictionary új CD-ROM-változata
Ha a 2 0 k ö t e t e s Oxford English Dictionary (OED) b i r t o k l á s a m e n n y e i b o l d o g s á g , a k k o r az új C D - R O M k i a d á s m a g a a m e n n y o r s z á g . M i c r o s o f t W i n d o w s alatt fut, s így s o k k a l g y o r s a b b és k ö n n y e b b k i k e r e s n i egy m o n d a t o t v a g y k i f e j e z é s t , mint k i e m e l n i egy k ö t e l e t . Az e l e k t r o n i k u s s z ö v e g e d d i g l e h e t e t l e n k e r e s é s e k e t is l e h e t ő v é tesz.
K é p z e l j ü k e l , h o g y m e g a k a r j u k találni az ö s s z e s idézetet, a m e l y e t a Punchbó\ v e t t e k föl. vagy az ö s s z e s szót, a m e l y az Izlandi n y e l v b ő l s z á r m a z i k . H o g y a n v o l n a ez l e h e t s é g e s a n y o m t a t o t t k i a d á s 21 7 2 8 , s ű r ű n n y o m t a t o t t o l d a l á n a k á t l a p o z á s á v a l ? A C D - R O M - v á l t o z a t s e g í t s é g é v e l 2 7 5 6 i d é z e t e t t a l á l h a t u n k a P u n c h b ó l . e z e k k ö z ü l az e l s ő 1 0 m á s o d p e r c nél h a m a r a b b m e g j e l e n i k , a 8 1 9 izlandi s z á r m a z á s ú s z ó m e g t a l á l á s a m é g e n n y i Időt s e m vesz i g é n y b e .
A z O E D v a l ó s á g o s m o n s t r u m . F é l m i l l i ó szót h a t á r o z m e g , 2,4 m i l l i ó Idézetet é s 5 9 millió s z ó n y i s z ö v e g e l f e l h a s z n á l v a . T ö b b m i n t 1,2 m h e l y e t foglal el a p o l c o n , a s ú l y a 6 6 k g felett v a n . Az 1 8 7 9 . James Murray s z e r k e s z t ő v é való k i n e v e z é s e ó t a l eltelt 1 1 0 év alatt c s a k k é t teljes n y o m t a t o t t k i a d á s j e l e n t m e g . é s a k ö v e t k e z ő a e m v á r h a t ó 2 0 1 4 - n é l k o r á b b r a . 15 0 0
f o n t o s ára miatt c s a k a k ö n y v t á r a k és a g a z d a g o k e n g e d h e t i k m e g m a g u k n a k a m e g v á s á r l á s á t . A C D - R O M - v á l t o z a t s ú l y a a z o n b a n c s a k n é h á n y g r a m m , s t á r o l á s á h o z u g y a n a n n y i h e l y kell. m i n t V i v a l d i N é g y é v s z a k á h o z . Ára is c s a k h a r m a d a a n y o m t a t o t t v á l t o z a t é n a k
Az új C D - R O M k i a d á s v a l ó j á b a n már a m á s o d i k v á l t o z a t . Az e l s ő - a m e l y e t k í s é r l e t i k i b o c s á t á s n a k t a r t h a t u n k - c s a k 12 k ö t e t a n y a g á t t a r t a l m a z t a , és az s e m volt teljes. D O S - k ö r n y e z e t r e k é s z ü l t , é s l a s s ú s á g a miatt n e m s o k a n h a s z n á l t á k s o k f e l a d a t o s r e n d s z e r e k b e n . N e m létezett az a h a t é k o n y s ű r í t é s , és azok a k e r e s é s i l e h e t ő s é g e k s e m . a m e l y e k e t az új v á l t o z a t b a n egy h o l l a n d c é g , az AND Software b e v e z e t e d . A m á s o d i k C D - R O M k i a d á s t a r t a l m a z z a az 1 9 8 9 m á r c i u s á b a n k i a d o t t 2 0 k ö t e t e s n y o m t a t o t ! m á s o d i k k i a d á s t e l j e s s z ö v e g é t . Ez e g y e s í t i az e r e d e t i O F D - t . a k i e g é s z í t ő k ö t e t e k e t é s t o v á b b i új a n y a g o k a t . W i n d o w s 3 alatt fut, é s s z ö v e g s z e r k e s z t ő b ő l Is b e í r h a t ó . A g r a f i k u s k ö r n y e z e t k ö n n y ű v é teszi a h a s z n á l a t á t .
