BART-B A R T V H A,
Vingt Bartfa. Germ: Barbrfclbt. Slavlf
Ibera Regiáq; Civitas Bartpha.condita fu-iíTe fertur á Carolo i Hung: Rege an;
1524. Vicinum habet fibi montem, in quo o-lim Templar» magnificas jncolebant aedes, fuburbiis amplis ambitur, colliculum in quo fita eil , T o p l a & Lukávicza vulgo difti flu»
vii alluuut. Civitatis hujus fenatores defiuö ex humeris pallio olim incuriam procederc in more hubuiíTe inflar Romanorum ferun-tur. S. Algydius in principe templo colitur, fecundum hoc efl PP. Francifcanis templura fimul & Refidentia. Diflat Caflbviá milis 8.
Epergefinö 4.
B R E Z N O B A N Y A . Germ: Brijcr». Slav. Brejno.
E
St urbs Lib: Reg: Sc montanatü una, licet hacietate íleriliífima, itä, u t u n u m alte-rumq; duntaxat teneat foflfore ( H a i e r u m vo-camus) quo privilegia montanarum civita-tum retineat. Templum Parochiale amplum eft, Sc magnificum, in quo Parochialia exer-cent muuia RR. PP. Piarum fcholarum, ho»rum enim Refidentia cum Gymnafio in foro crefta, civitati non modicum addit ornamen»
tum. Reliquse domus ) fi unam alteramvé in foro excipias, humiliores funt. Neofoliä
Breznobanyammill.4. emenfi fumus.
B U D A Metropolis Hung:
ÏJung: B u d a , Germ:<£)ffen/ Slav: -Bu Sun
B
Uda à F r a t r e f u o Attila veluti alter Rç.m u s è muro procipitatus Civitati Bu-d e n l i n o m e n impofuit. Ex alto monte, quern parte una Danubius praeterfiuit, coteras Hun-g a r i o Civitates Buda defpicit. Fuit h o c a n . t i q u o r u m Hung: Regum fedes, quam excitl ex Grocia Latomi & Plaftici fuperbè & ad o . m n e m magnificentiam exornaverunt, vene, randa id hodiedum teftantur rudera. Talia certè hic palatia,uti & Vilfegradi videre erat, quibus fiihilè unicum duntaxat Lutetio Pari, fiorum fe vidifleaifeverat Nicol: Olalius. ArchiEpif: Strigon: Reges Hung: j y e a m i n c o -luerunt, complures etiam in ea nati. Prin-ceps tcmplum B. V. à duobus Regibus Geyza
& S . Ladislao eft exftru&um circiter 1070. E-rant olim PP. Prodicatoresad S.Nicolai, pri-vilegiata item parocia S. Magdaleno. PP.
Francifcani etiamdum fuas odes polfident.
PP. C a r m e l i t o , nunc ftrenuè templum cura Monafterio odificant. Moniales ad comodi-orera habitationem ex veteri traduéio an: 1
1710. Collegium Academicum S.J, principi templo adjacet. Parte alia templi eft magni-ficuni eiericorum Collegiumunà & Mobili-urn Conviftus. Super omnia Urbis odificia arx munitiflimaaflurgit. Vidifles olim Bu-d o , atria, conclavia. triclinia iis, quibus flo-reatilfima Roma eloriabatur fupparia : cal-
caban-cabanturenim ibi pavimenta teflellata, fo-Uinusin argenteis le&icis capiebatur , parile
«íetallumfcdilium materia f'uit, & ut v e r b o compieftar ; Architeftonica, ílatuaria, p i t t o -ria, & Encaufiice, ingenium omne atq; artem itt hanc arce efíüdére. Bibliotheca altera g r x -ca, altera latina fuit librisomnis generis i n . flruttiílima, velum fericum ftngulos tegebat libros, q u o r u m tanta erat copia (30 enim li-brarlos fcribendi peritos aluit C o r v i n u s ) ufc in tota Italia nusquam tot, &: tales libros fu-erit reperire. Poíl cladem Mohacfianam So-lymannus utram4ue diripuit, deftruxit. Hic ipfe conclave regiuin fubintrans, ut magnifi.
