tífíTma atcfí ípcijbitata, Eaenim Agrí hutas eílfsrcunditas, ut pro ííligine triticum reddat, ea luxuria.ut ob herbarum proceritatem ho-mo obambulans vix cernatur , terra fimi baud indiga eft, etiam nonarata fert fruges.
Referí Nicolaus Olabus Archi-Epif: Strigon:
apprimé fe unum aliquem Debreczini inco-lam ( Cafpar Biróhuic nomen erat) novifte,
quiunus centum etiam boum venalium mil-lia ad pafcua agebat. Caífoviá dirtat mili: 17.
E P E R J E S I N U M .
XJng: & Germ: Epcrjcs, Slav: prefow.
1
7Perjefinum alpha civitatum Comitatiis _j Saárofienfis á fragis, qu» ungaríco idí-omate eper vocantur,nomen accepit. Claret h»c civitasdomorum elegantiá,& mímditi'e platearum. Fofsáprfcaltá, & duplíri muro deffenditur. In duohus tempíis In fori me-dio ereftís germanic» in altero, in altero sla-xonic» nation! Romana facra adníiniftrat Soeíetasjefu, juventutemíj; copiofam juxtaa c nobilem bonis arti'bus eruclit. H»refi jnagna parte adhuc fquallet, ad Magiftratuñí
tamen folis duntaxat Catholicís adítus patet.
Secundum Socíetatem eft etiam Eperjefini duplex S. Fran: Seraph: familia altera Obfer-vantiumr Minora ni altera. Eft EperíefinO wti & CaiTot't* magnum cüm PoIonis.com.
mertium non !íné lucro. Quod ad obfidf-cnes bellíq; injuria? attineí, easdem quas CaC fovia, Eperieftnum eft expertuin. Cairo via divcUitur mili; Leu.tífhovni í.
GIN-G I N S H A M ,
Ving: KÖfzegh, Germ: (ßftl1«i
G
Infio, quibus aUthoribus exflruitum im-tatur, Teutones nomen impofuerint, Peilucidus fluvius gySnges vócatusnónpro-cul ab Urbe ex Styrix alpibus decurrit. Urbs muro duplici cínda, prxter árcé, centum vix domos ambitu flio compleftituf, fuburbia ampliflima habet, incoí® germánico, & un-garico idiomate promifcué utuntur. Pr®.
tertemplum parochiale S. Emeríci, fuum et-iam habet Societas JESU, quxeopiofam, no.
biliiflmam^; juventutem ibidem líteris mán-fvetioribus excolit. Quamquam autem nec arte, nec natura Ginfium mnnitum fit, nun.
quam tarnen in Turcarum devenit potefiaté, prodigiosé fcilicet Temper liberatum. Ab arborum fruéUbus, fitüsq; amcenitate nulli n-tii urbs hxeinHungaría fecunda,maxima fib!
vendicat commenclationem. Hínc Sopro-nium 4. Pofon 12. mili: numerantur.
G Y Ó N G Y Ó S I N L I M , Urtg: \Gtrm: & Slav: G y ó n g y ó s .
F
Luvius Gy5ngv6s princípi ComitatiisHé-vefienfis oppido Gyógyófino nomen dat, cujus potior laus, niaximáq; comendatio tfi:quod in ea Romana Catholica fides fmgula.
riter floreat, ab hxrefi libera fit, & perdu reí adhuc pené integra a vita Hungarorum aiui-quorumpietas. Aides facías véteris Hung*.
f o r u m
f ö t ö m pïetatîs m o n u m e n t a , quaternas ntr»
r r e r a t : i. Parochialfs S. Bartholomoo facra, altaría u n n m ultra vigint! habet. 2. S.
Urbani. A í í u m p t o Virgin!?. -jtà S.Eli-f a b e t h o h o n o r ! ereS.Eli-fta- Suum etiam conv e n t u m habent reforrnati PP. Seraphící, H a -bet & Socíetas JESU refidentiá cum fex Schö-lls. I n c o l o humiles m a g i s , quam p r o a k a s a d a m a v e r n n t domos. Et verô fapientiushè fit vefle víderi, & n o n effrr a n eile divitem,
& n o l l e víderi 11011 definiverîm- Budam 9 Gyôngyôfienles S- Agriam y. Caflbviant-37 mill: n u m e r a n t _ s .
J A U R I N U M .