K e r e s é s i m e n ü j e öt v á l a s z t á s i l e h e t ő s é g e t k i n é l : szó, s z ö v e g , e t i m o l ó g i a , d e f i n í c i ó és idézet s z e r i n t
1 9 7
B e s z á m o l ó k , s z e m l é k , r e f e r á t u m o k
lehet b e n n e k e r e s n i . M i n d e g y i k h e z t a r t o z i k egy a b l a k , a m e l y b e b e l e lehet írni a k e r e s ő s z ó t v a g y - k i f e j e z é s t , h a s z ü k s é g e s , c s o n k o l á s t h a s z n á l v a . E g y - e g y m e n ü p o n t o n b e l ü l t o v á b b i v á l a s z t á s i l e h e t ő s é g e k v a n n a k . A m i k o r i d é z e t e t k e r e s ü n k , m e g a d h a t j u k a d á t u m o t , a szerzőt, a c í m e t é s a s z ö v e get. I g é n y e s e b b k e r e s é s e k r e p a r a n c s n y e l v is v a n .
A k e r e s é s i e r e d m é n y k ö n n y e n o l v a s h a t ó a k é p e r n y ő n . A k o m p l e x i n f o r m á c i ó az a n t i k v a , k u r z í v é s a l á h ú z o t t s z ö v e g e k k e v e r é k e k é n t t ö b b s z í n b e n j e l e n i k m e g . A k i k v a l a h a is k ü s z k ö d t e k már az O E D l e k i c s i n y í t e t t v á l t o z a t a i v a l , ü d v ö z ö l n i f o g j á k azt a l e h e t ő s é g e t , h o g y n a g y o b b b e t ű t í p u s o k is m e g j e l e n í t h e t ő k a k é p e r n y ő n . Az i d ő h a t á r o k b a n v a l ó k e r e s é s k i v é t e l é v e l a k e r e s é s m e g h ö k k e n t ő e n g y o r s , a m i n e k t ö b b o k a v a n . A l e g f o n t o s a b b az, h o g y az O E D m a j d n e m 3 m e g a b á j t o t h a s z n á l a m e r e v l e m e z e n . E b b e b e letartozik egy 4 3 6 k i l o b á j t o s v é g r e h a j t h a t ó p r o g r a m á l l o m á n y , a f o n e t i k u s é s a g ö r ö g á t í r á s h o z s z ü k s é g e s hat b e t ű k é s z l e t , p l u s z e g y m e g a b á j t i d e i g l e n e s t á r o l ó t e r ü l e t . E m e l l e t t a l e g t ö b b k e r e s h e t ő a d a t o t i n d e x e l ték, v a g y i s a m i k e r e s é s n e k t ű n i k , g y a k r a n c s a k az i n d e x b ő l való k i k e r e s é s . F o n t o s a s ű r í t é s is: " k e v e s e b b hely, n a g y o b b s e b e s s é g " . E r ő s s ű r í t é s s e l t ö b b k ó d t a r t h a t ó a m e m ó r i á b a n v a g y a m e r e v l e m e z e n , n e m p e d i g a l a s s ú C D - R O M - o n . Az e r e d e t i O E D - á l l o m á n y t k e v e s e b b m i n t 2 0 0 M b á j t r a s ű r í t e t t é k , d e mivel a
C D - R O M - o n e n n é l t ö b b h e l y v a n , m e g t ö l t ö t t é k az i n d e x e k k e l . M i v e l e g y C D - R O M - o n 6 0 6 M b á j t adat is elférhet, t ö b b i n d e x l e h e t rajta, m i n t s z ö v e g .
