• Nem Talált Eredményt

Horvath M. Ferenc

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Ossza meg "Horvath M. Ferenc "

Copied!
237
0
0

Teljes szövegt

(1)
(2)

H O R V A T H M . F E R E N C

H O G Y A N I R J A M M E G U Z E M E M

T O R T E N E T E T ?

(3)

P E S T M E G Y E I L E V E L T A R I F U Z E T E K

1 3 .

S o r oz a t s z e r k e s z to E g e y T i b o r

(4)

Horvath M. Ferenc

HOGYAN I R J A M M E G U Z E M E M

T O R T E N E T E T ?

tttmutat6

Pest Megyei Leveltar Budapest

1987

(5)

L e k t o r a i t a L A K O S J A N O S

M U s z a k i s z e r k e s z t o H O R V A T H L A J O S

A f 6 n y k 6 p e k e t k 6 s z i t e t t e C S . K I R A L Y I L O N A

A b o r i t o t t e r v e z t e R e i t t e r I s t v a n v a c i k o c s i g y S r a k 6 p 6 n e k s z d z a d - f o r d u l o k d r U l i ^ b r a z o l S s a f e l h a s z n a l d s l v a l

B A L O G H L A £ Z L ( ^

I S S N 0230 6 6 2 X I S B N 9 6 3 7 2 3 5 00 0

(6)

T A R T A L O M

E l o s z o 9

I . B e v e z e t 6 s 1 3 1 . N6har\ s z o az e l o z m 6 n y e k r o l 1 3

2 . A z i i z e m f : 6 r t 6 n e t i r a s t a r g y a e s f e l a d a t a 1 5 3 . A z i i z e m tor t e n e t i r d s k a p c s o l a t a m a s tudom&nyokkal . 1 9

n. T f i m a v a l a s z t d s , a f o r r a s o k s z a m b a v 6 t e l e 6 s t a j 6 k o z 6 -

d a s a s z a k i r o d a l o m b a n 2 1 1 . A t e m a v a l a s z t a s 2 1 2 . A t d r t 6 n e t i f o r r a s 22 3 . A t d r t 6 n e t i f o r r ^ s o k a t gyiijto 6 s o r z o i n t 6 z m 6 n y e k . . 23

4 . B i b l i o g r a f i a k , l e x i k o n o k , t d r t 6 n e t i s z a k i r o d a l o m . . . 5. L e v 6 l t a r i s e g 6 d l e t e k

6. U z e m t d r t 6 n e t i , m 6 d s z e r t a n i k i a d v a n y o k

n i . F o r r a s o k 6 s k u t a t a s i f e l a d a t o k a t e m a k o r o k t i i k r 6 b e n .

1 . E l o z m 6 n y e k : a c 6 h e s 6 s a m a n u f a k t u r a l i s i p a r . . . . 4 5 5

(7)

A k a p i t a l i z m u s k o r a

2 . A z i p a r t e l e p i t ^ s 4 7 3 . A v a l l a ! a t a l a p i t a s 4 9 4 . A v a l l a l a t a l a p i t a s j o g i l e b o n y o l i t a s a 52

5. A v a l l a l a t m a k o d e s e 54

6. A t e c h n i k a 58 7 . G y a r t m a n y o k , v 6 d j e g y e k , a r a k . 60

8. A v a l l a l a t g a z d a s a g i t e v e k e n y s e g e 62 9 . A z i i z l e t i e r e d m e n y e k e l s z a m o l a s a 67 1 0 . A m u n k a s s a g e s az a l k a l m a z o t t a k h e l y z e t e 72

1 1 . A m u n k a s o k m o z g a l m a i 75 1 2 . A p o l g a r i d e m o k r a t i k u s f o r r a d a l o m 6 s a T a n a c s -

k d z t a r s a s a g 80 1 3 . K u l t u r a , s z a k o k t a t a s e s s p o r t 81

1 4 . A I I . v i l a g h a b o r u h a t a s a 82

A n 6 p i d e m o k r a c i a 6 s a s z o c i a l i z m u s k o r a

1 5 . A z i p a r i r a n y i t a s 1 9 4 5 u t a n . 83 1 6 . A z " a t m e n e t " i d o s z a k a 6 s az a l l a m o s i t a s 87

1 7 . A t e r v g a z d a l k o d a s 89 1 8 . A m u n k a v e r s e n y 90 1 9 . A t e r m e l e s i t e c h n i k a 6 s a t e r m e k e k 9 1

2 0 . A v a l l a l a t g a z d a l k o d a s a 92 2 1 . A v a l l a l a t e r e d m 6 n y e i 94 2 2 . A m u n k a s s a g , a m U s z a k i 6 r t e l m i s 6 g 6 s az a l k a l m a -

z o t t a k h e l y z e t e 96 2 3 . A z 1 9 5 6 - o s e l l e n f o r r a d a l o m 98

2 4 . A z u z e m m o z g a l m i 6 l e t e 99

(8)

2 5 . S z a k o k t a t a s , k u l t u r d l i s 6 s s p o r t 6 l e t 1 0 1 2 6 . A z i i z e m 6 s a t e l e p U l 6 s k a p c s o l a t a 1 0 3

I V . A k u t a t o m u n k a a g y a k o r l a t b a n : v a z l a t k 6 s z i t 6 s , f o r r a s -

k r i t i k a 6 s c 6 d u l a z a s 1 0 5

V . A k 6 z i r a t e l k 6 s z i t 6 s e : m 6 d s z e r t a n i a l a p e l v e k , p e r i o d i -

z S c i 6 6 s n y o m d a i e l o k 6 s z i t 6 s 1 1 3

F 6 n y k 6 p e k 1 1 9

A r a d i I l o n a : P e s t m e g y e U z e m t d r t 6 n e t i i r o d a l m a ( A j a n l o b i b -

l i o g r a f i a ) 219

Z u s a m m e n f a s s u n g 237

7

(9)

E L O S Z ( ^

A t b r t e n e l e m t u d o m a n y 1 9 4 5 u t d n m e g l e h e t o s e n k e s o n " f e d e z t e " f e l m a g a n a k az u z e m t d r t e n e t i r a s t m i n t fontos m i i v e l e n d o r e s z t e r i i l e t e t . A z o t v e n e s e v e k b e n m e g j e l e n t m u n k d k s a b i o n o s f o r m f i b a n k 6 s z u l t e k , m a g u k o n h o r d j a k a k o r j e l l e g z e t e s b 6 l y e g 6 t , a p o l i t i k a i , a g a z d a s a g i e s a t a r s a d a l m i 6 l e t b e n bekoveticezett t o r z u l a s o k a t .

A m a i e r t e l e m b e n v e t t i i z e m t d r t 6 n e t i r 6 i m o z g a l o m az 1 9 6 0 - a s e v e k b e n a g a z d a s a g i f e l l e n d U l e s s e l egyiitt bontakozott k i , s az 1 9 7 0 - e s e v e k b e n m a r o r s z a g o s m e r e t u v 6 v a l t . A M a g y a r T o r t e n e l m i T a r s u l a t U z e m t o r t e n e t i S z a k o s z t a l y ^ 1 9 6 7 - b e n h o z t a k l e t r e a z z a l a c e i l a l - m i n t a z t B e r e n d T . I v a n , a t a r s u l a t a k k o r i f o t i t k a r a nehany e w e l k e s o b b m e g f o g a l m a z t a - , hogy " k e r e t e t t e r e m t s e n az o r s z a g o s a n j e - l e n t k e z o k e z d e m e n y e z e s e k n e k , s e g i t s e g e t n y u j t s o n a k u t a t a s o k h o z , h o z z a e r t o t d r t e n e s z e k e t n y e r j e n m e g a m u n k a n a k , g y a r a k a t b i z t a s s o n a t o r t e n e t i k u t a t a s t a m o g a t a s a r a , s z a k s z e r i i l e k t o r o k a t adjon l a i k u s o k k d z r e m l i k d d e s e v e l k e s z U l t d o l g o z a t o k e l b l r a l d s a h o z e s s e g i t 6 s e h e z . M i n d e z t e r m e s z e t e s e n n e m v o l n a l e h e t s e g e s , h a n e m tenne m e g m i n -

9

(10)

dent az u z e m t d r t 6 n e t i k u t a t a s e l v i - m o d s z e r t a n i k 6 r d e s e i n e k t i s z t a z a s a , n e p s z e r i i s i t e s e e r d e k e b e n , h a n e m t e r e m t e n e f o r u m o t az U z e m t o r t e n e t i k u t a t a s o k p u b l i k a l a s a h o z , h a n e m k i s e r e l n e m e g m i i h e l y k i a l a k i t a s a t , a m i a h a z a i U z e m t o r t e n e t k d z p o n t j a v a v a l h a t . " A m e g i e v o i g e n y e k e t t e h a t o r s z a g o s s z i n t e n k i v a n t a d s s z e f o g n i az U z e m t o r t e n e t i S z a k o s z t a l y , s e p r o g r a m m e g v a l o s i t a s a h o z s z a m t a l a n e s z k d z t h a s z n a l t s h a s z n a l f e l : o r s z a g o s U z e m t o r t e n e t i k o n f e r e n c i a k a t r e n d e z , m o d s z e r t a n i t a n u l - m a n y o k a t j e l e n t e t m e g , U z e m t o r t e n e t i E r t e s i t o c i m u k i a d v a n y a b a n p e - d i g v i s z o n y l a g o s r e n d s z e r e s s e g g e l b e s z a m o l a m o z g a l o m a i l a s a r o l e s a d uj s z e m p o n t o k a t az U z e m t o r t e n e t m U v e i e s e h e z .

P e s t m e g y e b e n a s z a k m a i i r a n y i t o s z e r e p e t a M a g y a r T o r t e n e l m i T a r s u l a t m e g y e i s z e r v e z e t e e s a H a z a f i a s Nepfront H o n i s m e r e t i B i - z o t t s a g a v a l l a l t a f e l m a s p o l i t i k a i , t a r s a d a l m i s z e r v e k k e l e s t u d o m a - nyos i n t e z m e n y e k k e l egyUtt.

*

A P e s t M e g y e i I j e v e i t a r s o k f e i e f o r m a b a n k a p c s o l o d i k a h e l y - t d r t e n e t i - h o n i s m e r e t i m u n k a h o z . A h e l y t d r t e n e s z e k t e v e k e n y s e g e t e l o - s e g i t e n d o r e n d e z t e m e g 1 9 8 0 - b a n V a c o t t a " H o g y a n i r j a m m e g f a l u m tortenetet?" c i m u , m a j d 1 9 8 3 - b a n N a g y k o r o s d n a s z d v e t k e z e t e k t d r t e - n e t e r e v o n a t k o z o f o r r a s o k a t b e m u t a t o , 1 9 8 5 - b e n e k i a d v a n y a l a p j a u l s z o i g a l o U z e m t o r t e n e t i m o d s z e r t a n i k i a l l i t a s t , s 1 9 8 6 - b a n - e s o r o z a t b e f e j e z e s e k e n t - b e m u t a t t u k a z e r d e k l o d o k n e k az i s k o l a k t d r t e n e t e v e l k a p c s o l a t o s l e v e l t a r i f o r r a s o k a t . A k i a l l i t a s o k k i b o v i t e t t a n y a g a fUzet f o r m a j a b a n i s m e g j e l e n t , i l l e t v e m e g fog j e l e n n i , i l y e n u t o n i s k e z z e l - foghatobba t e v e a k u t a t o m u n k a f o r t e l y a i t .

