Aud Lamvik
N o r v é g M ű s z a k i E g y e t e m K ö n y v t á r a , T r o n d h e i m
Országos és nemzetközi együttműködés az adatbázisok területén - egy műegyetemi könyvtárból nézve
A Norvég Műszaki Egyetem Könyvtára anyaintézményén kívül külső használókat is kiszolgál.
Tevékenységében nagy szerepet juttat a hazai és a nemzetközi, főként az északi országokkal foly
tatott kooperációnak. Az adatbázisok terén az első együttműködési szerződést a stockholmi Királyi Műszaki Intézet könyvtárával kötötte. Azóta számos adatbázis-szolgáltatóval lépett kap
csolatba, s az ESA-IRS nemzetközi központjaként működik. 1986-tól ellátja a norvég DIANE központ feladatát is. A könyvtári és információs szolgáltatások mellett intenzív tanácsadó, képző,
forrástájékoztató stb. tevékenységet folytat.
A u d L a m v i k , a Norvég M ű s z a k i Egyetemi K ö n y v tár, a Norges Tekniske Uni- versitetsbibliotek d o k u mentációs főosztályának a vezetője, ahová az online és a szelektív információter
jesztő szolgálat is tartozik.
A főosztály az európai ESA- IRS a d a t b á z i s - g a z d a n e m zeti központja, de ellátja a norvég DIANE központ f e l adatait is. Ez a d o k u m e n t á c i ó s f ő o s z t á l y o n belül működő nemzetközi központ képző és t a n á c s a d ó szerepet játszik az a d a t b á z i s o k k a l k a p c s o l a t o s különféle k é r d é s e k b e n . M o s t a n i m u n k a h e l y é n e k egyetemén v e g y é s z diplomát szerzett, majd ugyanitt és a M i n n e s o t a Egyetemen folytatott kiegészítő k ö n y v t á r o s t a n u l m á n y o k a t és gyakorlatot. Tagja több s k a n d i n á v és európai b i z o t t s á g n a k : a N O R D I N F O - n a k . az E U R O L U G - n a k (European O n l i n e U s e r g r o u p « Európai Online Alkalmazó Csoport) és a k ö n y v t á r i számítógépesítéssel foglalkozó m u n k a c s o p o r t n a k , a LIBER-nek.
K e v é s o l y a n t e r ü l e t v a n , a h o l o l y a n m a g a s f o k ú e g y ü t t m ű k ö d é s t t a l á l h a t n á n k , m i n t a k ö n y v t á r i - t á j é k o z t a t á s i - d o k u m e n t á c i ó s s z a k t e r ü l e t . M á r h o s s z a b b i d e j e f o l y i k a z e r ő f o r r á s o k é s t a p a s z t a l a t o k m e g o s z t á s a , s e z é s z a k i á l l a m o k b a n j ó v a l az i n f o r m á c i ó t e c h n o l ó g i a <IT) k o r a e l ő t t k e z d ő d ö t t e l . N o r v é g k ö z g a z d á s z o k m o s t a j ö v ő b e n i " h á l ó z a t o k b a s z e r v e z e t t v á l l a l a t o k r ó l " , t o v á b b á " h á l ó z a t i i p a r r ó l é s k e r e s k e d e l e m r ő l "
b e s z é l n e k , a z a z e g y o l y a n f o r m á r ó l , a m e l y t ú l m e g y e g y v á l l a l a t m e g s z o k o t t e g y ü t t m ű k ö d ő p a r t n e r e i n ; i l y e s m i r e e g y r e i n k á b b s z á m í t h a t u n k az I T - k o r s z a k b a n . Ú g y v é l e m , h o g y a k ö n y v t á r a k m á r n a g y o n r é g ó t a i l y e n f a j t a " v á l l a l a t o k k é n t " m ű k ö d n e k A z új t e c h n i k a a z o n b a n e l ő s e g í t i a m é g h a t é k o n y a b b e g y ü t t m ű k ö d é s t .
