Η Ρ Ο Δ Ο Τ Ο Υ Μ Ο Υ 2 Α Ι .
Ι11;110ΙΜ)ΤΙ
II I Μ ΙΙ ¡ Μ Α η Ι Μ I I η Κ I IV.
. ΟΒίΙΑνίΤ
Η Ε Ν Ι Ι . Μ Ε Ο Ι - Ρ Η . Ο Ι Ε Τ β Ο Ε
ν ο ι . π.
ΙιΙΡδΙΑΕ
δϋΜΡΤΙΒϋδ ΕΤ ΤΥΡΙβ Β. β. ΤΕϋΒΝΕΙϊΐ.
.\iOCCCLXXV.
!ΗΡΟΔΟΤΟ Υ
ΤΟΥ
€ΑΛΙΚΑΡΝΙΙςΕΟς ΙΣΤΟΡΙΩΝ ΠΕΜΠΤΗ
Ε ΠΙ Γ Ρ ΑΦ Ο Μ ΕΝ Η ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ.
Οΐ ΑΕ έν τη Ευρώπη των Περβέων καταλειφ&έντες 1 υπό Ααρείου, των 6 Μεγάβάξος ήρχε, πρώτους μεν Πε- ρινΟ-ίους 'Ελληοποντίων ου βουλομένους υπηκόους είναι Ααρείου κατεβτρέψαντο, περιεφ&έντας πρότερον χαϊ υπό Παιάνων τρηχέως. οι γαρ ων από Στρυμόνος Παίονες χρηβαντος τοϋ &εού ΰτρατευεσ&αι έπΐ Περιν&ίους, και ην μεν άντικατιξόμενοι έπικαλέβωνταί βφεας οι Περίν-
&ιοι ούνομαβτί βώβαντες, τους δέ έπιχειρεειν, ην δε μη έπιβώΰωνται, μη έπιχειρεειν, έποίευν οι Παίονες ταύτα, άντικατιξομένων δε των Περιν&ίων έν τω προ- αΰτείω έν&αϋτα μουνομαχίη τριψαβίη έκ προκληβιός ΰφι .έγένετο · καΐ γαρ ανδρα άνδρϊ καΐ ϊππον ϊππω ΰυνέβαλον χαϊ κΰνα κυνί. νιχεόνζων δε τα δύο των Περιν&ίων, ώς έπαιώνιζον κεχαρηχότες, ΰυνεβάλοντο οΐ Παίονες τό χρηδτηριον αυτό τοϋτο είναι και είπάν κου παρά βφίβι αντοΐβι · Νυν αν εΐη ο χρηβμός έπιτελεόμενος ημίν, νυν ημέτερον τό έργον. Ούτω τοΐβι Περιν&ίοιΰι παιωνίααβι έπιχειρέουβι οί Παίονες, καϊ πολλόν τε έκράτηβαν και έλιπόν βφεων ολίγους. Τά μεν δη από Παιάνων πρό- 2 τερον γενόμενα ώδε έγένετο, τότε δε ανδρών άγα&ών περί της έλευ&ερίης γινομένων των Περινϋ-ίων οί Πέρ- βαι τε καί ό Μεγάβαζος έπεκράτηβαν πλή&εϊ. ώς δε έχει-
ηε110ρ. I I . 1
2 Н Е И О О О Т !
ρώθη ή Πέρινθος, ήλαυνε τον βτρατόν ρ Μεγάβαζος δια της Θρηίκης, πάβαν πόλιν και παν έθνος τών ταύτη οικημένων ήμερούμενος βαβιλέΐ • ταύτα γάρ οΐ ένετέταλ- το εκ Δαρείου, ΘρηΙκην καταβτρέφεβθαι.
3 ΘΡΗΙΚΩΝ δέ έθνος μέγιβτόν έβτι μετά γε 'Ινδούς πάντων ανθρώπων, εί δέ υπ' ενός άρχοιτο ή φρονέοι κατά τώντό, άμαχο ν τ αν εΐη και πολλω κράτιβτον πάντων έθνέων κατά γνώμην την έμήν. αλλά γάρ τούτο άπορόν βφι και αμήχανον μη κοτε έγγένηται · είβι δη κατά τούτο άβθενέες. ούνόματα δέ πολλά έχουβι κατά χώρας έκαβτοι, νόμοιβι δέ ούτοι παραπληΰίοιβι πάντες χρίονται κατά πάντα, πλην Γετέων και Τραυΰών καϊ 4 τών κατύπερθε Κρηβτωναίων οίκεόντων. Τούτων δέ τά μεν Γέται οι άθανατίζοντες ποιεύβι είρηταί μοι, Τραυβοϊ δέ τά μεν άλλα πάντα κατά τ αυτά τοϊβι άλλοιΰι Θρήιξι έπιτελέουβι, κατά δέ τον γινόμενόν βφι και άπο- γινόμενον ποιεύβι τοιάδε · τον μεν γινόμενόν περιιξό- μενοι οΐ προβήκοντες όλοφύρονται, οβα μιν δει έπείτε έγένετο αναπλήβαι κακά, άνηγεόμενοι τά ανθρωπήια πάντα πάθεα, τον δ' άπογινόμενον παίζοντες τε καϊ ήδόμενοι γη κρύπτουβι, έπιλέγοντες οβων κακών έξαπ- 5 αλλαχθείς έβτι έν πάβη ευδαιμονίη. Οί δέ κατύπερθε
Κρηβτωναίων ποιεύβι τοιάδε· έχει γυναίκας έκαβτος πολλάς" έπεάν ών τις αυτών άποθάνη, κρίβις γίνεται μεγάλη τών γυναικών και φίλων βπουδαί ίβχυραι περί τούδε, ήτις αύτέων έφιλέετο μάλιβτα υπό τού ανδρός · ή δ' αν κριθή καϊ τιμηθή, έγκωμιαβθεΐβα υπό τε αν- δρών καϊ γυναικών βφάζεται ές τον τάφον υπό τού οΐ- κηιωτάτου έωυτής, βφαχθεΐβα δέ βυνθάπτεται τώ άνδρί·
αί δέ άλλαι βυμφορήν μεγάλην ποιεύνται · όνειδος γάρ 6 βφι τούτο μέγιβτόν γίνεται. Τών δέ δη άλλων Θρηΐκων
έβτΐ όδε ό νόμος·πωλέουβιτάτέκνα έπ' έξαγωγή. τάς δέ
L I Β. V.· C A P . 2 — 9. 3 παρθένους ου φυλάβΰουϋι, αλλ' έώσι τοΐσι αύτάί βού- λονται άνδράσι μίσγεσθαι. τα ς δε γυναίκας ισχυρώς φυλάσσουσι, καί ώνέονται τάς γυναίκας παρά τών γο- νέων χρημάτων μεγάλων, καί το μεν έοτίχθαι ευγενές κέκριται, το δ' άστικτου αγενές, άργόν είναι κάλλιστου, γης δέ έργάτην άτιμότατον. το ζώειν από πολέμου καί ληιστύος κάλλιστου. Ούτοι μέν σφεων οι επιφανέστατοι νόμοι είσί.
Θεούς δέ σέβονται μούνους τούσδε, "Αρεα και Α ιό- 7 νυσον και "Αρτεμιν ol δέ βασιλέες αυτών, πάρεξτών άλλων πολιητέων, σέβονται Έρμέην μαλιστα θεών, και ομνυουσι μοΰνον τούτον, και λέγουσι γεγονέναι από Ερμέω έωυτούς. ΤαφαΙ δέ τοΐσι εύδαίμοσι αυτών είσί 8 α ¿δ ε · τρεις μέν ημέρας προτιθεΐσι τον νεκρον, καί παν- τοία σφάξαντες [ρψα εύωχέονται, προκλαύσαντες πρώ- τον έπειτεν δέ θάπτουσι κατακαύσαντες ή άλλως γη κρύψαντες, χώμα δέ χέαντες αγώνα τιθεΐσι παντοϊον, έν τώ τα μέγιστα άεθλα τίθεται κατά λόγον μουνομα- χίης. ταφαΐ μέν δη Θρηίκων είσί αϊδε.
