APPENDIX
X. VIIII
$. i g t.
« i i 1 4 4
4
a
a a
'3 «I
4 «I
a «i
a a a
«i
Yi4
i 2 3 4 6 5 7 8 lo 9 1 l 1 2 i5
14 15 16
»7 18
'9
20
22 21 34 30
S3
•Jó ®7
28
3o9
Typus Mensium Vniuersalis. | . " £ I &
1
Martius.
Mains.
Julius.
October.
Calendas.
VI. V.
LUI.
Frid. Non. Ul.
Nonae.
VIH.
VIL VI. V.
l i l i . 111.
Frid. Id.
Idus.
X V í í . XVI.
XV.
X11II.
XIII.
XII.
XI.
« «
« Pondera Rom. inter se eomparata et cum Coloniensibus. §•
92-Pond. Rom.
antiqua.
Centumpondium
¿«Libra feu As til Vncia
-Duella Sicilicus Sextula
Denarius Conf.
Denarius Iinper.
Scripulum
a) N B . M a r c a efl v u l g o dimidia libra.
i «
.i • «
« Î
Pond. Colonienfia.
Marc. «)Sexnunc. Dr.Moin.
141 12 0 lb, 20 1 6 2 54, ÇJO
— 1 5 42, 58
— — 2 5g, 55
— — 1 Ö7r 64
— — i 19» 76
— — 1 6, 80
— — - 71, 82
• — — — 20, Ç4
N O T A . T a b u l a e haec d e f u m t a e Tunt ex 1 0 -C A S P . E l S E N S -C H M I D l l libro de
pon-vt exbibuntur in Gram. Gellariana , cu ris Matth. Gesn. ed Franco!. ad Meen anno >748.
1 b) 12 1 56 5 1
48 4 1
72 6 2 tó 1
84 7 tó 1* tó '
c 6 8 tó 2 tó tó 1
288 24 8 6 4 H 5 1
Y
Seœuncia Lothus. D r a c h m a M o m e n t u m , AS feu ES, p a r s 76. D r a c h m a e . A d i e c t a e hic partes Moineiitcrum cen eiimae.
b) E r g o m a libra continet 12. V n c i a s , 36. D u e l l a s , 48. S i c i l i c u s , cet V n a vncia 5 D u e l l a s , 4. S i c i ü c o s , & lie porro Porro cum libra fit A S , par.es iilius vncia m i n o r e s : Eue/la, Sicilicus, Scripulum, etiam ad a l i a r u m rerum alles referunt. V , G r a m . §. i£8.
i 51
I
t c t j -_•«•• - y , f T i C t i f fa t j " ; ; fe fet ¿'t'; u e , t f e i ^ .
-§• 1 9 3 . If
Mensurae Romanae Liquidorum , Poliieibns Cubicis Pari-Il?
siensibus aestimate et inter se. comparalae. Ij*
I ai
- f
--«I
i
Menjurae Rom.
antiquae.
A
Catena Amphora Vrna-Congius
S e x t a r i u s
Hemina Quartarius A ceubnlum Cyathus T.iguia
Poll. Cub.
Panf.
MB. Sextarius & Cyathus fe habent vt As & Vncia. Ita que tjuadrantes hibere eft t e r n o s cyatbos bibere.
l'orro nomen bibere eft lot c y a l h o s bibere , quot n o m e n h a b e t litteras. M a r t i a l . I. 17. Naeuia fex Cyathis, feptem Iufiina bibatur.
26 6T 1
1048 20 1
674 40 2 1
168 A 160 8 4 1
960 48 24 6 1 14 I 1C20 S6 48 12 2 1 7 A 5840 192 96 24 4 2 1
768a 584 192 48 8 4 2 1 949 1 1520 576 288 72 12 6 5 14
n3 3 7 46080 2004 1152 288 48 24 12 6
if C g f s k j . ; v 4 . t r r ^ r r t ^ r v g r » V ^ r » « y to 01
01 01
Mensurae Rom. Aridorum Pollicibus Cubicis Parisiensibus §
aestimatae et inter sc comparatae. gl
&
JMenfuraeRom. Poll. Cub.
cntiquae. Parif.
Quadrarital 1348 1
Modius 449Î 3 8
Sextarius 2 8 A 48 16 1
Hemina 14 A 96 3a « 2 1
Quartarius 7'A 192 64 4 2 1
Acetabulum Sil 584 128 8 4 2 1
Cyathus 2TV* 576 1Q2 12 6 3 t i 1
Ligu'a 2004 768 48 24 12 6 4 i
&
& &
r T j iCfa OIS t?:/ tJCx cTtti t T i rj-ar?!! ^jti t i f o t S ü i r i f c t t ^ í r i l b ^ f o ^
Üj Mensurae Intervallorum Romanae
M e n s u r i s R h i n l a n d i c i s | |»a respondientes et inter se comparalae. Kf
3 B
J A/e©/: /i©/©.
tíl antiquae.