A z a l á b b i a k b a n b e m u t a t u n k n é h á n y - e g y ü t t m ű k ö d é s r e é p ü l ő , k ö n y v t á r a k a t , i n f o r m á c i ó s k ö z p o n t o k a t é s i p a r v á l l a l a t o k a t á t f o g ó - v á l l a l k o z á s t é s s z o l g á l t a t á s t a N o r v é g M ű s z a k i E g y e t e m K ö n y v t á r á n a k ( N M E K ) d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g e k e z d e m é n y e z é s é b e n .
A z N M E K N o r v é g i á b a n a m ű s z a k i t u d o m á n y o k k ö z p o n t i k ö n y v t á r a , a m e l y k i s z o l g á l j a a n y a i n t é z m é n y é t , a T r o n d h e i m i E g y e t e m e t ( U N I T ) é s a n n a k t u d o m á n y o s é s i p a r i k u t a t ó k ö z p o n t j á t ( S I N T E F ) , t o v á b b á a n o r v é g i p a r t é s k e r e s k e d e l m e t , v a l a m i n t a n a g y k ö z ö n s é g e t . A z N M E N o r v é g i a e g y e t l e n m ű s z a k i e g y e t e m e , a S I N T E F p e d i g a l e g n a g y o b b , s z e r z ő d é s e s k u t a t á s o k a t f o l y t a t ó m ű s z a k i k u t a t ó k ö z p o n t e g é s z S k a n d i n á v i á b a n .
A k ö n y v t á r d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g e a z i n f o r m á c i ó k e r e s ő s z o l g á l t a t á s o k ( o n l i n e , t é m a f i g y e l ő - S D I - , C D - R O M - o n n y ú j t o t t s z o l g á l t a t á s o k s t b . ) k ö z p o n t j a . F e l a d a t a i k ö z é t a r t o z n a k o k t a t á s i é s k é p z é s i , a k u t a t á s i é s f e j l e s z t é s i p r o j e k t e k , t o v á b b k é p z ő k o n f e r e n c i á k s z e r v e z é s e s t b . M a g a s s z i n t ű m ű s z a k i é s t e r m é s z e t t u d o m á n y i v é g z e t t s é g ű , v a l a m i n t i n f o r m á c i ó s s z a k k é p z e t t s é g ű t á j é k o z t a t ó s z a k e m b e r e k d o l g o z n a k i t t ; m u n k á j u k n a k m i n t e g y f e l e az i p a r t é s a k ü l s ő i n t é z e t e k e t , a m á s i k f e l e p e d i g a z e g y e t e m i t a n s z é k e k e t é s t a n s z é k c s o p o r t o k a t , a S I N T E F - e t é s a z U N I T - o t s z o l g á l j a . Ú g y v é l j ü k , h o g y s i k e r e s e n e g y ü t t m ű k ö d ü n k h a s z n á l ó i n k k a l , é s n a g y e l ő n y n e k t e k i n t j ü k , h o g y m u n k a t á r s a i n k n a k u g y a n a z a s z a k m a i h á t t e r ü k , m i n t a h a s z n á l ó k n a k , e g y n y e l v e t b e s z é l n e k v e l ü k , a z o n o s h u l l á m h o s s z o n v a n n a k .
A d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g az a d a t b á z i s o k t e r é n az e l s ő e g y ü t t m ű k ö d é s i s z e r z ő d é s t a s t o c k h o l m i I D C - R I T L - l e l (a K i r á l y i M ű s z a k i I n t é z e t k ö n y v t á r á v a l ) k ö t ö t t e . E n n e k a l a p j á n j o g o t n y e r t ü n k SD\- s z o l g á l t a t á s u k ( m o s t E P O S / V I R A - n a k h í v j á k ) n o r v é g i a i h a s z n á l a t á r a . A s z o l g á l t a t á s 1 9 7 1 t a v a s z á n
2 4 5
Lamvik, A.: Országos és nemzetközi együttműködés.
i n d u l t m e g , é s m é g m i n d i g f o l y t a t ó d i k . S z o l g á l t a t á s u n k e l ő f i z e t ő i n e k 5 0 - 6 0 % - a a z i p a r t k é p v i s e l i , a t ö b b i e k a z N M E - b ő l é s a S I N T E F - b ő l v a n n a k .