10

(11)

E k i a d v a n y i s az " a m a t o r " , az " a l k a l m i " i i z e m * ; 6 r t 6 n e t i r 6 k m u n - k a j a t k i v a n j a s e g i t e n i a s a j a t e s z k d z e i v e l . Ahhoz a bonyolult 6 s nagy k i t a r t a s t i g e n y l o k u t a t o m u n k a h o z s z e r e t n e tampontot a d n i , m e l y n e k s o r a n az U z e m t o r t e n e t i r o j a n a k a g a z d a s a g i e l e t egy k i s a l k o t o e l e m e , egy v d l l a l a t , egy g y a r , egy U z e m t o r t e n e t i f e j l o d e s e t k e l l v i z s g a l n i a , f e l t a r v a e g y u t t a l a k d r n y e z e t 6 r e g y a k o r o l t h a t a s a t i s . S z a n d e k u n k t e - h a t az v o l t , hogy b e m u t a s s u k a g y a r i p a r h o z t a r t o z o v a l l a i a t o k t d r t S - n e t e r e v o n a t k o z o f o r r a s o k a t - u g y a n a k k o r n e m tekintettUk e e l u n k n a k a k i s i p a r r a l e s a m e z o g a z d a s a g i i i z e m e k k e l k a p c s o l a t o s f o r r a s o k f e l - t a r a s a t - , tovabba r d g z i t s U k az U z e m t o r t e n e t i r a s m o d s z e r t a n i v o n a t - k o z a s a i t , v a l a m i n t k o r v o n a l a z z u k a z e g y e s k o r s z a k o k a t 6 r i n t o k o n k r e t k u t a t a s i f e l a d a t o k a t .

A z U z e m t o r t e n e t i r o e l o t t a l i o c 6 l 6 s a m e g v a l o s i t a n d o f e l a d a t f o n t o s s a g a m e g k i v a n j a , hogy ne s z U l e s s e n e k h a m i s , a t e n y e k e t 6 s a t d r t 6 n 6 s e k e t , a m u l t a t e l f e r d i t v e m e g j e i e n i t o m o n o g r a f i a k , h a n e m t d r - t 6 n e t i h i t e l e s s 6 g g e l b i r o , m i n d e n k i s z a m S r a p 6 l d a k 6 n t s z o i g a l o m u n k a k .

E h h e z k i v a n u n k s e g i t s 6 g e t n y u j t a n i .

(12)

I . B E V E Z E T £ S

1 . N E H A N Y S Z ( ^ A Z E L O Z M E N Y E K R O L *

A z u z e m t o r t 6 n e t i r d s n e m t u l r 6 g i i d o k r e v i s s z a n y u l 6 e l o z m 6 n y e I t a g a z d a s S g i l a g f e j l e t t t o k 6 s o r s z ^ o k b a n k e l l k e r e s n l i n k .

A z U z e m t o r t e n e t m U v e l 6 s 6 n e k m d d s z e r t a n i m e g a l a p o z a s a r a 6 s a f o r r d s f e l t S r S s a l a p e l v e i n e k k i m u n k a l d s a r a az 1 9 2 0 - a s 6 v e k b e n a z a m e - r i k a i e g y e s U l t S U a m o k b e l i H a r w a r d e g y e t e m e n tettek k i s 6 r l e t e t , A z e g y i k i r & i y z a t ( B u s i n e s s H i s t o r y ) az U z l e t i v d l l a l k o z l s t , a z e r e d m 6 - n y e s U z l e t p o l i t i k a t f o l y t a t 6 s i k e r e s U z l e t e m b e r t k i v a n t a m e g r a j z o l n i , t d b b n y i r e 6 l e t r a j z i f o r m a b a n . A m a s i k e l k 6 p z e l 6 s kdzpontjdban a k e z - d e m 6 n y e z o , az u j i t o m a g a n t o k 6 s U z l e t e m b e r a l l t , a k i n e k t d r t 6 n e t 6 t b e l e d g y a z t a k a f d l d r a j z i k d r n y e z e t b e 6 s a z a l t a l S n o s g a z d a s a g i f e j l o -

jt- H a n a k P 6 t e r : A z U z e m t o r t 6 n e t k u t a t a s ^ n a k p r o b l 6 m a i c . t a n u l m d n y a a l a p j a n , S z f i z a d o k 1 9 6 8 / 5 - 6 . s z a m .

1 3

(13)

d e s b e . A z e s z e l l e m b e n m e g i r t m u n k a k t a r g y s z e r i i h a n g v e t e l e a z o n - b a n s o k e s e t b e n m e g k e r d o j e l e z h e t o , m i v e I a t d b b n y i r e p r o p a g a n d a c e l j a b o l k e s z i i l t k i a d v a n y o k s z e r z o i r a k ^ n y s z e r U l t e k a t o k 6 s v a l i a l k o - z o v a l s z e m b e n i d i s z k r e c i d r a ,

N 6 m e t o r s z a g b a n a r e g 6 n y e s , i n k a b b n ^ p s z e r i i s i t o j e l l e g u m u n k a - k a t ( F i r m e n g e s c h i c h t e ) j e l e n t e t t e k m e g , m e l y e k b e n s z i n t 6 n a s i k e r e s t o k e s v a l l a l k o z o s z e m e l y 6 t e m e l t § k k i . E v a l l a i a t t d r t e n e t e k a z o n b a n m i n d g a z d a g e s s o k r e t u f o r r a s a n y a g o n a l a p u l n a k .

A l e g s i k e r u l t e b b e s legatfogobb k e p e t ado U z e m t d r t e n e t i r a s t a f r a n c i a i s k o l a v a l o s i t o t t a m e g , m e l y a v a l l a L a t o t a g a z d a s a g r e s z e - k e n t v i z s g a l j a , v a g y i s u g y m u t a t j a b e , hog/ f e l t a r j a a g a z d a s a g , a t a r s a d a l o m e s a p o l i t i k a a l t a l r a g y a k o r o l t h a t a s o k a t i s .

A S z o v j e t u n i o b a n a z 1 9 3 0 - a s e v e k b e n t e r e b e l y e s e d e t t o r s z a g o s m o z g a l o m m a az U z e m t o r t e n e t i r a s , m e l y n e k M a x i m G o r k i j s z e r i n t

" a m u n k a s o k m U v 6 n e k k e l l l e n n i e " . A s z o v j e t U z e m t o r t e n e t i r a s k d - z e p p o n t j a b a n a m u n k a s o s z t a l y h e l y z e t e , s z e r v e z k e d e s e i 6 s m o z g a l m a i a l l t a k ; a g y a r a k g a z d a s d g i - t e c h n i k a i e l e t ^ n e k b e m u t a t a s a a h a t t e r b e s z o r u l t .

A n. v i l a g h S b o r u u t a n i s z o v j e t U z e m t d r t 6 n e t i r S ^ s r a a s z e m 6 l y i k u l t u s z n y o m t a r a b e l y e g ^ t . A m e g u j u l a s c s a k 1 9 5 6 , i l l e t v e 1 9 5 8 u t a n k d v e t k e z e t t b e , a m i k o r az S Z K P K d z p o n t i B i z o t t s a g a m e g v i z s g a l t a az U z e m t o r t e n e t i r a s h e l y z e t e t e s a t u d o m a n y o s s z i n v o n a l e m e l e s e t tUzte k i f e l a d a t u l . A z e z t k d v e t o i d o s z a k b a n s z U l e t e t t U z e m t d r t S n e t e k i s e l s o s o r b a n t a r s a d a l o m 6s m u n k a s m o z g a l o m - t d r t S n e t i a l a p o z a s u a k v o l -

(14)

t a k ; a g a z d a s a g t o r t e n e t i j e l e n s 6 g e k e l e m z e s e t o v a b b r a i s h a t t e r b e s z o r u l t .

A z e u r d p a i s z o c i a l i s t a o r s z a g o k k d z u l C s e h s z l o v a k i a b a n , a z N D K - b a n e s i e n g y e l o r s z a g b a n h a g y o m a n y o k r a e p u l o , k i d o l g o z o t t m o d - s z e r t a n i a l a p e l v e k e n nyugvo U z e m t o r t e n e t i k u t a t o m u n k a f o l y i k . 1 9 4 5 u t a n k e z d e t b e n p r o p a g a n d i s z t i k u s c e l o k s z o l g a l a t a b a n a l l 6 m u n k a k s z U - l e t t e k , de az 1 9 6 0 - a s 6 v e k t o l k e z d v e m a r megnott a g a z d a s a g - §s technikatdrt§netre, a t a r s a d a l o m - e s p o l i t i k a t d r t e n e t r e a r a n y a i b a n e g y a r a n t k e l l o h a n g s u l y t h e l y e z o m o n o g r a f i a k s z a m a .

M a g y a r o r s z f i g o n 1 9 4 5 e l o t t - n a g y r g s z t az o r s z f i g g a z d a s a g i - i p a r i e l m a r a d o t t s a g a m i a t t - r e n d k i v U l k e v 6 s e s a l a c s o n y s z i n v o n a l u U z e m t d r t e n e t e t adtak k i , s n e m v o l t s o k k a l j o b b a h e l y z e t 1 9 4 5 utSn s e m , m i n t a z t m a r k o r a b b a n e m l i t e t t U k

T e r m e s z e t e s e n m e g m a s e m e g y e r t e l m U e n t i s z t a a k 6 p . Nehany k i v a l o m u n k a m e l l e t t s o k " k a l o z a k c i d b a n " l 6 t r e h o z o t t , s i l a n y , m i n d e n - f e l e s z a k m a i h o z z ^ e r t ^ s t n e l k U l d z o " v a l l a l a t - t o r t 6 n e t " j e l e n i k m e g n a p j a i n k b a n i s ; sok e s e t b e n i n k a b b r o n t v a , m i n t s e m n d v e l v e az d n m a - gat p r o p a g a l o v a l l a l a t h i r n e v 6 t ,

2 . A Z U Z E M T O R T E N E T I R A S T A R G Y A E S F E L A D A T A

M i e l o t t m e g f o g a l m a z n a n k az U z e m t o r t e n e t t a r g y a t ^ s f e l a d a t a t , c 6 l s z e - r u nehany f o g a l m a t p o n t o s i t a n u n k .

1 5

(15)

E k o t e t c i m 6 b e n i s 6 s m i n d e n h o l a s z d v e g b e n " U z e m " - r 6 l i r u n k , p e d i g i g a z d n egy v a l l a l a t n a l , g y a r b a n ( g y a r e g y s 6 g b e n ) 6 s a n n a k egy u z e m 6 b e n ( i i z e m e g y s 6 g 6 b e n ) d o l g o z o t u d n a m e g m o n d a n i a legjobban, m e n n y i r e k i i l o n b o z o t a r t a l o m m a l b i r n a k a f e n t i f o g a l m a k , A m a g y a r t d r t 6 n e t i s z a k i r o d a l o m b a n az " u z e m t d r t 6 n e t " k i f e j e z 6 s honosodott m e g . T e r m e s z e t e s e n ennek i s m e g v a n az o k a . A k i i l f d l d d n e l t e r j e d t v a l l a l - k o z a s - v a g y v a l l a l a t t d r t 6 n e t s z 6 l e s e b b t e r U l e t e t d l e l f e l : f o g l a l k o z i k a ( a n y a ) v a l l a l a t 6 s a h o z z a i i z l e t i a l a p o n k a p c s o l o d o h i t e l i n t 6 z e t e k , k e r e s k e d e i m i , k d z l e k e d 6 s i 6 s e g y 6 b v d l l a l a t o k t d r t 6 n e t 6 v e l i s . N a l u n k i l y e n n a g y a r a n y u f e l d o l g o z a s o k n e m i g e n k 6 s z i i l t e k ; a k u t a t d m u n k a c s a k e g y - e g y g y a r , u z e m t d r t 6 n e t e n e k a f e l t a r a s a r a k o r l a t o z o d o t t . M 6 g i s , h a " u z e m t d r t 6 n e t r o l " b e s z e l u n k , i n k a b b s z e l e s e b b e r t e l e m b e n

s z o k t u k h a s z n a l n i e z t a f o g a l m a t , m e g k d z e l i t v e a " v a l l a l a t t d r t 6 n e t "

t a r t a l m a t .