Το δέ προς βορέω έτι της χώρης ταύτης ουδείς έχει 9 φράσαι το άτρεκές, οϊτινές είσι ανθρώπων οί οίκέον- τες αυτήν, αλλά τα πέρην ήδη τοϋ'Ίστρου έρημος χώρη φαίνεται έοϋσα και άπορος, μούνους δέ δύναμαι πυ- θέσθαι οίκέοντας πέρην τού "Ιστρου ανθρώπους, τοΐσι οΰνομα είναι Σιγύννας, έσθήτι δέ χρεομένους Μηδική, τους δέ ίππους αυτών είναι λασίους άπαν το σώμα, έπΐ πέντε δακτύλους το βάθος τών τριχών, σμικρούς δέ και σιμούς και αδυνάτους άνδρας φέρειν, ζευγνυμένους δέ υπ' άρματα είναι οξυτάτους· άρματηλατέειν δέ προς ταύτα τούς έπιχωρίους. κατήκειν δέ τούτων τούς οϋρους άγχού Ενετών τών έν τω 'Αδρίη. είναι δέ Μήδων Οφέας αποίκους λέγουσι· οκως δέ ούτοι Μήδων άποικοι γε-
I*
4
H E R O D O T IγόναΟι, έγώ μεν ουκ έχω έπιφράσασθαι, γένοιτο δ' αν πάν έν τω μακρό χρόνω. σιγύννας δ' ων καλέονβι Λι- γνές οί άνω υπέρ Μασσαλίης οίκέοντες τους καπήλους, 10 Κύπριοι δε τα δόρατα. Ώς δε Θρήικες λέγουσι, μέλιβ-
βαι κατέχουσι τα πέρην τον "Ιστρου, και υπό τούτων ουκ είναι διελθεΐν το προσωτέρω. έμοι μέν νυν ταύτα λέγοντες δοκέονΰι λέγειν ονκ οίκότα · τα γαρ ζώα ταύτα φαίνεται είναι δύοριγα · άλλα μοι τα νπο την άρκτου ανίκητα δυκέει είναι διά τα ψύχεα. ταύτα μέν νυν της . χώρης ταύτης πέρι λέγεται, τα παραθαλάσσια δ' ών αυ-
τής Μεγάβαζος Περσέων κατήκοα έποίεε.
11 Λαρεΐος δε ¿»ς διαβάς τάχιστα τον Ελλήσποντου άπίκετο ές Σάρδις, έμνήσθη τής εξ 'Ιστιαίου τε τοϋ Μι- λησίου ενεργεσίης καΐ τής παραινέσιος τοϋ Μυτιληναίου Κώεω, μεταπεμψάμενος δέ σφεας ές Σάρδις έδίδον αν- τοίσι άίρεσιν. δ μεν δή 'Ιστιαίος, άτε τνραννεύων τής Μιλήτου, τυραννίδος μέν ούδεμιής προσεχρήιξε, αίτέει δέ Μύρκινον την Ήδωνίδα βονλόμενος έν αύτη πόλιν κτίσαι. οντος μέν δή ταύτην αίρέεται, δ δέΚώης, οίά τε ου τύραννος δημότης τε έων, αίτέει Μυτιλήνης τν- ραννεϋσαι. τελεωθέντων δέ άμφοτέροισι ούτοι μέν κατά 12 εϊλοντο έτράποντο, Λαρεΐον δέ σννήνεικε πρήγμα τοι-
όνδε ίδόμενον έπιθνμήσαι έντείλασθαι Μεγαβάξφ Παίο- νας έλόντα άνασπάστους ποιήσαι έκ τής Ευρώπης ές την 'Λσίην · ην Πίγρης και Μαντύης, άνδρες Παίονες, οϊ, έπείτε Ααρεΐος διέβη ες την'Λσίην, αυτοί έθέλον- τες Παιάνων τυραννεύειν άπικνέονται ές Σάρδις άμα αγόμενοι άδελφεήν μεγάλην τε και εύειδέα. φυλάξαντες δέ Ααρεΐον προκατιξόμενον ές το προάστειον το των Λυδων έποίησαν τοιόνδε · σκενάσαντες την άδελφεήν ώς εϊχον άριστα έπ' ύδωρ έπεμπον άγγος έπι τή κεφαλή έχουοαν και εκ τοϋ βραχίονος ιν,πον έπέλκονσαν και
Β I Β. V. Ο Λ Ρ. 9 — 14. 5 κλώθυυβαν λίνον. ¿¡ς δε παρεξήιε ή γυνή, επιμελές τώ Δαρείω έγένετο · ούτε γαρ Περβικά ήν ούτε Λύδια τά ποιεύμενα εκ της γυναικός, ούτε προς των έκ της 'Λβίης ούδαμών. επιμελές δέ ως οι έγένετο, των δορυφόρων τινάς πέμπει κελεύων φυλάξαι, ο τι χρήβεται τω ϊππω ή γυνή. οι μέν δη όπιβθε εϊποντο, ή δέ ε'πείτε απίκετο έπΐ τον ποταμόν, ήρβε τον ίππο ν, άρβαβα δέ καΐ τό αγγος τοϋ ύδατος έμπληβαμένη την αυτήνοδόν παρεξήιε, φέρονβα τό ύδωρ έπί της κεφαλής καΐ έπέλκουβα έκ τοϋ βραχίονος τον ΐππον και βτρέφουβα τον άτρακτο ν. Θω- 13 μάζων δέ ο Δαρείος τά τε ήκονβε έκ των καταβκόπων και τά αυτός ω ρ α άγειν αυτήν έκέλευε έωυτώ ές όψιν.
ως δέ ήχθη,παρήβαν και οι άδελφεοί αυτής οϋ κη πρόβω βκοπιήν έχοντες τούτων, είρωτέοντος δέ τον Δαρείου, όκοδαπή εί'η, έφαβαν οί νεηνίβκοι είναι Παίονες και έκείνην είναι βφεων άδελφεήν. ο δ' άμείβετο, τίνες δή οί Παίονες άνθρωποι ε ία ι καϊ κού γης οικημένοι, καϊ τί έκεΐνοι έθέλοντες έλθοιεν ές Σάρδις. οί δέ οί έφραζαν, ώς έλθοιεν μέν έκείνω δώαοντες Ο φ ¿ας αυτούς, εί'η δέη Παιονίη έπϊ τω Στρυμόνι ποταμω πεπολιβμένη, ό δέ Στρυμών ου πρόβω τοϋ 'Ελληβπόντον, εϊηβαν δέ Τευ- κρών των έκ Τροίης άποικοι, οί μέν δή αυτά έκαβτα έλεγον, ό δέ είρώτα, ει και πάβαι εϊηβαν αυτόθι αί γυ- ναίκες ούτω έργάτιδες. οί δέ καϊ τούτο έφαβαν προθν- μως ούτω έχειν αυτού γάρ ών τούτου εϊνεκεν και έποιέετο. 'Ενθαύτα Δαρείος γράφει γράμματα προς 14 Μεγάβαζον, τον έλιπε έν τή Θρηίκη βτρατηγόν, εντελ- λόμενος έξαναβτήβαι έξ ήθέων Παίονας καϊ παρ' «αυ- τόν αγαγεϊν και αυτούς καϊ τέκνα τε και γυναίκας αυ- τών. αύτίκα δέ ίππεύς έθεε φέρων την άγγελίην έπί τον 'Ελλήβποντον, περαιωθείς δέ διδοΐ τό βιβλίον τω Μεγα- βάζω. ό δέ έπιλεξάμενος και λαβών ηγεμόνας έκ της
6 HER0D0T1
15 Θρηίκης έστρατεύετο έπι την Παιονίην. Πυ&όμενοι δϊ οι Παίονες τους Πέρσας έπι σφέας ίέναι, άλιΟ&εντες έξεβτρατενβαντο προς &αλάαθης, δοκέοντες ταύτη έπι- χειρήαειν τους Πέρσας εμβάλλοντας, οί μεν δη Παίονες ηΰαν έτοιμοι τον Μεγαβάζου στρατόν έπιόντα έρύκειν, οί δε Πέρσαι πυ&όμενοι συναλίσ&αι τους Παίονας και την προς θαλάσσης έαβολήν φυλάσσοντας,· έχοντες ηγε- μόνας την άνω όδόν τρόπονται, λ απόντες δε τους Παίο- νας έσπίπτουβι ές τάς πόλις αυτών, έούσας ανδρών έρημους · οία δε κεινήσι έπιπεαόντες εύπετέως κατέβχον.
οί δε Παίονες ως έπύ&οντο έχομένας τάς πόλις, αντίκα διασκεδασ&έντες κατ' έωυτούς έκαστοι έτράποντο και παρεδίδοσαν σφέας αυτούς τοΐσιΠέρσηβι. ούτω δη Παιά- νων Σιροπαίονές τε και Παιόπλαι και οί μέχρι της Πρα- βιάδος λίμνης έξ ή&έων έξαναστάντες ηγοντο ές την 16 Άσίην. 01 δε περί το Πάγγαιον ούρος και Αόβηρας και
'Αγριανας και 'Οδομάντους και αύτην την λίμνην την Πρασιάδα ουκ έχειρώδησαν άρχήνύπό Μεγαβάζου. έπει- ρη&η δε καί τους έν τη λίμνη κατοικημένους έξαιρέειν ώδε · ίκρία έπι σταυρών υψηλών έξευγμένα έν μέση έστηκε τη λίμνη, έσοδον έκ της ηπείρου στεινήν έχοντα μιη γεφύρη. τους δε σταυρούς τούς ύπεστεώ τας τ οία ι Ικρίοισι το μέν κου άρχαΐον έστησαν κοινή πάντες οί πολιήται, μετά δέ νόμω χρεόμενοι ίστάσι τοιώδε · κο- μίζοντες ¿ξ οΰρεος, τω οϋνομά έστι"Ορβηλος, κατά γυ- ναίκα έκάστην ό γαμέων τρεις σταυρούς ύπίστηΟι • άγε- ται δε έκαστος συχνάς γυναίκας, οίκέουσι δε τοιούτον τρόπον, κρατέων έκαστος έπί τών ίκρίων χαλύβης τ ε, έν τη διαιτ&ται, καί &ύρης καταπακτής δια τών ίκρίων κάτω φερούσης ές την λίμνην. τα δε νήπια παιδία δέουσι τοϋ ποδός σπάρτω, μη κατακυλισ&ή δειμαίνοντες. τοΐσι Λ ΐπ ποια ι καί τοΐσι ύποξυγίοισι παρέχουσι χόρτο ν ίχ&νς
ί Ι Β . V. Ο Α Ρ. 14—18.