Î
I! Miliiare
I
' Pa [Tus f Stadium Cubitus Palmipes Palmus Vncia SI DigitusSicilícus
" Scripulum
NB. Partes poft pedes pofitae funt millefimae ; EISEN-
«
SCHMIDIVS harum quoque decimas addiderat , hic ¡¡J negleétas , & vtcumque coropenfatas in integris, ^
I
lOOO 5 5 5 5 , 4000 5 000 20000 60000 240000
l 125 t'oo 6 2 5 25OO
7000 lOOOO Soooo
4 5 20 60 80 2400
1 6
ii
18 24 72
1 5 R 15 20 60
1 12 4 16 48 1440000 180000 14400 462 5 6 o 288
1 3 4 72 12
1 R 24 4
I
18 0 Irr^ítt^V^tTF Tií.V^ríJ«^» f * » >rsj(rV W » 1 V ^
IJ t I
T •IT*
•i
Mensurae Arearum ad rem Rusticam Rom. pertinentium
Arpentis Gallicis aestimatae ct inter se comparatae.
Menfurae Rom.
untiquae.
ff Saltus U Centuria
Haeredium Tugerum
Aci us quadrat.
.« Versus t ! Ciiira
Actus Ampler:
Arpenta
Gall. Fed.
quadr. NB. Arpentum Gallicum habet 484000 pedes quadratos.
404 80425 I
100 0S006 4 1
I 5oo 400 100 1
— 24064 800 200 2 I
— 12182 1600 400 4 2 1
— 4200 4608 1152 1 3
n5J 2K 1
— 1524 12800 5200 02 Itt 8 25 1
— sou 96000 24OOO 24O 1 20 60 20f 74 1 _ N B . Columella .5, l , 8, seq. Iugeruin assumit v-t assem, cuius scripulo (vid.
o T a b . I.) assignat pedes 100, sicilico 6 o o vnciae 2400, cet.
f 3 _ _ _ »
cii
&
CC w
j g b
•i
î «
4 4 4 4
t i
a F.YV. «¿FA »¿FA «
1 Î 7 .
Ratio Romanorum computandi &
, « I a»
194.
A s s e m Llbralem sen A c s graue
t
eiusque Partes.
Tha eri Sexlu!a
-teaiuncia - - . . . — Vncia . -Sextan» - - - — Quadrant —
T riens r •
Semif is -ÎI A s
ÂI Dupondius
« eiiertius — — Quadrufis
-<JI sQuini aeris ill Deni aeris - - - r
*J| Centeni aeris -Mil e aeris
Dena Mi!lia aeris Centena Millia aeris -Decies Centena Millia aerie
4 4 4
I 4 4
Cruciat.
1 I 5 4 ft 18 9 lid 45 72 1 2 20 200 20.0Q 20000 20000Q
Pretia Nummorum Argenteorum
huius A e u i .
Teruncius 1 A 3 Denarii aeftiraabatur 1 Quadrante Sembella 1
15 Denarii — — 1 SemiiTe, Libella 1
15 1 Denarii — — 1 A lie.
Seftertius 15 1 1
Denarii — — 2 J Afsibus.
Qainarius 1
1 Denarii — — 5 A i'sibus.
Denarius — • — 10 Aftibus.
4 il
b
b b b b
b
b b b b b I
b b b &
>>— «vp fy? v-4;"» far* fa,*
K 5 R a t i o
>91-J Ratio Computandi Assem Semiincia- ^
^ lern Q u a tenus est pars 16. Denarii.
«
Quadrans - — A sDupondius Seftertilis
Quini aeris -Déni aeris - —
Centeni aeris - • Mille aeris
Dena Millia aeris • — Centena Millia aeris - - •
Decies Centena Millia aeris;
Denarii. - * 74
s x 1 77 s s
¥ 6 2 , 6J 625 6250 62500
Thal. Crue.
TS 3 I 5 5 | 75 7 s So CO CO CO
8
82 835 8555
Pretia Nummorum Argenteorum
huius A e u i (ab V . C . 5 3 7 . seq.) Quinarius feu
Victoriatus Denarius
Denarii aeftimabatur 8 Afsibus.
