I .T7 Niuersae personae mentis compotes
’ T estamentum facere possunt quocun«
que tempore voluerint, dummodo legiti
mos suae aetatis annos habeant, nempe masculi decimum quartum, sceminae duo.
decimum annum completum, ita tamen ut legitima portio Patri, M atri, & de
scendentibus, adeoque iis, quibus de inof
ficioso agere licet , relinquatur.
a. M uti, surdi, furiosi, & ex morbo mente capti & impuberes, T estamentum facere non possunt.
3. In eo qui testatu r, ejus temporis quo Tastamentum facit, integritas men
tis non corporis sanitas exigenda est.
4. Quilibet T estamentum facere volens, debet id facere in praesentia duorum aut trium testium virorum, per cessatorem vno
& eodem tempore simul ad id vocatorum, vel etiam si non vocati casu intervenerint,
& tamen praesentes per testatorem postea ad id rogati sint. Ft si tale T estamentum Per illas personas fuerit recognitum* siue fit in scriptis, siue non, robur habebit*
nisi per testatorem fuerit revocatum: Qui
D 3 libet
46 STATUTA SA'É. LIBER JE
libet enim dum in vivis es t , & mentis suae bene compos, potestatem babet prio
rem sui T e stamenti sententiam per poste
riorem corrigere & immutare: Quoniam hominis voluntas ambulatoria est vsque ad supremum vitae exitum. Nemo etiam eam sibi legem potest dicere, ut a priore Te*
{lamento ei recedere non liceat.
i. T e stes autem in T e stamentis adhi
beri possunt h i , qui sui sunt Juris, quiue T estamenti faciendi Ju s habent; Sed ne
que haeres scriptus, neque is qui in pote^
ilate testatoris est , neque Pater e ju s, qui eum habet in potesta te , neque Fratres t estes adhiberi possunt in T estamentis. Sed neque M ulier, neque impubes, neque sii- riosiis, neque m utus, neque surdus , ne
que is cui bonis interdictum est, neque ii quo leges improbos intestabilesque esse jubent, admittuntur. Pater autem cum Fi
lio , item duo Fratres in eodem T estameiv to alieno, simul esse possunt testes. Quia nihil nocet ex vna domo plures testes a*
lieno negotio adhiberi.
6. Legatariis & aliis personis eis con*
junflis, testimonivm non negatur: Tem' pore pestis sufficiunt in T e stamento dup testes siue masculi sine foeminae, siue eti’
T I T U L U S Q U I N T U S . 47 am sint domestici sive rogati adveniunt ,
fiue fortuito.
7. Si quis aliquem ad T estamentum faciendum coegerit, vel dolo malo Tena- mentum facere aut mutare prohibuerit, vel effecerit ut tettes non veniant, & per hoc deficiat facultas T estamenti faciendi, ei denegandae sunt .omnes actiones ade un*
dae haereditatis a desuntto in eum denolu- tae, aliisque gradu proximis haeredibus locus erit.
8. Quod si Mulier antea Marito offen
sa , non per vim , neque per dolum, sed comitate Mariti placata offensam remit
tens, illi Tettamento aliquid legauerit, ratum habebitur: sic & e contra.
9. Parentes liberos vel Nepotes in Te- starnentis .suis haeredes scribere, atque illis legitimam bonorum suorum portionem re.
linquere coguntur, nempe duas partes to
tius haeredi tatis , de reliqua tertia parte li
beram habeant potestatem in Tettamento disponendi : Mater quoque potest ex suo triente tertiam partem legare cui voluerit, reliquis duabus partibus pro legitima de
scendentibus reli&is. Non enim licet Pa
renti aliquem ex liberis exhaeredare vel praeterire, nisi is probetur ingratus, &
D 4 in*
48 STATU TA S A X LIBER II.
ingratitudinis Causam nominarim inserat Teltamento.
10. Si desundus descendentes non ha
buerit, sed ascendentes, non potest in T e stamento suo illos praeterire, sed cogetur illis legitimam bonorum suorum portionem relinquere , hoc e is, duas omnium bona
rum partes.
1 1 . Omnibus tam Parentibus quam li
beris, ac etiam Fratribus & Sororibus de inofficioso agere liceat: Cognati vero qui sunt vitra Fratrem» obtinendi spem non habebunt.
ia. Si quis aliis suis Agnatis & Co
gnatis , vel etiam extraneis personis, vel etiam Vxori suae in Teltamento suo ali
quid legare voluerit» licebit sub condi*
tionibus inssistutionis vel substitutionis.pro libera sua voluntate, nullius contradidio*
ne obltante. Qui autem potest inuitis a
lienare, multo magis & ignorantibus &
absentibus.
r$. Vir & V x o r, nullis existentibus li
beris * sed neque ascendentibus, neque Fratribus vel Sororibus, possunt res & bo
na sua ex libera voluntate coram Judicio, vel aliis honellis & side dignis tessibus, in*
uicem Causa mortis donare, ut superdes lucretur bona defundi. Si vero postea li*
T I T U L U S Q U I N T U S . 49 ben illis nascentur , talis donatio robur non habebit.
i 4. Omnibus quorum interest petenti
bus, Judex inspiciendi descnocndique tabu
las Tessamenti, potestatem faciat.
15. Si liberis aliquid minus legitima portione relidum sit , hoc boni viri ar
bitratu compensetur, nec occasione mino
ris quantitatis Testamentum rescindatur.
Cum in Tessamento ambigue aut etiam per
peram aliquid scriptum reperietur, beni
gne & secundum id quod teüatorem vo
luisse credibile esi. Judex interpretabitur.
i 5, Si quid solutum sit ex Testamento, quod possea salsum & ipossrciosum vel ru
ptum apparuerit, repetetur.
16. Potest etiam aliquis vltimarn suam voluntatem in charta conscibere manu sua vel alterius, cum subscsiptioae tamen sua, ii scribere norit : Illam autem complica
b it , ne mens testatoris ante tempus pate
fiat, et illi qm ex Teitamsnta emolumen
tum sperant sruitrati, ad odium conciten
tu r, vel hi qui haeredes instituti, vel le gata percepturi sunt metuant , ne testator sententiam suam mutet, vitaeque testatoris ob id insidientur: Aduocatis deinde te- itibus profitebitur, in isla charta compli
cata , vltimarn suam voluntatem
contine-D 5 iit
50 STATUTA SA X . U B E R //.
ri, cui tettes nomina sua adseribant, sigil- ' lisque suis obsignabunt, anno, die & loco nomineque teiiatons annotatis : Sj scribe«
re non nouerint, ' tantum sigillis suis ob
signent » quod tamen sine praejudicio &
subscribentis «Sc signantis siet.
1. Legatum est donatio Teitamento reli
cta , qua testator ex eo quod vni- uersum haeredis foret , alicui quid colla
tum velit. Legata non debentur, nisi de- dudlo aere alieno basreditatis vires ad id
fussiciant.
2. Si quis haeredes habens in ascenden*
te vel descendente linea vel collaterali, quibus de inoliiciofo agere licet, bona im
mobilia Tessamento cuipiam legauerit» hae
res pro pecunia redimere potest: Bona vero mobilia, quilibet pro suo arbitrio le
gare potest , quatenus illi per leges licet.
Quod si vero testator immobilia habuerit fuis seruitiis vel induilria, vel matrimonio acquisita, de iis, si haeredes descendentes vel ascendentes, vel Fratres & Sorores non habuerit, liberam disponendi potesta*
tern habeat, non obilantevlla suorum con-T I con-T U L U S VI .