centiam regí* & in icone una Ludovicum s . Reg. Hung. inalia ejus conjugem elegantilli-mé expreíTam vidit, flevit. Civitas ab Orien-te aquaticam.ut a j u n t , c i v i t a t e m , in qua P P . Capucini funt & Francifcani Rofnenfes diíli, ultra Danubium Péfthum habet. A mcridie eíl mons S, Gerardo ideó facer, quia is equis raptatus a duobus in gentilifmuin relapfis H u n g a r i s e x e o pracipitatus eíl, ad hujus ra-dicem celebres t h e r m x infinnis corporibus admodum proficua fcaturiunt. Ad Occiden-t e m i n fuburbanos eósq? amocnifiímos horOcciden-tos blando afpirante Z e p h y r o concedebatur. Se-ptemtrionem f y l v * & campi obtinent; Buda.
v e t u s e x Sicambri® veteris ruderilms ex di-ficata ab Ínfula leporum n o n procul eíl. So-lymanus poíl cladem Mohacfianam primus Budam depopulatus efl, fubind'e J o a n n e s Z a
-E p o l y a
f o l y a a n n i s i o p o f l e d i t , tum Solymano earn rurfuth expugnaute, fub Turcse manfit pote»
ftate, ufque ad anu: i6ï6, quô Leopoldus I, Rom: Imp: & Hung: Rex eandem i . Sept: in libertatem afleruit. In laudem Budœ iilud d i f t u m e f t o iutîs : q u o d W e r n e r u s ait : nul»
iam Europae civitatem cum Buda ( qualis ici.
licet olim fuit ) in contentionem venire po-tuiife.five fitiis amognitatem, five cœli ialubri-tatem, five foli fœcundiialubri-tatem, rerum deniqs ad omnesuius, ad f p l e n d o r e m , & luxum f p e ftantium ubertatern attendas. Semel o â o -gena perdicum millia ( a d v e r t e qui fuerint, quales, & quàm fréquentés incolae ) in foro venalia numerabantur. Nunc Budenfes in«
colse majore parte germani funt, Abeft Buda Româ 157. Vienna Auftriae jy, Conftantin.Q»
J j o l i i ^ . T y r n a v i â i 4 m i l l : G A S S O V I A.
I I f f g : Kafla ? Germ: Slav:
£ o f ] > c y .
P
Rîmam Ungarias fuperioris civitate Gaii foviam à CalÏÏQ Prafe&O exercitûs An«tonini vocatam, fi ex veritate non h q m i n u m quorundam opinione aeftimes, principern ccr-tè celeberrimamquè dices. Enim vero fi m a . jeftatem Urbis fpeitas, palatiis domilnisqiad omnem magnificentiam ereftis a b u n d a t , fi fortitudinemdefideras, prafidium eß v j x u n i
»fc^j ajtçrj fecundwm » ft fituru attendis, piOH«
moiites, & valles fylvae «5c eampos v i c i n o j habet. Murö circumdari prim um c»pta 1290 fubinde ä diverfis Regibus additis interior!-bus mosniinterior!-bus ac valiis bene contra hoftium inlulcus eft munita, per medium Civitatis ex monte Csermel fluviolus decurrit, biq» por-ro ftagnantes foil» totam urbem ambiunt, parte orientali Hernadus pr»terfluit, Urb?
ampla, incol» nobilillimi & frequentillimi, Inclyta Camera Scepufienfis, q u » fuam hie ab aiinis habet plurimis refideptiam,quantum ornanienti,comend.itionis quantum llrbi ad"
dat facile bonus omnis judicabit. In medio principis plate» propius inferioren) portam I'arochialis Bafilida ex quadrato lapide ad fuiftam ufque akitudinem ejjftru&a D. Eli*
Crbeth» Regjn» eft confecrata. T e m p l u m hoc magnificum Elifabetha Ladisjai Pofthq*
mi mater »dificare coepit, tres pofteä Rege?
terminarunt,&uttantis conditoribu? dignS eife opus intelligas cum eo, quod Vienn» Au*
ftri» princeps eft, fi ftru&uram & majeftatem afpicias, in contentionenn venire poteft. In ampliilimi fori medio magnificus Coloifus in h o n o r ? fine labe equeept» Virginis höc pri-jnüm annA errigi coeptus eft. Lapis f u n d a j mentalis hanc pr»bet infcriptionem 9.
Die feXta Mensis oCtobrls annl CVrrentls, ad MajoremGloyiam, &• Honorem Imgeula-t,t Virginis M A R I 4 i , Je dent e CLEM ENTE X I. Romano Pontifice. Sub Augtjiiffimit An-ßieiis CAR.QLJ VIr Romanorum Imperatoris,
E1 Germ.