A v a l l a l a t a g a z d a s a g o l y a n s z e r v e z e t i e g y s 6 g e , m e l y d n a l l d j o g i s z e m 6 l y k 6 n t f o l y t a t g a z d a i k o d o , p 6 n z u g y i 6 s k e r e s k e d e i m i t e v e - k e n y s e g e t , s e z z e l a t a r s a d a l m i - g a z d a s a g i 6 l e t egy m e g h a t a r o z o t t r 6 s z e t k 6 p e z i . M i i k d d 6 s 6 b e n m i n d e n o l y a n f o l y a m a t m e g j e l e n i k , m e l y az a r u l 6 t r e h o z a s a t 6 l az e l a d a s i g t e r j e d . A v a l l a l a t egy v a g y tdbb g y a r b o l , g y a r e g y s 6 g b o l a l l .

A g y a r a v a l l a l a t t e r m e l 6 s i 6 s t a r s a d a l m i s z e r v e z e t e , m e l y n e k a l k o t d r 6 s z e i a t a r s a d a l m i r e n d s z e r a l t a l m e g h a t a r o z o t t e m b e r i k d z d s - s 6 g e s a t e c h n i k a i a p p a r a t u s .

A z i i z e m a v a l l a l a t t o l , a g y S r t d l t e r l i l e t i l e g , v a g y a g y S r t a s s z e m p o n t j a b o l e l h a t a r o l o d o e g y s 6 g , m e l y k e s z v a g y f e L k 6 s z t e r m e k e -

1 6

(16)

k e t S l l i t e l o , e s e t l e g s z o l g a i t a t S s o k a t v e g e z . E f o l y a m a t k 6 t d l l a n d 6 6 s e g y m a s t f e l t 6 t e l e z o t a g j a a t e r m e l o e s z k o z 6 s a t e r m e l o e m b e r . A z i i z e m f o g a l m a b a n e m c s a k az i p a r i , h a n e m a m e z o g a z d a s a g i t e v e - k e n y s e g e t f o l y t a t o g a z d a s a g o k , v a l l a i a t o k , t e r m e l o s z d v e t k e z e t e k s t b . i s b e l e t a r t o z n a k . A z u t o b b i a k k a l a z o n b a n n e m k i v a n u n k f o g l a l k o z n i .

A t e l j e s s 6 g e r d e k e b e n 6 r d e m e s me g s z o t e j t e n i a g y a r e g y s 6 g e s az u z e m e g y s 6 g f o g a l m a r d U M i n d k e t t o b i z o n y o s d n d l l d s a g g a l r e n - d e l k e z o t e r m e i e s i - s z e r v e z e t i e g y s e g , a h o l m e g h a t a r o z o t t t e r m 6 k e k e t g y a r t a n a k , r 6 s z b e n d n a l l d m u n k a f o l y a m a t o k a t vSgeznek. A k e t t o k d - z d t t i k i i l o n b s e g az a n y a s z e r v e z e t h e z ftizodo a l a - f d l 6 r e n d e l t s 6 g i v i s z o - nyuk s z i n t j 6 b o l e s n a g y s a g r e n d j u k b o l a d o d i k .

A f e n t i e k r e a l a p o z v a tehdt m o s t n e z z u k m e g , m i v e l f o g l a l k o z i k az u z e m t o r t e n e t i r a s , m i a t a r g y a az u z e m t d r t 6 n e t n e k !

A z U z e m t o r t e n e t i r a s - s z e l e s e b b e r t e l e m b e n v f i l l a l a t t d r t 6 n e t - i r a s - egy adott t d r t 6 n e l m i k o r s z a k b a n v i z s g d l j a egy k o n k r 6 t t e r m e - l e s i - t e c h n i k a i s z e r v e z e t ( v a l l a l a t , g y a r , u z e m ) g a z d a s a g i , m U s z a k i , t a r s a d a l m i , p o l i t i k a i , i d e o l o g i a i 6s k u l t u r d l i s f e j l o d 6 s 6 t . E n n e k s o r d n s u l y p o n t i kerdesk6n t a z t k e l l t a n u l m a n y o z n u n k , hogy a t e r m e l e s i f o - l y a m a t o k e s a t e r m e l o e s z k o z o k m i i y e n modon & m e r t 6 k b e n f e j l o d t e k , a d o l g o z o e m b e r h o g y a n v a l t o z t a t t a m e g e z e k e t , m i i y e n k a p c s o l a t a l a - k u l t k i e k o z b e n a s z e r v e z e t e s a z e m b e r k o z o t t e s e z e k a bonyolult k o l c s o n h a t a s o k m i i y e n f o r m a b a n j e l e n t k e z t e k a s z U k e b b U z e m i 6 s a nagyobb t ^ s a d a l m l k d r n y e z e t b e n ?

1 7

(17)

M o s t m a r egy k i c s i t k o n k r 6 t a b b a n n 6 z v e a z e l o t t u n k a l i o f e l a d a - t o t , t e k i n t s i i k at az a l a b b i s 6 m a n , m i i y e n terii l e t e k k e l k e l l f o g l a l k o z - n u n k !

V a l l a l a t , g y a r , i i z e m

G a z d a s a g i - m i i s z a k i s z e r v e z e t ( t e r m e i e s - t e r m e l o e s z k o z o k )

T a r s a d a l m i k d z d s s e g ( t e r m e l o e r o - az e m b e r )

- a t o k 6 s v a l l a l k o z o , i l l e t v e a s z o c i a l i s t a v a l l a l a t i g a z - g a t o j a

- k i e m e l k e d o m U s z a k i 6 s m u n - k a s v e z e t o k

- a l t a l a n o s m u n k a f e l t e t e l e k , m u n k a v e d e l e m

- b a l e s e t e k , f o g l a l k o z a s i b e t e g - s e g e k e s a r t a l m a k

- b e t e g s e g i 6 s d r e g s 6 g i b i z t o s i t a s - o r v o s i e l l a t a s

- k 6 p z e t t s e g , s z a k o k t a t a s - v e z e t o k 6 s m u n k a s o k 6 l e t k d -

r U l m 6 n y e i ; l a k a s - 6 s e g 6 s z s e g - Ugyi v i s z o n y o k

- s z a k s z e r v e z e t i 6 s m u n k a s m o z - g a l o m

- k u l t u r a l i s 6 s s p o r t 6 l e t - az i p a r a g b a n betdltdtt s z e r e p

- a z U z e m e s a k o r n y e z e t k a p c s o l a t a , k o l c s o n h a t a s u k - v a l l a l a t a l a p i t a s

- t e c h n i k a i f e j l o d 6 s (epUlet, g6pek s t b . ) - g y a r t a s i s z e r v e z e t - g y a r t m a n y o k , g y a r t S s i

e l j a r a s o k

- u j i t a s o k , t a l a l m a n y o k - g a z d a s a g i n d v e k e d 6 s ;

e r e d m 6 n y e k , v a l s a g , c s o d - v e r s e n y k 6 p e s s e g

- a m u n k a t e r m e l e k e n y s 6 g e - b e l - e s k U l f d l d i k a p c s o l a t o k ,

6 r t 6 k e s i t 6 s

(18)

T e r m e s z e t e s e n n e m elegedhetiink m e g e t e r i i l e t e k r ^ s z l e t e s ^ s k l m e r i t o i s m e r t e t e s e v e l , l e i r a s a v a l , h i s z e n m u n k a n k a k k o r c s a k a d a - tok h a l m a z a Lenne. T d r e k e d j u n k a r r a , hogy a t i p i k u s m e l l e t t e l e m e z - z i i k e s m e g r a j z o l j u k az i i z e m s p e c i a l i s , e g y e d i p r o f i l j a t i s . E z t ugy e r h e t j U k e l , hogy a h e l y i f e l t e t e l e k k e r e t e b e n miikodo i i z e m e t n e m z e t i ( e s e t l e g n e m z e t k d z i ) g a z d a s a g i e s t a r s a d a l m i s z e m p o n t b o l m a s i i z e m e k - h e z , v a l l a l a t o k h o z , az i p a r a g h o z , a n e m z e t g a z d a s a g h o z k a p c s o l o d v a m u t a t j u k be. U g y a n a k k o r f e l k e l l t a r n u n k a z o k a t a k d l c s d n h a t a s o k a t i s , m e l y e k e t az U z e m es szUkebb k d r n y e z e t e ( t e l e p U i e s , g a z d a s a g i r e g i o ) e g y m a s r a g y a k o r o l t . M u n k a n k c s a k a k k o r lehet t e l j e s , h a az U z e m - t o r t e n e t e k e t t o s k d t o d e s e t s z e m elott t a r t j u k . , ,

T i s z t a z n u n k k e l l a z t i s , v a j o n idoben m e d d i g m e n j e n v i s s z a az U z e m t o r t e n e t ? U g y gondoljuk, hogy a m e n n y i b e n v o l t a k , a c e h e s e s a m a n u f a k t u r a l i s k o r s z a k b a v i s s z a n y u l o e l o z m e n y e k e t i s e r d e m e s f e l v a - z o l n i , de a h a n g s u l y t m i n d e n k e p p e n a k a p i t a l i s t a e s a s z o c i a l i s t a k o r - s z a k r a k e l l tennUnk. S o t , t d b b n y i r e eppen a v a l l a l a t n a l j e l e n l e g d o l - gozo e m i i e r e k s z o k t a k i g e n y e l n i , e l v a r n i , hogy n a p j a i n k i g m u t a s s a be az Uzem':drtenet a gyar m u l t j a t .

3 . A Z U Z E M T O l i T E N E T I R A S K A P C S O L A T A M A S T U D O - M A N Y A G A K K A L

A z U z e m t o r t e n e t i r a s a t d r t e n e l e m t u d o m a n y o n b e l u l a h e l y t d r t e n e t - i r a s e g y i k v a l f a j a t k e p v i s e l i , m e l y tdbb m a s t a r s a d a l o m - e s t e r m e - s z e t t u d o m a n y i a g a z a t e r e d m e n y e i t e s m o d s z e r e i t i s h a s z n o s i t j a .