16 ALibus.
Ratio Computandi Sestertiaria.
S«fteriii HS Denarii T h a l . Crue
1 1
X — 2
a — 6
5 * 3 — 9
4 1 — 12
5 u
.—
»ß6 «i — l 8
7 H — 21
8 2 — 24
9 H — 37
10 Si — So
liatio
$• »94«
9
S eil er Iii so
3o 40
•5 o
fio r°
80 90 1000. «eu Sefterlituu 100 Seüertia - - 1 ß s
4 5 6 7 8 10 9 Talenti Praetium 24 so
3o 40 60
60
70 80 100 9°
000. feu Decies HS Duodecies Quindecies . • Vicies Tricies -Quadragies
Quinquegies - - - - * Centies -Quingentie»
Millies Decies Milüos
-HS
R a t i o C o m p u t a n d i P r t e t m m .
« 9
s «
« «
il «
« 1
« I
9 ,
« i
il il il
il
S. D .Denarii 5 10 7*
soi
i Sx se 100 s *
200 5oo
1000
11Ö0 i5oo
»780 2000 SCFIO sftoo 5ooo fiooo 7500
10000
>2500 16000 17500 ÍOOOO S25OO s5ooo 25oooo 3ooooo 875000 5ooooo 780000 1000000 12Ô0000 2600000 11500000 s5ooeooo s5ooooooo
G.
T h a l . Crue
— 60*
i — 1 5o 1 60
? 3o s — 2 fio 5 — 3 3o 33 3o 53 5o fió fio
»00 —
>33 So ífifi fio 200 — s35 3o 26Ő fie 3 00 — 333 5o 6fi6 fio 800 —
1800 —
»533 ao 16ÖÖ Co
SOOO
2fi55 5o 2606 60 5ooo — 3353 5o 33333 3o 40000 — 50000 — 66666 60 100000 — 133333 5o
»66666 60 333333 3o 1666666 60 3555333 3o 53333553 50
; vjjp «S *3¿ i ï ^ ï ?j?S Ï5P Q*
Ne
140
Ne rideamur JSefciffe foro vtii Vacuas has paginas n a c t i , in gratiam Studiosorum Linguae L a t i n a e , elementis his grammatices , adiungimus Viam V te e-n & liegiqm ad Latinitatem; ex Cicerone, Quinctiliano & Plinio.
C i c e r o de O r a t o r e Lib. I.
§. l5o, l54, i55," Cap. 55, 04.
C
aput est , quod , vjt vere dicam , minime facimus , (est enlm. magni laboris , quem plerique fugimus , ) quam plurimuin scribere.Stilus optimus if praefiantifsimus dicendi effector ac magifier — — In quotidianis cogitationi-bus, equidam mihi adolescentulus proponere solebam illam excercitationem maxtme, qua C.
Carbonem, nostrum ilium inimicum, solilum esse vti sciebam , vt aul versibus proposilis quam maxi me grauibus , aut oratione aliqua lecla ad cum finem , quem memoria possem eornpre-hendere, earn rem ip.sam, quam legissem, ver-bis aüis quam maximc possem lectis, pronun-tiarem. Sed post auimaducrli , boc esse in hoc yitii , quod ea verba , quae maxime cuiusque rei propria , qüaeqqe essent ornatissirna alque optima, omipasso I aut Ennius, si ad eins
ver-sus
sus ine excrcerem , aut Gracchus si eius oratio-nern milii forte proposuissem. lta si iisdem verbis vterer , nihil prodesse : si aliis , etiam obesse, cum minus idoneis vti coiisitèscercm.
Postea mihi placuit, coque sum vsus adole-scens, vt furnrnorum oratorum Graecas orationes explicarem : quibus leclis hoc assequebar , vt:
quum ea , quae legerum Graece Latine redde-rem, non solum optimis verbis vterer, et tamen vsitatis , sed etiam exprimerai! quaedam ver-ba imilando , quae noua nostris estent, dum modo essent idonea.
M. Fab. Quinctilianus instit. Orat.
Lib. I'. Cap. IX.
De Officio Grammatici & quae primordia fint dicendi.
A
dticiamus eorum curas quaedam dicendi primordia , quibus aetates nondum rhe-torem capientes instituant, lgitur AcJ'opi fabel-las , quae fabulis nutricularum proximo s-ucce-dunt , narrare sermone puro, et nihil se supra modum extollcnte , deinde eamdem gracilita-tem slilo exigera condiscaut ; Versus primo sol-vere , mox mutatis verbis interpretari : turn paraphrasi audatius vertere ; qua et breniare quaedam, et exornare, saluo modo poëtae sen-su permiltitur. Quod opus, etiam consen-summa- consumma-tes professoribus difficile, qui commode Iracta-veril, cuicumque discendo sufliciet.c.