Germ. Hyßan. &'Hung. Regis,per Illußv. Doa minum PAULUM M E D N Y ANSZKIL.B. de MEDGYES, SacratiJf.Ctfarea, Regixj, Majefiy Inclyta Camera: Scepißenßs Adminijlratorem in crigendit Pyramide primus lapis poßtus; que Reoerendijf,Dominus ALEXANDER MARI-ÄSSI Prapoßtus B.V.M. de Blrs, Reg.Lib.Civit.
CaJJbvienßs Plebanus folemniritu ReliquiisSS.
Mareelliani M. Sebajiiani M. Valentini M, Inndcentii XI, munivit. T e r n a v j r o r u n i Re-ligiofonim domicilia in urbe numerantur, anticjuilfipium eft PP. Prodicatorum , quod centum,minimum dico.annos f u b v a r i o J o v e defolatum defertiimq; adhuc perftat, Sacrari-u m t e f t o meliorßq; forma donatSacrari-um eft, PP.
Francifcanis Monafterium, in quo ftudiumeft generale,oclificavit f'amijia Perenyiana,
tem-f
i l u m n u n c e x variorum Mecoenatum libera-' itate ad omnem fptendorem exftruitur. So-cietati JESU Templum Sophia Bathori, Col-legium cum leftione Canonici denuo Speft.D. Alexander Keczer Univerfitutem
Benedi-¿tiisKifdi Epif. Agri. f u n d a v i t , atq-, errexit.
Injuriofus Acadunico Soc. J E S U Collegio, rrnniifq; gratus f t m ; ii earn, cujus typis h o c in luccm edidi fijcntiO i n y o l v a m Eypographi-am. Translataeft h o c Bartpha (cujus f u p r ä m e m i n i m u s ) Caftoviam, & ex liberalitate pie delumfti llluftf: D. Com. Ladislai Szentivani Iuclyto C a m e r o Scepufienfis Adminiftrato-ris, & Speftabilis ac Magnifici D. Joannis Sxeutivani Regio Tubulae Baronis Collegio S.J.
S. j . donata atfjí áttribüíá. MültÜni haftéJ isùsauifta eft, fed & majora in dies capit in»
crementa. Plusne T y p ó g r a p h i a h®c orna, menti Urbi GaíTovienn ? an utilitatis toti quanta qúanta eft Húngari® fupetiori aflé-rat? n o n definiverim. Exaedificatum f e d e k rudefibustethpli & Mdnaftefii RR.PP. Do>.
íninicanorum à Calvini afteclis templum S<
Michàëlis Virgines DÈO facrat* ( UrfulináS -vulgus v o c a t ) póífident, Seminarii
Glerí-corum quod S. Ladislai vocamus F u n d a t o t ell idem, qui Üniverfitatis. ConViftüni cd*
p i o f * &nobiIiiïïm* jüventfctíád Öttlriem de-corem & cornoditatem sedificavít locupletaVitque Sufanna Ealafla. Caflovia à T r a n f y l -v a n i s d o l ô capta eft ifSf oppùgnata f x p è ab íis, nunquam expugnata fuit ; ultro enim C®~
fareos admifit o p p u g n a t o r e s . Uládislao atíí 3440 i ejusqué fratíi Alberto Poiono ütríqs jbrtiter feftititita, öt títer^í ab o p p u g i i i n d d revocare fuos, receptuiq; Lechoruiri túbici-nes canere cogerentúr. Probé n o v i CaíTo-v i a m f u b d i CaíTo-v e r f i s tumultibus Varía fub pote-líatefuiíTe, veríim id faceré Caflovia cdgeba*
t u r magis,qüám ultró ágebaf.nec enim Hercu-les contra plures, nec fola Caífovia contra T r a n f y l v a n i a m omnémq; fuperiorem Hun-gáriám. Budam24. Ágriam 12. Eperjeíinum 4. Si Tyrnaviam 40. Sideníq; Viennam no-bis Caflovia e u n d u m e f t í f 6 miíliaria emetie-jnvir,
CÍBI-C I B I N I U M.
Üxg: S z c b é n y , Gertit: oő&eri/ SUv.
© a b í n o w *
O a á r o f i e n f e m Comitatum Lib: Regiáq:
Cí-» 3 vitas Cibínienfis multűm exornat, fofsá
& murö pervctuíló cinéfa, templo Parochial?, pltirium^s Nobilium aedibus illuftris. CivitaS ipfa circuit!m haud magnum efficit, fuburbia ampliilímafunt, quae fluvius Tarcza praeter-fluit magnö incolarum c o m o d ö , fitus loci perquam amarnus efl ; quaqUa cnim vcrsüs a-i'picias, u b í q j v c l fylvas vei. campotintuebe-r e , Epecampotintuebe-rjeíinö divcllitucampotintuebe-r bismillc paflibuí»
CalToVia lex.
