Aur. Corn. Celsi De medicina libri octo ...

A . C O E N ; C E I ^ S V S .

K K I C O N I B t T S A 8AMT1UCO J W I T I N

A U R . C O R N .

(Q

D E

L I B R I O C T O

JOANNIS CAESARII , ROBERTI GONSTANTINIj JOSEPMI SCALIGERI, ISAACI CASAUBONI⁵

OANNIS BAPTISTAE MORGAGNL

a. . c l o c i s P a r a i i e i i s⁹ Qim & ifrfcfco

T E J. A T B A L M E L O V E E N ,

M . D . E T P R O F E S S O R I S .

Accednnt J . R H o D 1 1 vita C . C E L S I, Fm-k LeStiones cx trihm antiquis editionibm, itemque Loci aiiquot

$0$? H I P P O C ? A T15 E T C E l S11 A B

H E

0 S

E

H I I I f

Trcc^uAAnAoig conciimati.

E d i t i o S e c u n d a a c c u r a t e r e v i f a .

B A S I L E A E , A » w ' » J O H . R . U D O X X T H I J R

M D C C X L V I . I L

E J S E I f g

c

L E C T O R 1

• T Y P O G R A P H U S

S A L U T E M , •

A

Sefquitertium jam faeculum interceffit, ex quo primum Florentiae editus certatim Itaiiae, Galliae, Germaniaeque utriulque prelis exce- ptus, repetitufque fuit. Djgriiis itaque nobis

vifuseft, qui p o i t e d i t i o n e mQ P O R I N I A N A M , duobus jam paene faeculis interje&is, .iteruni in hac urbe typis noftris ederetur. Coufti- tueramus primum litterati cujufdam V i r i , Celfique in primis ftudioii animadverfiones a multis annis elucubratas adjicere. Verum cum is longiorem diem ad eam rem depofce- ret, fatis habuimus in praefentia editionem noviffimam C E L S I & emeiidatiflimam, ac brevioribus, quotquot exftant, eruditorum.

virorum Scholiis locupletatam , quam Vic induftrius J O H . A R N . L A N G E R A K duobus abhinc annis L U G D U N I B A T A V O R U M ex-

* % hibuit,

p R A J E F A T I O . hibuit, prelis noftris fubjicere. In qua quu

"dem curanda quid nitore chartae typorum, quae dm>i^ vero in corrcctione operis cn»

ftodita fit , perlegendo , volvendoque eo comperies. Habes certe editioncm C K I . S I pretio modico, quam nulli lecuudam itatues;

Valei'

"Bajileae x 111. C a k i t t l . Afftih j i D C C X I , V I I I .

PRAE-

P R A E F A T 1 O

J O H . A R N O L I H L A N G E R A K .

L E C T O R I S A L U T K M .

X ifiu) tvihimin fiJ nuv.vn Crlfi eJithu neut aJieei i, Jefuiente , ./«/ limam ei tljhiheret , homhte erttJita , i,l miht ne- jttitii thtiim effe intelkxi , ut eiar.nmnt virnrum >/<»/.« , tiit.iram rantuns <y/n*yr fleJcrat Ahnehvcenitn, Jatn tanJem inttgr.t* in <*,//- titiiit' tnea e\hiberem. AY./«.* tJ ftnr r,Uiane a nte faHum ejfe Jlitn. lYm enim <•/? , ,pm,l htte&xi,

ntiu amfJins eJitimtem emmtu»Jum' J>>rmar Jejt.lr- rari, (tjitantm aipia paenc ahtt»,h»M) jeJ m.ra- rcin aliijttanto , c-f iuatlenthmn , imjttr hrirtt- Ihvn rehtts , </«.«• )*;•.•• expftmtJittn Jhr a.l cmenJanJnm $m-'i>»rnt t,mt maie a ithrariij aeee- ftttii¹. prrtiuere vhirantnr. //.».; i.Jtttr mtnt-e J».tu-

tiii Caefarii, fraejhvtti eruJtfimte viri, i\^hrrti Coitjhvttini , </».»» ««•»*«• flv.res jheJtareJnue Ceiji tnaeula.t abjierfit, annat,ui»nes htte rttvaeavi mntm, Qiiiirnm ijniJem eJtttimri , fattearunt tnaittbui tri- t.ts, ftnn Jitt Jhtjira ,}tt.iejtvijfhn , tar.Jem r.i, c//, humanihtte earum ntthi ttjum inJulJit Vtr eximim, Abrahamus Cronovius. .AY*?* iJ r.nhi ftmm, rcr »/<• '*/'£•)•,!, I/?m»« /»/ Dtttvnviri Ceija ua-

•varnnt, juJietuut feram, Tantttm Jkam , ('"'/- Jhvttiitttni nmtnuHas Caejarii tmtas , »«.'Ar ?/f/f«

tneuthme JaJa , tctUnn vtrf>ts iit itnnahtthim jitat tramjiij/jfe. QimJ ⁽/«« n»*»«»<i iiA ro fa:imn fit, eqinJem nnn Jtxeivn. (Jtum.juam fein , hamiutm jaut ab afiis in atrum jhv-i.iriursm: injtmu effe re~

* 3 fatmn,

p R A J E F A T I O . hibuit, prelis noftris fubjicere. In qua quu

"dem curanda quid nitore chartae typorum, quae dm>i^ vero in corrcctione operis cn»

ftodita fit , perlegendo , volvendoque eo comperies. Habes certe editioncm C K I . S I pretio modico, quam nulli lecuudam itatues;

Valei'

"Bajileae x 111. C a k i t t l . Afftih j i D C C X I , V I I I .

PRAE-

P R A E F A T 1 O

J O H . A R N O L I H L A N G E R A K .

L E C T O R I S A L U T K M .

X ifiu) tvihimin fiJ nuv.vn Crlfi eJithu neut aJieei i, Jefuiente , ./«/ limam ei tljhiheret , homhte erttJita , i,l miht ne- jttitii thtiim effe intelkxi , ut eiar.nmnt virnrum >/<»/.« , tiit.iram rantuns <y/n*yr fleJcrat Ahnehvcenitn, Jatn tanJem inttgr.t* in <*,//- titiiit' tnea e\hiberem. AY./«.* tJ ftnr r,Uiane a nte faHum ejfe Jlitn. lYm enim <•/? , ,pm,l htte&xi,

ntiu amfJins eJitimtem emmtu»Jum' J>>rmar Jejt.lr- rari, (tjitantm aipia paenc ahtt»,h»M) jeJ m.ra- rcin aliijttanto , c-f iuatlenthmn , imjttr hrirtt- Ihvn rehtts , </«.«• )*;•.•• expftmtJittn Jhr a.l cmenJanJnm $m-'i>»rnt t,mt maie a ithrariij aeee- ftttii¹. prrtiuere vhirantnr. //.».; i.Jtttr mtnt-e J».tu-

tiii Caefarii, fraejhvtti eruJtfimte viri, i\^hrrti Coitjhvttini , </».»» ««•»*«• flv.res jheJtareJnue Ceiji tnaeula.t abjierfit, annat,ui»nes htte rttvaeavi mntm, Qiiiirnm ijniJem eJtttimri , fattearunt tnaittbui tri- t.ts, ftnn Jitt Jhtjira ,}tt.iejtvijfhn , tar.Jem r.i, c//, humanihtte earum ntthi ttjum inJulJit Vtr eximim, Abrahamus Cronovius. .AY*?* iJ r.nhi ftmm, rcr »/<• '*/'£•)•,!, I/?m»« /»/ Dtttvnviri Ceija ua-

•varnnt, juJietuut feram, Tantttm Jkam , ('"'/- Jhvttiitttni nmtnuHas Caejarii tmtas , »«.'Ar ?/f/f«

tneuthme JaJa , tctUnn vtrf>ts iit itnnahtthim jitat tramjiij/jfe. QimJ ⁽/«« n»*»«»<i iiA ro fa:imn fit, eqinJem nnn Jtxeivn. (Jtum.juam fein , hamiutm jaut ab afiis in atrum jhv-i.iriursm: injtmu effe re~

* 3 fatmn,

P R A E F A T I O .

htmn, oh idemque crimen in Scaliger. prim. p. 1 2 . ' tmle. audire. Interim nos hafce notiu, ut ne bis eoditn loco extareht, e Conftantinianis fujhdimus, fuoque reddidimus autlori. Venio nunc ad notat

Literatorum Frincipis, Jofiepiu Scaligeri, quatf nunc primum foras dari vides. ⁽ Fuit quondam ea felicitas Jo. Antonid. Lindenii , ut iliud ipfium

exemplar, cui Scaliger manu fiia Animoidverfiones adficripfierat, e Bibliotheca Vorjliana depromptum oculis ufurparet. Quamquam nihil eorum quae illo libro continebantur, nobit impertivit. Pojlett idem exemplar e Bibliotheca Vorftiana in Graevia- nam videtur pervenijfe, Is certe, qui Graeviano-i•

rum Librorum indicem confecit, venditat nobis edi.' tionem Celfi Lugdunenfiem 1 5 3 7 ' \Z> cum MSS.

