Könyvszemle megtekintése

Ebben a rovatban folyamatosan k ö z ö l j ü k a k ü l f ö l d i szaklapok m ű s z a k i k ö n y v t á r a k a t ér­

d e k l i f o l y ó i r a t c i k k e i t , t o v á b b á a k ö n y v t á r t u ­ d o m á n y i ás d o k u m e n t á c i ó v a l f o g l a l k o z ó szak­

k ö n y v e k i s m e r t e t é s é t . .o.

K Ö N Y V S Z E M L E

8/K 025.45:002.513.5:681.323

K u t a t á s i t e r v e z e t az ETO-nak mint a g é p e s í t e t t r e f e r e n c i a - k e r e ­ s ő r e n d s z e r I n d e x e l é s i n y e l v é n e k k i é r t é k e l é s é r e .- / R e s e a r c h P r o j e c t ' f o r the E v a l u a t i o n of the UDC as tiie Indexing Language f o r a Mecha- nized Beference E e t r i e v a l Syatem: An I n t r o d u c t i o n . Report Prepared by R ó b e r t R. FREEMAfl. October 1, 1965. American I n s t i t u t e of Fhy- a i c a . Documentation Research P r o j e c t / - Report No. AIP/DRP U B C - l . 7.p.

Az American M e t e o r o l o g í c a l Society-ben Malcolm RIGBY huzamosabb Idő ó t a k í s é r l e t e k e t f o l y t a t o t t az ETO g é p e s í t é s é r e . E l e k t r o n i k u s a¬

d a t f e l d o l g o z ó b e r e n d e z é s s e l t ö b b n y e l v ű E T O - t á b l é z a t o k a t á l l í t o t t elő egyes s z a k t e r ü l e t e k s z á m a r a . Az ó k e z d e m é n y e z ő m u n k á j á n a k h a t é s á r a mind Jobban e l ő t é r b e k e r ü l t az a k í v á n a l o m , hogy v é g r e alaposan v i z s ­ g á l j á k k i az ETO g é p e s í t é s é n e k k é r d é s é t , m é g p e d i g m i n d k é t v i s z o n y l a t ­ ban: ugy az ETO t á b l á z a t a i n a k és i n d e x é n e k a u t o m a t i z á l t e l ő á l l í t á s a , mint az ETO-nak g é p e s í t e t t i n f o r m á é i ó k e r e s á a h e z való f e l h a s z n á l á s a s z e m p o n t j á b ó l . Az U.S. N a t i o n a l S c i e n c e Foundation az e l m ú l t é v b e n 215 000 | - t k i t e v ő j u t t a t á s á v a l l e h e t ő v é t e t t e a k u t a t á s o k a t . Az N.3.?. s z e r z ő d é s t k ö t ö t t az American I n a t i t u t e of P h y a i c s - e l a kuta­

tások l e f o l y t a t á s á r a eme d o t á c i ó e l l e n é b e n . A k u t a t á s o k i r á n y i t ő i P.ATHERTON és K. R. FREEüAíi; m i n d k e t t ő j ü k neve jól i s m e r t a d o k u m e n t á ­ ció s z a k i r o d a l m á b a n . Az e l ő t t ü n k fekvő f ü z e t b e v e z e t ő j e l e n t é s : az e l v é g z e n d ő munka t e r v e z e t é t és c é l j a i t i s m e r t e t i .

A jelentés a b b ó l i n d u l k i , hogy az ETO komplex e s z k ö z , mely a k ö v e t k e z ő k e t n y ú j t j a :

- a dokumentumok f o r m á j á t és t á r g y i t a r t a l m á t m e g j e l ö l ő d e s z - kriptoroknak h a l m a z á t az Ismeretek valamennyi t e r ü l e t e s z á m á r a ;

- j e l z e t e l é s t , mely egy s z a k t e r ü l e t n e k d e s z k r i p t o r a i k ö z ö t t i ö s s z e f ü g g é s e k e t j u t t a t j a k i f e j e z é s r e ;

- j e l z e t e l é s t , mely egy dokumentumnak d e s z k r i p t o r a i t v i s z o n y í t j a e g y m á s h o z ;

- j e l z e t e l é s t , m e l l y e l a d o k u m e n t u m - g y ű j t e m é n y e k f e l á l l í t á s i r e n d j e b i z t o s í t h a t ó / p l . a k ö n y v e k e l h e l y e z é s é n e k e g y m á s u t á n j a a k ö n y v r a k t á r i polcokon/.