Î ^ . - Nagy-Gyôr, Germ: Küfib/ Slav:
Q
l l i j a u r i n u m principes inter Hungarian urbes n o n mim erat, n o is i Iii injuriam í n f e r t g r a v í f l í m á - Síením ad antiquitatem ejus attendit Hadrian? augnílir & v i f t o r i oau-p u í l o m u n í c i au-p í u m í u í t r Romanorum Legion!
ilativa pro&uit, Diis Romanis fiatuas pofuit, fi fortitudinem requirit, profidium eil arte &
natura munitiilîmum, quocl Afiaticus p r o d o femelduntaxat íyp-yexpugtiavit, felicítame*
firatagemate nortratibus Turcas fe f e f i n g e n -tibus reeeptum eil ifpS Ducibus SVarzenbur»
gio, & Nicoiao Palffio. Et ut celeberrimum t u n c effe locum feias, facile princeps in eo>
' u t l o q u i m u r ) Generalatuj eil- Nec deck
J a u r i n o dortiorum magnificent! ? Sc cultus, u t enim profanas mittanv p r a t e r C a t h e d r a l e m Bafilicam, in ammniore fui parte f p l e n d i d u m j u x t á a c c o m o d u m Societatis JESU continet Collegium cum G y m n a f i o , in q u o c d p i o f a Juventus a n n u a s p r a f e í U d n e S aVidé excipit.
Idem q u i collegium Georgius Szecheni t u n c E p i f c o p : loci, etiä j u v e n t u t i nobilí d o m i c i l i i aedificavit & a i t n u i s redditibus I ö c u p l e t a v i t . C o n v e n t u s R e l i g i o f o r u m S. Fran: Seraph: co-p í o f o s a l i t inco[as,fed d t P a f r e s , q u i a Car-m e l o v o c a n t ü r habitations; Jaurini jaCar-m obti-fl'uerunt. Emolurnentum m a x i m u m adfcrfc t u m prsefidio t u m Civibus Danubius cívica-t e m p r a cívica-t e r f l u e n s , in q u e m f u p r á Cívicívica-tacívica-tem fluvius v u l g o Rabtza five A r a b o m i n o r , i n f r a , Raba feu Arabo m a j o r infiuit. P o f o n i o dis-jungitnr j . totide f o p r o n i o , C o m a r o m i o 4.
V i e n n a 16. ä S . P a n n o n i a e m o n t e in cujüs v e r -tice S. Benediñí familia m o n a f t e r i u m a n t i . quiilimurri habet mill: i .
K E S M A R K I N U M .
Ihig: Kesmark, Germ: Kójjtnarf/ Slav:
C
lvitas íiS?c libera Regiáque, ad radices lifv o f i facilóq; altiilimi m o n t i u m H u n g a r y ejrfjnt&erg diííi eft e x f t r u ä a f o l u m f r u -m e n t i &a-mp; l f -m fcracilli-mu-m eft. V e x a t a fsepi • uS Urb? Irec ab Huifitis eft, q u o r u m i n f o l e n t i a Catholici ut reprimtrent t u r r i m validilfiniain cxftruxerunc, quae f u p e r i o r i urbis porta?in-E 7 cumbit.
cumbit. In Parochial! t e m p l o facra axfrnf«
niftrant RR. PP. Paulini. M o n i a l u m ®des d i r u f x prorfus f u n t , folbq; » q u i t * . Cele-bris etiam urbs h * c efl a conventibus, inter Hungarix £ i Polontx Proceres, p r x f e r t i m f u b Sigismundo Regehabitis. L e u t f c h o v i i n o n procul diftta.
K I S M A R T O N I U M .
Ung: Kismartoii, Germ: J&fcnfia&t/ Slav's
§ e l e i ne Weftc.
U
Rbs Kismartonienfis in numerum fiega-Hum Civitatum jam dudum cooptata, maximum regno toti o r n a m e n t u m , externis afFertetiam admirationem palatio illoan arre quam Paulus Efzterh.izi S. R. I. Princeps &R: H: Palatinus impenfis maximis ad o m n e m majeftate xdificavit, ut videlicet port collapfa ab antiquis Regibus condita palatia, & regias haberet Hungaria, quo gloriari adhuc poifit.
Splendor illc, magntficentiaq; quam p r x f e -fert.comovit barbarum Turc® animum ^nnc>
J6SJ 5 ut inviolatum, integrumq; permitterec.