Scaligeri. Sed cave temere affentiaris, Nam, ut Undenius refert ^? Scaliger emendationes fiuas mar- gini editionis 1554/ 1 2 . allevit, eamque Aelio Mverhardo Vorftio teftamentq reliquit. Puto igitur,, aut editionem illam , quae in Bibliotheca Graeviana >;, veniit, Scaligeri diiroy^tpov plane non exhibuijfie, „ aut m annorum numero defignando effi peccatum.

Jam etfi nobis non licuit effi tam felicibm, ut li- brum ipfim Scaligeri manu confcriptum nancijcere- • tnur, obtigit tamen nobis exemplar in Bibliotheca : Leidenfi inter Libros Vojfianos, cujus nos minime poenitere debet. FuitiUud quondam Francifci Ver-

tuniani , viri &' Graece doBiJfimi & .Scaligei'o' amicijfimi, qui ex hujus libro Cajligationes omnes in fuum exemplar, tranficripfirat. - Idem in Epijiok

Dedicatoria, quam Hippocratis iibro de Capitis VuU neribus praemifit, memoriae prodidit , Scaligero;

tumnibil amiquius Juijfie, quamut Celfium a tot tantifque fecibm^% quibm eum fuperiomm tempo-

rum

P R - A - . E F A T I O . yunt barbaries contuminaverat, qtioad ejus fierl pofi fit, repurgaret. Qiio quidem in injiituto fi viro divino perfieverare libuijjet, nae ilie Lindeenios, AU meloveenios, Morgagnofque, virosdotlos illos qtti- dem acutos, fid huic Augiae flabulo expurgan- do minime pares, longo pofi fe intervallo reliquij- fet. Interimhis, quae fors obtulit, fruamur, quae

certe funt ejufimodi, ut a neinine alio, nifi qui diu- turnam ckm prificis atiBoribus fmniliaritatem contra- xit, profeBa videri pojfiut. Scaligeri vero uomen ne quid detrimenti ex hac editione caperet, notas hafice, antequam operis traderenttir, Jkbjecimtts ju~

Aicio Tiberii Hemfterhufii, Virilaude nojira ma- joris, quinobispro eruditioue ea, quam uorunt

omnes, optime de iis judicare poffie videbatur. Ilie igitur plerafque , quae ederentw, dignas ptttavit, nonnulias^ qttae tauti viri erttditwui pariun reJJ>ou~

dere viderentur, ceris relinqui Juffit. Atque haec fert' fiunt praecipua novae editionis ormnteitta, quae,

ut tibi eorum ratio conjlaret, patdo latitis perfectu ti fiumrn. Reliqua , quae hic comparere vides, /o- ci videlicet Hippocratis & Celfi Paralieli ab Heu- rico Stephano colietli , itetnqne Variae LeSfinnes ntmc primum fiub texmm revocatae , ea nou fuut tanti, ut propterea ambitiofie monendus effies. Vale igitur, Benevoie le&or, nojiroque de iiteris bene merendi Jhidio fave.

VIKJS

Z E Z E B E R R I M I S ,

P E T R O P E T I T O

E T

M A T T H . S L A D O

I L L I G A L L O R U M , H U I C B A T A V O R U M M E D I C O R U M

P R I N C I P I B U S ,

T H E O D . J A N S . A B A L M E L O V E E N S. D.

A

*el maximo odio , imo ludibrio habentur.

Quod cum animadvertiffem, quorum nonii- nibus fcriptorem hunc , quem ob innumera rranslata loca, non immerito quidam Lati- num appellare folent Hippocratem, de novo

noftra

D E D I C A T I O . hoftra cura prodeuntem , infcribi gratum ef- fet, non ita diu quaerere debui, fiquidem non alios nifi V o s , Viri eruditionis fama multifque ac magnis in univerfam literaruni rempublicam meritis celeberrimi, operis hu- jus patronbs certiffimos antiquiffimosque po- tui eligere, quos ne Celfus ipfe quidem, fi in vitam ei daretur reditus, lcriptorum fuo- rum -cenfores recufaret. Nunc itaque nihil mihi reftat, ^quam ut pbnixe Vos rogem, ut m e i a amicitiam Veftram recipere , hancque infcriptionem, tanquam benevolentiae ob- fervantiaeque erga Vos meae qualecunque documentuni admittere dignemini, Valete.

Dabam Trajefli ad Rhenum a. d. Kal. xv.

Febr. cla lo cxxcvn.

* ? T H E O D

T H E O D . J. A B A L M E L O V E E N

L E C T O R I

B E N E V O L O

S. D .

M

dis atque iliuftrandis A. C. CELSI de Medicina libris , non vulgarem po- fuijfe, qui ignorat , nae fcriptorem ilhim ignoret

necejfe eji. Quis enim eft , qui vei primis labris Medicinam gujiajfe prae fe ferat , quem Caefarii, fantini, Conftantini nomen fugiat ? quis Jere- miam Threverium , quis Balduinum ^onffeum 'de fama non noverit? quis de Jodoco Lommio, Petro

Pavio nil audivijfe Je aufit profiteri ? quis denique, quid Joannes Antonid. van der Linden praejliterit, non obfervarit ? quorum Virorum exemplis, quibus duci folemtts, incitatus incredibile quanto legendi, relegendique flagraverim defiderio ? quod repetita aliquoties le&ione non leviter accrevit, adeo ut no- tare qnaedam ab aiiis praetermiffa, £5? huuc.Au&o- rem cum aliis conferre firiptoribm fubinde coeperim, qtiod ctim vidijfent Celfi noftri cultores diligentijji- mi, operae prethcm me fa&urum exijtimarunt, fi aim orbe literato hunc nojinmt commumcarem la- borem, promijfifque abhinc fere anno datis fatisfa- cerem. Qtiod cum altius in animum defcendijfet meum, protinus iftis expoliendis memet applkui.

Veruntamen quwm variarum le&ionum nwncrum in majorem moiem excurrere viderem, editionem ve-

re>

P R A E F A T I O .

roformae commodiork, fi ita loqui liceat, por- tatilis defiderari, confiliitm mutavi , fatis habens loca duntaxat five nojlri au&ork,, five alterim me- dici, paraliela indkare , Jcriptork nojlri fienten- tiam quae aut iliujlrarent aut confirtnarent. Edi- tioni autem huic rerum atque verborum indicem, quent in omnibtts alik dejiderari fciebam editioni- bm, :adjecimm, de indkjtria, ne nimiam in mo- lem affurgeret nunquam e manibtis deponendum hoc Medkinae iy%t,<f&.M, aliquanto coutra&iorent > quod prae manibm nobk ftt, ejufmodi lexicou, qttale

una cum notk eruditijfimk in Celfium a viro fama fuper aethera noto, Joanue Rfiodio confe&um, in-

cendio trijiijfimo abfiumptum fummopere doiemm, alii editioni fubne&endum. Subjunximm , quae ioca difificiliora explkant \ Conflantini annotatio- nes fele&tis ex exemplari, alias rarijjhno, e Cl, Graevii Bibliotheca deprompto, Scholia erudito- rutn faciie principk Ifiaaci Cafiauboni, margini codi- ck, quo fuerat ufus, fejlinantilfime iliita, quae ex TOJ ndw Ifaaci Vojfii Gazophyiacio fiecum attidit Gothofredus Thomafius, o %<x,t>'t'><*r°s, pro amicitia tttque neeejjitudine, quae inter nos iutercedit non vuigark , quam benignijfitne jneam communica- vit i quae licet breviora, nutnero pauciora, mini- meque pubiicae luci ab AuUore adaptata, ob reli- gionem tamen, qua fiumma ettm colo, fupprimere non potui aut mintis grata fore putavi. X{uid ve- ro ipft praejliterimus, le&ione ipjh confiequetur H.

Le&or, quem duo motiltum volmnus , numerum margini impreffium loci paralieli paginam verfitmque indicare, alterum in notulk , ubi citati libri faepe numcro au&ork reticetur nomen, Hippocratk debe- re inteUigi,

I N -

I N C L T t O E T l i V G E N U O J U V E N I ,

L U D O V I C O

C O M I T I ,

E x praeclara & illiiftri C O M I T U M &

D o M I N d R U M a S T O E L B E R G &

' W E R N I G E R O D A E Familia,

D O M I N O S U O G S j l T l O S . O

J O A N N E S C A E S A R I U S

S. D .

M

fententia nec illa Horatiana difcrepat:

Qtio femel efi imhita recens , fervabit odorem, fefla diu.

Eadem

P R A E F A T I O.

