De Divisione Bonorum inter Paren
1. Q u andoquidem Maritus & Uxor ma
trimonio in communionem ut cor
porum, ita omnium rerum conveniant, merito quoque optima & aequa consuetu
dine suis facultatibus mutuo cum liberis eorum ad communem vitae necessitatem fruuntur. Ac u s u receptum est , ut ex
u n iversis bonis bes ad Maritum, triens ad
Uxorem pertineat, omni dotis Jure ces
sante.
T I T U L U S IV.
T I T U L U S Q U A R T U S 3?
2. Si moritur Mater relinquens legiti
mos liberos. Pater Filiorum intra mensem vel alterum a die obitus suae Conjugis, conuocabit consanguineos vel cognatos suae defunctae Coniugis, vna cum ordinariis D i
visoribus, quorum in praesentia liberis , tam de mobilibus quam immobilibus bo
nis, trientem totius haereditatis, jure &
Consuetudine in eos a Matre devolutuni, extrádét. Si vero Pater sit vir grauis, cc morae suae certas habueris Causas , pote t illi etiam tertius addi mensis, sine tamen liberorum damno. Quod si intra tertium mensem dividere cum liberis negligat Se natu Borenis viginti-quinque mulétabitur.
3. Antiqua consuetudine receptum esi, ut in Ditsisione alterutri Parentum Divisio.
nem celebranti # arbitno bonorum viro
rum ex bonis mobilibus pro facultatum modo, id esi, si modica suerit substantia, minus : si ampla , eo honeitius praecipi
endi Jus ei permittatur, vulgo donati ro- gatiua vocatui:. Si vero legatum intercesse
rit , cessat donatio praecipua, nisi legato cedere & praecipuam eligere malit. _
4. Si Pater duas domos habuerit, sin gularum aestimatio inibitur, & Patri alte
rutrius eligendae potestas relinquetur , ac Pater liberis alteram, ratione trientis ce.
det.
40 STATUTA SA X . U B E R ll.
det. Quod si domus illius quam Pater re
tin e t, aestimatio bessern excedat, pater residuum liberis pecunia persoluet , ad quod
& liberi tenebuntur, si domus plus triente valebit. Si vero vnica tantum domus fue
rit, in qua Maritus & Vxor habitent, in Divisione illa aestimabitur, Filiisque trientis materni nomine lpecuniam numera
r e , domumque pro se integram reserua*
re poterit.
5. Moritur Maritus Filiis & Vxore fu- perstitibus. Mater Filiorum intra qliatuor septimanas post obitum M ariti, conuo- cabit propinquos desun&i Mariti & ordina
rios D ivisores, quorum in praesentia Filiis integrum bessern vniuerfce haereditatis da
bit, neque quicquam omnino de faculta
tibus ante Divisionem alienabit. Si vero Mater profusionis & alienationis non sit suspect a , & morae fu ® justas habeat Causas, potest illi etiam secundus concedi mensis, intra quem si dividere cum liberis neglexit, a Senatu viginti quinque florenis muldta- bitur.
6. Si tempore divifionis duae domus fuerint, alterutrius eledtio penes liberos erit, altera Matri cedet. Quod si plures fuerint, aut praeter domos, alii etiam fundi in haereditate, puta vineae, prata»
hor-T I hor-T U L U S O U A R hor-T U S 41 horti & piscinae , prima semper optio pe
nes liberos erit, secunda vero Matris, fic ut e quinque fundis Libens tres, & Ma
tri duo cedant, & sic deinceps. Lx agris autem Matri trieris & liberis bes dabitur, quem ipsi in caoita dividen t: Idem a Patre in trientis cum liberis Divisione ob- seruabitur optione tamen illi reseruata.
7. Quod ii vnica suerit domus i Matri tertia pars ejus in habitationem assignabi
tur perpetuam , siue transeat ad secundas nuptias, siue non, si tamen domus citra damnurn diiiidi possit 4 quod Senatus co- Ignoscet. Si vero transsierit ad secundas nu- Iptias & liberos susceperit , portio illa do.
in is ad solos liberos ex priore Matrimo
nio, saéta tesiimatiorte redibit, qui Vitri
co & liberis ex secundis nuptiis, suas portiones periolvent.
8, Si V ir, mortua priore Uxore, ex qua liberos habet, alteram duxit, & sine liberis ex ea decesserit, si cedes ita capa
ces fuerint» Mulieri habitatio dum ad ali
as nuptias transeat debebitur: Quod si ite
rum nupserit, aut mortua suerit, portio illa domus ad liberos prioris matrimonii.