1 9

(19)

A m u s z a k i - k 6 m i a i t u d o m i n y a g a k k o z u l f e l h a s z n S l h a t j u k a k e m i a , a z e l e k t r o n i k a s t b . d l t a l nyujtott i s m e r e t e k e t , a t e r m e l o e s z k o z o k , a g y a r t m a n y o k , az a l k a l m a z o t t t e c h n o l 6 g i a s t b . b e m u t a t S s a h o z . A k o z - g a z d a s E ^ - g a z d a s a g t o r t 6 n e t i t u d o m S n y S g a k t a p a s z t a l a t a i t a l k a l m a z h a t - j u k a t e r m e l e s i f o l y a m a t o k e l e m z 6 s 6 b e n , a g a z d a s S g o s s a g i v i z s g d l a - t o k b a n , a s z ^ m v i t e l i 6s p 6 n z u g y i j e l l e g i i f o r r ^ o k f e l d o l g o z a s a b a n . A s z o e i o l ^ a i m d d s z e r e k s e g i t s e g e v e l e l v 6 g e z h e t j u k az i i z e m i m u n k a s - s a g h e l y z e t e n e k v i z s g a l a t d t 6s h a s z n o s i t h a t j u k az e i e t m d d t e r U l e t 6 r e v o n a t k o z d f e l m e r 6 s e k e r e d m 6 n y e i t . A z orsz. a g o s p o l i t i k a 6 s m u n k a s - m o z g a l o m - t o r t6 n e t i a l a p i s m e r e t e k n 6 l k U l n e m tudnank he l y e s k 6 p e t r a j z o l n i a z i i z e m i m u n k S , s s S g v a l o d i h e l y z e t 6 r o l . N e m u t o l s d e o r b a n s z U k s 6 g U n k lehet a n 6 p r a j z ( m u n k a s f o l k l d r ) , a jogtudomAny ( g a z d a s a - g i j o g , m u n k a j o g s t b . ) 6 s a m U v e l o d 6 s t o r t 6 n e t a l t a l f e l k u t a t o t t 6 s f e l - t a r t i s m e r e t e k r e .

(20)

I I . T E M A V A L A S Z T A S , A F O R R A S O K S Z A M B A V E T E L E E S T A J E K O Z O D A S A S Z A K I R O D A L O M B A N

1 . A T E M A V A L A S Z T A S

M a n k S n k m e g k e z d § s e k o r e l s o l6pesUnk a t 6 m a v & l a s z t a s , v a g y i s k u t a - t a s u n k t ^ g y a n a k m e g h a t a r o z a s a , a m i egy k o n k r e t v a l l a l a t , U z e m t o r - t e n e t e n e k f e l d o l g o z a s a t j e l e n t i . C s a k o l y a n t e m a t e r d e m e s k i v S l a s z t a - n i , a m i t k o r a b b a n m e g n e m i r t a k m e g , i l l e t v e a m i n e k a t a r g y a l d s a u j b o l i d o s z e r U v e v a l i k e s k i lehet e g e s z i t e n i uj a d a t o k k a l , e s e t l e g k o r - s z e r U b b s z e m i e i e t 6 s m o d s z e r e k a l a p j a n lehet m e g k o z e l i t e n i .

A t e m a v d l a s z t S s t tehat s z U k s e g s z e r U e n egybe k e l l k a p c s o l n i a b i b l i o g r a f i a k b a n , k d ^ y v e s z e t i s z a k i r o d a l o m b a n v a l 6 t S j e k o z d d a s s a l , a m i n e k s e g i t s e g e v e l m e g lehet l l l a p i t a n i , hogy k i k e s m i i y e n m e r t e k - b e n f o g l a l k o z t a k m;tr a t e m l v a l .

M e g egy k e r d e s m e r U l h e t f e l a m u n k a e l k e z d e s e k o r . E g y e n i v a g y c s a p a t m u n k a v a l k 6 s z i t s U k e l az U z e m t d r t e n e t e t ? DdntesUnket s o k f 6 l e t e n y e z o b e f o l y a s o l h a t j a .

(21)

Az e g y e n i m u n k a e l o n y e i k 6 t s e g k i v U l a k k o r j e ' . e n t k e z n e k , a m i k o r az e g y e n l e t e s a n y a g g y i i j t e s r e , az uzemLortenet e g y s 6 g e s s z e r k e z e t 6 n e k e s s z i n v o n a l a n a k k i a l a k i t a s a r a t b r e k s z U n k . H a t r a n y a i a k k o r , a m i k o r s p e c i a l i s k e r d e s e k e t e s a n y a g o t k e l l f e l d o l g o z n i a k u t a t o n a k , s ehhez n e m r e n d e l k e z i k e l e g e n d o s z a k i s m e r e t t e U P l . gondot o k o z h a t egy g e - p i b e r e n d e z e s m ' i s z a k i s z i n v o n a l a n a k m e g i t e l 6 s e , a m e r l e g e l e m z e s . E z e k m e g o l d a s a h o z m i n d e n k e p p e n h o z z a e r t o s z a k e m b e r s e g i t s e g e t k e r - j U k , l e h e t o l e g o l y a n e t , a k i t o r t e n e t i i s m e r e t e k k e l i s r e n d e l k e z i k .

A c s a p a t m u n k a e r d e k e b e n 2 - 6 fos " t e a m ' ' - e t c e l s z e r i i l 6 t r e h o z n i , me l y n e k t a g j a i m i i s z a k i , k d z g a z d a s a g i , s z o c i o l o g u s e s t o r t e n e s z s z a k - e m b e r e k . A s z e r k e s z t ^ s i f e l a d a t o k a t a z o n b a n , a k i e g y b e n a c s a p a t k u - t a t o m u n k a j a t i s i r a n y i t j a , a j a n l a t o s t o r t e n e s z s z a k e m b e r r e b i z n i .

2. A T O R T E N E T I F O R R A S

A t o r t e n e t i f o r r a s o l y a n d o k u m e n t u m , m e l y a m u l t u n k r a v o n a t k o z o i n f o r m a c i o k a t t a r t a l m a z . N a p j a i n k b a n i s a l l a n d o a n k e l e t k e z n e k d o k u - m e n t u m o k , m e i y e k i d o v e l a t o r t e n e t i - e s egyeb - k u t a t a s f o r r a s a i v a v a l n a k .

A f o r r a s o k c s o p o r t o s i t a s a : a ) t a r g y i e m l e k e k - o r z o h e l y e i k a m u z e u m o k

b ) i r o t t f o r r a s o k - m e g t a l a l h a t o k a l e v e l t a r a k b a n , i l l e t v e a z i r a t - t a r a k b a n 6 s a m u z e u m o k b a n

c ) i r a t l a n s z e l l e m i h a g y a t e k o k - o r z o i k az e m b e r i k d z d s s e g e k e s az e g y e s s z e m e l y e k .

2 2

(22)

A t e m a v a l a s z t a s t e r o s e n b e f o l y a s o l o m a s i k t e n y e z o a f o r r a s o k m e g l e t e , h i a n y a , e g y e n e t l e n s 6 g e . F e l k e l l m e r n i i n k , hogy v a n - e e l e - gendo f o r r a s , m e l y a l a p j a n k i d o l g o z h a t o a t 6 m a . Neha a f o r r a s o k t e l - j e s h i a n y a lehetetlenne t e s z i a m u n k a m e g k e z d S s e t . E z e k a t§nyezok s z a m o t t e v o e n h a t n a k a d o l g o z a t s z e r k e z e t e r e , a t a r t a l o m s o k s z i n i i s e - g e r e e s a r n y a l t k i d o l g o z h a t o s a g a r a , T e h a t p e l d a u l h i a b a v a n m e g egy v a l l a l a t o s s z e s m e r l e g e az a l a p i t a s t o l , u g y a n a k k o r h i a n y o z n a k a b e r u - h a z a s o k r a , az a l k a l m a z o t t t e c h n i k a r a , a m u n k a s s a g s z o c i a l i s k d r t i l - m e n y e i r e s t b . v o n a t k o z o f o r r a s o k , n e m tudnank t e l j e s k e p e t m e g r a j - z o l n i az I i z e m t d r t e n e t e r o L A f o r r a s o k e g y e n e t l e n s 6 g e k d v e t k e z t 6 b e n p e d i g a r a n y a i b a n t o r z m u n k a k e l e t k e z h e t ,

3 . A T O i l T E N E T I F O R R A S O K A T G Y U J T O E S O R Z O I N - T E Z M E N Y E K

E j t s u n k nehany s z o t a z o k r o l az i n t e z m f i n y e k r o l , m e i y e k az l i z e m t d r - t^net m e g i r a s a h o z s z i i k s e g e s f o r r a s o k a t o r z i k ,

A m u z e u m o k e l s o s o r b a n t d r g y i e m l e k e k e t ( r ^ g e s z e t i , k S p z o - §s i p a r m l i v S s z e t i , i p a r t d r t e n e t i s t b , ) g y i i j t e n e k , T a l a l h a t u n k azonban o r i - z e t u k b e n i r a s o s , k e p e s d o k u m e n t u m o k a t ( p l , c 6 h i r a t o k , f e n y k ^ p e k , t e r - k e p e k , h a n g f e l v 6 t e l e k s t b . ) i s , A z o r s z a g o s m u z e u m o k , az o r s z a g o s s z a k m u z e u m o k e m l e k e i n k i v i i l a m e g y e i a l t a l a n o s g y i i j t o k d r i i m u z e u - m o k anyagat i s k i v a l o a n f e l t u d j u k h a s z n a l n i , j o U e h e t e z e k b e n m e g m e g l e h e t o s e n k e v e s a g y a r i p a r h o z k a p c s o l o d o t a r g y i o b j e k t u m , v a g y e g y e b tdrt§neti d o k u m e n t a c i o . E z utobbi n 6 v e n m i n d e n m e g y e i e s v a - r o s i m u z e u m b a n t a l a l h a t o o l y a n h e l y t o r t e n e t i g y u j t e m S n y , m e l y b e n

2 3

(23)

r e n d k i v u l s o k f 6 l e , s o k s z i n i i f o r r a s t o r i z n e k : f e n y k 6 p e k e t , p l a k a t o k a t , a p r d n y o m t a t v a n y o k a t , k 6 p e s & r j e g y z 6 k e k e t , m U s z a k i l e i r a s o k a t , m e g - h i v o k a t , i r a t o k r o l k e s z U l t m a s o l a t o k a t s t b . ) , s e z e k a d a l 6 k u l s z o l g a l - h a t n a k egy g y a r m u s z a k i f e j I 6 d 6 s e n e k , k u l t u r a l i s s t b . 6Letenek b e m u - t a t a s a h o z . T e m a n k h o z k a p c s o l o d o m u z e u m o k a t 6s a n y a g u k a t i s m e r t e t i k az a l a b b i k i a d v a n y o k :

C s a t o T a m ^ s : A z u j - e s l e g u j a b b k o r i t o r t e n e t i d o k u m e n t S c i d a m u z e u m o k b a n . B p . 1 9 6 4 .

Dcvai Nfindor: P e s t m e g y e m u z e u m a i . t i : S t u d i a C o m i t a t e n s i a 1 . S z e n t e n d r e , 1 9 7 2 .

K i s s L i s z l o - K i s z e l y G y u l a : M a g y a r o r s z a g m u s z a k i m u z e u m a i . B p . 1 9 8 2 .

S z i k o s s y F e r e n c : A z U z e m t o r t e n e t i r a s e s a m U s z a k i m u z e o l o g i a . H o n i s m e r e t 1 9 8 2 / 2 .

A l e v ^ l t a r a k a t o r t e n e t i e r t e k U i r o t t , i r a s o s e m ^ 6 k e k e t , v a l a - m i n t a k e p - e s h a n g f e l v e t e l e k e t g y U j t i k , o r z i k 6s t e s z i k k u t a t h a t o v a . A k u t a t a s t k u l d n b d z o s e g e d l e t e k ( f o a d j e g y z e k e k , r e p e r t o r i u m o k , l e l t a - r a k , r a k t a r i j e g y z e k e k s t b . ) k d n n y i t i k m e g , m e i y e k s e g i t s e g e v e l e l lehet i g a z o d n i , i l l e t v e f e l lehet t a r n i 6s m e r n i a s z a m u n k r a e r d e k e s a n y a g o t .