7
τον δέ πλήθος έστι τ ο σ ο ύ τ ο , ώ σ τ ε όταν την θυρην την καταπακτήν άνακλίνη, χατίει σχοίνω σπυρίδα κεινήν ες την λίμνην, χαΐ ου πολλόν τινα χρόιον έπισχών ανα- σπά πλήρεα ιχθύων, των δε ιχθύων εστί γενεά δύο, τους καλέουσι πάπραχάς τε χαϊ τίλωνας. Παιάνων μεν ι<
δή οί χειρωθέντες ήγοντο ές την 'Ασίην, Μεγάβαζος δέ ώς έχειρώσατο τους Παίονας, πέμπει αγγέλους ές Μα- χεδονίην άνδρας επτά Πέρσας, όϊ μετ αυτόν έχεϊνον ήσαν δοχιμώτατοι έν τω στρατοπέδω. έπέμποντο δέ ού- τοι παρ' 'Αμύντην αίτήσοντες γήν τε και ύδωρ Ααρείω βασιλέΐ. ε σ τ ί 3 ε έκ τήςΠρασιάδος λίμνης σύντομος κάρτα ες την Μαχεδονίην. πρώτα μέν γαρ έχεται της λίμνης ' τό μέταλλου, έκτου ύστερον τούτων τάλαντου αργυρίου 'Αλεξάνδρφ ήμέρης εκάστης έφοίτα, μετά δέ τό μέταλ- λον Αύσωρον καλεόμενον ούρος ύπερβάντι είναι έν Μακεδονίη. Οί ων Πέρσαι οί πεμφθέντες ούτοι παρά 18 τον 'Αμύντην ώς άπίκοντο, αΐτεον έλθάυτες ές όψιν την Αμύυτεω Ααρείω βασιλέΐ γήν τε καΐ ύδωρ. ό 3 ε ταύτα τε έδίδον και σφεας έπι ξείνια χαλέει, παρασκευασάμε- νος δέ δείπνου μεγαλοπρεπές έδέκετο τους Πέρσας φιλο- φρόνως. ώς δέ από δείπνου έγένοντο, διαπίνοντες είπαν οί Πέρσαι τάδε · ¡¡¡¡εϊνε Μακεδών, ήμϊν νόμος εστί τοΐσι
•Πέρσησι, έπεάν δείπνου προτιθώμεθα μέγα, τότε καΐ τάς παλλακάς και τάς κουριδίας γυναίκας έσάγεσθαι παρέδρους· αύ νυν, έπείπερ προθνμως μέν έδέξαο, μεγάλως δέ ξεινίξεις, διό'οϊς τε βασιλέΐ Ααρείω γήν τε και ύδωρ, επεο νόμω τώ ημετέρα. Είπε προς ταύτα Άμυντης· β Πέρσαι, νόμος μέν ήμϊν γέ έστι ουκ ού- τος, άλλα χεχωρίσθαι άνδρας γυναικών · έπείτε όέ ν μ εις έόντες δεοπόται προσχρηίξετε τούτων, «αρέσται νμίν καΙ ταύτα, εΐπας τοσαύτα ό 'Αμνντης μετεπέμψατο τάς γυναίκας, αί δ' έπεί τε χαλεόμεναι ήλθον, έπεξής άν-
8 H E R O D O T I
τίαι ιξοντο τ οία ι, Πέρσησι. ένθαύτα οι Πέρσαι ίδόμενο ι γυναίκας εύμόρφους έλεγον προς Αμνντην φάμενοι το ποιηθέν τούτο ουδέν είναι βοφόν · κρέσσον γαρ είναι άρχήθεν μή έλθεΐν τάς γυναίκας ή έλθούσας και μη παριξομένας άντίας ϊξεσθαι άλγηδόνας βφι οφθαλμών, άναγκαζόμενος δέ ο Αμύντης ¿κέλευε πα ρίξε ι ν · πειθο- μένων δέ τών γυναικών αντίκα οί Πέρσαι μαστών τε απτοντο, ola πλεννως οίνωμένοι, και κον τις και φι- 19 λέειν έπειράτο. Αμύντης μεν δή ταύτα ορέων άτρέμας
είχε, καίπερ δυσφορέων, οία νπερδειμαίνων τους Πέρ- σας, Αλέξανδρος δέ ό Αμύντεω παρεών τε και ορέων ταύτα, ατε νέος ίε έών και κακών απαθής, ουδαμώς έτι κατέχειν οΐός τ' ήν, ώστε δέ βαρέως φέρων είπε προς Αμύντην τάδε· Συ μεν, ώ πάτερ, είκε τη ήλικίη, άπιών τε άναπαύευ, μηδέ λιπάρεε τή πόσι, εγώ δέ προσ- μένων αυτού τήδε πάντα τα έπιτήδεα παρ έξω τ οίο ι ξεί- νοισι. Προς ταύτα συνείς ό Αμνντης, ότι νεώτερα πρήγματα πρήξειν μέλλοι Αλέξανδρος, λέγει · Ώ παΐ, σχεδόν γάρ β εν άνακαι ομένον σννίημι τους λόγους, ότι
¿θέλεις έμέ έκπέμψας ποιέειν τι νεώτερου · εγώ ών σευ χρηίξω μηδέν νεοχμώσαι κατ' ανδρας τούτους, Ίνα μή έξεργάση ήμέας, άλλα άνέχεν ορέων τα ποιεύμενα · άμφΐ 20 δέ σ.πόδφ τή έμή πείθομαι τοι. Ώς δέ b Αμύντης χρηί-
σας τούτων οίχώκεε, λέγει ό Αλέξανδρος προς τους Πέρ- σας· Γυναικών τούτων, ώ ξεΐνοι, πολλή έστι νμΐν ενπέτεια, και εί πάσησι βούλεοθε μίσγεσθαι και όκοΰη- σιών αντέων. τούτου μεν πέρι αυτοί άποσημανέετε · νϋν δέ, σχεδόν γαρ ήδη τής κοίτης ώρη προσέρχεται νμΐν και καλώς έχοντας νμέας όρέω μέθης, γυναίκας ταύτας, εί νμΐν φίλον έστί, απετε λούσασθαι, λονσαμένας δέ όπίσω προσδέκεσθε. εΐπας ταύτα, σννέπαινοι γαρ ήσαν οί Πέρσαι, γυναίκας μέν έξελθούσας άπέπεμπε ες τήν
И В . V. C A P . 18—22. 9 γυναικηιην, αυτός dì ο Αλέξανδρος ίβους τήβι γυναιξί αριθμόν άνδρας λειογενείους τη των γυναικών έβθήτι βκευάβας καί εγχειρίδια δούς παρήγε έβω, παράγων δε τούτους έλεγε rotto Πέρβηβι τάδε · Ώ Πέρβαι, οί'κατε πανδαιβίη τ ελέη ίβτ ιήβθαι· τά τε γαρ άλλα, оба εΐχο μεν, και προς τά οίά τε ήν έξευρόντας παρέχειν, πάντα υμΐν πάρεβτι, καί δή και τόδε το πάντων μέγιβτον, τάς τε έωυτών μητέρας καί τάς άδελφεάς έπιδαψιλευόμεθα
•υμΐν, ως παντελέως μάθητε τιμεόμενοιπρόςήμέωντών- πέρ έβτε άξιοι, προς dì καί βαβιλέϊ τώ πεμψαντι άπαγ- γείλητε, ώς άνήρ"Ελλην Μακεδόνων ύπαρχος ευ ύμέας έδέξατο καί τραπέξη καί κοίτη, ταύτα εί'πας 'Αλέξανδρος παρίξει Πέρβη ανδρί ανδρα Μακεδόνα ώς γυναίκα τω λόγω · οί dì, έπείτέ βφεων οίΠέρβαι ψαύειν έπειρέοντο, διεργάξοντο αυτούς.
Και ούτοι μίν τούτω τω μόρω διεφθάρηβαν, καί 21 αυτοί καί ή θεραπηίη αυτών εϊπετο γαρ δή βφι καί οχήματα καί θεράποντες καί ή π&βα πολλή παραβκευή · πάντα δή ταύτα άμα παβι έκείνυιβι ήφάνιβτο. μετά δε χρόνω ου πολλώ ύβτερον ξήτηβις τών ανδρών τούτων μεγάλη έκ τών Περβέων έγίνετο, καί βφεας Αλέξανδρος κατέλαβε βοφίη, χρήματά τε δούς πολλά και την έωυτού άδελφεήν, τη ούνομα ήν Γυγαίη • δούς dì ταύτα κατέ- λαβε ό Αλέξανδρος Βουβάρη ανδρί Πέρβη, τών διζημέ- νων τούς άπολομένους τώ βτρατηγώ. ό μέν νυν τών Περβέων τούτων θάνατος ούτω καταλαμφθείς έβιγήθη.