Pro pecuniae solutione redibit, bonorum virorum arbitram aszstimatione facta
y. Si Parentibus defun&is supersit vna
D do*
4 * STATU TA SAX. LIBER //.
domus, simul e.tiam fundus extra vrbem, ut vineae vel prata, in Civitatious junio
ri haeredi cedat domus paterna, alteri fundus: In Oppidis uero & Pagis, domus quidem juniori tribuetur fundus autem in aequas partes dividecur , eo quod inde proveniant eorum alimenta.
10. Moritur Maritus relicta Vxore &
liberis, qui septimum aetatis annum non
dum excesserunt, eo Casu in Diviiione haereditatis, haec ratio in alimentis libero
rum Matri assignandis obseruabitur, ut no
mine annuae prolis floreni septem: bimae sex: trimae quinque, quadrimae quatuor, quinquennalis tre s: sexennalis duo & se- ptennalis kvnus numeretur. Haec autem pecunia dabitur ex communi liberorum besse: Si vero contingat vnum eorum vel plures tempore intermedio decedere, pars pecuniarum , quarum dies nondum cessit i bessi cohaeredum accrescet.
11. ln haereditatis Div isione Paternae aedes juniori Filio, Filii non extantibus, juniori Filiae ab eodem Patre progenitis attribuuntur, ita ut elestio vcrobique pe
nes juniorem sit, atque ille qui aedes pa
ternas retinebit, reliquis cohaeredibus por
tiones illorum juxta aestimationem soluat:
Sin vero haeres junior aedes redimere
T I T U L U S O U A R T U S . 43 tempore D ivisionis noluerit, vel ex inopia non poiuent, aetate proximus redimendi potefhtem habebit, ita ut masculi sem
per soemeUispraeterantur. Sivero ille mor
tem obierit, aut anie legitimam 3etatem, ane nondum matrimonio contracto. Fra
ter proximus ab eo, secundum gradus prae
rogativam, ad possessionem domus admit
tetur» reliquis cohaeredibus & Matri por
tionibus eornm juxta aestimationem pto temporis ratione faciendam , exolutis, ne
que illi obstabit, quod antea portionis suae legitimae pecuniam percepit. Quod si au
tem appareat eorum haeredum aliquem , in praejudicium reliquorum circa redem
ptionem dolum , occulta quadam collu
sione commississe; id irritum habeatur.
i i. Si quid tempore Divisionis per ali.
quem fraude , dolo & scienter retentum , amotum & occultatum, & tandem in lucem Jeuelatum fuerit, ille qui rem dividendam stande auertit, fua portione penitus pri- Abitur, quae caeceris accrescet, excepta sexta parte Divi foribus ordinariis cedente.
ip Si Mater e vivis excesserit, quoad liberi matrimonio fe copulauerint, trien- sis proprietas ad liberos, vfusfru&irs ad Patrem fpesta t , ita tamen ut ex vfufra- necessarias in eundem structuras & ini-
D 2
Pen-44 STATUTA SAX. LIBER //.
pensas, faciat 6c conseruet. Mortuo ve
ro Patre, Matri ususfructus bellis Filiorum non acquiritur, sed cum proprietate con
solidatur.
14. Parentibus defunct i s , si liberi hae
reditatem dividere voluerint, rerum earum quas quidam haeredum ex communi ad nupdas, vestes,'studia & similia adsumpse- runt, vel deteriores reddiderunt, ratio ha
benda est, ejusdemque rei caeceris indem
nitas praedanda est, nisi Parenres in T est amento de iis aliquid cauerint.
15. Quae autem Pater Filio studiorum Causa peregre agenti subministravi t , sinon credendi animo Pater misisse suerit com
probatus, sed pietate debita duslus, in ra
tionem portionis, quae ex defuncti bonis ad eundem Filium pertinuit, computari aequitas non patitur.
16. Majoribus etiam, per fraudem vel dolum vel perperam sine Judicio factis Di
v isionibus, intra vnius anni integri spáci
um subveniri solet : Quia in bonae fidei Ju d iciis, quod inaequaliter factum esse con-
iliterit , in melius reformabitur.
17. Vbi inter duos haereditas dividen- da est, senior dividat, juniori vero eligen*
di Ju s competat.
TITU-T I TITU-T U L U S Q U I N TITU-T U S . 45 T I T U L U S V.