A M a g y a r o r s z a g o n mUkddo l e v e l t a r a k k6t c s o p o r t r a o s z l a n a k : A ) A z a l t a l a n o s l e v e l t a r a k c s o p o r t j a t alkotjfik:

a ) az o r s z a g o s l e v e l t a r a k

- a M a g y a r O r s z a g o s L e v e l t & r a z 1 9 4 5 e l o t t mukodott o r - s z a g o s h a t a s k o r u s z e r v e k ( r § g i k o r m a n y h a t o s a g o k , m i - 2 4

(24)

n i s z t e r i u m o k , g a z d a s a g i s z e r v e k , o r s z a g o s j e l e n t o - s e g i i v a l l a i a t o k az a l l a m o s i t a s i g , i n t e z m e n y e k , t e s - t i i l e t e k , e g y e s U l e t e k , k i e m e l k e d o c s a l a d o k e s s z e - m e l y e k ) i r a t a n y a g a t v e s z i a t ;

- a z U j M a g y a r I g j z p o n t i L e v e l t a r i l l e t 6 k e s s 6 g i k d r e - be a z 1 9 4 5 , i l l e t v e az a l l a m o s i t a s u t a n mukddo v a g y mukodott o r s z a g o s h a t a s k d r U s z e r v e k i r a t a n y a g a t a r -

t o z i k .

A t a n a c s i m e g y e i l e v e l t a r a k a m e g y e i , a j a r a s i , a v a r o s i e s a k d z s e g i s z i n t U k d z i g a z g a t a s i , j o g s z o l - g a l t a t a s i , g a z d a s a g i , i n t 6 z m e n y i , t e s t U l e t i , c s a l a d i 6 s s z e m e l y i anyagot v e s z i k at e s gondoskodnak m e g o r - z e s U k r o l .

A m e g y e i l e v e l t a r a k f i o k i n t e z n i S n y e k e t i s l 6 t r e h o z h a t - n a k . P e s t m e g y e b e n i l y e n a n a g y k o r o s i e s a v a c i f i o k - l e v e l t a r . A P e s t M e g y e i L e v 6 l t a r N a g y k o r o s i O s z t a l y a o r i z e t e b e n t a l a l h a t o C e g l e d e s N a g y k o r d s v a r o s o k , v a l a m i n t a v o l t c e g l e d i j a r a s t e r U l e t e n mUkdddtt s z e r - v e k i r a t a n y a g a , A P e s t M e g y e i L e v e l t a r V a c i O s z t a l y a o r z i h a r o m v a r o s : D u n a k e s z i , S z e n t e n d r e e s V a c , v a - l a m i n t k e t v o l t j a r a s h o z , a s z e n t e n d r e i h e z e s a v a c i - hoz t a r t o z o s z e r v e k i r a t a i t , A m e g y e i 6 s a tdbbi j a - r a s i , v a r o s i , v a l a m i n t k d z s 6 g i s z i n t U fondot a l e v 6 l t a r s z 6 k h e i y e n , B u d a p e s t e n e s az a s z o d i i r a t r a k t a r b a n o r z i k .

2 5

(25)

B ) A s z a k L e v e L t a r a k b i z o n y o s s z a k t e r i i l e t e k , i l l e t v e s z e r v e z e t e k v a g y i n t e z m e n y e k i r a t a i t o r z i k .

Itt c s a k a z o k a t e m l i t j i i k , m e i y e k t e m a n k h o z k a p c s o l o d o a n y a - got o r i z n e k : H a d t d r t ^ n e l m i L e v e l t a r ( B p . ) , K d z p o n t i S t a t i s z - t i k a i H i v a t a l L e v 6 l t a r a ( B p . ) , E r d e s z e t i e s F a i p a r i E g y e t e m L e v e l t a r a ( S o p r o n ) , B u d a p e s t i M u s z a k i E g y e t e m L e v 6 l t a r a ( B p . ) , m e l y m e g n e m s z a k l e v e l t a r k e n t m l i k d d i k , N e h e z i p a r i M u s z a k i E g y e t e m T j C v e l t a r a ( M i s k o l c ) , O r s z a g o s V i z u g y i L e - v e l t a r ( B p . ) , S z a k s z e r v e z e t e k K d z p o n t i L e v e l t a r a ( B p . ) , V a c i E g y h a z m e g y e i I j e v e i t a r ( V a c ) , D u n a m s h e k i R e f o r m a t u s E g y - h a z t e r i i l e t i L e v e l t a r ( B p . ) , E v a n g e L i k u s O r s z a g o s L.ev6ltar

( B p . ) , e s a M a g y a r Z s i d o L e v e l t a r ( B p . ) . A z e g y h a z a k l e v e l - t a r i a n y a g a m e g l e h e t o s e n f e l t a r a t l a n az u z e m t o r t e n e t i r a s s z e m - p o n t j a b o l . M i n d e n e s e t r e a z e l v i l e h e t o s e g f e n n a l l , hogy p l . a m u n k a s k e r U l e t e k b e n mUkdddtt p l 6 b a n i a k , e g y h a z i h i v a t a l o k ,

l e l k e s z e k , h i t k d z s e g e k s t b . t r a t e g y U t t e s e i b e n a d a t o k a t t a l a l - j u n k az e l e t m o d r a , az i s k o l a z t a t a s r a , e g y e s U l e t i e l e t r e e s a k e r e s z t e n y s z o c i a l i s t a m o z g a l o m r a v o n a t k o z o a n . )

C ) K U l d n l e v e l t a r i h a l o z a t o t k e p e z n e k az M S Z M P a r c h i v u m a i : az M S Z M P K B P a r t t o r t e n e t i I n t e z e t e n e k A r c h i v u m a ( B p . ) e s az M S Z M P P e s t M e g y e i B i z o t t s a g a n a k A r c h i v u m a ( B p . ) .

E r d e m e s nShany i n f o r m a c i o t e l m o n d a n i a l e v e l t a r a k b a n f o i y t a t h a t o k u t a t a s o k r o l i s .

A l t a l a n o s s z a b a l y , hogy c s a k a z o k a m a g y a r a l l a m p o l g a r o k k u t a t - h a t n a k , a k i k 1 8 . e l e t e v u k e t betdltdttek. A l e v e l t a r i k u t a t a s h o z k u t a t a s i 26

(26)

e n g e d e l y t k e l l k e r n i , ez m i n d e n e s e t b e n az i l l e t o l e v 6 l t a r b a n s z e r e z - heto be. A l e v e l t a r a k m e g b i z o l e v e l e t i s k e r h e t n e k a k u t a t o t o l , e z e r t g r d e m e s - a k a r tdbb p e l d a n y b a n i s - e l o r e b e s z e r e z n i a t e m a k u t a - t a s a r a s z o l o m e g b i z o l e v e l e t . E z t a z e r t i s m e g k e l l t e n n u n k , m e r t s o k e s e t b e n k i i l o n b o z o o k o k b o l k u t a t a s i k o r l a t o z a s a l a e s h e z b i z o n y o s a n y a g h a s z n a l a t a , s i l y e n k o r a k u t a t a s i engedely k i a d a s a h o z e s a k o r l a t o z a s f e l o l d a s a h o z elengedhetetlentil s z u k s e g e s a k u t a t a s r a v o n a t k o z o m e g b i - z a s i g a z o l a s a .

F e l h i v j u k a r r a i s a f i g y e l m e t , hogy az 1944. s z e p t e m b e r 3 0 . u t a n k e l e t k e z e t t i r a t o k k u t a t h a t o s a g a r a m a r s z i g o r u b b e l o i r a s o k v o n a t - k o z n a k , m e l y e k r o l a k u t a t a s m e g k e z d e s e elott f e l v i l a g o s i t a s t k e l l k e r - n i a lev§ltarban.

A lev§lt&ri i r a t o k 6 s a l e v e l t a r a k b a n t a l a l h a t o s z a k k d n y v t a r i a n y a g c s a k h e l y b e n h a s z n a l h a t o , de t e r m e s z e t e s e n a r r a v a n l e h e t o s e g , hogy k e r e s r e - k i i l d n engedely a l a p j a n - m a s o l a t o t k e s z i t t e t h e s s e n a k u t a t o .

A l e v e l t a r i f o r r a s o k b a n kiildnbdzo s e g e d l e t e k u t j a n lehet t a j e k o - z o d n i . A k e r t anyagot a l t a l a b a n n e m tudjak a z o n n a l k e z b e a d n i , h a n e m c s a k 1 - 3 nap v a r a k o z a s i ido u t a n lehet m e g k e z d e n i a k u t a t o m u n k a t .

Itt k e l l m s g e m l i t e n u n k az e g y e s g a z d a s a g i s z e r v e k n e i m e g k i n t - l e v o , de t o r t e n e t i e r t e k u k n e i f o g v a m a j d a n a l e v e l t a r b a b e k e r i i i o i r a t - t a r i anyagot, m e l y n e k k u t a t a s a t n e m lehet m e l l d z n i , f o l e g , h a a k d z e l - m u l t b a n t d r t e n t e s e m e n y e k r o l i s be a k a r u n k s z a m o l n i . Nehany v a l l a l a t - n a l n e m c s a k a s z o c i a l i s t a k o r i i r a t a n y a g t a l a l h a t o m e g , h a n e m s o k s z o r

27

(27)

f e l l e l h e t j U k a j o g e l o d t o k e s c e g a l a p i t a s a r a , t e v e k e n y s e g e r e v o n a t k o z o - a l t a l a b a n n a g y o n h i a n y o s - i r a t a n y a g o t i s .

S a j n o s a k u t a t a s t t o b b n y i r e r e n d k i v U l m e g n e h e z i t i a v a l l a l a t i i r a t - t S r a k r e n d e z e t l e n s e g e . N 6 h a t a p a s z t a l h a t j u k a z t a v a l l a i a t o k r e s z 6 r 6 l f e l m e r U l o " i g e n y t " i s , hogy eppen a z e r t n e m a k a r j a k a t a d n i m e g o r z 6 s - r e a t o r t e n e t i e r t e k U i r a t o k a t a l e v e l t a r n a k , m a r t s z U k s e g U k v a n r a a v a l l a l a t t d r t e n e t m e g i r a s a h o z . I l y e n k o r m e g az a z e r v i s h a t a s t a l a n , hogy a l e v e l t a r a k a l t a l a t v e t t e s r e n d e z e t t , s e g e d l e t e k k e l e l l a t o t t i r a t - a n y a g b a n , k u t a t o t e r e m b e n h e l y e t f o g i a l v a m e n n y i v e l k o n n y e b b e s k e - n y e l m e s e b b k u t a t n i , m i n t egy d o h o s , l e v e g o t l e n , " i r a t t a r n a k " mondott p i n c e h e l y i s 6 g b e n .

A m a g y a r o r s z a g i I e v 6 l t a r a k r 6 l n y u j t a n a k a l t a l a n o s e s s p e c i a l i s i s m e r e t e k e t a k o v e t k e z o k i a d v a n y o k :

B a l a z s P e t e r ( s z e r k . ) : M a g y a r o r s z a g l e v e l t a r a i . B p . 1 9 8 3 . P e t o I v a n : A m u s z a k i d o k u m e n t u m o k , b e r u h a z a s i i r a t o k e s l e -

v e l t a r . Uj M a g y a r K d z p o n t i L e v e l t a r K d z l e m ^ n y e i , 1 9 8 2 . 6vi k o t e t .