"Ελληνας δε είναι τούτους τούς από Περδίκκεω γεγονό- 22 τας, κατάπερ αυτοί λέγουβι, αυτός τε ούτω τυγχάνω έπιβτάμένος, καί δή και έν τοϊβι όπιβθε λόγοιβι άπο- δέξω, ώς είβί'Έλληνες, προς δε και οί τον έν'Ολυμπίη διέποντες αγώνα 'Ελλήνων ούτω έγνωβαν είναι. Αλε- ξάνδρου γάρ άεθλεύειν έλομένον καί καταβάντος έπ'
10 H E R 0 D 0 T I
αντο τούτο οί άντιΑΙευσόμενοι 'Ελλήνων έξεργόν μιν, φάμενοι ού βαρβάρων άγωνιστέων είναι τον αγώνα, αλλ' 'Ελλήνων. Αλέξανδρος δε έπειδή άπέδεξε, ως ε [η 'Αργεΐος, έκρέ&η τε είναι Έλλ.ην, και αγωνιζόμενος ΰτά- διον οννεξέπιπτε τω πρώτω. ταύτα μέν νυν οίίτω χη έγένετο.
23 Μεγάβαζος δε άγων τους Παίονας άπίχετο έπί τον Έλλήσποντον, έν&εϋτεν δε διαπεραιώνεις άπίχετο ές Σάρδις. άτε δί τειχέοντος ήδη 'Ιστιαίου τον Μιλησίον την παρά Ααρείον αίτήσας έτυχε δωρεήν aieVòv φυλα- κής της σχεδίης, έόντος δε τον χώρου τούτον παρα Στρυ- μόνα ποταμόν, τω ου νομό έστι Μυρκινος, μανών ο Μεγάβαζος το ποιενμενον έκ του Ιστιαίου, ως ήλνε τάχιστα ές τάς Σάρδις άγων τους Παίονας, έλεγε Ααρείω τάδε· *Sl βασιλεύ, κοΐόν τι χρήμα έποίησας, άνδρϊ "Ελ- ληνι δεινώ τε και σοφώ δούς έγκτήσασ%·αι πόλιν έν Θρηίκη, ίνα ί'δη τε ναυπηγήσιμός έστι άφθονος και πολ- λοί κωπέες και μέταλλα άργύρεα, όμιλος τε πολλός μεν
"Ελλην περιοικέει, πολλά ς δε βάρβαρος, οϊ προστάτεω έπιλαβόμενοι ποιήσουσι τούτο, το αν έκεΐνος έξηγέηται καΐ ήμέρης καΐ νυκτός ; σύ νυν τούτον τον άνδρα παύ- σον ταύτα ποιεύντα, ίνα μη οίκηίω πολέμω συνεχή ' τρόπω δε ήπίω μεταπεμψάμενος παύσον · έπεάν δί αυτόν περιλάβης, ποιέειν, οκως μηκέτι εκείνος ές "Ελληνας 24 άπίξεται. Ταύτα λέγων ό Μεγάβαζος εύπετέως έπειθε
Ααρείον, ώς εν προορέων τό μέλλον γίνεσύαι. μετά δε άγγελον πέμψας 6 ΑαρεΙος ές την Μνρκινον έλεγε τάδε ' 'Ιστιαίε, βασιλεύς Ααρεΐος τάδε λέγει" έγώ φροντίζων
ευρίσκω έμοί τε και τοίΰι έμοΐσι πρήγμασι ονδένα είναι αείι άνδρα εύνοέστερον, τούτο δε ού λόγοισι, αλλ' έρ- γοισι οίδα μανών, νύν ών, έπινοέω γαρ πρήγματα με- γάλα κατεργάσασναι, άπικνέο μοι πάντως, ίνα τοι αυτά
l i b . v. c a p . 22 — 27. 11 νπερθέωμαι. τούτοιαι τοίσι ίπεσι πιστεύσας ο Ιστιαίος, xal άμα μέγα ποιενμενος βασιλέος· σύμβουλος γενέσθαι, άπίκετο ες τάς Σάρδις. άπιχομένφ δέ οί έλεγε Ααρεΐος- τάδε' Ιστιαίε, έγώ σε μετεπεμψάμην τώνδε εΐνεχεν' έπείτε ταχιστα ένόστησα από Σκνθέων xal σύ μοι έγέ- νεο έξ οφθαλμών, ουδέν χω άλλο χρήμα ούτω έν βραχέΐ έπεζήτησα, ώς σέ ¿δείν τε καί ές λόγους μοι άπικέσθαι, έγνωκώς, ότι κτημάτων πάντων έστί τιμιώτατον άνήρ φίλος συνετός τε καί ευνοος, τά τοι έγώ καί αμφότερα συνειδώς έχω μαρτυρέειν ές πρήγματα τά έμά. νυν ων, εύ γάρ έποίησας άπικόμένος, τάδε τοι έγώ προτείνομαι * Μίλητον μεν έα και την νεόκτιστου έν Θρηίκη πόλιν, συ δέ μοι επόμενος ές Σούσα έχε τά περ αν έγώ έχω, έμός τε σύσσιτος έών και σύμβουλος. Ταύτα Ααρείος 25 εΐπας, και καταστήσας 'Αρταφέρνεα άδελφεόν έωυτού όμοπάτριον υπάρχον είναι Σαρδίων, άπήλαυνε ές Σούσα άμα αγόμενος Ίστιαΐον, 'Οτάνεα δε άποδέξας στρατηγού είναι των παραθαλασσίων ανδρών, τοϋ τον πατέρα Σι- σάμνην βασιλεύς Καμβύσης γενόμενου των βασιληίων δικαστέων, ότι έπι χρήμασι δίκην άδικου έδίκασε, οφά- ξας απέδειρε πάσαντήν άνθρωπηίην, σπαδίξας δέ αυτού to δέρμα ιμάντας εξ αυτού έταμε και ενέτεινε του θρό- νου, ές τον ΐξων έδίκαζε' έντανύσας δέ ο Καμβύσης άπέδεξε δικαστήν είναι άντι τού Σισάμυεω, τον άποκτ ε ί- νας απέδειρε, τον παιδα τού Σισάμνεω, έντειλάμενός οI μεμνήοθαι, έν τω χατίξων θρόνω δικάζει. Ούτος 26 ών ο Ότάνης, ό έγκατιζόμενος ές τούτον τον θρόνον, τότε διάδοχος γενόμενος Μεγαβάζω της στρατηγίης Βυ- ζαντίου ς τε εϊλέ καί Καλχηδονίους, εϊλε δέ "Αντανδρου την έν τη Τρωάδι γή, εϊλε δέ Ααμπώνιον, λαβών δέ παρά Λεσβίων νέας εϊλε Αήμνόν τε xal "Ιμβρον, άμφο- τέρας έτι τότε υπό Πελασγών, οίχεομένας. ΟΙ μεν δη 27
12 ΗΕϊΐου ο τ ι
Λήμνιοι καϊ έμαχέβαντο εν καΐ αμυνόμενοι ανά χρόνου έκακώθηβαν, τοΐβι δε περιεονβι αυτών οί Πέρβαι υπάρ- χον έπιβταβι Αυκάρητον τον Μαιανδρίου του βαβιλεϋ- βαντος Σάμου άδελφεόν. ούτος ο Λνκάρητος άρχων εν Λήμνω τελεντά. *** αίτίη δέ τούτον ήδε' πάντας ήνδραποδίζετο καϊ κατεβτρέφετο, τους μεν λιποβτρατίης έπϊ Σκνθας αίτιεύμενος, τους δέ βίνεσθαι τον Ααρείου βτρατόν τον από Σκυθέων οπίσω άποκομιζόμενον.
28 Ούτος μεν νυν τοσαντα έξεργάβατο στρατηγήσας, μετά δέ ου πολλόν χρόνον άνεβις κακών ήν, καϊ ήρχετο τό δεύτερον εκ Νάξου τε καϊ Μιλήτου "Ιωβι γίνεβθαι κακά. τοντο μεν γάρ ή Νάξος εύδαιμονίη τών νήσων προέφερε, τοντο δέ κατά τον αυτόν χρόνον ή Μίλητος αυτή τε έωυτής μάλιστα δή τότε άκμάβασα, καϊ δή καϊ τής'Ιωνίης ήν πρόσχημα, κατνπερθε δέ τούτων έπϊ δύο γενεάς ανδρών νονβήΰαβα ές τά μάλιστα στάσι, μέχρι ού μιν Πάριοι κατήρτισαν τούτους γάρ καταρτιΰτήρας έκ 29 πάντων 'Ελλήνων ε'ίλοντο οί Μιλήσιοι. Κατήλλαξαν δέ
σφεας ώδε οί Πάριοι' ώς άπίκοντο αυτών άνδρες οί άριστοι ές την Μίλητου 'ώρεον γάρ δή σφεας δεινώς οίκοφ&ορημένονς' ίφαβαν αυτών βούλεσθαι διεξελθεΐν την χώρην. ποιεϋντες δέ ταύτα καϊ διεξιόντες πάσαν την Μιλησίην, οκως τινά ΐδοιεν έν άνεστηκνίη τή χώρη αγρον εν έξεργασμένον, άπεγράφοντο τό οννομα τοϋ δεσπότεω τον άγρον. διεξελάσαντες δέ πάσαν τ-ήν χώρην καϊ σπανίους εύρόντες τούτους, ώς τάχιστα κατέβησαν ές τό άστυ, άλίην ποιησάμενοι άπέδεξαν τούτους μέν την πάλιν νέμειν, τών εύρον τους αγρούς ευ έξεργασμένους
'δοκέειν γάρ ίφαβαν καϊ τών δημοσίων ούτω δή σφεας έπιμελήσεσ&αι ώσπερ τών σφετέρων', τους δέ άλ.λους Μιλησίονς τους πρϊν στασιάζοντας τούτων έταξαν πεί- 30 θεσθαι. Πάριοι μέν νυν ούτω Μιλησίονς κατήρτισαν.