Quadratam xdifieium totum prxfert iigurar
cujus anguli in t u r r e s a l t a s a f c e n d u n t , in
ha-: rum prima, aes campanum lyyoo Iibrfs grav®
pendet.cui confonantpenfiles in objefta turri
: minores C'ampanx, quae etia cfigitis adinftar
1 organi mufici puffantur, & fuavem auribus j fedduntliarmonia. In altera earum, qu® ad
! dextram ere&® f u a t turres» organum f o n u m
• con ill*
confufum edit, in altera pifcina eft i n v i f o a-q u v d u f t u in f u m a m t u r n s altitudine attrafto Celebris. T e f t u m t o t u m palatii in f r o n -te.& lateribus ambulacra elegantia c o r o n a n t . Loci illius, qui reficiendiscorporibus deftina-tus eft parietes Regum exhibent ftemata, fuperné, q u » artificioso penicillo expreflit A -pelles vel Phidias quispiam ingenio!» poefis inventa f u n t , cálcatur eo in locó m a r m o r porphyreticum, taceo mirabiles alios ingentis pretii aquse d u t t u s , ftatuas, c»teráq; o r -namenta fileo ; ununi dico arcem hanc Regi-am efte ad omnem elegantia &Regi-amp; majeftatem in-ílru&iflimá, in qua omninó habet, quo curio-fus oculus fatietur, pauca euini huic fimilia Europa numerat »clificia. Civitatem duo afceteria condecorant; Obfervantium nem-pé conventus, & ClauArum Monialium S.
Aug: Vienna 6, Neoftadió t . Sopronió t milliaribus r e c e d i t _ s .
L E U T S C H O V I A .
ling: L ó e s e , Germ: ileutfdpau/ Slav:
i e v o c j e ,
V
Icinum fibi Carpathuin m o n t e m , pri-mámq; luce a f p e x i t a n : IMS' Leutfcho-via Lib: Regia«^» Civitas in terra Scepufienfi fita. Murus bene firmus concludit, & h fub-. tirbiis fejungit univerfam Civitatem, in cujusmedio magnificcntilfirtia at^; amplillima Pa-rochialis Balilica, Bibliotheca libris
inftru£lif-GRAFT
ftma, dlr'turris, in qiia magn» moKs campan«' a m a n é refonaitt coudita eft. Non fine li-quido folatio atq; a d m i r a t i o n e \ i d e r e adhuc hie eft quseda Hungaricse pietatis nionunie.ri-ta. DomusGivium ciim plerr«^; onmes, turri ese ad omneni nitorc exftru&sc lunt, qua» fo-rum ambínnt. Societas J E S U ad Nat;e Dei-parse Collegium & Gymnáfiurn obtinet, huid ui pjurimuni in acceptis debet fui bona jani partead veram Romana i d e m converfioné, Et ut tam urbi, quam caetera terrse Scepuitett, ft viri doftriná & pietate illuftres non deef-fent í ampluitf juxta, ac fplendidurrt nobili juventüti sedificiavit domicilium Georgius Szécheni Archí-Epif: Stri: redditibvlsq; annu-ls locupletavit, o l i m h o c iji loco Carthufia
e r a t u n d é hodiédü gfatioso tempello Lau-réntio dicató conví&us gaudet. Ordo Mi-n o r u m d i u j a m habitatioMi-nem fuam cum tem-plo pofiidet. Montes undíq; fatis quidem diíliti aliqui Leutfchovíain obfident. Remo-ta eft á CaíTovienfibus 10. ab Eperjefienfibus 6 mill: Scepufió mille vix
pallibus-L E V A ,
tt»g:Leva, Germ: 1 cwtnt;/ Skvt Lcpicje»
C
EÍeberrímUm illud viroriimq; tam robo-re, quám doftrina iUuftrium ferax ma-I ximumq; Comitatiis Barfienfis ornamentum• 'Oppidum l e v a , fuam undc ducat nomencla-ture
tura rton definiúnt hiftorlci, tiísi quis v í r t ú té l e o n e s ; l e v e n f e s illos heroes o p p i d o n o m e n i m p o f u i f l e d i c a t ; antiquitusenim L e v e n f e s i n c o l o liberi ab o m n i contributione eácausa eraht, quód quoties necellitas pofceret, le-v e n f e s armä f u m e r e in arenam d e f c e n d e r e _ s m a n ú f q ; cum hollé T u r c a p r o p r i m i s debuerint. L e v o certé m o n t a n o C i v i t a t e a d e -bént in acceptis, quód cuín U j v a r i n ü & Stri-g o n i u m f u b T u r c a r u m Stri-gemerent poteftate, h o ab incurfionibus & d e p r o d a t i o n i b u s T y -r a n n i imunes pe-rmanfe-rint : hinc clypeus m o n t a n a r u m C i v i t a t ü dudum L e v a ' v o c a b a -tur. Clypeus hic ut impenetrabilis, & ad re-f r i n g e n d o s barbarorñ impetus re-firmior ere-flet, e x R e g u m mandato a Nitríenfi & H o n t e n f i C o m i t a t u m u r ó p r o a l t ó validAq; cingi de-b u i t , m u r i hujus m a j o r pars á R a k o c z i a n i s diruta eíl. Oppidum hujus etiä nominis du-plicem facram o d e m P a r o r h i a l e , & PP. Fran-c i f Fran-c a n o r u m Fran-c o n t i n e t , frequentes p r o t e r e a N o b i l e s « d e s hic fuas fixerunt nempe f u b c l y p e o b o n u m eft latere. D o m i n i u m parte p o t i o r i ad Efzterházianos f p e & a t . Olim C s á - ¡ Jciano f a m i l i o fuit : hinc ortum i l l u d : n e m
CsákiSzalrnája, nam ex C s á k i a n o horreo fas o l i m cuivis erat paleas f u b l e g e r c , diftat Stri-g o n i ö mill: 4,
L I P P A .