1 9 7 1 ő s z é n k i s z é l e s í t e t t ü k e g y ü t t m ű k ö d é s ü n k e t S t o c k h o l m m a l , e z ú t t a l a z o r v o s b i o l ó g i a t e r ü l e t é n , a K a r o l i n s k a I n s t i t u t e t t ő l ( M I C - K I B I C ) k a p o t t S D I - s z o l g á l t a t á s o k r é v é n . E z a s z o l g á l t a t á s k é s ő b b b e o l v a d t a z E P O S / V I R A - b a , i l l e t ő l e g a M I C - K I B I C o n l i n e s z o l g á l t a t á s á b a .
1 9 7 3 - b a n m e g t u d t u k i n d í t a n i o n l i n e s z o l g á l t a t á s u n k a t - a M I C - K I B I C - c e l m á r f e n n á l l ó e g y ü t t m ű k ö d é s n e k k ö s z ö n h e t ő e n . A M E D L I N E v o l t a z á l t a l u n k h a s z n á l t e l s ő o n l i n e a d a t b á z i s , d e 1 9 7 5 - t ő l k e z d v e s z á m o s m á s a d a t b á z i s - s z o l g á l t a t ó h o z i s k a p c s o l ó d t u n k . M a m á r s z e r t e a v i l á g o n t ö b b m i n t 5 0 k ü l ö n b ö z ő a d a t b á z i s - s z o l g á l t a t ó h o z v a n j e l s z a v u n k , s e z e r n é l is t ö b b a d a t b á z i s h o z t u d u n k h o z z á f é r n i . E z e k a z a d a t b á z i s - s z o l g á l t a t ó k a z é s z a k i o r s z á g o k b a n , E u r ó p á b a n , a z E g y e s ü l t Á l l a m o k b a n , K a n a d á b a n é s J a p á n b a n m ű k ö d n e k . A n y o l c v a n a s é v e k b e n l e h e t s é g e s s é v á l t a z o n l i n e r e n d e l é s , m i u t á n b e l é p t ü n k a D i a l ó g D i a l o r d e r s z o l g á l t a t ó i k ö z é . E n n e k k e r e t é b e n a v i l á g m i n d e n r é s z é b ő l k a p u n k o n l i n e m e g r e n d e l é s e k e t .
Ú g y v é l e m , h o g y s o k a d a t b á z i s - s z o l g á l t a t ó v a l i g e n j ó a z e g y ü t t m ű k ö d é s ü n k . T o v á b b k é p z ő s z e m i n á r i u m o k a t s z e r v e z ü n k o l y a n " a d a t b á z i s g a z d á k " é s a d a t b á z i s - e l ő á l l í t ó k r é s z é r e , a k i k s z e r e t n é n e k m e g i s m e r k e d n i a n o r v é g i a i h a s z n á l ó k k a l ; s o k t e k i n t e t b e n a
" n o r v é g k a p c s o l a t o t " j e l e n t j ü k n e k i k . A r r a is n y í l t l e h e t ő s é g ü n k , h o g y t a n u l m á n y o z z u n k e g y - e g y a d a t b á z i s t a s z o l g á l t a t ó n á l , m i e l ő t t m é g n y i l v á n o s a n h o z z á f é r h e t ő l e t t v o l n a . 1 9 8 8 ő s z e ó t a a z E S A - I R S n o r v é g n e m z e t i k ö z p o n t j a v a g y u n k , é s e z e n a d a t b á - z i s g a z t í a m u n k a t á r s a i v a l é s n o r v é g h a s z n á l ó i v a l j ó k a p c s o l a t b a n á l l u n k . A z ö t é s z a k i á l l a m k ö z ü l n é g y b e n m ű k ö d i k n e m z e t i E S A - I R S k ö z p o n t . A n o r v é g e g y e t e m i h á l ó z a t b a n ( U N I N E T T ) e g y E S A - I R S c s o m ó p o n t i s v a n . H a s o n l ó h á l ó z a t o k m ű k ö d n e k a z e g y e t e m e k , f ő i s k o l á k é s k u t a t ó i n t é z e t e k s z á m á r a m i n d e n é s z a k i á l l a m b a n . E z e k e t a h á l ó z a t o k a t a z é s z a k i á l l a m o k N O R D U N E T h á l ó z a t i p r o j e k t j e h a n g o l j a ö s s z e .