Az ETO tehát nem egy e l m é l e t i és e l v o n t l s m e r e t o s z t á l y o z é rend s z e r , hanem azért s z e r k e s z t e t t é k , hogy g y a k o r l a t i c é l o k a t s z o l g á l ­ j o n . J e l e n k u t a t á s i t e r v a r r a óhajt v á l a s z t a d n i , m i k é n t f e l e l meg az ETO e m i i t e t t f e l a d a t a i n a k egy m e c h a n i z á l t v i s s z a k e r e s ő r e n d s z e r k e r e t e i k ö z ö t t . A kutatás s ú l y p o n t j á t t e r m é s z e t e s e n azok a v i z s g á ­ l a t o k k é p e z i k , amelyek f e l a k a r j á k d e r í t e n i , mennyiben h a s z n á l h a t ó az ETO a g é p e s í t e t t i n f o r m á c i ó k e r e s é s i n d e x e l é s i n y e l v e k é n t .

Az e l v é g z e n d ő m u n k á t öt r é s z l e t r e t a g o l t á k :

1 . Az angol n y e l v ű ETO e l k é s z í t é s e . A kutatás n é l k ü l ö z h e t e t l e n e l ő f e l t é t e l e az ETO t á b l á z a t a i n a k ós i n d e x é n e k t e l j e s angol n y e l v ű s z ö v e g e . J e l e n l e g angol nyelven csak egyes részek vannak meg. A FID és a B r i t i s h Standard I n s t i t u t í o n k ö z r e m ű k ö d é s é v e l e l k é s z í t i k a nap r a k é s z á l l a p o t b a n t a r t o t t ETO-rendazer angol f o r d í t á s á t ,

2. Az ETO s z e d é s t ü k r é n e k a u t o m a t i z á l t e l ő á l l í t á s a . Az ETO t e l ­ j e s szöveget g é p i adattároló közegre t e s z i k á t . Ezen folyamatosan k i e g é s z í t v e n a p r a k é s z e n t a r o l j á k . Az e l e k t r o n i k u s a d a t f e l d o l g o z ó b e ­ r e n d e z é s h e z k a p c s o l ó d ó s p e c i á l i s f é n y s z e d ő g é p a g é p i k ö z e g r ő l / m á g ­ n e s s z a l a g r ó l vagy l y u k s z a l a g r ó l / automatikusan é l l i t j a elő az ETO s z e d é s t ü k r é t . Ez az eljárás az uj ETO k i a d á s o k e l k é s z í t é s é t az eddi g i n é i l é n y e g e s e n g y o r s a b b á t e s z i . I l l e t v e m e g k ö n n y í t i .

3. K e r e s ő r e n d s z e r k i é p í t é s e . S z e r k e s z t e n i akarnak olyan r e f e - r e n c i a - k e r e a ő r e n d s z e r t , amelyben az ETO s z o l g á l a dokumentumok tár gyi t a r t a l m á n a k és formai s a j á t o s s á g a i n a k m e g j e l ö l é s é r e . Vagyis az

£T0-t i n f o r m á c i ó k e r e s é s h e z i n d e x e l é s i n y e l v k é n t ó h a j t j á k h a s z n á l n i . Az ETO-nak i l y e n i r á n y ú v i z s g á l a t a a k ö v e t k e z ő k r e t e r j e d k i :

- meg a k a r j á k h a t - i r o z n l , hogy az ETO j e l z e t e l é s i t é n y e z ő i k ö ­ zül melyek h a s z n á l h a t ó k egy m e c h a n i z á l t rendszerben;

- meg a k a r j á k h a t á r o z n i , mely t é n y e z ő k nem h a s z n á l h a t ó k , i l l e t ­ ve c s ö k k e n t i k a m e c h a n i z á l t rendszer h a t é k o n y s á g á t ;