ling: Lippa, Germ: HippJ TNHngario, Sc Tranfylvanio limitibus Te.
niefio
I
m c f í o f l ü v í ó adjádet li'ppa Huflgarí»
CMtií
ab exilio E l i f a b e t h » matris Z a p o l y » m e m o -rabilis. D u f t a J o a n n i s Gorvin» taxore Be-atrice hac tirbe potitos eft,quam etiam p r i m a s m u r ó & propugnaculis cinxefat G e o r g i a s M a r c h i o Brandeburgicus. Hoc diem fuuni obeunte L i p p a cum tota T r a n f y l v a n i a J o a n * ni Z a p o l i a obtigit, p r o u t intra h u n c & Fer-din: Imp: conditiones pacis e x i g e b a n t , ve-rum Sc hoc non diu fuperftitead C » f a r e m_ _ s una cum tota T r a n f y l v a n i a rediit Lippa,quia v e r o iftiiis P r » f e f t u s turpiter eam doferuit, in T u r e » devenit an: i f poteflate, fubinde P u c e Caftaldo Turcis erepta nihilominus ta-rnen rursüm ad barbaros 1 y y a eft d e v o l u t a ,
Í
ioftquam fe: T u r c » T e m t f v a r i n ü e x p u g n á f -ent. D e n í q s f i c u t a Sig:Bathor¡ Turcis ere-p t a i f j f , fie an: a Gabriele Betlehem ho-m i n e p l u s fuuho-m, quaho-m publicuho-m bonuho-m cu-rante iisdem eft reftituta. Tandem ab Excell:G e m C a r a i f á libertati afleritur an: 1 6 s 8 qua etiam nunc gaudet. T e m e f v a r i n ó y. A l b á Carolina TO mill: diftatr
T E U T O - L I P T S C H A .
ling: NémetLiptovár j Slav. ttcmecjP«
£ípc¿<t.
C
I v i t a s h » c toti Liptovienft Comitatui nomen dedit, quod ipfa äMercatori-! busLipfienfibusaccepiftefertur, acciditenim:
j ut I ipliá S a x o n i » urbe mercatores rriercimo-. nii ergo Eperjefinuni proficifcerentur, atque
his in
bis in pártibus etim fe, tum equos refíeerent, rivulus pellucidus haud procul ab lis f u a v i f u f u r r o decurrebat, ad quem accedentes aure-ámq; in eo d e v o l v í arena obfervante9,decer-tiunt fedcs fuas figere, fixerunt in ediciorc p r o p e V a g u m loco. Hujus quideni civitatis í i u n c t a n t ü m rudera reliant, alium in locum enim poflea fe fe I ipcsenfes tranñulére.Tem-plum Parochiale prxalta turri, PP. Francif-cani T e m p l o & M o n a f r g a u d e n t : O l i m a u r i
& ferri fodinae hie erant, & copia antimonii.
Dillat Rofembergamill: T.
Omitatui Pofonienfi liaud modíco orna»
m e n t ó & utilitati f u n t tres quidem di-v e r s e , u n a tamenLiberá Regiamíj; Cídi-vitatc ef-ficientes: Modra, Bafinium, S.Georgius, gau-dent fingul» líberarum Civítatum privilegiis.
fit® autem f ü n t ad radicc montis perpetui»
unde fubmontan® eti3 vocantur, altera ab al-tera non procul diflíta eíl. P o f o n i o próxi-ma eíl Civitas S. Georgii q u * à P r i n c i p e s . Georgii T e m p l o nomen mutuatur t>. Ren-dent i 11 ea PP.Piarum Scholai u fitus peramœ-nus eíl, & optimi vini l'erax. T y m a v i a y.
mili: abeíl.