Eadem utique utriufque au&oris fententia efL.

tametfi ab altero paulo fimplicius, ab altero jfigurate pronunciata, & ad ea omnia rectiffime appofiteque referenda , quae multo ftudio, multolabore, & longa demum confuetudirie animis hominum percipiuntur. Quocirca ni- hil i n vita huniana tam pericufofum tamque peftilens & noxium cenferi debet, quam te- neras mentes his imbui five morum, five li- terarum ftudiis, quae operae pretium fuerit aliquando dedifcere, & quidem opera multo majore, quam ea , quae refta funt, vel apri- mis rudimentis addifcere. Si quidem hinc irj mentibus hominum fuboritur quaedam cuin pravitas, tum caecitas, quae fi quod eft i n i l - lis judiciura, id protinus. obruit & obtundit, rjec fefe ipfum unquam erigere finit, ut quod vere bonum eft, contueri aliquando & cerne- re poffit. jam hujus propofiti, fi quis exem- plum five documentum quaerat, in promptu eft ipfa barbaries, incondita quaedam & in- epta prorfus linguae balbuties, quae taraen fu.-.

perioribus aliquot feculis a Gothis & a Van- dalis primum illataplaga, pofthabita interim

& neglecta in totum recfa loquehdi tam Grae- c& quam Latine ratione, ufque adeo. invaluit,

& ftudioforum alioqui hominum animos in- vafit & occupavit,. ut jam non uno aut altero Hercule, fed pluribus opus. fuifiet, qui terras;

tot ubique horrendis monftris occupatas ex- purgaffent. Enim vero hujufmodi Hercuies, ijempe linguarum vindices, & non inftrenui hoftium iilarum propugnatores, tametfi nort (Jefuerunt proximis annis^t plus. minus .centum,

. ut

P R A E F A T I O .

ut nec hodie quoque defunt, nondum tamen penitus explodi atque reftingui potuit foeda illa barbaries, quin adhuc multortim animis tam pertinaciter, imo tam pervicaciter femel in- culcata infidet & adfixa eft, ut fere fpes nul-

•lafuperfit forg, Ut radicitus evellatur unquami Quid? quod iidem, licet videant nunc etiam utriufque lihguae miram tum elegantiam &

pulchritudinem'; tum utilitatem, atqiae aded ufum ejus apprime neceflarium, nihilo tamen fecius ipfas linguas non modo abominantur <&

deteftantur, fed & damnant infuper, & nu£

quam non convitiis inceflunt & infeflantur.

Et quodhoc etiamnum multo eft indignius, ut non addam etiam impudentius, nonnulli ex his, qui cum ipfi fuis abufibus Sc infanis cor- ruptionibus anfam occafionemque praebeant tot tantorumque malorum, quibus mifere ho- die adfligitur orbis, ea tamen omnia bonarum literarum ftudiis & linguarum cognitioniimpu- tare non vererentur. Quafi vero folem quis ipfum idcirco jure culpaverit, qiiod mundum aperiat & illuftret, noftem depellat acfuget, in quamendae (ut illeait) latentvitioqueigno- fcituromni. Sed non vid^musmanticae, quod in tergo eft, utalter ex Poetis non tam Iepide &

eleganter , quam ver& graviterque dixit. Nec aliter certe (id quod negari non poteft) lite- rae bonae mentes illuminant, exacuunt inge- nia, & judicium adferunt: fine quo non raro ufu venit, ut cum imparhominumfitpruden- tia (ficuti quidam haud igriobilis Auctor ait) par tamen omnium jus & auctoritas habeatur.

Atque haec quidemillae praeftant hauddubi^,.

elimi-

P R A E F A T I O .

eKminata tamen prius & explofa barbarie, quae verfa vice mentes obnubilat, hebetat ingenia, judicium , fi quod eft, obvertit prorfus & au- fert: caufa proinde veriflima, qudd tot tan- taque claflicorum fcriptorum' praeciara opera pelfum ivifle , & intercidilfe omnino eruditi lamentantur & deplorant; interquae" & Cor- nelii Celfi opera, quae de omnibus prope bo- narum artium ftudiis a fe pofteris auctor ille fcripta reliquit, non inter poftrema deflderan- tur , praeter libros oclo de.. medicina , quos folos ex illis adhuc fuperefle & exftare , ae- cidifle credo magis divino nutu , quam vel fortuna (quae alioqui in'humanis rebus plu- rimum valet) vel hominum induftria, &id qui- dem (niii fallor> propter ipfius artis cum di- gnitatem, tum.neceflitatem. Ob quas nimi- rum caufas medicinam nobis, hoc eft, artem jillam, Ecclefiafticus fcriptor ille inter He- fjraeos non folum haud parum multum reve- renter conimeiidat, atqueeadern merita laude profequitur, fed & ejus artificern, riempeMe-

dicum ipium , honore dignurri adjudicat at- ,que pronunciat: honora (inqujt) medicum pro- pter necejjitatem, & c & de medicina hon mui- Jtq poft: Aitijfimm (inquit) creavit de terra me-

dicinam, & vir prudens non abhorret iliam, Quia

& ob eafdem (opinor) caufas, hujus artis . inventores, deos efle falsd perfuafa credidit

.antiquitas. Unde & apud Ovidium in primo Metamorphofeon , ita illam fibi inventamar- rogat & vindicat Apollo his. verbis:

Inventnm medicina meum ejl, opifexque per orbent ' :

* * Dicon

P R A E F A T I O . Dicor , & herbarum fubje&a pdtentid nobis.

Nec non & Q. Serenus, qui & ipfe de me- dicina carmine fane perquam eleganti fcripfit,.

quem & Celfo proinde nos , qudd fimile idemque tra&at argumentum, adjecimus, fed emaculatum antea & repurgaturn non paucis»

quibus fcatebat, mendis, & fuae jam iritegri- tati reftitutum, ftatim in ipfo fui Libri princi- pio illud de eodem teftatur Apolline, atque ita eum per invocationem, Poetarum morej alloquitur:

Ihoebe falutiferttm (quod pangimus) ajfere carmen,

Inventumque tuum prompto comitare favore.

Simul autem inibi & Aefcuiapium ejus filium fubinde iuvocando, ut praefens propitiufque Jibi ade.ffe velit, coepto peragendo, hunc in modum illum rogat atque precatur:

Tuque potens a&is, reduces qui traderevu tas

Nojii, atque in coelum manes revocare fe- pultos,

Huc ades, & quicquid cupido tnihi faepe ro- gayiti

Firmajti, atn&um teneris expone papyris, His accedit, quod haec ipfa ars * praeterquara quod diis fuos inventores ( u t inquit Plinius) affignavit, & caelo dicavit , cultores habuit potentifTmios reges, a quibus credi poteft eam jftudidrum partem accuratius ,ac diligen- .-. . . tius-

P R A E F A T I O . tius cuftoditam, utpote qui fcirent illam hu*

manis ufibus cum primis neceflariam. Sed nec inde quoque eadem ars parvam meretur laudem, qudd inter artifices nullus tam pro- pe ad Deum vitae datorem accedit quam Me- dicus. Quippe quod, ut iile yitam nobis dajt

& largitur, ita hic datam tuetur,.& fugien- tem retinere conatur. Quanta praeterea lau.

de eam efferat & Homerus, indicat plani verfus ille ex undecimo iliados: .

Porrd autem five jam diclas ob caufas, five ob aliam quamlibet caufam hinobis libri huc- .ufque fervati fint, illud certe nullus vel medio-

•cnter doctus, qui faltem e.Qs legerit, inficiari poterit, quin iidem ufque adeo depravati atque corrupti, & a fuaintegritate.demutati fuerint, -uteorum letftio hactenus vel doctifhmis parurit flrma certaque exftiterit. Et profectd cum hic Celfus nofter taiis tantufque auctor & fit

•& habeatur, qualis utique&quantusaberudi- tiflimo quoque cenfetur & judicatur (quippe

qui in his oclo libris de medicina oppido quam eleganter fcribens tanto artificio univerfa mor- borum genera tracfat, exequiturque definien- do dividendoque, & eorum protinus curatio- nes non uno modo fubjungendo; ut ne intef Graecos quidem hujus artis fcriptores reperia- tur quispiam, qui tam exacte tamque diligen- ter id praeftet, aut praeftiterit unquam, iicet principes arcis medicinae ea natio nobis dede- rit, Hippocratem & Galenum.) Cui jam non tnirum videri debetexiis praecipue, qui hanc