L I B . V. C A P . 27 — 31. I S τότε δε ¿κ τούτων των πολιών ώδε ήρχετο κακά γίνεβθαι
τή Ίωνίη. έκ Νάξου εφνγον άνδρες των παχέων ύπο τον δήμου, φυγόντες δε άπίκοντο ές ΜίλΤητον. της δε Μιλήτου ετύγχανε έπίτροπος έών Άριβταγόρης ό Μολ- παγόρεω, γαμβρός τε εάν και ανεψιός Ίβτιαίον τον Ανβαγόρεω, τον ό Δαρείος εν Σούβοιβι κατείχε, ό γαρ ΊατιαΙος τύραννος ην Μιλήτου, και ετύγχανε τούτον τον χρόνον έών έν Σούβοιβι, οτε of Νάξιοι ήλθον, ξεϊνοι πριν έόντες τω Ίβτιαίφ. άπικόμενοι δε οι Νάξιοι ές την Μίλητον έδέοντο τον Άριβταγόρεω, εί'κως αύτοΐβι παρά- βχοι δύναμίν τινα και κατέλθοιεν ές την έωντών. ό δε έπιλεξάμενος, ώς, ην δι' έωντοϋ κατέλθωβι ές την πά- λιν, άρξει της Νάξου, βκήψιν δέ ποιεύμενος την ξεινίην την Ίβτιαίον, τόνδε βφι τον λόγον προβέφερε · Αυτός μεν νμΐν ου φερέγγυος είμι δύναμιν τοβαύτην παρα- βχεΐν ώβτε κατάγειν άεκόντων τών την πάλιν έχόντων Ναξίων •' πυνθάνομαι γάρ όκτακιβχιλίην άβπίδα Να- ξίοιβι είναι καΐ πλοία μακρά πολλά · μηχανήβομαι δε παβαν βπονδήν ποιεύμενος' έπινοέω δέ τήδε. 'Αρτα- φέρνης μοι τυγχάνει έών φίλος, 6 δε Άρταφέρνης'Τβτά- βπεος μεν έβτι παις, Δαρείου δε τον βαβιλέος άδελφεός, τών δ' έπιθαλαββίων τών έν τή 'Αβίη άρχει πάντων, έχων βτρατιήν τε πολλήν καί πολλάς νέας. τούτον ων δοκέω τον άνδρα ποιήβειν τών αν χρηίξωμεν. Ταύτα άκούβαντες of Νάξιοι προβέθεβαν τώ Άριβταγόρη πρήβ- βειν τή δύναιτο άριβτα, καί νπίβχεβθαι δώρα έκέλενον καί δαπάνην τή βτρατιή, ώς αυτοί διαλύβοντες, έλπίδας πολλας έχοντες, όταν έπιφανέωβι ές την Νάξον, πάντα ποιήβειν τους Ναξίους τά αν αυτοί κελεύωβι, ως δε καί τους άλλους νηβιώτας· τών γάρ νήβων τούτων τών Κυκλάδων ουδεμία κω ην υπό Δαρείφ. Άπικόμενος δε 31 ο Άριβταγόρης ές τάς Σάρδις λέγει προς τον Άρταφέρ-
14 Η Ε Γ Ι Ο Λ Ο Τ Ι
νεα, ώς Νάξος εί'η νήσος μεγά&εί' μίν ου μεγάλη, άλλως δέ καλή τε καϊ αγαύη καΙ αγχού 'Ιωνίης, χρήματα δέ εν ι πολλά και άνδράποδα. Συ ων έπί ταύτην την χώρην στρατηλάτεε, κατάγων ¿ς αυτήν τους φυγάδας έξ αυ- τής. καί τοι ταύτα ποιήσαντι τούτο μέν έστι έτοιμα παρ' έμοϊ χρήματα μεγάλα πάρεξ των άναισιμωμάτων τ ή στρατιή (ταύτα μεν γαρ δίκαια ήμέας τους άγοντας παρ- έχειν), τούτο δε νήσους βασιλέΐ προσκτησεαι αυτήν τε Νάξον καί τάς εκ ταύτης ήρτημένας, Πάρον καί'Άνδρον καί αλλας τάςΚυκλάδας καλεομένας. ένύεύτεν δε ορβ,εό- μενος εύπετέως έπιύήσεαι Εύβοίη, νήσω μεγάλη τε καί εύδαίμονι, ουκ έλάσσονι Κύπρου καί κάρτα εύπετέϊ αί- ρεύήναι. άποχρέουσι δε εκατόν νέες ταύτας πάσας χειρώ- σασύαι. Ό δε όμείβετο αυτόν τοισίδε· Συ ές οίκον τον βασιλέος εξηγητής γίνεαι πρηγμάτων άγαύών, καί ταύτα ευ παραινέεις πάντα, πλην των νεών τού αρι- ύμου. αντί δέ εκατόν νεών διηκόσιαί τοι έτοιμοι έσονται άμα τω έαρι. δέει δέ τούτοισι καί αυτόν βασιλέα συν- 52 έπαινον γίνεσύαι. 'Ο μέν δη 'Αρισταγόρης ώς ταύτα
ήκονσε, περιχαρής έών απήιε ές Μίλητον, ο δέ 'Αρτα- φέρνης , ώς οί πέμψαντι ές Σούσα καί ΰπερ&έντι τά έκ τού 'Αρισταγόρεω λεγόμενα συνέπαινος καί αυτός Αα- ρεΐος έγένετο, παρεσκευάσατο μεν διηκοσίας τριήρεας, πολλόν δι κάρτα ομιλον Περσέων τε καί τών άλλων συμ- μάχων , στρατηγόν δε τούτων άπέδεξε Μεγαβάτην άν- δρα Πέρσην τών Άχαιμενιδέων, έ ω υ τ ο ύ τε καί Ααρείου άνεψιόν, τού Παυσανίης ό Κλεομβρότου Ααχεδαιμόνιος, ει δή άληύής γέ έστι ό λόγος, υστερώ χρόνω τούτων ήρμόσατο ύυγατέρα, έρωτα σχών της 'Ελλάδος τύραννος γενέσύαι. άποδέξας δε Μεγαβάτην στρατηγόν 'Αρταφέρ- νης απέστειλε τον στρατόν παρά τον 'Αρισταγόρην. Πα- ραλαβών δε ο Μεγαβάτης έκ τής Μιλήτου τόν τε 'Αρι-
L I Β. V. C A P . 31 — 34. 15 βταγόρην καί την Ίάδα στρατιήν καί τους Ναξίονς έπλωε πρόφασιν ¿π' 'Ελλησπόντου, έπείτε δε έγένετο έν Χίφ, έσχε τάς νέας ές Καύκασα, ως ένθεύτεν βορέη ¿νέμω ές την Νάξον διαβάλοι. καί ου γαρ έ'δεε τούτω τω στο λ ω Ναξίονς άπολέσθαι, πρήγμα τοιόνδε συνηνείχθη γενέ- σθαι· περιιόντος Μεγαβάτεω τάς έπι των νεών φύλα- κας επί νεός Μυνδίης έτυχε ουδείς φυλάσσων ό δέ δεινόν τι ποιησάμενος έκέλευσε τους δορυφόρους έξεν- ρόντας τον άρχοντα ταύτης της νεός, τω ούνομα ήν Σκύλαξ, τούτον δήσαι δια θαλάμίης διελόντας της νεός κατά τούτο, έξω μέν κεφαλήν ποιεύντας, έσω δε το σώμα. δεθέντος δε τού Σκύλακος εξαγγέλλει τις τώ Αρισταγόρη, ότι τον ξεΐνόν ο[ τον Μύνδιον Μεγαβά- της δήσας λυμαίνοιτο. ο δ' έλθών παραιτέετο τον Πέρ- σην, τυγχάνων δέ ούδενος τών έδέετο αυτός έλθών έλυσε, πνθόμενος δέ κάρτα δεινόν έποιήοατο ο Μεγα- βάτης, καί έσπέρχετο τώ 'Αρισταγόρη. b δέ εϊπε · ΣοΙ δέ και τούτοιΟι τοΐσι πρήγμασι τί έατι ; ου σε απέστειλε Αρταφέρνης έμέο πείθεσθαι και πλώειν τή αν έγώ κε- λεύω; τί πολλά πρήσσεις; Ταύτα είπε'Αρισταγόρης. ό δέ θυμωθεις τούτοισι, ώς νύξ έγένετο, έπεμπε ές Νάξον πλοίω άνδρας φράσοντας τοΐσι Ναξίοισι πάντα τά παρ- εόντα σφι πρήγματα. Οι γαρ ων Νάξιοι ουδέν πάντως 34 προσεδέκοντο έπΙ σφέας τον στ όλον τούτον όρμήσεσθαι.