BASINIUM à Peifonelacu nuncupatü cu-jusaggeres nunc etiâ v i f u n t u r , lacúi, iplius re-liquia: : N i g r x a q u x nomine appellamur,Po-f p n i ô remotius eíl ; & arcem appellamur,Po-familiaI'allíiana
M O D R A , B A S I N I U M . S. GEORGIUS.
.iextra
éxtra p o m a r i a habet. PP. Capucin! feilctërit in Civitate bac, qui facra in vicino Parochiali faciunt,aliud templü etiâ Parochiale in medio Civitatis ereftum eil.
MÛDF A,venuftô mitrô cingitm\tantu(q;m îiac,quantusin illisBafinii profertim d o m o r û e f t f p l e n d o r , facrasodes duas habet Parochi-alem, & PP. Benedidinoru. Promontoria o-mnium triû pfoftaritia procreare folent vina.
Modrd Tyrnaviam funt mill: 3.
C
Omitatus Moionienfis Hungaris olimt magna fuit in scftimatione utpote cujus Supr: Corn: agebat Rex ipfe. Huic nomen dat oppidum M o f o n mediis in paludibus fitum.A temporibus Ottocari qui an: 1271 dirùm il-lud afflixit fuis penè conlepultù ruinis jacet.
O v a r i n ô n o n p r o c u l d i v e l l i t u r ^ .
íves aurô Civitas Nagybanienfis in dod tem Reginis Hungariodata Rivulus Dominarü eá causá appellata eft. Hujus loci f o d i n a r ü v e n o c o p i o s o aufó 8c argentg flu-xerunt, quod Iargilfíme eti5 indé eruebatuiy nunc ob aquo moltitudine impenetrabiles funt, quia dudum neglcóto, funt tamen alio ibide fodino ( v u l g o lölsSbanya ditto, q u o aurum & argentú copiofum fuppeditant. Ur-bisfttus eftperama:nus,clomusnitido, incolo
M O S O N . Germ: £)D»fe!biir#y
N A G Y B A N Y A .
n o b i -t.
jiobilifllmi, Sc culti, Bafiliea f u p r a omnes » i des eminet admodftm ampla de S.
RegiStepha-no dicata. Societas JESU. Qollegio fplendidö recens xdificato gloriatur. Abel! ä T r a n
-fylvania mill:
N E O S O L I U M .
IJngi Befztercze-banya, Germ: fteufo^i/
Slav: £>y|'tnc3<».
P
Rrinceps illa montananimq; celeberrimi Lib: Regia^i Civitas .Veofoliü alio no-mine Biflricia audit h fluvio Biftricza ditto, cu-jus pars per fuburbia perlabitur, pars quater-nas rotas molse, qux intra Civitatis muros continetur impellit, fluvius Hic licet m a g n u i non fit, maximorum tarnen eft caufa lucrorü, varias enim flexus in partes rotas iis impellit in officints in juibus cuprum in laminas cu-ditur. Parte alia urbis decurrit navigabilis fluvius Granu», hie p r x t e r alia Cacfarei x r a r i i einolumenta, ligna ( q u o r ü maxima vis ibide quotannis c o m b u r i t u r ) e remotiifimis fylvis in quibus c x d u n t u r , ad earn ufq: fideliterdc-vehit olficinä in qua mira arte cuprea faxaLi-quantur in cuprum. Atq; h x c extra urbem, qudhominibus jffequentia quatuor fuburbia ambiuut. Civitas altö v i(l6q; conclufa m u -ri», fuper quo p l u v i o e t i ä J o v e ficcusfpati-ari po'Iis navis prxfert figurä,magnificentilfi-ma efl, at.j; fplendidi'fifigurä,magnificentilfi-ma ab xdifieiis platea ilia, qux a Superiore ad inferiore u f y p o r t ä proteiulitur. Li h u j u j medio an: 1719 elegant
c o l o f
-l q c o v i g e t : Mi-l -le vix ab trrbe paffibui V a | . liseft Dominorum, in qua copiolum cuprum ex profundiifimis fodinis eruitur. Duo hie potilfimum mirabilia f u n t : alterumin fodi-nis vo orgias profundé ex petra aqua ílillans, quse ferrum remanente priore figura in cu-prum convertit trium non raro duorum etiá meníiumfpatió, ubi vero ex fodina effluit in pulcherrimum viridé coloreni fqbfidit, ma-gnum tarn bine, quam inde Cacfareo serario
! accedit incr.mentum, inde maximum ( quod alterum mirabile ell) qudd módica aqua in*
gentis molis rotas impellat • undé fit, ut im-pendió minus in operas impendatur. Vix e-irimofto Rhenenfium millia lingulis hebdo-madibus in operas erogantur. Animarum curñgerunt in Valle Dominorum duo Soc;
JESU Patrcs. Neofolium Tyrnavia abfcedit i j . Cremniciój. Schemnició f . Callo vi*
mili:
N I T R I A .