* * % artern

P R A E F A T 1 0 . ' ftftem aut pfofitentur, autcerte colunt: cut illoruin librofum lima a nullo eruditorum vel Wttentata fit ha&enus, cum tamen hoc auflor iile neutiquam meruiffet, qui fic femper ne->

gleclus, nec dicam contemptus jaceret. lta^

•que cum mecum aliquoties reputarem ac per- pendefem, quam id foret indignum, longa etiamnum^e^fpectatione fruftratus, adedque ut.|am pehe.deplorata fpes mihi effet futurum unquam, ut eruditus aliquis hanc fibi provin- ciam affumeret,..videlicetquiCelfum ab impor- tunis iftis & infeftis ftudiorum hoftibus affere- are&vindicafetque'; lpfe tandem eam aggreffus

fum magno quidem aufu, ac non minus teme- rario, utpote longe impar tantb:oneri feren- jdo', & hos •oclo Gornelii Celfi librOs mihi ca- ftigandos propofui, quatenus tamen illud mihi pro ingenii pafvitate Jiceret, fimulque nullis jnterim qpathtQmvis gravibus magnifque Jabo-

«ribus abftinui, dum pro mea virili Celfusfuae puritati & integritati,. quatenus fimul & res ipfa ferret, reftitueretur. Jam verr) in hoc quan-

tum demum praeftiterim atque effecerim, in eo candidus lector mihi judex efto, idque ma- xime, ubi Celfum hunc noftrum cum unoquo-

•libet aJioante excufo contulerit & examinave- rit: idquodei & in Q. Sereno liceat. Quare fi obftreperus quispiam ac perinde judex ini.

quus, & leclor oculatior inter legendum ob- fervaveritlocos aliquot, per me-vel nonfide- liter caftigatos (id quod evenire potuiffe non negarim) vel intaftos omnind ( quod equidetn lubens illi conceffero) hunc admonitum ve«

lini atque etiam obnixe rogo, ut illud Arifto telis

P R A E F A T I O .

telis graviffimi fane Philofophi in Elenchis di- ctum fecum expendat, quo vir ille lectorem juxta prudenter ac probe admonet, ita omiffa venia dignanda eife, ut inventa multo favore profequenda. Eidem quoque & illud Horatii irj mentem veniat :

Eft quodam prodire tenm, fi non datur ultra.

His igitur rationibus licet abunde fatis armatus videri poffim adverfus obtrectatorum , five (uC cum Plinio Catonis verbo utar) vitilitigatorum morfus & calumnias, quominusCelfusexno- ftra qualicunque caftigatione in publicum nort prodeat, fcholiis iniuper paffim a nobis ad-

•jeclis, ubi id res exigere videbatur, quo ex- planatior utcunque eflet, illuftratus: illud ta- men me ad hoc ipfum quoque parum provo- cat & animat, quod fcio utique eum fcripto- ribus morem receptum effe, ut cum quid- piam afe compofitum, publicare vellent, tum fibi ex non infimi ordinis hominibus deligerent aliquem , cuifuas lucubrationes dicarent, nun- cuparentque ; nempe fub cujus tutela Iibere deinde tutoque illae circumferrentur publica- tae. Quod quidem cum & mihi jam faciun- dum foret, tu prae caeteris mihi ad hoc deli- gendus occurrebas,Ludovice optime & huma- niffime Comes, cui hafce noftras in Celfum lu- cubrationes nuncuparem, dicaremque, partim quidem ea de caufa, quae dida eft: pdrtim vero & ob hanc, quod cum anno fuperiori per ferias Pafchales aliquandiu agerem apud clariflimum virum Eberhardum Comitem &

Dominum a Konigftein , in ipfa ejus arce,

* * 3 ejuf-

P R A E F A T I O . ejufdem fcilieet nominis & vere regali, utpo- te plane magnifica & eleganti non modo afpe.

ctu ipfo & foris & intus, fed quae praeterea

& arte & natura undique rnffhta fit: tum me tibi lta devinxiife & ingenii tui dexteritate &

fuaviflimo tuo nec inerudito colloquio , quo interim mihi liberrime frui licebat: ut tum quoque mecumidentidem cogitare coepiiTem, qua de re viciflim mihi devincire poflim, ut qui hac parte mihi longe feliciffimus viderer, fi faiis tantique Comitis gratiam & benevolen- tiam mihi conciliatam haberem. Cum ergo jd nulla re alia decentius fieri poiTe arbitrarer, quam iis (quas in Celfi Ubros octo paravi) lucu- brationibus, non qudd id fatis putarim, quo te mihi tantum Comitem devinctum redderem, fed qudd certd fcirem te non rem ipfam , quae datur & offertur, tanti aeftimare, quanti ipfius dantis animum, eas ipfas (quaefo; nunc haud alio vultu fufcipere digneris, quam quali me vuku ad vos ifthuc advenientem primum ex- cipiebas, qualemque deinceps per eos dies, quibus apud vos agebam, perpetuo exhibebas, nempe benevolentiffimum. Quin & illud mi- . hi tum fubiit, effe videlicet aliud fere nihil, quodper ocium principes viros magis deceat, quatn pulchris fimul & honeftis fefe exercere literarutn ftudiis, iisque maxime de rebus, qaibus cognitis non animi tantum, fed & cor- poris molettiam ( fi quando eos invaferit cor- npueritque ) propulfare polfint- Cujufmodi fane poit ttudium facrarum Literarum adjundta Hiftoriarum cognitione, inter reliqua praeci- puum eftftudium Medicinae, dummodo ta- men

P R A E F A T I O . men id tale fit , ut in eo res , quae tradatur, fimul cum eloquentia conjuucta fit. Quak uti->

que id efle, quod eft apud Celfum in his oclo, libris, nemo non ex eruditis aperte videat, &

ingenue fateatur. Quippe cujus res quidem, ipfa probe cognita ad corporis moleftiam pro- pqifiindam ex ipfo inftituto facit: ejufdem au-*

tem rei conteniplatio & cognitio atque obiter ipfa quoque.ieftio non parum confert ac pro- deft ad reiaxationem animi, ubi is jam fatiga-t tus eft (ut faepe fit) variis rerurn civiliuiri occupationibus; cujufmodi principes plerunv.

que viros tenent, ex iis praefertim qui fuo or- dini & offlcio fatisfacere adnituntur, inter quos nunc nec inter poftremos illae teuentilfuftreni

& generofum parentem tuum BodonemComiT tem & Dorrjinum a Stolberga & Vuernigero?- da , nec non & jam ante di&um Eberhardunr Comitem & Dominum a Konigftein, tuumex matre avunculum, matrona quidem illa me Hercule non minus moribus fpeclabili quam natahbus generofa, & te haud dubie nianent ob ingenii acumen & ingenuinam induftriam, quae profecta tanta in te per aetatem prope juve*

nilem adhuc relupet, quanta rard ea confpick tur, vel inhis, quijamienilem, nedumvirilem attigerunt aetatem. N?c eft, cur metuenduirt nobis fit, nehac de te fpe & opinione fallamur unquam. Quandoquidem habes t u , non fo- lum ipfam ad hoc naturam d.ucem , verutn etiam exemphimab illo tuo avuncujo quotidie fumis, ut apud quem liberalifljm^ educatus fi- lii loco haberis, queni &eo lubentius obocu- los tibi proponis , ut quern, imitari ftqdeas.

* * 4 At

P R A E F A T I 0 . At de hoc jam fatis fuperque , ne videar for- talfe alicui plus aequo propenfior in tui cotru niendationem, cum tamen revera hac etiani longe majorem tuae mereantur omnibus pro- pe perfpectae virtutes. Caeterum Celfo ( quod dixi, cujus & rationem fupra reddidi) Q.Se- .renum adjecimus & Rhemnium Palaemonem, feu (ut aliis placet) Prifcianum de ponderi- bus, qudd ponderum videlicet ratio nonnihil habeat cum re medica commercii. Ad haec tit & ftyli varietas te interim ad legendum in- vitet pelliciatque, & legentem jam remoretur aliquantum ac detineat. Veruntamen ut tibi Celfum, ita ex illis duobus alterum , nempe QuintumSerenuni, Henrico, alterum Alberto, utrique fratri tuo germano, generofis & inge- nuis adolefcentibus dicatum volui, idque hac ratione, quodficut Celfus reliquis duobus non tam mole ipfa quam materiae tradatu longe praeponderat: ita tu duobus ilJis fratribus tuis Utaetate, fic & rerum cognitione anteis: alias Ver6, quae rard inter fratres reperitur con-

cordia (ut quidem non inelegahs auclor ait) ea inter vos & retiquos frafres veftros germa- nos maxima confpicitur, ac in dies major fpe- ratur: hincfumpto nobis indicio, qudd inter vos alius alium mutua, eaque perpetua profe- quitur benevolentia, quamprocul dubio idem inter vos conciliat alitque animorum canfen- fus. Vale rectiifime, & me albo tibi devoto- rumadfcnbe, perfuadeque Caefarium tibi effe

deditifiimum. Coloniae pridie calendas Aprilis.