C. Plinii Lib. VII. Epiíh IX.
C. PLlNiVS FYSCO. SVO S.
Quaerenti amico , rationem exercendi Stili prucjcibit.
O
V ^ un oris , quemadmodum, in secessu quo iam diu fueris , putem te studere oporterc. Vti-le in primis , ct multi praecipiunt , vel ex Graeco in Latinum , vel ex Latino vertere in Graecum : quo genere exercitationis proprietas splendorque verborum , copia figurarum , vis explicandi , praeterca imitatione optimorum si-mi lia inueniendi facultas paratur : simul quae legentem fefeliissent , transferentem fugere non possunt. Intelligenlia ex hoc et indicium ad-quiritur. Niliil obfuerit, quae legeris hactenus, vt rem argumentumque tencas, quasi aemulum scribere , lectisque conferre, ac sedulo pensita-re , quid tu ? quid ille commodius. Magna gratulatio , si nonnulla tu ; magnus pudor , si cuncta ille melius. Licebit interdum et nolissi-ma cligere , el cortare cum eleclis. Audax liaec. , non lamen improba, quia secreta, con-tentio ; quarnquam mullos videmus, eiusmodi certamina sibi cum multa lauda sumsisse, quos-que subsequi satis habebant dum nob desperant, antecessisse. Poteris ct, quae dixeris, post obli-vionem retractare , multa retiñere, plura trans-ire ; alia interseribcre , alia rescribere. Labo-riosum istud el taedio plenum , sed diilicultate ipsa fructuosuin, reralesccre ex integro, etre-sumere
sumere impetum fractum omissumque : postre-mo , rioua velut membra peraclo corpori iute-xere , nec lamen priora turbare. Scio , nunc tibi esse praecipuum Studium - brandi ; sed non ideo semper pugnacem et quasi bcllatorium sti-lum suaserim. Vt cnim terrae variis mutatis-que seminibus , ita ingenia nostra nunc h a c , nunc ilia mcditatione rccoluutur. Yolo , inter-dum aliquem ex historia locum apprehendas : volo. epistolam diligentius scribas , volo carmi-na. Nam saepe in orationes quoque non Iii—
storicae modo, sed prope pocticae descriptionis necessitas , incidit : et pressus sermo purusque ex epistolis petitur. Fas- est. et carmine remitti, lion dicb continuo et longo ( i d enim perfici nisi in otio non potest) sed hoc arguto et breui, quod apte quantaslibet occupationes curasque uistinguit. Lusus vocantur ; sed hi lusus non minorem interdmii gloriam quam seria conse-quuntiir: atque adeo ( C u r enim te ad versus non versibus adhorter ?)
Vt laus efl N/hjb/ mollis cedensque fequatur Si hoCtos dígitos, i u (Jaque flat opus ; Et nunc informet Martern , caftamque Mincruam ,
Nunc Venerem effing at, nunc Veneris puerum, Vtque facri fontes non sola incendia fl/tunt,
Saepe etiam flores vernaque prata iuuant;
Sic hominum ingcnium flecti ducique per artes:
Non rígidas doäa mobilitate decet.
I taque, summ i ora tores , summi etiam viri sie se aut cxercebant aut delectabant ; iuuno
delectabant exercebantque. Nam mirum est , vt
vi his opusculis animus intendatur remittatur-que. Recipiunt enim amores, odia, iras, mi-sericordiam , vrhanitatem , omnia denique , quae in vita, atquc etiam in foro caussisque versan-tur. Inest Iiis quoque ,eadem , quae aliis car-minibus , vtiliras , quod nie tri necessitate deuin-cti , soluta oratione laetamur , et quod facilius esse comparatio ostendit , libentius scribimus.
Habes plura etiam fortasse, quam requirebas;
vnum tarnen omi,si. Non enim dixi , quum di-cerem , quae scribenda. T u memineris , sui cuiusquc generis auctores diligenter cligere.
( A i u n t e n i m , M V L T V M LEGKNDYM E S S E , NON MVLTA.) Qni sint hi , adeo notum prouoca-tumque est , vt demonstratione non egeant: et alioipil tarn immodice epistola me extendi, vt dum tibi , quemadmodum studere debeaS , sua-deo, studenti tempus abstulerim. Quin ergo pugilares resumis, et aliquid ex his, vel istud ipsum, quod coeperas, scribis. V a l e !