έπε ι μέντοι έπύθοντο, αντίκα μέν έσηνείκαντο τά έκ τών αγρών ές τυ τείχος, παρεσκευάσαντο δέ ώς πολιορ- κησόμενοι, και σΐτα καί ποτά κατά τάχος έσάξαντο. Και * οντοι μέν παρεσκευάδατο ώς παρεσομένον σφι πολέμου, οί δ' έπεί τε διέβαλον έκ της Χίου τάς νέας ές την Νάξον, προς πεφραγμένονς προσεφέροντο καί έπολιόρκεον μή- νας τέσσερας. ώς δέ τά τε έχοντες ^¡λθον χρήματα οί Πέρσαι, ταύτα καταδεδαπάνητό σφι, καί αύτω τώ 'Αρι-
16 Η Ε Ι Ι Ο Ό Ο Τ Ι
σταγόρη προσαναισίμωτο πολλά, τον πλεύνός τε έδέετο ή πολιορκίη, ένθαύτα τείχεα τοϊβι φυγάσι των Ν αξίων οίκοδομήσαντες απαλ.λάσσοντο ες την ήπειρον, κακώς 35 πρήσσοντες. 'Αρισταγόρης δε ουκ είχε την νπόσχεΰιν
τώ'Αρταφέρνεΐ εκτελέσαι" άμα δε έπίεζέ μιν ή δαπάνη της βτρατιής άπαιτεομένη, αρρώδεε' τε τον στρατού πρή- ξαντος κακώς και Μεγαβάτη διαβεβλημένος, εδόκεέ τε την βαΰιληίην της Μιλήτου άπαιρεθήσεσθαι. άρρωδέων
δε τούτων έκαστα έβονλεύετο άπόστασιν συνέπιπτε γαρ καΐ τον έστιγμένον τήν κεφαλήν άπΐχθαι έκ Σούσων παρ' 'Ιστιαίου, σημαίνοντα απίστασθαι 'Αρισταγόρη άπό βασιλέος. ο γαρ Ιστιαίος βουλωμένος τω 'Αρισταγόρη σημήναι άποστήναι άλλως μεν ουδαμώς είχε άσφαλέως σημήναι ώστε φυλασσομένων τών οδών, ο δ ε τ ώ ν δού- λων τον πιστότατου άποξνρήσας τήν κεφαλήν έστιξε καΙ αν έμεινε άναφύναι τάς τρίχας, ώς δέ άνέφνσαν τά- χιστα, απ έπεμπε ές Μίλητου έντειλάμενος αντω άλλο μεν ουδέν, έπεάν δέ άπίκηται ές Μίλητου, κελεύειν 'Αρισταγόρην ξυρήσαντά μιν τάς τρίχας κατιδέσθαι ές τήν κεφαλήν τά δέ στίγματα ¿σήμαινε, ώς και πρότε- ρου μοι εΐρηται, άπόστασιν. ταύτα δέ ο'Ιστιαίος έποίεε συμφορήν ποιεύμενος μεγάλην τήν έωυτού κατοχή ν την έν Σούσοισι · άποβτάσιος ών γινομένης πόλλάς είχε ελ- πίδας μετήσεσθαι έπϊ θάλασσαν, μή δέ νεώτερου τι ποι- ενβης της Μιλήτου όύδαμά ές αυτήν ήξειν έτι έλογίζετο.
36 Ιστιαίος μέν νυν ταύτα διανοεύμενος άπέπεμπε τον άγγελον, 'Αρισταγόρη δέ συνέπιπτε τού αυτού χρό- νου πάντα ταύτα συνελθόντα. έβονλεύετο ών μετά τών στασιωτέων, έκφήνας τήν τε έωυτού γνώμην καϊ τα παρά τού 'Ιστιαίου άπιγμένα. οι μεν δή άλλοι πάντες γνώμην κατά τώυτό έξεφέροντο, κελεύοντες απίστα- σθαι, Εκαταίος δέ δ λογοποιός πρώτα μέν ουκ έα πόλε -
l i b . v . c a p . 27 — 31. IS μον βαΰΐλόΐ των ΙΙεροόων άναιρέεΰθαι, καταλόγων τά τε έθνεα πάντα, των ήρχε Δαρείος, και την δύγαμιν αυτού, έπείτε δε ουκ έπειθε, δεύτερα ΰννεβούλενε ποιέειν, ο κ ως νανκρατέες της θαλάΰΰης έβονται. άλλως μεν νυν ουδαμώς έφη λόγων ένοράν έΰόμενον rorro ' έπίΰταΰθαι γαρ την δνναμιν την Μιληβίων έονΰαν άΰθενέα', εΐ δε τα χρήματα καταιρεθείη τά έκ τοϋ ίροϋ τον εν Βραγχίδηΰι, r à Κροΐβος 6 Ανδός άνέθηκε, πολ- λά ς είχε έλπίδας έπικρατήΰειν της θαλάΰΰης, και ούτω αυτούς τε έξειν χρήμαΰι χράβθαι και τους πολεμίους ου Ονλήΰειν αυτά. τά δε χρήματα ην ταύτα μεγάλα, ώς δεδήλωταί μοι εν τώ πρώτω τών λόγων, αύτη μεν δη ουκ ένίκα ή γνώμη, έδόκεε δε δμως άπίβταΰθαι, ένα τε αυτών πλώΰαντα ές Μνούντα ές το βτρατόπεδον το από της Νάξου απελθόν, εάν ένθαϋτα, βνλλαμβάνειν πει- ράΰθαι τους έπϊ τών νεών έπιπλώοντας ΰτρατηγούς.
Άποπεμφθέντος δε Ίητραγόρεω κατ αυτά τούτο και ΰνλ- 3, λαβόντος δόλω Όλίατον Ίβανώλιος Μνλαΰέα καϊ Ίΰτι- αΐον Τύμνεω Τερμερεα και Κώην Έρξάνδρον, τώ Δα- ρείος Μντιλήνην έδωρήΰάτο, και Άριΰταγόρην Ήρα- κλείδεω Κνμαΐον και άλλους ΰυχνονς, ούτω δή έκ τού έμφανέος Ь Άριΰταγόρης άπεΰτήκεε, πάν επί Δαρείφ μηχανεόμενος. Και πρώτα μεν λόγω μετείς την τυραν- νίδα ίοονομίην έπόίεε τη Μιλήτω, ώς αν ¿κόντες αν τώ οι Μιλήΰιοι ΰυναπιΰταίατο, μετά δε και έν τη άλλη 'Ιω- νίη τώντυ τούτο εποίεε, τους μεν έξελαννων τών τυ- ράννων, τους δ ' έλαβε τυράννους άπο τών νεών τών ΰνμπλωΰαΰέων έπϊ Νάξο ν, τούτους δί φίλα βονλόμενος ποιόεΰθαι τήβι πόλιΰι έξεδίδον, άλλον ες άλλην πάλιν παραδιδούς, όθεν εΐη έκαΰτος. Κώην μέν νυν Μντι- 38 ληναΐοι έπείτε τάχιβτα παρέλαβον, έξαγαγόντες κατέ- λευσαν, Κυμαΐοι δε τον б φ έτερον αυτών άπήκαν ώς
h e r o d . I I . 2
18 Η Ε Ι Ι Ο Ό Ο Τ Ι
ίΙ και άλλοι οί πλευνες άπίεσαν. τυράννων μέν νυν κατάπαυσις έγένετο ανά τάς πόλις, 'Αριαταγόρης δέ ό Μιλήσιος ώς τους τυράννους κατ έπαυσε, στρατηγούς έν εκάστη των πολιών κελεύσας εκάστους καταστήσαι,
• δεύτερα αυτός ές Αακεδαίμονα τριήρεϊ απόστολος έγέ- νετο · ίδεε γάρ δή συμμαχίης τινός οί μεγάλης έξευ- ρεϋηναι.