Anno anatali Chritti, MiUefimo, quingente- fimo, vicefimo feptimo,

R. C O N -

R. CONSTANTINUS

C L A R I S S . A T Q U E A M P L I S S I M O

V I K O

JO. C A P E L L A E

• R e g i s C o n f i l i a r i o & A r c h i a t r o dofitilT.

S.

O

Nec vero longius abeundum , nt id conjlet exemplis. Tantum de proxi- mo, & e re nata fumendum, quod controverfikm ejfe non poffit. Veterwn fcriptorum, iilitts (aurei fiane feculi) feiieioris aetatis, quanta fuit olim Jlyli majejias ? Qualis ex orationis illorum

luminibus Jfilendor eluxit ? 'Quis quantufique decor

& gratia, ex iliujiri compofitionis inimitabilis or-

•natu & eiegantia propemodum Jingulari ? Maxi-

•mo argumeuto efife poffiuntt, ut fiumptuofi aedificii

• (cujrn materiam oiim opus fiuperabat) nonnutlae

•reliquiae, quae etiamnum extant paulo integriores,

•quafique nonpofifumus fine admiratione maxima con-

•templari. Nunc per exficriptos libros , totiefique imprimendo interpolatos , quis Jqualor & fttm?

Quanta verb obficuriias , ut non umbrae, fied tene- brae pro luce indu&ae fint ? Quot fordes , quot ineptiae irive&ae fiunt, aut defcribentium infcitia., aut femidoclorum quorundam audacia ? Quanta

* * f dmique

P R A E F A T I O .

denique in politijjimct fcripta obrepfit barbaries? ' Nullusfere liber eft, qui non infinitis erratk', aut certe quamplurimis fcateat. Au&ores ipfi, Ji m;.

vifcant, exceptis paucijfimis , libros , qui circum- feruntur , tanquam liberos & ingenii fui partus,

aut nequeant, aut noliut agnofcere : Ufque adeo ipforum monumenta lacera, mutila, depravata &

foedata funt, idque omnium ferme quidem omnia.

Sed in his, ut caeteris, ea eft temporis injuria, noxaque fenefcentis aetatis. Nihii enim eft operae, aut manufa&um, quod quantumvis elegans, fcU tutn & exquifttum , ionga dies paulatim non im.

minuat, corrumpat & abfumat , tandemque pe- nitus aboleat annorum quaft fenio carie vetu- . ftatis. Porrb autem, fi quis fcriptor hanc calami-

tatem experim eft ,' is ipfe eft, arbitror , Cortj.

•Celfim, qui tamen imprimis bonus au&or (Ideo- •-.

que ab aiiis primae notae fcriptoribtis laudatttr, multumque approbatur, ut a Columelia, verbi cau? ' fa, Plinio , & Qtiintiiiano licet communis artis

aemulo (Qui & Hippocratis fidelis interpres LatU nus dici meruit ; Qid Medicinam in compendium contulit, Qtii ita caftigate, proprie & eleganter lo*

quitur (verfium enim dicendi genus & ajiri&um fe- cutm ejl,- in quo rerum fententiofia gravitas, ver- bovumque apta numerofia, £5? quafi rotunda cotu Jhittlio) utnonmodb a Medicis propter arfis fcien-

tiam, verum etiam ab omnibm eioquentiae candi- datis, prapter fcribendi venuftatem le&itari merea- tur. Nullus enim au&or eft, fi Ciceronem Pli-

•nium excipitu, id eft; duo linguae-Rgm. columina, , ctii pitis ipfa Latina lingua debeat. Quod ipfe i\i - linguae Latinae fupplemento , nifi hrevi ojiendam ( fi Dei opt. max. munere mihi vita fuppetet) non

P R A E F A T I O .

recttfio ab omnibm mihz fidem derogari. Sed cum ejm fcripta , locis quamplurimis mifiere corrupta fint , & nonnullis obfcuriora, eo contigit , ut A paucis, aut non ita multis medicisque antea legeren-

tur. Ea quidem chn non femel periegiffem , &

magnopere placuijfent, fubiit animum tanti ficriptor- ris indignam fortem fatumque miferari : cominud- que eoepi velie ejm vulneribm , quantum poffem, opis ajferre. * Itaque fubfidia omnia, quae potui, mihi ipfii comparavi. Nam conquifitis antiquis exempiaribus ( quod in cajiiganda primas obtinet, aut debet obtinere ) ad eorum fidem permidta mi- hi videor emendafifie. Aliquid autem a ieBione re- cepta fummutare, nifi ubi manifiejUJfimus error com- parebat , mihi religio ufiquequaque fiumim fuit,

Itaque fiatis habui mauuficripti Codicis diverfiam fcripturam , aut propriam. conJeBuram in margine

aduotajfe: Et objcuris pierifique, expofitione bre~

vijfimanonnihillucis ajferre, Praeter haec,.amico~

rum confiiio atque opera ufius fitm, imprimisque vigiliis laboribm clarijfimi Medicinae Do&aris,

• J A C O B I D A L E C H A M P I I J virifiummijudicii,

& in omni bonarum artium genere perpoiiti, quo Jam complures annos non amico tantum fideiijfimq, fed etiam fiudiorum adjutore atque impulfore acer-

rimo femper uti confiuevi: cuique fiudiofii , maxima ex parte debebunt, quicquid utilitatis \fi quatamen, ut J}ero, futura efi) ingenium nobis, quaiecun-

•que ilhtd efi, @> labor ajjidum in Iiteris ,, indu- JMaque extuderit. Confiului quoque perfiaepe in-

geniofijfimum virum , nec mirim artis experientia, quhm DoBrina ceiebrem, L E O N A R D U M B Q ~ T A L L U M , Regis item Medicum , quocum mihi Jam vetus, Jamqut• ar&ijjima necejfitudo intercejfit.

Ex

P R A - E F A T 1 0 .

Ex eo autem amico ( vir ornatiffime atque erudi.

tijjime) cum inteliexijjem , in tua Bibliotheca quaedam Celji perantiqua ¹ exempiaria confervan, hominem amantijfimum mei orare non dejiiti, ut ' quoniam apud te gratia tantitm pojfet , ab hu-

manitate tua £j? bonas artes adjuvandi fiudio (quae in te fumma ejfe, inter caetera ornamentet virtutis, minime dubitabam ) mihi illorum ufum

frutlum ad temptts impetraret. *Qttid muitis?

Ilie officio, benevoientia, precibttsque nojlris addu-

&w, injiituit mett caufa , id a te per literas ma- gnopere pojhilare : Qtiibm , quamvis occupatijji.

mits ejfes, & tunc inter auiicos tumuitm verfa- biire, mox tamen peramanter , nec minm officiose eleganterque rejfiondifti. Liceat mihi, quaefo, cum bona tua venia , ex ilia epifola tua claufuiam miam, vel etiam alteram huic nojirae attexere:

Quod cum mihi non temere , fed necejfarib facien- dum Jit., audacim id eb fa&urus Jian, qub magis utrique nofirkm' non- nifi honorificum ejfe potejl,

Ergb B o T A L L O nofirohunc in modum refcri- pfijii: „ De Celfo qubd fcribis, memini me fu-

„ perioribus annis unum exemplar meum, in quo

„ coupiures loci ex fide veterum Codicum rejlituti

„ ejfent, viro do&ijjimo Vincentio Laureo com-

„ municaffe, ciim ilie vicijfim ,me fui participem

„ fecijfet : , Verum id fane exemplar ad manum

„ non efl. Quare illim copiam eruditijfimo D.

„ Conjlantino in praefentiarum fiacere non pojfum.

,, Attamen, fi quos forte iocos indicabit, quos cor-

„ mptos ejfe fttfjicetur, Jperaverim me alicubi non- ,, nihil adjumenti'. allatumm. ' Ego enim in eo au-

„ thre cognofcendo J& repurgandp , ab hinc bien-

„ niurn aliquantum operae pofui.

Haec

P R A E F A T I O . JJaec ha&enus, quae ut k-te humaniter, ama- biliter, honorificeque perficripta fiunt: fic a me quo- que fideliter traufcripta ; qub mihi minc apud omnes conjiet fides diligentiae , qttae excufiationis errorum facilius veniam inveniat & exoret. ' Nec illa fim- plex noflri facit ratio. Nam & literis tuis tejtatct

tam liberatis invitatio, me ambitionis Jkjpkione in totum exoneravit: Eademque mihi JufiiJJimam catt- fam attulit, cur ad te Comelium Celfium frugaliter

a me exceptum, "ut mea fert tenuitas, quam pri- mkm amcindarem : ut a te pro copia facultatumi quae tibi vel rnaxima fuppetit, iiberaliter, rlautij magnificeque tra&etur. Nec id folkm , verum ut

& fianus & integer, tuifique. beneficiis ornatus ad nos omnes re'deat, & in publicum prodeat. Iti quo quidem unius, non autem uni gratificatio fu- tura efi : fedfhoiec*, ^-'congrat0tito^omnium, &

communis'a&io-graiiarum. Nosenim afiquot nae- vos, varos , ientigines , epheiidtts., verrucajque tanthn curavimus: Rejtant Chironia, Tel^phiaquo- que ukera, quae pro deploratis habeo, nifi a te fanentur'- qiiifummm es Medkiis arfe dignitate.