A d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g 1 9 7 7 - b e n i n d í t o t t a m e g s a j á t t a n f o l y a m a i t a z o n l i n e s z o l g á l t a t á s o k h a s z n á l a t á r a , f ő l e g a z i p a r k é p v i s e l ő i r é s z é r e . S o k a n v a n n a k , a k i k e l ő n y b e n r é s z e s í t i k a z a n y a n y e l v ü k ö n f o l y ó k é p z é s t , e z é r t e z e k a t a n f o l y a m o k m i n d i g n a g y n é p s z e r ű s é g n e k ö r v e n d e n e k . K ü l ö n b ö z ő v á l l a l a t o k t ó l is é r k e z t e k s z a k e m b e r e k a r é s z l e g b e , h o g y 1 - 4 h e t e s k u r z u s o k o n s p e c i á l i s f e l k é s z í t é s t k a p j a n a k s z a k t e r ü l e t ü k a d a t b á z i s á n a k h a s z n á l a t á r a . A z i p a r r a l f o l y t a t o t t e g y ü t t m ű k ö d é s s o r á n f o n t o s k a p c s o l a t o k a t é p í t e t t ü n k k i a v á l l a l a t o k k a l , k ü l ö n ö s e n a k ö n y v t á r o s o k k a l , i n f o r m á c i ó s m é r n ö k ö k k e l é s s z a b a d a l m i m é r n ö k s z a k é r t ö k k e l .
1 9 8 6 j a n u á r j á b a n a d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g e n b e l ü l m e g n y í l t a n o r v é g i a i D I A N E k ö z p o n t . F ő c é l j a , h o g y o r s z á g u n k b a n e l ő m o z d í t s a é s t á m o g a s s a a n e m z e t i é s n e m z e t k ö z i o n l i n e t á j é k o z t a t ó s z o l g á l t a t á
s o k , t o v á b b á e g y é b s z á m í t ó g é p e s í t e t t i n f o r m á c i ó s s z o l g á l t a t á s o k h a s z n á l a t á t t a n á c s a d á s , k é p z é s , f o r r á s t á j é k o z t a t ó s z o l g á l t a t á s s t b . r é v é n . A d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g e g é s z s z e m é l y z e t e k ö z r e m ű k ö d i k e z e k b e n a s z o l g á l t a t á s o k b a n , d e a D I A N E k ö z p o n t m ű k ö d é s é é r t a f ő f e l e l ő s s é g e t e g y i k m u n k a t á r s u n k v i s e l i .
A D I A N E a T u d o m á n y o s é s S z a k k ö n y v t á r a k O r s z á g o s I r o d á j a ( R i k s b i b l i o t e k t j e n e s t e n ) f e l e l ő s s é g é b e t a r t o z i k ; a z i r o d a m a g á r a v á l l a l t a a m ű k ö d é s i k ö l t s é g e k e g y r é s z é t is (a Worsfc DIANE Nytt h í r l e v é l n e g y e d é v e n k é n t i k i a d á s a , i n g y e n e s t a n á c s a d á s , k e d v e z m é n y e s á r o n t a r t o t t t a n f o l y a m o k s t b . ) .