39 Της δε Σπάρτης Άναξανδρίδης μεν ο Λέοντος ούκ- έτι περιεών έβασέλευε, αλλά έτετελευτήκεε, Κλεομέ- νης δε ό 'Λναξανδρίδεω είχε την βασιληίην, ου κατ' άν- δραναύίην σχών αλλ' κατά γένος. 'Αναξανδρίδη γάρ έχοντι γυναίκα άδελφεής εωυτού ύυγατέρα καΐ έούσης ταύτης οί κατα&υμίης παίδες ουκ έγίνοντο. τούτου δί τοιούτου έόντος οί έφοροι είπαν έπικαλεσάμενοι αυτόν' ЕС το ι σύ γε σεωυτρύ μη π ρ ο ο ρ α ς , αλλ' ήμΐν τούτό έστι ου περιοστέου, γένος το Ευρνσύένεος γενέσύαι έξίτη- λον. σύ νυν την μίν έχεις γυναίκα, έπείτε τοι ου τίκτει, έξεο, άλλην δε ψήμον · και ποιέων ταύτα Σπαρτιήτησι άδήσεις. 'Ο. δ' άμείβετο φάς τούτων ουδέτερα ποιήσειν, έκείνους τε ου καλώς συμβουλεύειν παραιηέον.τας, την έχει γυναίκα, έούσαν αναμάρτητον εωυτώ, ταύτην άπ- 40 έντα άλλην έσαγαγέσύαι, ουδέ σφι πείσεσύαι. Προς
ταύτα οί έφοροι καϊ οί γέροντες βουλεροάμ,ψοι προ ί- έφερον 'Αναξανδρίδη τάδε · 'Επεϊ τοίνυν περιεχόμενου σε 'ορέομεν της. έχεις γυναικός, σρ δϊ ταύτα πρίεε, καϊ μη αντίβαινε τούτοισι, 'ίνα μή τι άλλοΐον περί σεϋ Σπαρτιήται βρυλεύσωντ.αι. <γυναικρς μίν της έχεις ού προσδεόμ,ε&ά σευ της έξέσιος, σύ δε ταύτη τε πάντα, όσα νύν παρέχεις, πάρεχε, και άλλην πρός^ ταύτη έσά γαγε γυναίκα, τεκνοποιόν. ταντά κη λεγόντων.συνεχω- ρησε 6 'Αναξανδρίδης, μετά δϊ γυναίκας έχων δύο διξας 41 ίστίας οΐκεε, ποιέων ουδαμώς Σπαρτιητικά. Χρόνου
11 Β. V. Ο Α Ρ. 38 — 43. 19 δε ού πολλού διελθόντος. ή έσύστερον επελθούσα γυνή τίκτει τον δή Κλεομένεα τούτον, και αύτη τε ε'πεδρον βασιλέα Σπαρτιήτησι άπέφαινε, και ή πρότερη γυνή τον πρότερον χρόνον άτοκος έούσα τότε κως έκύησε, συν- τυχίη ταύτη χρησαμένη. έχονσαν δε αυτήν αληθέΐ λόγω οί της έπελθούσης γυναικός οίκήιοι πυθόμενοι ώχλεον, φάμενοι αυτήν κομπέειν άλλως βουλομένην νποβαλέ- σθαι. δεινά δέ ποιεύντων αυτών, τού χρόνου συντέμ- νοντος, υπ' άπιστίης οί έφοροι τίκτουσαν την γυναίκα περμξόμενοι ¿φύλαξαν, ή δέ ως έτεκε Αωριέα, ίθέως ί'σχει Αεωνίδην, καϊ μετά τούτον ίθέως ΐσχει Κλερμβρο- τον • οί δέ καϊ διδύμους λέγουσι Κλεόμβροτόν τε και Αεωνίδην γενέσθαι, ή δέ Κλεομένεα τεκούσα καϊ τό δεύτερον έπελθούαα γυνή,, έούσα θυγάτηρ Πρινητάδεω τού Αημαρμένου, ούκέτι έτικτε τό δεύτερον. Ό μεν δή 42 Κλεομένης, ως λέγεται, ην τε ού φρενήρης ακρομανής τε, 6 δέ Αωριεύς ήν τών ήλίκων. πάντων πρώτος, ευ τε·.
ήπίστατο κατ' άνδ^αγαθίηΐ!. αυτός βχήσων τήη βασι- ληίτην. ώστε ων ούτω φρονέων , έπειδή ο τε 'Αναξανβρί- δης απέθανε καϊ οί Λακεδαιμόνιοι χρεόμενοι τω νόμω έστήσαντο βασιλέα τον. πρεσβύτατον Κλεομένεα, ό Αω- ριεύς δεινόν τε ποιεύμενος. καϊ ουκ άξιων υπρ Κλεομέ- νεος βασιλευεσθαι, αίτήσας ληόν Σπαρτιήτας ήγε ές άποικίην, ούτε τω έν Αελφοΐβι χρηστηρίω.χρησάμενος, ές ήντινα γήν κτίσων'ΐη, ούτε ποιήσας ουδέν, τών νομι- ξομένων. οϊα δέ βαρέως φέρων., άπίει ές την Αιβνην τά πλοία · κατηγέρντρ δέ οί άνδρες Θηραΐρι. άπικόμενος δ' ές Κίνυπα οί'κισε χώρο,η. καλλιστον τών Αιβύων παρα ποταμόν. έξελαθεϊς δέ ένθεύτεν τρίτω έτεΐ υπό Μακέων τε Αιβύων καϊ Καρχηδονίων άπίκετο ές Πελοπόν,νησον.
Ένθαϋτα δέοί'Αντ ιχάρης αν ή ρ Έλεώνιος συνεβονλενσε 43 έκ τών Λαΐον χρησμών Ήράκλειαν την έν Σικελίη κτί-
• 2 *
20 Η Ε Ι Ι Ο Ό Ο Τ Ι
ξειν, φας τήν'Έρυκος χώρην πάσαν είναιΉρακλειδέων αν τον Ήρακλέος κτηοαμένου. ό δε άκούοας ταύτα ες Αελφονς οί'χετο χρηαόμενος τω χρηστηρίφ, εί αίρέει έπ' __ ην στέλλεται χώρην· ή δε Πνθίη οίχρά αίρήσειν. παρα-
λαβών δε ό Αωριενς τον στόλον, τον καΐ ές Αιβύην 44 ηγε, έκομίζετο παρά την Ίταλίην. Τον χρόνον δέ τού-
τον, ώς λέγονσι Σνβαρίται, σφέας τε αυτούς και Τήλυν τον εωυτών βασιλέα έπϊ Κρότωνα μέλλειν στρατεύεσθαι, τους δέ Κροτωνιήτας περιδεέας γενομένους δεηθήναι Αωριέος Οφίσι τιμωρήσαι και τυχεΐν δεηθέντας • σνοτρα- τεύεσθαί τε δή έπι Σύβαριν Αωριέα και σννελεΐν την Σύβαριν. ταύτα μέν νυν Σνβαρίται λέγονσι ποιήσαι Αωριέα τε και τους μετ' αυτού, Κροτωνιήται δέ ούδένα αφίσι φαΟι ξεΐνον προσεπιλαβέοθαι τού προς Σνβαρίτας πολέμου, εί μή Καλλίην των 'ίαμιδέων μάντιν 'Ηλεΐον μοϋνον, και τούτον τρόπω τοιώδε · παρά Τήλυος τούΣν- βαριτέων τυράννου όποδράντα άπικέσθαι παρά σφέας έπείτέ οι τά ίρά ού προεχώρεε χρηστά θυομένω έπϊ 45 Κρότωνα, ταύτα δ' αν οντοι λέγονσι. Μαρτύρια δέ
τούτων έκάτεροι άποδεικνϋσι τάδε, Σνβαρίται μέν τέμε- νος τε καΐ νηόν έόντα παρά τον ξηρόν Κράθιν, τον [δρύσασθαι αυνελόντα την πάλιν Αωριέα λέγονσι 'Αθη- ναίη έπωνύμω Κραθίη, τούτο δέ αυτού Αωριέος τον θάνατον μαρτύρων μέγιστου ποιεύνται, ότι παρά τά μεμαντενμένα ποιέων διεφθάρη · εί γάρ δή μή παρ- έπρηξε μηδέν, έπ' δ δέ έστάλη έποίεε, εϊλε αν την Έρν- χίνην χώρην χαϊ ελών κατέσχε, ονδ' αν αυτός τε και ή στρατιη διεφθάρη. οι δ' αύ Κροτωνιήται άποδεικνύσι Καλλίη μέν τω 'Ηλείω έξαίρετα έν γή τή Κροτωνιήτιδι πολλά δοθέντα, τά και ές έμέ έτι ένέμοντο οι Καλλίεω απόγονοι, Αωριέΐ δέ καΐ τοΐαι Αωριέος άπογόνοιαι ου- δέν. καίτοι εί συνεπελάβετό γε τον Συβαριτικού πολέ-
L I B . V. C A P . 27 — 31. IS uov Δωριεύς, δοθηναι αν of πολλαπλήβια ή Καλλίη.