C O L O C I A , Ung: Kalocsa.
C
Omítatoi Bacfienfí non mediocre o r n í -mentum affért Urbs Archi-Epif: Colo«cia, quae ohm ad fiutuas, vcl coloíTos, vei u n o n o m i n e ad ílatuas Cololfos dicebatur. Urbem h a n c o l í m p r i m a i n t e r Hungáriáé locanume-ratam fuifle id maximé deciarat: quöd S. Rex StephanusÁrchi-Epifcoiiatu earn condecora-verit. At verő farpiüs á Turcis igne ferróq;
cverfa, dirrepta, & vaílaíí, nunc folius perie nominis retinenseíf. Diílat Szigethö 8- Sze-eedinő mill:
C O M A R O M I L I M .
Ung: C o m á r o m , Germ:'&o.norn/ Slav:
Kernem o.
Coma-C
Ömaromienfí Cómítatuí ab amplo céi-bríq; oppido Comaromio nometi iri-ditum efl, ineol» hujus majore parte Ungar»funti & Rafciani; Multum ornamenti oppi-dum accipit atribus templis S. Andre» ima, alteroS. Chryfoftomo confecráto, relidentia item Societatis JESU, fúb cujus difcipliua
co-piofa & nobilis juventus Mufis manfveti-oribus dat operám, Tertium templum ad Sa-cra S, Fran: Seraph: familiam fpeftat. PP» de tedemptione captivorurrt habitationem com-tnodam exíedificare ftbi meditantun Cen-tum ab oppido paliíbus diífita arx, hinc vagö, Inde Danubiö concluditur , quam Mathias Corvinus R. H. primo munivit, poftea Fercli-tiándus í.isro.demumLeopoldus í. novü etia
pr»fidiuni addidit. In arce hac natus eft La-dislaus Pofth: Rex Hung: 1440. Arcemharte nullus unquam hqftis adhuc expugnavit, quod virgo dextrá fertum tenens ex lapidr
excifa, & in arcis muro colocata denotat, Hincjaur: funt mill: 4. Uivarinum *. Stri-gonium y. Budamg.
C R E M N I C I U M .
ting: K ö r m e c z b a n y á , Germ: CremniQ/
S/av: Bremit<C3(i.
/"^Remnicium ä Graniis popuits nomcncla-turam fuam ducere, author eft Lazius, Montanam Lib: Regiamójurbem hancargen-tei &aurei numrai, qui deveftó ex omnibus feré Hungarise fodinisauró argentbq; ibi
cti-E 4 d |
fo-difolent, qunm máxime notam mtindo tott fariunt.atq; amabile. Id p.culiarehabet Cré-nícenfe aurú : quód f*pé videntes c®cos, au.
dientes furdos, loquendi ufum habentes rnu-tos efficiat. Urbs parva & Cafareis potilfi-itiiini officialibus plena eft , fuburbia vulgus Incolit, & ii potiilimum, qui aurum ex terrae Cremnicienfis venis eff'odiunt, nos Hajeros vocamus. Parochialis EcclefiaS. JoañiBapt:
in medio foro eft exftrufta, Georgius lippai Archi-Epif: Strige: hue familiam S.
Fran: Afdfiatis indnxit. A Neofolio milliari-busj. fejungitur Polbnio 19.
C S A N A D I N U M .
ling: Csanád, Germ: & Slav: iCfattAbm
U
Rbcm Csanadienfem Iioftilibus incurfio-nibus facile patentem S.Stephanus Epif-copali fede & Capituló illuftravit. Kex Aba fuam ibi regiam collocavit, faape in Urbe hac regni conventus feu comitia celebrata funt.S. Gerardus martyrfuit primus loci Epifco-pus, cujus etiam corpus hie tumulatum eft.
Pofuerat is in templo S. Georgifetiam a fé dilicato facellum Magn® Hungarorum Do-min® honori, in quo ftat.ua B. V . multis clara miraculis tenerrimo ab Hungaris afteflu co-le ba tur, qu* devotio ut perpetua eifet,' p r ® ilia cujus meminimus ftatua thuribulum ar-genteum collocavit, quod, perpetuo fumunx iaceret Iongé fuavislimum, ideó duos
prove-£tw viros jctatis alternis yicibus dlu noflttq?