TMT 50. évf. 2 0 0 3 . 6 - 7 . SZ.
E r e d m é n y e k
• A r e n d s z e r b e n j e l e n l e g részt v e v ő 19 kiadó t ö b b mint 1000 folyóirat c i k k e i b ő l szolgáltat.
• 3 0 k ö n y v t á r b a n v a n o l y a n szoftver, a m e l y e n keresztül a r e n d s z e r m ű k ö d t e t h e t ő , e b b ő l 14 h a s z n á l j a is, a m a r a d é k 16 közül p e d i g 12 nyil
vánította ki s z á n d é k á t , h o g y s z e r e t n e c s a t l a k o z n i a s z o l g á l t a t á s h o z .
• A r e n d s z e r m e g m u t a t t a , h o g y a n lehet a f o l y ó iratok e g y e s c i k k e i n e k k ö n y v t á r k ö z i k ö l c s ö n z é s é t úgy b o n y o l í t a n i , h o g y a d o k u m e n t u m o k a t e g y e nesen a f e l h a s z n á l ó í r ó a s z t a l á r a küldjék.
A kísérleti p r o g r a m r ó l k é s z ü l t j e l e n t é s a s i k e r e k e l l e n é r e k o m o l y h i á n y o s s á g o k r a is felfigyelt:
• e g y e l ő r e a k i a d ó k r é s z é r ő l n e m teljesen e g y é r t e l m ű a r e n d s z e r r e l való e l é g e d e t t s é g , b á r bizta
tó, h o g y e g y r e t ö b b k i s e b b kiadót is sikerül m e g nyerni a z ü g y n e k ;
• a k ö n y v t á r a k r é s z é r ő l k o m o l y p r o b l é m á t jelent, hogy az I L L O S - h e l y s z í n e k e n az E A S Y a l k a l m a z á s b a v é t e l e k i f e j e z e t t e n l a s s a n megy;
• a k é r é s e k s z á m a a kísérleti i d ő s z a k alatt n a g y o n c s e k é l y volt;
• k o m o l y g o n d o t j e l e n t e t t , hogy ha a f e l h a s z n á l ó h i b á z o t t a bibliográfiai a d a t o k m e g a d á s á n á l , a r e n d s z e r n e m tudta a u t o m a t i k u s a n a z o n o s í t a n i a kívánt tételt.
/MORROW, Terry: Electronic article supply - making life E A S Y - e r for a l l . = Interlending & Document Supply, 30. köt. 3. s z . 2002. p. 112-119./
(Tóth Máté)
Az elektronikus információ és a tudományos könyvtárak funkciói
A t e r m é s z e t t u d o m á n y i é s m ű s z a k i g y ű j t ő k ö r ű k ö n y v t á r a k b a n r é g ó t a - így pl. a z o r o s z o r s z á g i t u d o m á n y o s a k a d é m i a t e r m é s z e t t u d o m á n y i k ö n y v t á r á b a n és k ö z p o n t o s í t o t t k ö n y v t á r i h á l ó z a t á b a n a 7 0 - e s é v e k v é g e óta - é l n e k a z e l e k t r o n i k u s infor
m á c i ó l e h e t ő s é g e i v e l . A s z i g n a l e t i k u s é s referatív a d a t b á z i s o k h a s z n á l a t a a z o n b a n n e m o k o z o t t s e m m i f é l e v á l t o z t a t á s t az általuk ellátott f u n k c i ó k b a n .
A z e l m ú l t n é h á n y é v b e n a z o n b a n k é t f e j l e m é n y is r a d i k á l i s a n m ó d o s í t o t t a a h e l y z e t e t . A z egyik: az internetre történt r á k a p c s o l ó d á s h a t a l m a s m e n n y i s é g b e n teljes s z ö v e g ű i n f o r m á c i ó t „zúdított" a k ö n y v t á r a k b a . A m á s i k : a k ö n y v t á r a k f i n a n s z í r o z á s á n a k d r a s z t i k u s c s ö k k e n é s é v e l á l l o m á n y g y a r a p í tási n e h é z s é g e k íéptek fel a k ö n y v t á r i „ o l d a l o n " , a m e l y e k a z e l e k t r o n i k u s k i a d v á n y o k s z á m á n a k b ő v ü l é s é v e l a h a s z n á l ó i „ o l d a l " f e l ü l e t e s képviselői k ö r é b e n azt a b e n y o m á s t keltették, h o g y a k ö n y v t á r a k a k ö z e l j ö v ő b e n m e g is f o g n a k s z ű n n i .