Talia ex compofito a nobis reii&a fiunt, ne fiectts tra&ando exacerbata- magis exiilceraretn. In fium- ma minimum ejt, quicquid ipfii contulimus, nec mi~

ntts tamen, quam praejiare potuimus. Quod §•?, fi optima voluntas, tit tejlor, egregiufque conatus,

ut arbitror, cum difficuitate penfentur , maximum- videatur. Quare rnihi magna Jpes efi, fore, ut tecum, qiti GaUiae magnum es decus §•? ornamen- tum , boni omnes excufient, nuUisque labor impenfius ingratus fit. Quod mihi Jam pro te Jfiondet morum cum gravitate Jacilitas , tuaque humanitas : qtiam in te praelucere ex tot virtutum numero, idem

' Botaltus

P . R A E . F A T I O .

Botallus nojler' (quo wnalter veracior, aut ntinm ajfentator") cum equidem tuam, id ejl, hqmink gravijfimi docjijjimi cenjkram non pariim formk daremi ioties coftfirmavit, mihique perjuafit. Sb fiiBum eji, ut.& opera Theophrajti jani a nobis

decennio recognita atque emaculata, eadentque de Graeco in Latinum converfa limare occoeperim, ac uomiihil perpolire; qub te nominatijfimus au3or ut cliens Patronum adoptetj fubcujm nominis au&a*

ritate fua fcripta quam primum in lucem edita^t minw vereantur in publicum exire, inter manufque verfari. Vale.

C.L A~

C L A R I S S I M O V I R O , D O M I N O

G U I D O N I P A T I N O

B E L L O V A C O ,

D o t f t r i Medico Pariftenfi, & Profeffori

• Regio , amico fuo JMagno f t l u t e m *

CL A R . I S S I M E V l R ,

C

omnia invenijfe melihs, quam Graecosi aut ab iliis accepta JeciJJe meiiora, Au- gufta profecto , & magno viro ma~

gnarumque rerum fiduciam habente digna ! Quam & veram minimeque vanam de- prehendit , quifquis a 'Komanis pofteritati

tradita comparat cum Graecis. Ne longum abeam, Oratorum quidem laus ita ducTa fuit ab humili ad fummum : fuere & Philofophiae ftadia fic ad Latinos traducTa, ut ne bibliothe- cis quidem Graecis eguerint. Neque vulgare eft, quod de noftra arte Celfus promeruit.

Quam enim ab Hippocrate, ab Afclepiade, ab aliis Graecorum plurimis accepit fcribendi deMedicina materiam, hoc ipfo fecit melio- rem, quod primus eam fic conceperit, ut eflet ad difcendum aptior, ad faciendum pronrptior. Graecorum antea nemini, quod feiam, id laudis datum, quod artem redege-

rit

P R A E F A T I O .

rit in fyftema , & corpus methodo conftifa.

, tum. Celfus praeftitit , & res faciendae me-

" dicinae utiles ac folum neceffarias ita inge.

niofe ac d-iligenter ex.anfiquis elegit, ita pe r

partes digeffit, hafque ipfas innexuit inter fe, ut vel Recentiores inter non noverim, quem ipfi jure poffis anteponere. Neque ad eam laudem refert, fermone tantum, an etiam ope»

re fuerit medicus. Si enim coire ifta femper necefleeft, quotufquifque hodie medicus eft?

Cathedrarios quippe videas medicinae fcien- tiam plerumque fubtilius, quam ex ufu, ex- colere, atque hoc per ambitionem, quam vocant veri fcrutationem, agere, ut ingenio

& facundia vincant. Contra, qui quaeftui ferviunt, bene gnari, morbos non eloquen- tia, fed remediis curari, ut populo placeant, exquo ille major eft, fufficere credunt fecreta jactare & his curatorum longas oftentare ta- bellas. Hippocrates certe pro Medicis habet, qui veram artis fibi cognitionem compararunt:

fed transferre ad ufum fuadet, &fruclum eo- rum, quorum gratia eft inventa. Saperene putandus eft, qui lucernam accendit, & fub- ter modium ponit? Sapit, & bene de fe ac proximo meretur, qui accenfam imponit candelabro, ut alluceat omnibus, qui funt in domo. Caeterum hoc dubitare de Celib do^

cli folent, fueritne in operibus Artis exerci- tatus. Quo de quia meam aliquando fenten- tiam rogafti, dicam paucis. Magnum quid medendi icientia eft : majus, prudentia atque fapientia. illa quippe fcientiae oculus; haec manus eit. Ablque prudentia fi eft, neqite

tem-

P R A E F A T I O . teiiipora luftrare Medicus rei bene gerendae, neque praecipites captare occafiones poteft Abfque fapiehtia fi eft, tractare homines ignorat,

& fuo quemque calopodio calceare. Uti vero fcientia nifi difcendo, hoc eft, legendo, audien- do, cogitando; ita prudentia &fapientia, niil faciendo & rebus fe gerendis accommodando»

non eomparantur. E x artis fcientia Celfus fi ve- nitaeftimandus, vix perfuaderi poteft, ut is 11011 habeatur proMedico, & quidem ufu Jongo at- queexercitationeperfecto, quifuis fcriptis Me- dicinaeintima penetralia fubiiffe, abditaquae- que enuclealTe, penitus abftrufa, rimatum efle, fuamubique de iis fententiam interponendo fe prodit. Quod efle judicium novifti cjus, qul praefatus olim ad Rubeum fuit. Probum mihi»

& extotoprobatum. S i , quae in nullius nont morbi curatione elucent, prudentiam atque fa- pientiam fpecremus, ubi^, te quaefo, unumfiip- pocratem ii excipias, utriufque aut falubriora praecepta, aut fideJiora monitareperifti? Quae»

fi numquam nofter venit in rem, quemadmo- dumfuitaflecutus? Putasne fecreta atquearca- na artis, hoc eft, iiitimas & occultas ad falutem cujufque pertinentes rationes fcire poffe eum, qui inconclave numquam penetravit ? Quae folafelicis ingenii magnitudine complexum, &

ob id alieni operis interpretem atque Hippocra- tisejufquefectatorumdifcipulum, & exfcripto- rem habendum efle potius, quam medicinae ali- quem,auctorem, judicium eft viri egregie eru- diti. Cuiper me fubfcribere, quibus libet, licer.

namamenonimpetro. Sirecmm tamen, heu!

quantos aucfores amifimus ! E x toto quippe

* * * Galeui

P R A B F A T I 0 .

Galeni oceano, fidicere per invidiam fas eff⁴ pon totinteriora medendi confilia quis hauferit, quam ex ubere hoc Cornelii rivo. Fateor, plus, eftiti Galenoflorum, ut &foliorum: fedfru^

«ftuum plus in Celfo eft. Taceo multis locis fic, illumloqui, uti fe feciffe medicinam, JiquidQ fads demonftret: nullofic, ut contrarium inde queatliquere.,1 Solumobftare yidetur, quod Pli-, nius fuaaetate, hoc eft, eentum & viginti prae^

ter propterannispoftjfolamhancartium Grae4 carum nondum exercuiife icribit Romanam, gravitatem, & in tantofruclu pauciflimos Qui- ritium attigiffe, eofqueipfos. ftatim ad Graecos;

transtugifle;imo veto autioritatem aliter quatrfc Graece eam traclantibus,, etiani apud imperf.

tos expertefque linguae, nonfuifle. Si exvero jfta; ficuti caufamnon credendi. non habemus oculatotefti, queicredimus Celfum, exgente Cornelia, omniumRomaenobiliflima, oriun- dum, factitafleartem, po.pulus quam expertus damnavit? Non hoc ulli volo perfuafum, fuiffe.

ix. TUV T n e i o l i v T M . , quos vocat Modeftinus 1. 6.

§. i.,ff. de Excufationibus; atque adeo folitum

«y* T>)V xoAiv tpaifxv, & aegros. vifitatum cir- cuire mercedis caufa. M. Catonem meminit idemSecundus profeffum, e(fe commentarium fibi, quo mederetur.filio, fervis, familiaribus.

Nec alia rationemedicinam exercuifle Corne-, liumputo; necapud alios, hififortequod non- nemini video placere, in gravioribus cafibus.r fit paffus-fe adiri, & eam rogari operam, quae virum nobilem non dedeceret. Verbo: talem opinor fuille Medicum, qualis Cato fuit, aut quales funt hodieque Regum arehiatri. Qui,

etfi

p R A E F A T I O.

etfinonomnibusvigilant, miferahilibus tamen perfonis, & ad fe, ceu yEfcuJapium aliquem, confugientibus fuam negare opem non fulti- nent; fcientes , nulla reliominem magis acce- dere ad JDeum, quam falutem hominibus dando.