A D I A N E s z o l g á l t a t á s i n d u l á s a ó t a g y a k r a b b a n s z e r v e z ü n k k é p z ő s z e m i n á r i u m o k a t , t o v á b b á n e m c s a k s a j á t h e l y i s é g e i n k b e n , h a n e m N o r v é g i a m á s r é s z e i n i s , h a m e g f e l e l ő h e l y e t é s k ö r ü l m é n y e k e t ( s z e m é l y i s z á m i t ó g é p e k é s t á v k ö z l é s i v o n a l a k ) t a l á l u n k .
A D I A N E k ö z p o n t o k e g y ü t t m ű k ö d é s e k e r e t é b e n , j ú n i u s b a n T r o n d h e i m b e n a z é s z a k i o r s z á g o k k ö z p o n t j a i r é s z é r e t a r t u n k t a n á c s k o z á s t a t o v á b b i e g y ü t t m ű k ö d é s , ú j a b b p r o j e k t e k , t o v á b b á e g y é b k é r d é s e k m e g v i t a t á s á r a .
M á r é v e k ó t a e g y ü t t m ű k ö d ü n k a N O R D I N F O é s a S C A N N E T v á l l a l k o z á s o k k e r e t é b e n ; a n e m z e t k ö z i e g y ü t t m ű k ö d é s r e p é l d a az E U R O L U G - b a n (az e u r ó p a i o n l i n e f e l h a s z n á l ó k s z e r v e z e t e ) v a g y a L I B E R k ö n y v t á r - a u t o m a t i z á l á s i c s o p o r t j á b a n v a l ó r é s z v é t e l ü n k .
H a d d e m l í t s e m m e g k u t a t á s i - f e j l e s z t é s i p r o j e k t j e i n k e t i s . A d a t b á z i s - v á l l a l k o z á s a i n k h o z a z é v e k s o r á n p é n z ü g y i t á m o g a t á s t k a p t u n k a n o r v é g t u d o m á n y o s é s i p a r i k u t a t á s i t a n á c s t ó l ( N T N F ) . T a v a l y a z t v i z s g á l t u k m e g é s p r ó b á i l u k k i . h o g y a n h a s z n á l h a t ó a C D - R O M a k ö n y v t á r b a n a k ö n y v t á r h a s z n á l ó k , i l l e t v e a k ö n y v t á r o s o k s z e m p o n t j á b ó l . E n n e k r é v é n s o k t a p a s z t a l a t o t s z e r e z t ü n k , é s k a p c s o l a t b a k e r ü l t ü n k e g y s o r h a z a i é s k ü l f ö l d i p o t e n c i á l i s C D - R O M - t e l h a s z n á l ó v a l .
E b b e n az é v b e n az N T N F - t ő l a r r a k a p t u n k a n y a g i t á m o g a t á s t , h o g y v i z s g á l j u k m e g a P C - s z o f t v e r e k e t , m e n n y i r e h a s z n á l h a t ó e g y i k - m á s i k p r o g r a m c s o m a g az o n l i n e k e r e s é s b e n . A z e g y i k N T N F - b i z o t t s á g n a k a n n y i r a f e l k e l t e t t ü k a z é r d e k l ő d é s é t m u n k á n k i r á n t , h o g y m o s t a z á l t a l a j a v a s o l t s z a k é r t ő r e n d s z e r e k e t is b e v o n j u k a v i z s g á l ó d á s k ö r é b e . R é s z l e g ü n k s z á m á r a e z a m é r n ö k ö k k e l v a l ó e g y ü t t m ű k ö d é s új f o r m á j á t j e l e n t i .