Az O E D C D - R O M - v á l t o z a t á h o z s z ü k s é g v a n a M i c r o s o f t W i n d o w s 3 P C - k o m p a t i b i l i s v á l t o z a t á r a , V G A m o n i t o r r a é s egy C D - R O M o l v a s ó r a . A hálózati é s A p p l e M a c i n t o s h - v á l t o z a t o k k é s ő b b r e v á r h a t ó a k . Az Oxford University Press 3 8 6 - o s p r o c e s s z o r ú PC-t, 2 M b á j t m e m ó r i á t , é s m i n i m u m 1 M b á j t ü r e s h e l y e t ajánl a m e r e v l e m e z e n . T e r m é s z e t e s e n 2 8 6 - o s P C - n is fut, h a v a n , d e n e m v o l n a b ö l c s d o l o g 3 8 6 - o s n á l k i s e b b e t v á s á r o l n i e n n e k h a s z n á l a t á h o z .
A h o g y a n a g é p e k é s a C D - R O M o l v a s ó k á r a c s ö k k e n , e g y teljes k o n f i g u r á c i ó az O E D - v e l k ö r ü l b e l ü l u g y a n e n n y i b e f o g k e r ü l n i , m i n t a n y o m t a t o t t vál
tozat, s ö s s z e h a s o n l í t h a t a t l a n u l j o b b a n h a s z n á l h a t ó . N é h á n y é v e n b e l ü l a s z í n e s n o t e b o o k g é p e k C D - R O M o l v a s ó v a l is e l é r h e t ő k l e s z n e k h a s o n l ó á r o n . A f e l h a s z n á l ó k e k k o r már d o l g o z h a t n a k vele v o n a t o n v a g y r e p ü l ő g é p e n is.
/ S C H O F I E L D , J . : T h e O E D o n a m e t a l l l c b e é r m » t . J a c k S c h o t l e l d r e v i e w m t h e nmw v e r í l o n of t h a c o m p l o t a O x f o r d E n g l i s h D i c t i o n a r y . - G u a r d i a n , 1992. j ú n i u s 2 5 . p. 3 3 . /
(Murányi Péter)
CD-ROM lemezeink kezelése
Ha C D - R O M l e m e z b i r t o k á b a j u t u n k , o l y a n t e e n d ő i n k t á m a d n a k vele k a p c s o l a t b a n , a m e l y e k e t m e g kell é r t e n ü n k é s v é g r e kell h a j t a n u n k . M e g f e l e l ő b á n á s m ó d m e l l e t t é v e k e n át é l v e z h e t j ü k a lemez h a s z n á t .
A k o m p a k t l e m e z n a g y o n e g y s z e r ű n e k látszik, é s s o k a n azt m o n d j á k rá, h o g y ö r ö k k é tart. V a l ó j á b a n a z o n b a n a m ű a n y a g f e d ő r é t e g alatt s é r ü l é k e n y a l u m i - n i u m f i l m rejlik. S é r ü l t k o m p a k t l e m e z e k ezreit k ü l d i k v i s s z a az e l ő á l l í t ó k h o z c s e r é r e . A l e g g y a k o r i b b s é r ü l é s a l e m e z f e l ü l e t m e g k a r c o l ó d á s a v a g y b e m e t s z é s é . A c s e r é r e v i s s z a k ü l d ö t t k o m p a k t l e m e z e k t ö b b s é g e m a m é g h a n g l e m e z , d e e g y r e t ö b b k ö z ö t t ü k az i n f o r m á c i ó s l e m e z is.
A C D - R O M l e m e z e k t ö b b s é g é t s ű r ű n c s e r é l i k , a k t u a l i z á l j á k . E z e k n e k n i n c s i d e j ü k m e g ö r e g e d n i . E g y r e t ö b b a z o n b a n a n e m c s e r é l t lemez: l e x i k o n o k , p e r i o d i k á k régi é v f o l y a m a i s t b . így e g y r e n ő a l e m e z e k s é r ü l é s é n e k v e s z é l y e .