A k o n y v t a r a k e l s o s o r b a n a n y o m t a t v a n y o k a t v a g y a k i a d a s s z f i n d 6 k a v a l k e s z U l t k e z i r a t o k a t g y u j t i k , E z e k e n k i v U l m a s i n f o r m a c i o - f o r r a s o k i s t a l a l h a t o k a k o n y v t a r a k b a n : p i a k a t o k , k i s n y o m t a t v a n y o k , h i r l a p o k , f o l y d i r a t o k , m e t s z e t e k , k e p e s l a p o k , f e n y k S p e k , r a j z o k , n y o m t a t a s b a n m e g j e l e n t i p a r k a m a r a i j e l e n t e s e k , a b r a k , t e r k e p e k s t b , K d n y v t a r a i n k m i n d e g y i k ^ b e n t a l a l h a t o k a t a l o g u s r e n d s z e r , m e l y n e k s e - gitsegevel k i v a l a s z t h a t o k a s z U k s e g e s s z a k k d n y v e k . A m e g y e i es a

(28)

v a r o s i k o n y v t a r a k k t i l b n g y i i j t i k a h e l y t o r t e n e t i v o n a t k o z a s u k i a d v a n y o - k a t , nehany k d n y v t d r b a n p e d i g m e g k e z d t e k a z e g y e s t e m a k r a v o n a t k o - z o , f o l y o i r a t o k b a n e s h i r l a p o k b a n m e g j e l e n t c i k k e k a n a l i t i k u s f e l t S r a - s a t i s . A nagyobb k o n y v t a r a k k d n y v a l a k b a n i s m e g j e l e n t e t n e k a n d - l u k o r z o t t kdnyv e k r o l k a t a l o g u s t , v a g y b i z o n y o s s z e m p o n t a l a p j a n d s z - s z e a l l i t o t t b i b l i o g r a f i a t ,

A r e s z l e t e s e b b t a j e k o z o d a s m e g k d n n y i t e s e c e l j a b o l k d z l u n k n e - h a n y k d n y v t a r a t i s m e r t e t o k i a d v a n y t :

K d n y v t ^ i m i n e r v a . 1 - 2 . k o t e t . B p . 1 9 6 5 -

A m a g y a r o r s z a g i k d n y v t a r i h a l o z a t o t , a z a l t a l d n o s e s a s z a k - k d n y v t a r a k a t m u t a t j a be.

P e s t m e g y e k d n y v t i l r a i . S z e r k . : P a l E r n o . B p . 1965.

B e r z a L a s z l o : A k d n y v t a r i h e l y i s m e r e t i g y i i j t e m e n y e k s z e r e p e a z u z e m t d r t e n e t i t e v e k e n y s e g b e n . H o n i s m e r e t 1 9 7 8 / 3 .

4 . B I B L I O G R A F I A K , L E X I K O N O K , T O R T E N E T I S Z A K I R O D A L O M

A t e m a f e l v e t e s s o r a n n e i k U l d z h e t e t l e n lepes a s z a k i r o d a l o m b a n v a l o t d - j e k o z o d a s . T e h a t m i e l o t t a l e v e l t a r i ( i r a t t a r i ) anyagot k e z b e v e n n e n k , a j a n l a t o s a t e m a n k a t e r i n t o k o r s z a k t a n u l m a n y o z a s a , s m i n d e n k e p p e n tdrekedjiiJnk m e g i s m e r n i a m a r n y o m t a t a s b a n m e g j e l e n t g a z d a s a g - e s a g a z a t t d r t e n e t i m u n k a k a t , f o r r a s k i a d v S n y o k a t , a m e g y e i e s v a r o s i m o - n o g r a f i a k a t , v a l a m i n t a m a r k o r a b b a n k i a d o t t u z e m t d r t e n e t e t . E z e k e l o z e t e s i s m e r e t e f e l t e t l e n i i l s z i i k s e g e s az e r e d e t i i r a t o k t a n u l m a n y o - z a s a h o z !

2 9

(29)

A z a l a b b i a k b a n e z e k k o z i i l s o r o i j u k f e l az a i a p v e t o k o t e t e k e t ,

B I B L I O G R A F I A K

B i b l i o g r a f i a k b i b i i o g r a f i a j a

G u l y d s P a l : A b i b l i o g r a f i a k 6 z i k o n y v e . B p , 1 9 8 4 , R e p r i n t , A kotet az 1 9 4 2 - i g m e g j e l e n t b i b l i o g r a f i a k a t i s m e r t e t i .

T o r t e n e t t u d o m a n y i b i b l i o g r a f i a k

K o s a r y D o m o k o s : B e v e z e t e s M a g y a r o r s z a g t o r t e n e t e n e k f o r r a s a - i b a e s i r o d a l m a b a . B p , 1 9 7 0 ,

S z e r z o a k o n y v t a r a k b a n e s a l e v e l t a r a k b a n o r - zott M a g y a r o r s z a g t d r t e n e t e r e v o n a t k o z o f o r r a - s o k a t i s m e r t e t i a i a p v e t o k e z i k d n j ' v e b e n ,

M a g y a r t o r t e n e t i b i b l i o g r a f i a , 1 8 2 5 - 1 8 6 7 , S z e r k . : L T o t h Z o l t a n , 1 - 4 , B p , 1 9 5 0 - 1 9 5 9 ,

A z 1 8 2 5 - 1 8 6 7 k d z d t t i i d o s z a k k a l k a p c s o l a t o s m i i v e k e t t a r j a f e l t e m a t i k a i b o n t a s b a n ,

A m a g y a r t o r t e n e t t u d o m a n y v a l o g a t o t t b i b i i o g r a f i a j a , 1 9 4 5 - 1 9 6 8 , B p . 1 9 7 1 ,

A z 1 9 4 5 - 1 9 6 8 k o z o t t k i a d o t t t o r t e n e t i s z a k - k d n y v e k e t k o z l i .

S z a z a d o k c . f o l y o i r a t k u r r e n s b i b i i o g r a f i a j a az 1 9 5 4 - t o l m e g j e - lent m u n k a k r o l .

(30)

M a g y a r m u n k a s m o z g a l m i b i b l i o g r a f i a , 1 8 4 8 - 1 9 4 8 . 1 - 2 . B p . 1 9 6 4 .

M a g y a r m u n k a s m o z g a l o m t o r t e n e t e n e k v a l o g a t o t t b i b i i o g r a f i a j a . 1 9 4 5 - 1 9 7 1 . S z e r k . : K a l m a n L a s z l 6 n e , B p . 1 9 7 3 .

H e l y t o r t e n e t i b i b l i o g r a f i a k

B o d o r A n t a l - G a z d a I s t v a n : M a g y a r o r s z a g h o n i s m e r e t i i r o d a l - m a , 1 5 2 7 - 1 9 4 4 . B p . 1 9 8 4 . K e p r i n t . A B C - r e n d b e n k o z l i az e g y e s t e l e p i i l e s e k r e , nagyobb f d l d r a j z i e g y s e g e k r e v o n a t k o z o m i i - v e k e t .

C s o m o r T i b o r : M a g y a r o r s z a g . H o n i s m e r e t i b i b l i o g r a f i a . B p . 1 9 7 2 .

P e s t m e g y e m u l t j a b o l , 1 . T a n u l m a n y o k . S z e r k . : L a k a t o s E r n o , B p . 1 9 6 5 .

P e s t m e g y e t d r t 6 n e t 6 v e l k a p c s o l a t o s k d n y v e - k e t e s l e v e l t a r i f o r r a s o k a t gylijtdtte o s s z e L a k a t o s E r n o P e s t m e g y e t o r t e n e t e n e k f o r r a - s a i c . t a n u l m a n y a b a n .

Nagy D e z s o : P e s t m e g y e fdldje e s nepe. H e l y i s m e r e t i b i b - l i o g r a f i a . B p . 1 9 5 8 .

( K e z i r a t a P e s t M e g y e i L e v e i t a r b a n . )

3 1

(31)

P e s t m e g y e t o r t e n e t e i r o d a l m a n a k a j a n l o b i b i i o g r a f i a j a . O s s z e - a l L : B o r o s P a l . B p - 1 9 7 4 .

V a l o g a t a s V a c v a r o s h e l y t d r t 6 n e t i i r o d a l m i b o l . V i e , 1 9 7 4 .

P e s t m e g y e s a j t o b i b l i o g r a f i a j a , 1 7 9 4 - 1 9 7 5 . B p . 1 9 7 7 .

A P e s t m e g y e b e n m e g j e l e n t f o l y o i r a t o k e s h i r - lapok c i m e t , legfontosabb a d a t a i t t a r t a l m a z o k o t e t .

I p a r - 6 s U z e m t o r t e n e t i b i b l i o g r g f i a k

T o t h R o b e r t : A m a g y a r U z e m t o r t e n e t i s z a k i r o d a l o m v a l o g a - tott b i b i i o g r a f i a j a . I h : A z U z e m t o r t e n e t i r a s k e r d e s e i . S z e r k . : I n c z e M i k l o s . B p . 1 9 7 9 . Az U z e m t d r t e n e t i r d s s a l k a p c s o l a t b a n m e g j e - lent legatfogobb d s s z e a l l i t a s . A t t e k i n t i a k e - z i k d n y v e k e t , az a l t a l a n o s e s U z e m t o r t e n e t i m u n k a k a t , t a r s a d a l o m t o r t e n e t i k i a d v a n y o k a t e s a s z a k f o l y o i r a t o k a t .

H e c k e n a s t G u s z t S v : A f e u d a l i s m a g y a r o r s z a g i v a s k o h a s z a t b i b - i i o g r a f i a j a . T o r t e n e l m i S z e m l e 1 9 6 1 / 1 .

F a l v a y A l f r e d - V u k o v K o n s t a n t i n : A m a g y a r c u k o r i p a r i s z a k i r o - d a l o m b i b i i o g r a f i a j a , C u k o r l p a r , 1 9 5 5 / 5 - 1 2 . , 1 9 5 6 / 1 - 1 2 .

F a z e k a s J o z s e f : A m a g y a r p a p i r t d r t e n e t i i r o d a l o m b i b i i o g r a f i - a j a . A z o r s z a g o s S z e c h e n y i K d n y v t a r E v k d n y -

(32)

v e , 1 9 5 8 . B p . 1 9 5 9 .

K a r o l y i Z s i g m o n d : M a g y a r t e c h n i k a - e s i p a r t d r t e n e t i b i b l i o g r a f i a . T e c h n i k a t o r t e n e t i S z e m l e , 1 9 6 3 - 1 9 6 7 k o z o t t m e g j e l e n t e v f o l y a m o k b a n .

B a n y a s z a t i 6 s K r f i a s z a t i L a p o k t a r t a l o m m u t a t o j a , 1 8 6 8 - 1 9 5 0 . 1 - 8 3 . e v f . S z e r k . : L e g 6 n y J a n o s . B p . 1 9 6 7 .

K d z g a z d a s a g i b i b l i o g r a f i a k

T e r v g a z d a s a g i , s t a t i s z t i k a i e s s z a m v i t e l i b i b l i o g r a f i a . S z e r k . : H a j d u E l e m e r n e , H a m o r i B e l a , H a r a s z t y G y u l a . . 1-4. B p . 1 9 5 5 - 1 9 6 5 .