llñg:&Slav: Nyitra, Germ: Heuter,
U
Rbs Epifcopalis Nitria quod a flu vio Ni-t r a l e v a m probé muniNi-tse, & fiNi-tu pené! inaccelfe arcis Nitrienfis praeterfluente no-j men accepit, totiComitatui impofuit. Arx l cujus meminimus Cathedrali claret Ecclefia
¡ antique, & elegante qua Gyfela S. Emeramo . dicitur ex.vdificiviife. Bafilica hx?c rnultum i corporibus SS. Andre» & Benedifti M M . ac vetufla facra fuppelle&ili ornatur.
Epilco-patunt
p a t u m Nîtrîenfem ante tempora S. Stephan!
erettum fuiiTe putat Inchoffer circà anum Do-mini SSo miilb aSvatoplucho ad Joanem VIII.
P o n t : an: S2? Albinio, ab e6q; in Epifcopum confecraro. Annales p o r r ô Ecclefiaftici S.
Beilertumin Martyrio Sociii S. Gerardi Epif:
Csanadinenfis& S. Buldi Ep: Agr: t r a d u n t E
-Î
ufcopum Nitrienfem fuiiTe. Proinde Epi-copatus hie antiquitate omnes fuperattquem S. Stephanus fplendidiorem fecit, Geyfa 2 an: n y o dotavit, & Colomannus n Canoni-corum collegiô auxit. Pr»eft nunc Ecclefi»Nitrienfi Exceil: ac Rev: Comes Adamus Er-d ô Er-d i E x c e l f » Camer» primarius AiTeiTor. In arce Nitrienfi conclufus erat Cafimirus Cafi-m i r i P o l o n i » Regis filius,queCafi-m nonnulli Pro-ceres contra Mathiam Corvinum e v o avé-rant, fed hic à Mathia obfeflus, & in Patriam remiflus eft. Co-pit hanc arcem juratus Hungari»,& proximus hoftis Turca an; 1663, v e -rum anno infequente eandem rurfus amifit.
tlrbem Canonicorum pr»primis domus ex-ûrnant, item T e m p l u m , Collegium PP. Piaiu Scholaruni, ¿fcconviftusab aftualiloci P r » . fulexdificatus , & ditatus. Non procul Ni.
tria dilfitum amœnum montem Z o b o r in me-dio fylvarum prominentem incolunt nunc PP. Chamadulenfes à Blafio Jaklin Epif: Ni-trienfi indufti , olim monafterium illurl PP.
Benediftinorum f u i t . c u i Philippus Abbas t e m p o r e S. Stephani pr.cerat, S. v e t o Z o e r a r -dus habituni ibidem fufcepit. P o f o n i i &
F
Strigo-S t r l g o n i ô i o . T y m a v i à ^ . Trenchinfô Strigo-S.îfç?
o f o j i ô ^ mill: Nitriam numerantur.
N E S I D E R I U M .
ling: Ncfider, Germ: ttcûfîbf.
P
Lacuit nobis in numerum Oppidorum af-ferere iVeifidlenfe oppidum, cùm enm p d u e r i t f p l ç n d o r e m , u t p l u r i m i Hungariae oppida fuperet. cum multis poftït in eontenTtiqnem venire. Accipit porrp nomen,à lacu, quçftfppgari fertô,Gennuni!fteft(î&lrr<fce vo-cant. Lacui |iif In longum ad 4 in latum ad 2 mill; protenditur, Oppidum plerafque ele-gantes. duarum etîâ, ut Iqquimur, contigna-tionum domos cqmple&icur, eminent in his m u l t o r u m Nobilium odes. Idem fentiendurn de plurimis oppidis lacum fertô oblidentibusf
O V A R I N U M .
ling: O v a r , Germ: 3l(çnburg/ Slav:
ô t a r c b r a b i .