Ha m e g a k a r j u k é r t e n i , h o g y kell l e m e z e i n k n e k g o n d j á t v i s e l n ü n k , m e g k e l l é r t e n ü n k , h o g y a n m ű k ö d n e k
A C D - R O M l e m e z e k p o l i k a r b o n á t f e l ü l e t e t borító, e r ő s e n t ü k r ö z d é s h i h e t e t l e n ü l v é k o n y a l u m í n i u m r é t e g e n t á r o l j á k az i n f o r m á c i ó t . Az a d a t o k a t e z e n az a l u m í n i u m r é t e g e n a f é n y v i s s z a v e r ő k é p e s s é g k i c s i n y k e v á l t o z á s a i h o r d o z z á k . Ezt az i g e n - n e m i n f o r m á c i ó t teszi át a z u t á n a s z á m í t ó g é p o l y a n
f o r m á b a , a m e l y e t mi h a l a n d ó k is m e g é r t ü n k . Az a d a t o k a t h o r d o z ó a l u m í n i u m r é t e g e t ú j a b b m ű a n y a g r é t e g g e l borítják, e r r e n y o m t a t j á k rá a c í m k é t .
Az e l ő á l l í t á s f o l y a m a t a h a t é k o n y v é d e l e m n e k t ű n i k a k ü l s ő b e h a t á s o k k a l s z e m b e n A látszat a z o n b a n c s a l ó k a . A k a r c o l á s o k , b e h a s í t á s o k , b a r á z d á k , u j j l e n y o m a t o k é s a m i n d e n n a p i élet m á s v e s z é l y e i d r a s z t i k u s a n l e r o n t h a t j á k a lemez o l v a s h a t ó s á g á t . A n é p s z e r ű h i e d e l e m m e l e l l e n t é t b e n a C D - R O M lemez r o s s z u l r e a g á l arra, ha f r i s b e e g y a n á n t d o b á l j á k A kis l e m e z r e felvitt n a g y i n f o r m á c i ó m e n n y i s é g azzal jár, h o g y e g y e t l e n k a r c o l á s a d a t b á j t o k ezreit t e h e t i t ö n k r e .
Az a d a t t á r o l á s r a h a s z n á l t a l u m í n i u m r é t e g k ö n n y e n o x i d á l ó d h a t , t ö n k r e m e h e t . T ö n k r e m e n é s ó t o k o z h a t j á k a m ű a n y a g a l á s z o r u l t l e v e g ő - v a g y vízzár
v á n y o k , a c í m k e n y o m d a f e s t é k é n e k a m ű a n y a g o n á t d i f f u n d á l ó o l d ó s z e r e , a p r é s e l é s alatt k e l e t k e z e t t m i k r o r e p e d é s e k . Az a l u m í n i u m s é r ü l é k e n y s é g e miatt k í s é r l e t e z t e k e g y e s e l ő á l l í t ó k m á s f é m e k k e l , e z e k k ö z ü l az a r a n y k a p t a a l e g t ö b b f i g y e l m e t . Az a r a n y elhárítja az a l u m í n i u m l e g f ő b b h i b á j á t . D r á g a s á g a miatt v i s z o n t s z é l e s k ö r ű e l t e r j e d é s r e n e m s z á m i t h a t
H o g y m e n n y i a l e m e z e k v á r h a t ó é l e t t a r t a m a , a r r a n i n c s e g y é r t e l m ű felelet. A n a g y előállítók s z e r i n t a k o m p a k t l e m e z e k t ö n k r e m e n e t e l e c s a k e l m é l e t i l e h e t ő s é g , g y a k o r l a t i l a g v a l ó s z í n ű t l e n . A s z i g o r ú s z a b v á n y o k , a f e j l ő d ő t e c h n o l ó g i a , a f e s t é k e k é s