N o h a az e l e k t r o n i k u s k i a d v á n y o k s o k a s o d á s a a k ö n y v t á r i m u n k a v a l a m e n n y i s z e k t o r á b a n - így a g y a r a p í t á s b a n , a t á j é k o z t a t ó a p p a r á t u s b a n , az o l v a s ó s z o l g á l a t b a n , az á l l o m á n y v é d e l e m b e n - e g y a r á n t j e l e n t ő s v á l t o z á s o k a t idéz elő, nincs s e m m i j e l e a n n a k , hogy a k ö n y v t á r a k ne „ t u d n á k k é z b e n t a r t a n i " , „uralni" ezt a „ p a n t h a rei"-trendet, t o v á b b á a n n a k sincs, hogy az i n f o r m á c i ó e l ő á l l í t ó i n a k - r e n - d e l k e z é s r e b o c s á t ó i n a k é s f e l h a s z n á l ó i n a k h a g y o m á n y o s v i s z o n y a m e g v á l t o z o t t v o l n a .
A t u d o m á n y o s k ö n y v t á r a k f u n k c i ó i t e h á t az új k ö r ü l m é n y e k között is m e g - , illetve f e n n m a r a d n a k . M á s k é r d é s , hogy a z iménti „ l é n y e g1' k e r e t é b e n n y i l v á n v a l ó a n b i z o n y o s fejlődési t e n d e n c i á k , szer
v e z e t i - s z e r v e z é s i „ n ó v u m o k " f o g n a k é r v é n y e s ü l n i . K ö z ü l ü k a l e g f o n t o s a b b a k :
1. M e g e r ő s ö d i k a k ö n y v t á r a k i n t e g r á l ó d á s a és m ű k ö d é s ü k k o o r d i n á l á s a az á l l o m á n y g y a r a p í tás é s a z o l v a s ó s z o l g á l a t t e r é n , k ü l ö n ö s t e k i n tettel a k ö n y v t á r i k o n z o r c i u m o k r a .
2. A t u d o m á n y o k i n f o r m á c i ó e l l á t á s á n a k b i z t o s í t á sa é r d e k é b e n m e g e r ő s ö d i k a centralizált k ö n y v tári r e n d s z e r e k é s a központi k ö n y v t á r a k mint a l a p v e t ő r é s z t v e v ő k s z e r e p e a k o n z o r c i u m o k l é t e s í t é s é b e n és m ű k ö d t e t é s é b e n .
3. A h a g y o m á n y o s könyvtári á l l o m á n y v é d e l e m új a s p e k t u s s a l , n e v e z e t e s e n a t ö b b k ö n y v t á r i r e n d s z e r e g y ü t t e s h a s z n á l a t á b a n t a l á l h a t ó e l e k t r o n i k u s á l l o m á n y o k v é d e l m é v e l g y a r a p o dik.
4. K i e g y e n l í t ő d é s k ö v e t k e z i k be a különféle „ r a n g ú és r e n d ű " k ö n y v t á r a k o l v a s ó s z o l g á l a t á n a k m i n ő s é g é b e n az e l e k t r o n i k u s d o k u m e n t u m o k k a l v é g z e t t m u n k a k ö v e t k e z m é n y e k é n t .
/ G L U S A N O V S K I J , A. V . - K A L E N O V , N. E . : Elekt- ronnaá informaciá i osnovnye funkcü naucnyh biblíotek. = Naucnye i tehniceskie biblioteki, 2. s z . 2002. p. 5-12./
(Futala Tibor)
2 8 5