H Lterum , jd<j; facilè prineeps Comitntûs X Mofonlenfis oppidum eft Qyarinum, quod ibi Danubio àdjacet, ubi Leitha fluvius i n e u m i n f l u i t . Pq'ïïdente Jaurinum Turc*
valiis. & aggeribus bene munitum fuit, fed geminis, dum Vi nna obfideretur caftris fc:
an:ic»9 & i6si feré fundiqù^ev« rfum eft. Arx, quà oppidum protegicur, ante HUngarorum advcntum rondita eft : nam & ipfi veteres Hungari veterem dixerunt, Arcem banc I
u-
dovidovîctis MarixSorori fuxFerdinandî I. C x f a r i s u x o r i cum plurimis Pagis, & Viilis i n d o -t c m d e d i -t . I n a r c e h a c Salomon regno fer-m é exutus, aucwpiis, v e n a t i o n e , &afer-mp; cnjufJanx Markalffii Morionis leporibus miferias fuas folabatur. Oppidum magnas olim habuiftè p r x r o g a t i vas iode colligitur : quôd Civitatis figillô has înfculpi fecçrint notas Cives Ovarienfes; Sigiilum Reipab/ica Q»arie»fis. l a c o | x germánico Se ungarico idiomate u t u n -tur, & mercaturam potilfimùm exercent. Cis Leitham fluvium, è regione p o r t x oppidi fu-iim PP.CapuciniMonafteiiù.habçnt, PP.vero Francifcani. quà ütfeifidlenfem lacum refpjcit oppidum ; t . mil: a b h o c remotum incolunt Monafterium, quod Prata Mariana vocamu?, ubi à ftipplicationibus longinqujs percelebre tçmplum Virgini miraculis clarx xdificavit Princeps Paulus Efzterhazi. Pofoniô & Jap-r i n ô q , mill: abflJap-rahituJap-r_®.
P O S O N IlIM.
Ung:Posón, Germ:pitjjbiirgV Slav.
p r c f f p o i l ? ,
f l U i P a n n o n i a m ad Romanam adí-rerat
^•«vjditionem imperante Auguílo,& fubTy»
berioeidem prxfuit Pifo Romanus, is Ci vita-ti huic nomeu dedit, pnfle Pifonium voca-tum hiifTe olim nonnulli putant. Aliter y Cornel. T a c . & Orplius, alijer I aziu;, & I n . clioHerde etymo nominis hu;us difcuiTpot.
Res in c o m p e r t o efi, Urbcm hane celeberri.
F1 m ¡ n
m u m R o m a n o r u m municipium fuifle, in q u o decima quarta Legio ilativa fua habuit. T a n -dem Conilantini M: aufpiciô, poilquam fcilicet veteresPannonii ad Chriftum a d d u i l i f u -j i l e n t , Cathedra Epifcopali infignis fafta elt Urbs Po.fonienlis, q u x condita fuiiïe putatur vel eo tempore, quo Paunonia à Romanis f u b a f t a anno fe: Chriíli 12 vel potiuseô, quô in Provinciaro redaéla fuit nempe an: Dom:
ay. Urbs tota muró validó, profunda^: folla circtundatur. ^Edificia partim antiqùitatem retinent, partim ad ¡recentioremmodum ma-gnificè erefta funt. Primas tenent «des facrae, harum princeps ell S. Martini Bafilica ex lapide quadrato exflrufta ; habet hsec P r a p o l î -tum fuum, Se duodecim Canonicos. Societas JESU.quse ponè magnificam h a n c x d e m refi-det, rem Divinam etiam in ea facere c ó n f v e . v i t . In argenteo Sarcophago veiierandunt corpus S, Joannis Elemofynarii Matlii c Cor-vino à T u r c a r u m Imp: captaConllantinopo-li micaptaConllantinopo-lium, in hacadhuc allervatur, Societati JESU domicilium à S. Martino vocatum ere-xit Emin: S. R. E. Cardin: & Archi: Ep: strig:
Petrus Pazmany 1626. T e m p l u m Lutheri af-feclisereptum Societati JESU obvenit.cui.ad-jacet collegium à Leopoldo Kollonicz S.R.E.
Cardin: & Archi-Epif? Strigon: funda,tum, cui quia fuprema jam manus impolita ell, Socii JESU in h o c u n à cum fcholaftica juventute, qu ? manfvetioribus expolitur Uteris, ad S.
Salvatorem transmigraveruuc, ità.ut hic Col-legium,
legium, ad S.Màrtinum Soc: JESU refidentit' fit. Seminarium Clericorum Patroni fui h o . nori, & Patriae emolumento »dificavit Eme-ricus Lofi Archi-Ep: Strig: Habent etiam in urbe fuú Virgines S. Ciar» & S.Urfuí» cuPar-t h e n o n e cuPar-templü. N o n procul ab ifcuPar-tís eíegans.
Famili» Francifcan» t e m p l u m B . Virgini fa-crum »dificavit Ladislaus I V án: 12S0. Refi-dentia q u o q u e fuá, ampia , & fplendida eíl M e t r o p o l i t » Strigonienfi. Sednec deeíl fu-tís fplendor.cfe magnificentia refiduis urbis do-mibus, has inter excellunt : domus Gamer»
q u » , f u b a n n u m 1^37 Buda hue translata eft,
& Pr»torium,juxta quod alta,eáq; prima Po-fonii turris eminet.' C»teras urbis d o m o s filentiû involvere' cogor;' ne infinitus fim.