Praeter haec, quae aut dici in eamdem fenten- tiam, aut objici poifunt, jam funtab aliis vel occupata velrefutata: utneceife noufkillisre^r petendis vel tempus prodigere^ vefdocTas tuas aures & gravioribus intentas curis cbtundere.

Hoc unum dicam, quaiis qualis nofter fuerit, digniffimus eft, vel doclrinae cultu, vel elegan- tiae nitore, non folum, qui legatur, fed qui numquam de manibus deponatur. Me, fateor, nnllius poftHippocratem Jectione vel affici nia- gis, vel erudiri. Quo facTum, ut & faepius re- legerim, & humquam fine voto, exifteret ali- quis, qui aut daret eum nobis quam emenda- tiflimum, aut emendandi materiam fuppedita- ret. Qiiam tuo tandem -beneficio coniccutus nobilem & locupletem, ftatim operi admovi manum; quo & meae fatisfacerem cupidirati,

& expectationi eorum, apud quos nulla non occafione & laudare Cornelium noitrum, &

ferio commendare fum folitus. Quam auteni feliciter mihi res fub manu fuccefferit, te vi litu velin primis judicare. Nam haecinter plurimas mihicaufa eft, quod Celfum iftum, quem meuni imagine quadam adoptionis feci, celeberrimo tuonomini, & multis tnihi nominibus fulci- piendo colendoque confecrarim. In feculi quip- pe hujus & tam antiquitatis faftidiofi , quatn novitatis omnis cupidi , confpectum proditu- rientem, nec fine patrono aufum , cujus in

* * * 3 clicu-

P R A E F A T I O . clientelam potius, quam tuam debui dare?

Abfque illis certe fubildiis, quae mihi numquam iine fumma laude loquendum ftudium tuum

juvandi publicum tulit, fi fuzilet, velanimum non applicuiffern ad recognitionem Aucloris ut eruditiflimi, ita & corruptiflimi. Quis cre- dat, poftEgnatii, Caefarii, Conftantini, Ste.

phani, Pantini, Ronflei, Rubei, tot illuftriuni virorum diligentiffimas curas, fuiffemihipluf.

quam bis mille iocis corrigendum ? Quo ipfo quia feciffe me opus putabam non poeniten- dum, aut tuo nomine & feculo indignum, etiam hoc aufus fum illi infcribere, quamvis non ignorem multo plura majoraque me debe- re amori & beneficiis in me tuis. ltaque te rogo; Vir Clariflime, hanc cautionem acci- pere crediti, & animi ad omnemfegratitudinis memoriam obligantis. Certehunc, quem eo vultu, quo omnes literatos foles ampledti, fu- fcipiendum tibi offero, fi non induftriae, fal- tem laboris mei foetum, teftem effe volo, quanti & fim & in perpetuum tibi fim futurus debitor. Deus autem immortalis diu te fofpi- tem atqueincolumemRei medicae, literariae, publicae, imo mihi & omnibus bonis confer- vet. DaHam Lugduni Batav. Menfe Augufto,

anni clolcoivn.

Tui nominis atque dignitatis cultor propenjijjimus

J o H . A N T O N I D E S VAN DER L l N D E N .

L E C T O -

L E C T O R I

s»

l sTo tibi, amice Le&or, A. C O R N . ' C E L S U M , au&orem iatinijfimtau, medi-

•cum fapientijfmtum, prudentijjimumqiie.

Cujtts ego antorem tibi Ji velim commeuda- re , idem fecero , qnod hederam qui Jujjeu- dit vino veteri & bono. Qtiemadmodum namque virtutem non potefi nou amare ac fequi, quisqtiis ejtts pulchritttdinem atque pretiitm novit : ita Cel- fttm nemo non aejlimat, nemo nou diurna verfa-

re manu , verfare no&urna Jludet, qnin in fuccum fanguinem , quod ajimt, convertcre i nifi tjiti ignorat, quanto nitore atqtte "ctilttt, qttanta indti- Jtria atque folertia ifios de I[e medica iibros ntfo

(folos nobis ex pluribus cifqtte eruditijjimis ingenii ac vigiliarum egregie elaborataruni monmnentis rcli- quosj) fcripferit, atqtte ex Hippacrate citmprimis, medicinae parente, contraxerit , adhibitis in omni graviore negotio etiam in conftlium aliis, Jhu- per quidem optimis au&oribtis. jQuales omuino ne-

cejfe efi fuiffe , fi fola confijits ingenii magnitiidine, nulla artis exercitatione comparata notitia, tam ttd- piirandttm rtobis opus coucinnare ejl aggrejfi/s. Qitod menon credere , Jam Jitpra dixi. Scepticos injiri- bendo fequutum , au&or eji Qitintiliaiuts. Quod Ji de fermonis ornatu intellexit, coucedi potefi : tiou faciie, fi de modo do&rinae. Ita enim Jcripfit, itt

qui neutiquam dubitavit, 11011. Jitam ntodo Jciiten- titmt aperte profiteri, fed & fttmmorum qttoqtte vi- vorum ad incudem cttm rationis tum experientiac

* * * 3 rcvo-

P R A. E F A T I 0 .

yevocare j qttia & necejfiaria ac laudanda in artibm libertate mutare praecepta eorum, qui medendo fcribendoque fe ojkndebant aberrare, non tam ^a placitis & h doBrina majontm, quam ab ojfick

tnedici i quod Afilepiades ejfie dicebat, referente no.

firo, ut tuto, ut celeriter, ut jucunde curet. \Jbu que autem ea ufius efl modejtia Celfius, ut, etfi nmn*

quam tanti putaret auBorem , quanti hominum fia- lutem , neminem fiua tamen laude fraudaret. Qtianu quam vero jam ipfius aeiate medicina effet in tres fe&as, eafique plurimum inter fie dififientientes, di-

du&a; ita tamen Dogmaticae (qude minime omnium deJieBebat ab Hippocratica J fie appiiatit adhaefitque, ut nihiiomimts etiam ab Empiricae atque Methodi- cae principibus acceperit, quae rationalis conje&u- ra atque jidetis .ufits.comprobajfent: dignus vel ipfo propofito, ut eum-penetrajfe cujusvis fie&ae omnia,

atque dele&u habito , in hanc veiut multorum ope- rum epitomen congejjijfe meliora quaeque, credamtts.

Forma operis, fiupra quam nojirum putat vulgus, ornata ejt, & ordinata. Sermo toto in opere ple- nttt, purus, venujiits, caflus, &, quod praeci- puum ejl, accommodm rei tradendae j adeo ttt in

tnedicitta quidem nemo uti meliori. ficribendi*- magu Jko queat. Ordo, quamin toto dilucidm, inpar-

ftbus articulatus, tam eji in utrifique appofittis ad itfium, Quem ut fiolum. Celfits Jfie&avit, ita nihit eo non pertinens, non necejfqrium attulit: qvtin, refie- Bis omnibus, non dicam flttperfluis, fied quae aliun- de & pojfiunt & revera debent ac,qpieam fiolum- modo Medicinae partem perfecutut'efl , in qua pro- prie & priiicipaiiter ars confijiit. Quo de dicerem pkra , nifit te dificere hoc ex ipfio auchre maliem.

£go certe, propter quae dixi, illum mihi fiemper habui

I

p"

E F

I O .

habui familidrem , & dignum, in quo non folum verfaudo Jhtdii, fed& emendando operae plurimwn, atque laboris ponerem. Itaque conquifttis in cam rem neceffariis, quae quidem potui , hoc iu prae- fenti egi, ut textum exhiberem quam maxime- eiueit-

datum. Feci id adjutm iis fubjidiis, quorum mox catalogum exhibebo. Quautttm fecerim, uon aliun- de re&iits cognofces , quam fi conferre editionem hanc cum omnibus velis , quae prodieruut ha&ents.

" Praeter quae dixi , faepe mihifuit Hippocrates ad- eundas. Quem quanti nojler fecerit , non tant ex\

ore ipfws, quam opere fiifces, quod, quia omuibut paginis quamplura exinde tranffumta continet, att-

Qori meruit nomen Hippocratis Latini. Quae cau- fa mihi curatiits utrumque conferendi, colligendi

quoque, quae Foejius in do&iljimis ftiis ad Hippo- cratem notationibm pridem obfervavit. Qiiaedant, fed admodum pauca , ex ingenio tentavi, & nijt

cum res aperte pojhdaret. In caeteris, ubi mci mihi libri & ingeuiojae jummorum virorum couje- tlurae non praelucebant , iualui errorem retinere, aut locum in fnjpicione faltem relinquere. Qttod

£f? eo fectirius mihi licere putavi, quia Cl. D. Ju- hannem Bjjodium, virum inter feculi uojfrae ar- tis primoS) a multis annis ex midto plurimis citiit membranis tttm libris emaculatijjimum <2y, queiu ab Au&ore habuit, nitori haud dubie rejlitutum ac iu- cupletijjimis commentariis illujhatum, penes fe fer- vare fcio. Qtiem £f? rogq, (Ji quid veteris fc ami- citiae memoria patitttr rogari) ut uc diutim pro- toliat exjpe&ationem atque deftderium eorum , qiti

^? Celfum £f? Eliodium inpretio & amore magno fuo merito habent. Gloffemata offendi plttra : nttl-

hmi tamett; praeter forteunum, qttod nimio crat

* * * 4 dts^oa-...