S t a t i s z t i k a i a d a t f o r r a s o k . B i b l i o g r a f i a , 1 8 6 7 - 1 9 6 7 . B p . 1 9 6 8 .

M u s z a k i 6 s t e r m e s z e t t u d o m a n y i b i b l i o g r a f i a k

M u s z a k i b i b l i o g r a f i a . S z e r k . : J a n s z k y L a j o s . 1 - 1 4 . B p . 1 9 5 9 - 1 9 7 8 .

M a g y a r t e c h n i k a - 6 s i p a r t d r t 6 n e t i b i b l i o g r a f i a , 1 9 6 1 - 1 9 6 7 , A T e c h n i k a t d r t e n e t i S z e m l e 6 v f o l y a m a i : 1 9 6 2 / 1 - 2 , , 1 9 6 3 / 1 - 2 , , 1 9 6 4 / 1 - 2 , , 1 9 6 5 ^ 1 9 6 7 / 1 - 2 . , 1 9 6 8 - 1 9 7 0 / 1 - 2 .

M a g y a r t e r m 6 s z e t t u d o m S n y - , t e c h n i k a 6 s i p a r t d r t 6 n e t i b i b l i o g r a - f i a , 1 9 6 8 - 1 9 7 1 , A T e c h n i k a t o r t e n e t i S z e m l e 1 9 7 1 - 7 2 , 1 9 7 3 - 7 4 , 6 v f o l y a m a i .

33

(33)

A b i b l i o g r a f i a k a l a p j a n c e l s z e r i i egy s a j a t k o n y v j e g y z e k e t o s s z e - a l l i t a n i , m e l y b e n a k o n y v e k b i b l i o g r a f i a ! a d a t a i t ( s z e r z o , c i m , k i a d a s h e l y e e s e v e , o l d a l a k s z a m a , e s e t l e g a k i a d o m e g n e v e z e s e ) s z e r e p e l - t e t j u k , a m i t a z t a n m i n d i g k i e g e s z i t h e t U n k .

L E X I K O N O K

A l e x i k o n o k k o z i i l c s a k a l e g f o n t o s a b b a k a t e m l i t j i i k . A s z e n i l e l e - t l i k b e n m a r e l a v u l t a l t a l a n o s P a i l a s e s i l e v a i n a g y l e x i k o n o k a k o r a b e - l i i d o s z a k r a v o n a t k o z o a n n y u j t a n a k g a z d a g i s m e r e t a n y a g o t , az e l s o k e n t e m l i t e t t p e d i g a s z a k i r o d a l m a t i s k o z l i az e g y e s c i m s z o k n a l . A z U j M a g y a r L e x i k o n n e m t u l k o r s z e r i i , g y a k r a n h i a n y o s i s m e r e t e k e t k d z d l , a d a t a i t k i k e l l e g 6 s z i t e n U n k .

A s z a k l e x i k o n o k k o z i i l e m l i t e s r e m e l t o a K d z g a z d a s a g i l e x i k o n ( B p . 1 8 9 8 - 1 9 0 1 . ) , K d z g a z d a s a g i e n c i k l o p e d i a ( B p . 1 9 2 9 ) , K d z g a z d a s a g i k i s l e x i k o n ( B p . 1 9 7 2 ) , M i s z a k i l e x i k o n ( B p . 1 9 7 0 - 1 9 7 4 , ) , N y o m d a i p a r i e n c i k l o p e d i a ( B p , 1 9 7 7 ) , R e v a i k e r e s k e d e i m i , p e n z i i g y i e s i p a r i l e x i - k o n a ( B p . 1 9 2 9 - 1 9 3 1 ) , T e c h n i k a i l e x i k o n ( B p . 1 9 2 8 ) , U j t a l a i m a n y o k e s f e l f e d e z 6 s e k l e x i k o n a ( B p . 1 9 4 7 ) , V a l l a l a t g a z d a s a g i l e x i k o n ( B p . 1 9 6 6 ) , M u n k a s m o z g a l o m t d r t e n e t i l e x i k o n ( B p . 1 9 7 6 ) .

A j e l e n t o s s z e m e i y i s e g e k r e v o n a t k o z o adatokat az e l e t r a j z i l e x i - konok s z o l g a l t a t j a k : M a g y a r z s i d o l e x i k o n ( B p . 1 9 2 9 ) , M i g y a r t a r s a d a -

l o m l e x i k o n j a ( B p . 1 9 3 0 ) , K i k i c s o d a ? K o r t a r s a k l e x i k o n a ( B p . 1 9 3 7 ) , M a g y a r e l e t r a j z i l e x i k o n ( B p . 1 9 8 1 - 1 9 8 2 ) , K i k i c s o d a ? ( B p . 1 9 7 7 ) .

34

(34)

T O R T E N E T I S Z A K I R O D A L O M

A t e m a n k a t e r i n t o L e g k o r s z e r i i b b m a r x i s t a o s s z e f o g l a l o k o z t o r t e - n e t i m u n k a a M a g y a r o r s z a g t o r t e n e t e t i z k o t e t b e n , m e l y n e k 6. kotete az 1 8 4 8 - 1 8 9 0 ( B p . 1 9 7 9 ) , 7. kotete az 1 8 9 0 - 1 9 1 8 ( B p . 1 9 7 8 ) , 8, k o t e - te az 1 9 1 9 - 1 9 4 5 ( B p . 1 9 7 8 ) k o z b t t i i d o s z a k o t d o l g o z z a f e l . M i n d e n k o - tet v e g e n m u t a t o k , r e s z l e t e s k r o n o l o g i a 6 s r e n d k i v i i l g a z d a g , a f o r r a - s o k a t b e m u t a t o b i b l i o g r a f i a t a l a l h a t o . A m a g y a r n6pi d e m o k r a c i a t o r - tenete 1 9 4 4 - 1 9 6 2 ( B p . 1 9 7 8 ) c . k o t e t a m e g h i a n y z o , k i n e m adott 9 . kdtetet p o t o l h a t j a . A t o r t e n e t i e s e m e n y e k e t p o l i t i k a i , d e m o g r a f i a i , g a z d a s a g i , t a r s a d a l m i e s k u l t u r a l i s s i k o n a k e z d e t e k r o l 1 9 7 0 - i g r e s z - l e t e s e n i s m e r t e t o k r o n o l o g i a a B e n d a K a l m a n s z e r k e s z t e s 6 b e n k i a d o t t M a g y a r o r s z a g t o r t e n e t i k r o n o l o g i a j a I - I V . ( B p . 1 9 8 1 - 1 9 8 2 ) c . m i i .

F o n t o s m e g e m l i t e n i nehany t o r t e n e t i s z a k f o l y o i r a t c i m e t , m e i y e k s e g i t s e g e v e l i s m e r e t e i n k e t b o v i t h e t j i i k ; S z a z a d o k , T o r t e n e l m i S z e m l e , L e v e l t a r i S z e m l e , L e v e l t a r i K d z l e m e n y e k 6 s P a r t t o r t e n e t i K d z l e m e - n y e k .

Itt h i v j u k f e l a f i g y e l m e t a f o r r a s p u b l i k a c i o k r a . P 6 l d a k 6 n t e m l i t - j i i k az I r a t o k az e l l e n f o r r a d a l o m t d r t e n e t e h e z 1 9 1 9 - 1 9 4 5 . c . n 6 g y k d t e - t e s m u n k a t , m e l y az e l l e n f o r r a d a l m i r e n d s z e r k i 6 p i t e s 6 r o l , g a z d a s a g i , t a r s a d a l m i e s p o l i t i k a i f e j l o d e s e r o l k d z d l s z e m e t v e n y e k e t .

A z a l t a l a n o s g a z d a s a g t d r t 6 n e t i m u n k a k k o z i i l e r d e m e s a l e n g y e l s z e r z o k a l t a l i r t d s s z e f o g l a l a s t f o r g a t n i , J , C i e p i e l e w s k i - I . K o s t r o w i c - k a - Z . L a n d a u - J . T o m a s z e w s k i : A v i l a g g a z d a s a g t d r t e n e t e a X I X . e s a X X . s z a z a d b a n . ( B p . 1 9 7 4 ) . SzUkebb r e g i o g a z d a s a g t d i - t e n e t 6 v e I f o g l a l -

(35)

k o z i k B e r e n d T . If/&n 6s R a n k l G y o r g y K b z e p - K e L e t E u r o p a g a z d a s a g i f e j i o d e s e a 1 9 - 2 0 . szg.zadban ( B p . 1 9 7 6 ) c . m o n o g r a f i a j u k b a n . A n e o - a b s z o l u t i z m u s e s a d u a l i z m u s k o r s z a k a n a k n e p s z e r l i o s s z e f o g l a l a s a t a d - j a K d v e r G y d r g y ; I p a r o s o d a s a g r a r o r s z a g b a n . M a g y a r o r s z a g g a z d a s a g - t d r t e n e t e 1 8 4 8 - 1 9 1 4 ( B p . 1 9 8 2 ) c , a M a g y a r H i s t d r i a s o r o z a t b a n m e g - j e l e n t m i i v e . A T a n u l m a n y o k a k a p i t a l i z m u s t d r t e n e t e h e z M a g y a r o r s z a - gon 1 8 6 7 - 1 9 1 8 . e. m u n k a P a c h Z s i g m o n d P a l s z e r k e s z t e s e b e n jeLent m e g ( B p . 1 9 5 6 ) . A z O s z t r S k - M a g y a r M o n a r c h i a s z ^ t h u l l a s a t k d v e t o i d o s z a k ^ z d a s d g t d r t e n e t i m o n o g r a f i a j a t B e r e n d T . Jvan e s R a n k i G.ydrgy; M a g y a r o r s z a g g a z d a s a g a az e l s o v i l a g h a b o r u u t a n 1 9 1 9 - 1 9 2 9 ( B p . 1 9 6 6 ) c . k d n y v u k b e n f o g l a l t a k o s s z e , m e l y b e n a z t v i z s g a l j a k , hogy az u j t e r i i l e t i f e i t S t e l e k k d z 6 k e r U l t o r s z a g b a n m i i y e n v a l t o z a s o k k d v e t k e z n e k be a p 6 n z u g y i e s az i p a r i f e j l o d e s b e n , v a l a m i n t a m u n k a s - o s z t a l y h e l y z e t e b e n . A z 1 9 4 5 u t a n i k o r s z a k r d l s z o l B e r e n d T . I v a n k e t m u n k a j a , A s z o c i a l i s t a g a z d a s a g f e j i o d e s e M a g y a r o r s z a g o n 1 9 4 5 - 1 9 6 8 ( B p . 1 9 7 4 ) , v a l a m i n t G a z d a s a g i u t k e r e s ^ s 1 9 5 6 - 1 9 6 5 . A s z o c i a l i s t a g a z d a s a g m a g y a r o r s z a g i m o d e l l j 6 n e k t d r t e n e t e h e z ( B p . 1 9 8 3 ) . A l e g - u j a b b d s s z e f o g l a l a s P e t o I v a n - S z a k a c s S a n d o r ; A h a z a i g a z d a s a g negy e v t i z e d ^ n e k t o r t e n e t e 1 9 4 5 - 1 9 8 5 . I . A z u j j a i p i t e s e s a t e r v u t a s i - t a s o s i r a n y i t a s i d o s z a k a 1 9 4 5 - 1 9 6 8 . ( B p . 1 9 8 5 ) c . m i i v e . A s z o c i a l i s t a k o r s z a k 1 9 4 5 - 1 9 7 5 . e v i g a z d a s a g i e i e t 6 n e k n e p s z e r l i d s s z e g z 6 s 6 t S t a r k A n t a l ; N e p g a z d a s a g u n k 30 e v e ( B p . 1 9 7 5 ) c . k d n y v e b e n i r t a m e g .