In foro elegans vifitur cololTus B. V . fons ite
Í
iluribús epiftoniiis aquam effündens, cuí ga-eatus fuperftat Corvihus ; p r » t e r h u n e , ter-ni alii profluâex vineis per tubos aquam ef.fundentes reperiütur fontes. Deníq; ut v e r b o omnia compleftar,- Pofonium non folùm co-mitatíis Pofonienfisv fed tempeftatibus his, Regni totius caput eft, unde facro diademate Reges Hungari» nunc rediiniú'nturin atriplif-fima illa urbis, & magnifica S.Martini Bafili-ea. A regni comitiis muí tu m ceíebratur et-iam urbs Pofonienfis , quo' tempore omnis pene Hungarica Nobilitas Pofonium ¿onflu-it. Incol» urbis humani v Nobiles , & fré-quentes iiint. Atíj; ut noflet orhis P o f o n i o nou; deeife virosmagnanimos, accrdit : ut_.s Henri,
Heriríais». Tmp: veftigdem fafturus H u n -gariam fecundó Danubio Pofonium deve-beretur aft: Chrifti i c u y P o f o n i u m ^ : undique obPderet, res in periculum a d d u f t a , & pene defperationem jam f u i t , turn Z o t h m u n d u s q ispiam nandi, urinandfque peritus, n o d e intern p e f a a q u o fe fe comittit,naves hoftium fub't. o m n í s q ; terebró perforat,fie,ut ponde-re fuo gravato, naves aqua fubitó ponde-repleponde-ren- repleren-tur, & Henrirus fubmerfis pluribusobfidione f o l v e r e fit coaftui. Proterea S. Ladislaus P o f o n i u m o p p u g n a v i t añócirciter 107f.de-/endit Salomon etiam in numeruni Sanfto-f u m relatus. Coteras propugnationes & op«
p u g n a t i o n e s m i t t o . Arx quadratam exhiben«
figuram , arte & natura bene mu'nitaá Palffi-ana familia sedificata fertur tunc,cGErd5diorü genus bifariam fcinderetur. Nunc dirutó ViíTegradó, facra Hungariae corona in eadem affervatur, qunm tot Ungari, q u o t Germani cuftodiunt. Sub arce odaeum S.Nicolai c o n -fpicitur. Suburbia amplil]ima,& ad omncra nitorem domibuserettis inflruíUllíma.totam.
pene urbeni & arcem ambiunt. In his tria v i f u n t u r templa, PP. Capucinorum ante años f o d i f i c a t u m , PP.Carmelitaruni, & FF. Mifc-r i c o Mifc-r d i o . Item hoMifc-rti amonilfimi illuflMifc-rant m u l t u m fuburbia, Archt-Epifcopalis cumpri-mis,quern Georgius Lippai Archi-Epif: Strig:
ad omnem amonitate & fplendorem planta-v i t , mirandis a q u o duftibus & labyrinchis fla-tnisq; inflruxit. H i c o l i m l'ub tetto madebant
bomi-homines, & inferni fpecie terrebantur, fed Sc hydraulicá muíicá fpe&antium aures recrea-bantur, verum hxc artificia terripörum iniu.
xiadeftru&a funt. Situí loci ämxnlilimus eil, bine enim Carpathos montes, q u i i n d e f u u n t dueunt initium, illinc Dinubinnl j parte atia fylvas & Campos, vitif-ros coli es alia, eil in.
tueri, Vienna diveljicur loj JäurinG S> Tyr*
n a v i a ó m i l h
P A P A ,
P
Apa celebriora inter Hungaríx o p p i d á jam dudum a pefitis rerum hungaricarú feriptoribus numerata, jacet ad flu vium M a r . czal, domibUs compluribüs elegantibus exor-natur. T e m p l u m parochiale fpíendídum, elegans.binas turres altas prafefert. RR. P P . Eremit® S. Paul: ardes hic loci fuas cólloca-verunt, juventutémqs eru'diunt. RR.PP.Fran.cifcani a familia Efzterhaziana ( ad quam do-minium hoc f p e f t a t ) Papa introdu&i.óc mo»
naflerifl, templóq; gratiosó donati funt. Arx adjacens duplici muró &fofsá profunda de-fenfa forte admodum propugnaculum a d . Versus vicinos Turcas erat, Avellitur Jaurinó tuill: 4.