P R A E F A T

I

'iv^ovhiyvrav, auftis fium de medio tollere, quict nuttum huc praeeuntem habebam librum. Libro- rum in capita diftin&iones uti ab ipfio au&ore ejfe certum eft ex y\. 1 2 . & v i l l . 5>. in fine : ita lermnata iliis adfiripta ejfie h librariis, & e margL ne in titulos tranjfumta, ne loctts quidem dubitaudi efi i unde g-? aliquid licere niihi in ijiis putavi, quin, fi forma operis fiviffet, redire eo, unde venerant

au&oris injujfit, jujjijfem. Praeter haec animm erat, notas addere, & quafdam nojlras in au&o~

rem obfervationes: fed, praeter quam modo retuli,.

caufa alia fuit libri forma. Qttam & ego & typo- graphtts ivptTXKopirov in praefiens malebamm : illc,

lucri gratia i ego, auBoris. Qiiem mihi Jfies efi reperturum tanto plures emtores le&orefque, quauto tji editio ijia caeteris emendatior, & eiegantior at- que aptior ad circumferendum. Vale & tum mihi favor fit Jtinmlo ad tuum in commqdum majara,

melioraque comndum. .

JOAN-

T O A N N E S B A P T I S T A V U L P I U S

\ M . D .

Medico, & Erudito Lectori S. P. D .

N

meis Antiquos Latinos AucTores edendi provincia , verum etiam quotidianae Amicorum poftuJatio- nes, duos, inter illos, eruditifli- mos Medicinae Scriptores a me potiflimum depofcentium, in caufa fuerunt, ut Aur.

Corn. Celfi, & Q. Ser. Samonici libri C o - mihianis typis, eadem prorfus diligentia, qua ceteri ha&enus prodierunt, recuderen- tur. Qua in" re praeltanda , quod ad Cel- fum attinet, Th. J. AluieJoveenii, Viri do- ctiflimi, & de hoc Auclore optinie meritj, Editione ultima Amftelodamenfi, habita apud Jo. "Wolters in 8 . anno 1 7 1 3 . tamquam me- Jiori, uii fumus , nihil quidquam ( n e ipfis quidem Praefationibus exceptis ) quod in ea propofitum fit, omittentes, imo ean- dem tanta cum fide exprimentes, ut noftrae hujus paginae iilius paginis, & lineae lineis refpondeant. Eam tamen quotiefcumque opus efle credidimus, cum accuratioribus aliis contulimus, femper autem , & diligen- tiflime quidem , cum Elfeviriana anni 1 6 ? 7 . - a Famigeratiflimo Lindenio curata, utpote quara in pierifque ipfe eft fecutus Almelo-

* * * T veenius.

P R A E F A T 1 O . veenius. Itaque multos typographicos erro-' res in prima , nonnullos vero in hac etiam Elfeviriana deprehenfos fuftulimus. Ceteros autem ea qua licuit ratione ex parte indica- vimus. Cum enim Cel. Praeceptor meus jo. Bapt. Morgagnus, cujus vel folum no- men maximum per fe ipfum praeconium eft, plurima mihi partim vetera, partim nova in Celfomenda, & plerorumque facilem mani- feftamque emendationem doftiffima ad me fcripta Epiftolademonftraifet; etfi ab ipfo impetravi, ut edere hanc poffem, id tamen ita impetravi, ut nihil propterea me in Celfi verbis novaturum eife , promitterem. Quod igitur potui , eandem huic noftrae Editiorii praefixi; fingulis autem Celfi locis, de qui- bus ea in Epiftola fermo eft, magno tuo commodo in paginarum marginibus nume- ros appofui, Romanos quidem Epiitolae pa- ginis, barbaros autem ipfius lineis refponden- tes, ut nullo negotio , quid de quoque lo- co Vir Cl. cenfeat, poflis invenire. ldem- que ad ea quoque loca praeftitimus, quae de obfcuris, eruditionis fuae luce; praecla- ritlima reddidit. Quoniam vero & de Vita,

& de Elogiis, & de Scriptis Celfi haud pau- ca praemifit, & inter haec, Fragmenta etiam ipfius nonnulla, a nemine adhuc prolata;

idcirco mifcellaneas de Celfo ejufque Scri- ptis Notitias, quas Eruditiflimus Jo. Alb. Fa- bricius in Bibliotheca fua Latina, ejufque no- vo ac pleniori Supplemento congeffit, in hoc Auctore recudendo omittere vifum eft, ne quae fatis a Sapientiffimo Morgagno,

p R A E ' F: A T I o.

Toanne Rhodio , aliifque Praeftantiifimis V i - risin hac noftra Editione luculenter de Celfo expofita funt, inutiliter repeterentur : cete- roquin hoc noftrum , a multis .probatum, inftitutum alias in reliquis AucToribus, quos in animo emittere eft, fervaturi. Auctorum tantummodo a Celfo citatorum lndiculum diligenter a laudato Fabricio collectum, ex memorato ejus novo Supplemento de- promtunii, & a nobis paginis lineifque hujus noftrae Editionis . accommodatum , addidi- mus, fublatis idcirco eorumdem Audorum nominibus e rerum & verbornm indice", qui in fine occurrit, aliquantulum meliori ordi- ne difpofitum nunc & poncinnatum. Cata- logum quoque Editionum uon fblum Cmen- davimus, •verum etiam adauximus. Ut au- tem nonnnllorum Doftorum Virorum mo- rem , Serenum Samonicum in Celii calcc, tanquam ejus pedifequum in publicum emk*

tentium, perfequeremur (eft enim Sereni Opufcfilum non cum Celfi quideni libris comparandum , fed tamen latinae tum anti- quitatis, tum medicinae nionumentum) pro- batiflimam Roberti Conftantini Editionem ex- preffimus, qui Lugduni typis Gulielmi Ro- villii. A. i^ 6 6 . in 8 . una cum Ceifo Serenum emifit. Hanc nobis, non ubivis obviam, Editionem libentiffime utendam dedit Huma- niffimus Morgagnus., Textnm cum Londi- nenfi Editione, quae II. Poetarum Latinorum collecTionis volumine occurnt, aliifque vetu- ftioribus cpllatum, non parum emaculatio- rem reddidimus. .Quinetiam, cum ad eim- dem

p R A E F A T I O.

dem tum emendandum, tum illuftranduni infervire plurimum poflit Epiftola, recondi- tae & abftrufioris eruditionis pleniflima, quam de Sereno ad nos fcripfit idem, quem merito faepius laudavimus, J. B. Morgaguus:

hanc bona Auctoris venia textui praemifimus:

& quemadmodum Varias Lectiones, & bre-

•ves, fed eruditas, Notas, quae Conftantinia- nae Editionis marginibus appofitae funt, fi- gnis parum certis & claris indicatae, ad fin- gularum paginarum calcem rejecimus, per- petuo «& faepius iterato literarum alphabeti ordine, veluti digito, demonftratas: ita nu- meris fuoloco interjectis, quotiefcunque me- moratam Epiftolam, &qua in pagina, Jinea- que confulere oporteat, te, Benigne Leclor, diligenter admonuimus. Cum autem in ea- dem Epiftola, non tantum de Sereni Samoni- c i , verum etiam de Pfeudo-Macri, de Strabi, de Trotulae aetate .difleratur, ac de ejufdem Samqnici Vita, Elogiis, Scriptis, Eciitioni- bus pieraque omnia, quae fcitu digna funt,

exponantur; liacdecaufa, quae ex aliis, &

nominatim ex CJ. Fabricio praemittere in no- ftris Editionibus confuevimus, in hac prae- termifimus. Tantummodo Indiculum Sereni capitum attexere non inutile omnino arbitra- tt fumus. Tandem, ne aliquid prorfus huic Editioni noftrae deeflet, quod in aliquibus, antiquispraefertim, occurreret; Carmina illa quae fub nominibus Q, Khemnii Fannii Pa- Jaemonis, & Vindiciani feruntur, ex eadem Conftantini Editione petita (ipfis tamen ope Stephanianae Editionis aliquantulum emenda^

tioribus