T e r m é s z e t e s e n s a j á t f o r r á s o k b ó l is f o l y t a t u n k k í s é r l e t e k e t é s v i z s g á l a t o k a t . M e g p r ó b á l t u k f e l t é r k é p e z n i , m i l y e n b e r e n d e z é s e k e t a l k a l m a z n a k a n o r v é g o n l i n e f e l h a s z n á l ó k ( P C - k , t e r m i n á l o k , m o d e m e k , h á l ó z a t o k s t b . ) . E g y i k t á j é k o z t a t ó s z a k e m b e r ü n k s z o f t v e r t k é s z í t e t t ; e z e g y P C - r e í r o t t p r o g r a m a z o n l i n e k e r e s é s s e l f e l d e r í t e t t b i b l i o g r á f i a i t é t e l e k m e g r e n d e l é s é r e . S p e c i á l i s s z o l g á l t a t á s u n k v a n a z o k n a k a z ü g y f e l e i n k n e k , a k i k a z o n l i n e k e r e s é s t n á l u n k v é g e z t é k ; i n g y e n e s e n k i n y o m t a t j u k a m e g r e n d e l é s i
2 4 6
TMT 3 7 . é v f . 1 9 9 0 . 6. sz.
ű r l a p o k a t a z o k r a a d o k u m e n t u m o k r a , a m e l y e k n e k a t e l j e s s z ö v e g é r e v a n s z ü k s é g ü n k .
N a g y s e g í t s é g e t j e l e n t a r e n d e l é s i ű r l a p o k p r o g r a m m a l t ö r t é n ő k i n y o m t a t á s a , m e r t s o k i d ő t t a k a r i t m e g . N é h á n y v á l l a l a t k é r t e i s m á r e z t a p r o g r a m o t , s m o s t e l k e l l d ö n t e n ü n k , á r u s í t j u k - e k ö n y v t á r u n k m e g r e n d e l ő n y o m t a t v á n y á v a l e g y ü t t , v a g y s e m .
S z á m í t ó g é p e s í t e t t k ö n y v t á r i r e n d s z e r ü n k , a B I B S Y S a n o r v é g e g y e t e m e k a u t o m a t i z á l t k ö n y v t á r i r e n d s z e r e A d o k u m e n t á c i ó s r é s z l e g c s u p á n e g y a
h a s z n á l ó k k ö z ö t t , f e j l e s z t é s e n e m a m i d o l g u n k , s c s u p á n k ü l ö n f e l k é r é s r e t e s z t e l j ü k e g y e s f u n k c i ó i t . A B I 8 S Y S a N O R D I N F O v á l l a l k z é s á h o z , a z l A N I - h o z ( t e l j e s n e v e : I n t e l l i g e n t A c c e s s t o N o r d i c I n f o r m a t i o n S y s t e m s ) c s a t l a k o z ó a d a t b á z i s .
F o r d í t o t t a : M á n d y G á b o r
Beérkezett: 1 9 8 9 . VII. 31 - é n .
Egyetemes Tizedes Osztályozás
Rövidített kiadás. 1. kötet: Táblázatok
címen jelenik meg az új magyar nyelvű rövidített táblázat, amely az előző, 1977. évi kiadás közzététele óta egyre nyomasztóbb hazai hiányt kívánja megszüntetni. (A kiadás 2. köteteként megjelenő betűrendes tárgyszómutató előkészítése is folyamatban van.)
Az új kiadás figyelembe veszi mindazokat a módosításokat, amefyeket az utóbbi évtizedek
ben a természettudományi, a műszaki szakirodalomban jelentkező változások és információs igények kielégítésére a FID nemzetközi fejlesztési tevékenysége keretében megvalósított, és a Kiegészítések és módosítások az ETO-hoz (Extensions and Corrections to the UDC) c.
sorozatában az 1989 szeptemberében megjelent 13. sorozat 3. kötettel bezárólag közzétett. A táblázat kéziratát 1989. december 31-én zártuk.
A folyó évben megjelenő 1. kötet ára: 1600 Ft + postaköltség.
Felhívjuk szíves figyelmét arra, hogy a kiadvány előrendeléssel, is beszerezhető 1400 Ft garantált, kezdvezményes áron, ha megrendelést küld 1990. augusztus 31-ig címünkre, és az ennek alapján benyújtott számlánkat kiegyenlíti. Ez utóbbi érdekében kérjük, hogy a fizetési módot (átutalás vagy csekk) szíveskedjék megjelölni.
C í m :
OMIKK értékesítési osztály Budapest, Pf. 12.1428
2 4 7