U g y a n c s a k az a l t a l a n o s f e j l o d e s t o r t e n e t i b e m u t a t a s d n a k c e l j a b o l , de e g y - e g y r e g i o r a ' e s z U k i t v e a f i g y e l m e t , k S s z l i l t e k a t e r u l e t i - m e - g y e i , j a r a s i , v a r o s i e s k d z s 6 g i - m o n o g r a f i & k . T e r m e s z e t e s e n c s a k v a l o g a t a s t tudunk k d z d l n i , a s z e m l 6 l t e t e s s z a n d e k a v a l .

(36)

M e g y e i o s s z e f o g l a L o m u n k a k e s f o r r a s k i a d v a n y o k

G a l g o c z y K a r o l y : P e s t - P i l i s e s S o l t t d r v 6 n y e s e n e g y e s u l t m e g y e m o n o g r a p h i a j a . M I I . B p . 1 8 7 6 - 1 8 7 7 .

B o r o v s z k y S a m u ( s z e r k . ) : P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v a r m e g y e . I - I I . B p . 1 9 1 0 .

P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v a r m e g y e a l t a l a n o s i s m e r t e t o j e 6 s c i m - t a r a . H a r m a d i k k d r z e t . F o s z e r k . : F . S z a b d G 6 z a . B p . 1 9 3 1 .

K e z i k d n y v j e l l e g u m u n k a , A t e l e p i i l 6 s e k r d v i d t d r t 6 n e t e 6 s a l t a l a n o s adatok k d z l 6 s e m e l l e t t m e g a d j a a g y a r a k 6 s az i p a r v a l l a l a t o k t i s z t s 6 g - v i s e l o i r e , t e r m e l 6 s i 6 s g y a r i b e r e n d e z 6 s e k r e v o n a t k o z d i n f o r m a c i o k a t ,

K r i z s d n L d s z l o : O k m a n y o k a f e l s z a b a d u l a s t d r t 6 n e t 6 h e z P e s t m e g y 6 b e n . B p , 1 9 6 0 ,

Az e g y e s t 6 m a k d r d k : e l l e n a l l a s i m o z g a i o m , f e l s z a b a d i t o h a d m u v e l e t e k , n e m z e t i b i z o t t s a - gok m e g a l a k u l a s a , f d l d r e f o r m , u j j a 6 p i t e s , uj d e m o k r a t i k u s h a d s e r e g m e g s z e r v e z 6 s e .

P e s t m e g y e 1 5 6 v e . B p . 1 9 6 0 .

A m e g y e f e j l o d 6 s e t t a r g y a l j a k d z i g a z g a t a s i , g a z d a s a g i , p o l i t i k a i 6 s k u l t u r a l i s s z e m p o n t b o l , d s s z e h a s o n l i t v a a f e l s z a b a d u l a s e l o t t i a l l a p o - t o k k a l .

3 7

(37)

20 ev a s z o c i a L i z m u s u t j a n . P e s t m e g y e 1 9 4 5 - 1 9 6 5 . B p . 1 9 6 5 .

J a r a s i , v a r o s i e s k o z s e g i d s s z e f o g l a l a s o k

A D a b a s i j a r a s f e j i o d e s e k e p e k b e n . D a b a s , 1 9 7 8 - A B u d a i j a r a s 2 5 e v e . 1 9 4 5 - 1 9 7 0 . B p . 1 9 7 0 .

S i n E d i t : S z e n t e n d r e 30 e v e ( 1 9 4 5 - 1 9 7 5 ) . S z e n t e n d r e , 1 9 7 5 . P e s t m e g y e i m u z e u m i f u z e t e k I X .

T a n u l m a n y o k N a g y k o r d s t d r t 6 n e t e b o l e s n e p r a j z a b o L

N a g y k o r d s i A r a n y J a n o s M u z e u m K d z l e m e n y e i . N a g y k o r d s , 1 9 7 8 .

V a c t d r t e n e t e . S z e r k . : S a p i V i l m o s . I - n . S z e n t e n d r e , 1 9 8 3 . S t u d i a C o m i t a t e n s i a 1 3 - 1 4 .

C e g l e d t d r t e n e t e . S z e r k . : I k v a i N a n d o r , S z e n t e n d r e , 1 9 8 2 . S t u d i a c o m i t a t e n s i a 1 1 .

H a u s e r J o z s e f : B u d a d r s i k r d n i k a . B p . 1 9 8 5 .

A l s o n e m e d i t d r t e n e t e e s n e p r a j z a , S z e r k . : B a l a s s a I v a n . A l s o n e m e d i , 1 9 8 0 .

D a b a s n a g y k d z s S g 6 v k d n y v e 1 9 7 2 . D a b a s , 1 9 7 2 .

M e g k e l l i s m e r n l i n k a t e m a n k k a i o s s z e f u g g o a l t a l a n o s i p a r t d r t e - n e t i , az i p a r a g a k t o r t e n e t e t t a r g y a l o , a g y a r i p a r t d r t e n e t i e s v ^ g i i l a z e g y e s v a l l a i a t o k , g y a r a k e s u z e m e k m u l t j a v a l f o g l a l k o z o k i a d v a n y o k a t , E z utobbiak m e g i s m e r e s e e l s o s o r b a n m o d s z e r t a n i s z e m p o n t b o l t a r t h a t s z a m o t g r d e k l o d e s i i n k r e ,

(38)

A z i p a r t d r t e n e t i m u n k a k k o z i i l k i k e l l e m e l n u n k F u t d M i h a i y ; A m a g y a r g y a r i p a r tdrtenete I . A g y a r i p a r k i a l a k u l a s a az e l s o a l l a m i i p a r f e j l e s z t e s i t d r v e n y i g (1881) ( B p . 1 9 4 4 ) c . , a p o l g a r i t d r t e n e H r a s s z e l l e m e b e n i r t k d n y v e t . L e d e r e r E m m a ; A z i p a r i k a p i t a l i z m u s k e z d e - te M a g y a r o r s z a g o n ( B p . 1 9 5 2 ) c . k d t e t e b e n l e i r j a a b u r z s o a z i a k i a l a k u - l a s a t a z 1 8 4 9 - 1 8 6 7 k d z d t t i i d o s z a k b a n , e l e m z i a n a g y b i r tokos ok e s a k e r e s k e d o t o k e s e k s z e r e p e t , az i p a r i m u n k a s s a g h e l y z e t e t 6s v a z l a t o s a n a t t e k i n t i az e g y e s i p a r a g a k ( v a s - e s s z e n b a n y a s z a t , g e p i p a r , m e z o - g a z d a s a g i i p a r , t e x t i l i p a r s t b . ) f e j l o d e s e t . A k d v e t k e z o i d o s z a k o t S a n d o r V i l m o s : N a g y i p a r i f e j l o d e s M a g y a r o r s z a g o n 1 8 6 7 - 1 9 0 0 ( B p . 1 9 5 4 ) c . m ' i v e b e n d o l g o z t a f e l , r e s z l e t e s e n v i z s g a l v a az i p a r i f o r r a - d a l o m m a g y a r o r s z a g i m e g v a l o s u l a s a t , a n a g y i p a r i f e j l o d e s f e l t e t e l e - i t , a h i t e l e l e t j e l l e m z o i t , a f i n a n c t o k e k i a l a k u l a s a n a k k d r i i l m e n y e i t e s a m u n k a s o s z t a l y h e l y z e t e t . Az e z t k d v e t o i d o s z a k o t B e r e n d T . I v a n e s R a n k i G y d r g y e l e m z i g a z d a g f o r r a s b a z i s a l a p j a n a M a g y a r o r s z a g g y a r i p a r a az i m p e r j a l i z m u s e l s o v i l a g h a b o r u e l o t t i i d o s z a k a b a n 1 9 0 0 - 1914 ( B p . 1 9 5 5 ) e s M a g y a r o r s z a g g y a r i p a r a a m a s o d i k v i l a g h a b o r u e l o t t 6s a h a b o r u i d o s z a k a b a n 1 9 3 3 - 1 9 4 4 ( B p . 1 9 5 8 ) c . m u n k a i k b a n . A f e l s z a b a d u l a s u t a n i k o r s z a k r a v o n a t k o z o s z a k k d n y v e k k d z t i l S t a r k A n t a l : A m a g y a r i p a r ( B p . 1 9 6 6 ) ^ s N y i t r a i F e r e n c n e ; A m a g y a r i p a r f e j i o d e s e e s t a v l a t a i ( B p . 1 9 7 1 ) c . kdtetet e m l i t j i i k .

A z i p a r a g a z a t o k t d r t e n e t e v e l f o g l a l k o z o m u n k a k k o z i i l i t t c s a k nehany nagyobb t e r j e d e l m U , d n a l l o kdtetben k i a d o t t m u n k a t s o r o l u n k f e i , m e l l o z v e a s z a k f o l y d i r a t o k b a n m e g j e l e n t h o s s z a b b - r d v i d e b b l e i e g - zetU c i k k e k e t : B a n y a s z a t u n k 30 e v e , 1 9 4 5 - 1 9 7 5 . ( B p . 1 9 7 7 ) , B e r e c z k y E n d r e - R e i c h a r d E r n o : A m a g y a r c e m e n t i p a r tdrtenete ( B p . 1 9 7 0 ) , Bogdan I s t v a n : A m a g y a r o r s z a g i p a p i r i p a r t d r t e n e t e ( B p . 1 9 6 3 ) , C s i -

3 9

Hivatkozások

KAPCSOLÓDÓ DOKUMENTUMOK

8' ,,Erre a c6ha a determinisztikus folltatris m6dszer6t dolgoztam ki, amely l6nyegdben a sztochasztikus 6s determinisztikus megkdzelitdsm6d cdlszeni kombin6lilsa"

6s Kutat6 Int\zeL 5"1Ial el66,llitotL Cancli,d,a albicans vakcin6val szignifikrinsan nagyolrb sz6,mban fordultak e16 kr6nikus urticarid,s betegeken, mint a

4 beteg pozitivnak 6rt6ke1hei6 korai reak-ciaval reagillt (urticaria, Ouincke.oedema), 6telfestdk 6s konzerviildszer'mentes di6ta mellett 3 beteg1ik 6-8

HfV-pozitivak 6s a HfV-negativak k6zcjtt 6rdemi knldnbs6g n6lkrilinek taldl- tuk, de a tejallerg6nnel kiv6ltott specifikus IgE-v6lasz a Hrv-negativ csoport-

seli s ugy tartja meg magának, mintsem hogy kölcsön pénzb51, - mely miatt ősi öröksége is könnyen máshoz vándorolhatna, - uj, de rosz kabátot vásároljon:

NyalnsUltoi eletenek Jutott veg orajara ; IVI i I <or a’ feje leesett, Gondolkozvan egy keveset, Csak ligy nezett utana.. Erre megbnsult sziveben IJrcgjari,

század elején, amikor már a magyar nyelvtörténet oktatása termé- szetes része a magyar nyelv oktatásának, szükségességének megkérdőjelezése fel sem merül

Mrisrdszt pedig talin felesleges azt hangsrilyozni, hogy a magyar kutat6sban a rom6n ortodox egyhaz tdrtdnete sem szimit lerrigott csontnak, 6s a hazai