ταύτα μεν νυν έχάτεροι αυτών μαρτύρια αποφαίνονται καΐ πάρεϋτι, όκοτέροιΰί τις πείθεται αυτών, τούτοιΰι προΰχωρέειν. Σννέπλωον δε Δωριέΐ καϊ άλλοι βυγκτί- 46 βται Σπαρτιητεων, Θεϋβαλός καϊ Παραιβάτης καϊ Κε- λέης καϊ Εύρυλε'ων, οϊ ¿πείτε άπίκοντο παντι ΰτόλω ές την Σικελίην, άπέθανον μάχη έβΰωθέντες υπό τε Φοι- νίκων καϊ 'Εγεβταίων · μοϋνος δέ γε Ευρυλέων των βνγ- κτιβτεων περιεγένετο τούτου τοϋ πάθεος. ΰυλλαβων δε ούτος της βτρατιής τους περιγενομένους έΰχε Μινώην την Σελινουβίων άποικίην, καϊ βυνηλευθέρου Σελινον- βίους τοϋ μουνάρχου ΊΊειθαγόρεω. μετά δέ, ως τούτον κατεΐλε, αύτός τυραννίδι έπεχείρηβε Σελινούντος, καϊ έμουνάρχηβε χρόνον επ' ολίγον · οί γάρ μιν Σελινούβιοι έπαναΰτάντες άπέκτειναν καταφνγόντα έπϊ Διός αγο- ραίου βωμόν. Συνεΰπετο δε Δωριε'ΐ καϊ ΰυναπέθανε 47 Φίλιππος ό Βουτακίδεω Κροτωνιήτης άνήρ, ος άρμο- βάμένος Τήλυος τοϋ Συβαρίτεω θυγατέρα έφυγε έκ · Κρότωνας, ψευβθεϊς δέ τοϋ γάμου οί'χετο πλώων ές Κυ- ρήνην, έκ ταύτης δε όρμεόμενος βυνέβπετο οίκηίη τε τριήρεΐ καϊ οίκηίη ανδρών δαπάνη, έών τε 'Ολυμπιονί- κης καϊ κάλλιβτος 'Ελλήνων τών κατ' εωυτόν. διά δέ τό εωυτοϋ κάλλος ήνείκατο παρά 'Εγεΰταίων τά ουδείς άλλος· έπϊ γάρ τοϋ τάφου αυτού ήρώιον ίδρυβάμενοι θνΰίηΰι αυτόν ίλάβκονται. Δωριενς μέν νυν τρόπω 48 τοιούτφ έτελευτηβε' εί δέ ήνέβχετο βαβιλευόμενος υπό Κλεομένεος καϊ κατέμενε έν Σπάρτη, έβαΰίλευε αν Λα- κεδαίμονος ' ον γάρ τινα πολλόν χρόνον τ|ρξε ό Κλεο- μένης , αλλ' απέθανε άπαις, θυγατέρα μούνην λιπών, τη ούνομα ην Γοργώ.
Άπικνέεται δ' ών ο 'Λριβταγόρης b Μιλήτου τύραν- 49 νός ές την Σπάρτη ν Κλε ομένεος έχοντος την αρχήν, τω
22 Η Ε II Ο ϋ Ο Τ 1
δη ές -λόγους ήιε, ώς Λακεδαιμόνιοι λέγουβι, έχων χάλ- κεον πίνακα, έν τώ γης άπάβης περίοδος ένετέτμητο και θάλαααά τε πάσα και ποταμοί πάντες, άπικνεόμενος δε ές λόγους ό 'Αρισταγόρης έλεγε προς αυτόν τά'δε · Κλεό- μενες, σπουδή ν μέν την έμήν μή θωμ'άση'ς 'της ενθαύτα άπίξιος • τα γαρ χατήχϋντά έδτι τοιαύτα · Ιώνων παΐδας
δούλους είναι άντ' ελευθέρων όνειδος χαί'άλγος μέγι- στου μεν άνϊόΐαι ήμίν, έτι δε των λοιπών υμϊν, ό'σφ προέστ'άτε της 'Ελλάδος, νυν 'ων προς θεών τών Έλλη- νίων ρύσάαθε'Ίωνάς έχ 'δόυλοσύνής, άνδρας ομαίμονας.
εύπέτέως 'δέ νμίν ταύτα οία τέ 'χωρέειν έατί" ο'ΰτε γαρ οίβάρβάροι άλχιμοί είσι, νμέΐς τε τά ές τον πόλεμου ές τά μέγιστα ανήκετε αρετής πέρι. ή τ ε μάχη αυτών έότί τοίήδε, τόξα και αιχμή βραχέα, ανάξυ'ρίδάς δε 'έχοντες έρχονται ές τάς μάχας και κυρβάσίας επί τήοι κεφαλήσι · 'όυτω έυπέτε'ες 'χείρ'ώθήναι είσί, έδτι δέ καϊ αγαθά τοϊσι
την ηπείρου έκείνήν 'νεμδμένοισι 'όσα ουδέ τόΐσι σύν- άπάσι αλλοΐσι, αϊτό χρυσού άρξαμένοι'σι, άργυρος χαί χαλκός καϊ έσθής ποικίλη χαί νποζύγιά τε και άνδρά- ποδα τά θυ'μώ 'βουλόμενΟι αυτοί αν έχοιτε. κατοικέα'ται δέ άλλήλ'ών έχόμενοι ώς εγώ φράσω. Ίώνών μεν τών'δε οϊδε Αυδοί-, δίχέοντές 'τέ χώρήν άγ'αθήν και πολυαργυ- -ρ'ώτάτοϊ έόντές (δ'εικνύς δέ έλεγε'ταντά ές της γης την
περίϋ'δό'ν-, 'την έφέρετ'ο έν 'τω πινάκι ίντετμημένην), Αυ- δ'ώύ δέ, έφη λέγων "ό ·Αβισταγόρή'ς, οϊδε ίχόνται Φρυγες οί προς την η ώ , "πολύπροβάτώτατοί τε 'έονΐές απάντων τών εγώ оШа καϊ πολυκαρπότατοι. Φρνγών δέ έχονται Καππάδόκαι, τους ημείς Συρίούς χ'αλέομεν τούτοίσι δέ πρόσόυρόι Κίλιχες, χατήχοντες επί θάλασσαν τήνδε, έν τή ήδε Κύπρος νήσος χέεται· οϊ πεντακόσια τάλαντα βασιλέΐτόν έπέτεον φόρονέπίτελεουσι. Κιλϊκών δέ τώνδε έχονται'Αρμένιοι οϊδε, καϊ ούτοι έόντες πολυπρόβατοι,
L I B . V. C A P . 27 — 31. IS 'Αρμενίων δε Ματιηνοί χώρην τήνδε έχοντες. έχεται δε τούτων γή ή δ ε Κισσίη, εν τή δή παρά ποταμόν τόνδε Χοάαπην κείμενα έοτι τά Σούσα ταύτα, έν%α βασιλεύς τε μέγας δίαιταν ποιέεται, και των χρημάτων οι ϋ-ησαυ- ροί έν&αύτά είβι · έλόντες δε ταύτην την πάλιν &αρ- σέοντες ήδη τω Αιί πλούτου πέρι ερίζετε, αλλά περί μεν χάρης άρα ου πολλής ούδε ούτω χρηστής και οϋρων σμικρών 'χρεών ¿στι ύμέας μάχας αναβάλλεσ&αι προς τε Μέσσηνίούς έόντάς Ισοπαλίας, και 'Αρκάδας τε και 'Αρ- γείους, τόΐσϊ οϋτ'ε χρυσού έχόμενόν έστι ούδεν ούτε αργύρους των πέρι και τινα ένάγει προ&ύμίή μαχόμε- νου άπούνήσκειν · παρέχον δί τής Άσίης πόσης άρχειν εύπετέώς, άλλο τι αίρήσεσ&ε; 'Αρισταγόρής μεν ταύτα έλεξε, Κλεομένης δε άμείβετο τοισίδε · Ώ ξεινε Μιλή- στε , αναβάλλομαι rot 'ές τ'ρίτήν ήμέρήν υπόκρινέεσ&αι.
Τότε μέν ές τοάόύτό ήλάσαν, έπεϊτ'ε δέ ή κύρίή ήμέρη 50 έγένετο τής υπόκρίόιος και ήλ&ον ές το συγκείμενου, εΐ'ρετό δ Κλεομένης τον 'Αρισταγόρην, δκόσων ήμερέ'ων από θαλάσσης τής 'ϊώνών οδός εΐή παρά βασιλέα, δ δε 'Αρισταγόρης τ άλλα έων σοφός καϊ δίαβάλλων έκεϊνόν ευ έν τούτω έ&φάλη · χρεών γάρ μιν μη λέγειν το έόν, βουλόμενόν γε Σπαρτιήτας έξάγαγεΐν ές την 'Ασίην, λέ- γει δ' ων τριών μηνών φας είναι την άνοδον. δ δε ύπαρπάσας τον έπίλοιπον λόγου, τον δ Ά'ρισταγόρης
ωρμητο λέγειν περί τής δδόϋ, είπε · '£1 ξεΐνέ Μίλήδιέ, απαλλάσσεο εκ Σπάρτης προ δύντος ηλίου · όύδένά γάρ λόγον εύεπέα Aeyii's Αάκεδαιμονέόισι^ έ&ελών σφέας άπο
&αλαόσης τριών μηνών δδόν αγαγεΐν. δ μϊν δή Κλεο- 51 μένης ταύτα εί'πας ήίε ές τά όίκία, δ δί 'Αρΐσταγόρής λαβών ίκετηρίην ήιε ές τοϋ Κλεομένεος, έσελ&ών δε έσω άτε ίκετεύων έπακόϋσάι ¿κέλευε τον Κλεόμέ'νεά, άποπέμψαντα τό παιδιού • ποοσεστήκεε γάρ δή τω Κλεο-