- m e g k i s é r l i k olyan ujabb t é n y e z ő k l é t e s í t é s é t , amelyek az ETO- nak i l y e n i r á n y ú a l k a l m a z á s á t e l ő m o z d í t j á k ;

- elemzik az ETO h a s z n á l h a t ó s á g á t a k ü l ö n b ö z ő s z a k t e r ü l e t e k e n , s ennek n y o m á n meg a k a r j á k á l l a p í t a n i , milyen ö s s z e f ü g g é s áll fenn a h a s z n á l h a t ó s á g , valamint a d e s z k r i p t o r - , i l l e t v e o s z t á l y - m e g n e v e ­ zések k ö z ö t t ;

- h a s z n á l h a t ó s á g i ö s s z e h a s o n l í t á s t v é g e z n e k az ETO és máa i n ­ d e x e l é s i nyelvek k ö z ö t t .

4. A k e r e s ő r e n d s z e r k i p r ó b á l á s a dokumer.tumgyii .1 t e m é n y e k e n . Az ETO k i é r t é k e l é s é n e k m i n é l t á r g y l l a g o s a b b á tétele é r d e k é b e n az ETO a l a p j á n s z e r k e s z t e t t k é r e s í r e n d s z e r t a l e g k ü l ö n b ö z ő b b s z a k t e r ü l e t e k d o k u m e n t u m g y ű j t e m é n y e i n k i i r l e t i c é l z a t t a l a l k a l m a z n i f o g j á k . E do­

k u m e n t u m g y ű j t e m é n y e k k i v á l a s z t á s á n á l a k ö v e t k e z ő szempontokat ve­

s z i k figyelembe:

- a g y ű j t e m é n y az ETO s z e r i n t indexelve van-e;

- az ETO-n k í v ü l más rendszerben i s l n d e x e l t ó k - e ;

- a d o k u m e n t á c i ó s adatok g é p n y e l v i k ö z e g e n á l l n a k - e rendelke­

zésre ;

- akadnak-e s z a k é r t ő k a rendszernek f e l t e t t k é r d é s e k , valamint a k é r d é s e k r e adott v á l a s z o k s z a k s z e r ü s é g é n e k e l b í r á l á s á r a ;

510

TMT 1 3 . é v f . 5-6.szám 1966.Június-Juliua

- az ETO s z e r i n t i i n d e x e l é s és v i s s z a k e r e s é s l e f o l y t a t á s á r a k é p i e t t szakemberek r e n d e l k e z é s r e á l l a n a k - e .

5- A r e l e v a n c i a - e l b í r á l á s k é r d é s e . A legnehezebb f e l a d a t annak e l b í r á l á s a , hogy egy kérdés v o n a t k o z á s á b a n mely dokumentumok m i n ő ­ s ü l n e k r e l e v á n s a k n a k . Ennek e l b í r á l á s á n á l k e r ü l n i a k a r j á k az egysze­

m é l y e s t e k i n t é l y é r v é n y e s ü l é s é t . Ezért

- e l j á r á s t ó h a j t a n a k k i d o l g o z n i annak b e c s l é s é r e , hogy a r e l e ­ váns dokumentumok s z á m a mikor é r e l egv k i e l é g í t ő s z i n t e t ;

- a g y ű j t e m é n y e k h a s z n á l ó i b ó l k í s é r l e t i csoportokat akarnak k é ­ p e z n i , mely csoportoknak e g y ö n t e t ű v é l e m é n y e lenne m é r v a d d a k e r e s ő ­ r e n d s z e r r e l e v a n c l a - h a t é k o n y a é g á n a k e l b í r á l á s á n á l .

A jelentéa utolsó p o n t j a a k u t a t á s i t e r v a d m i n i s z t r a t í v vonat­

k o z á s a i t i s m e r t e t i . K é t f ü g g e l é k e t i s c s a t o l t a k a j e l e n t é s h e z . Az e l s ő annak a k ö z l e m é n y n e k f a k s z i m i l é j e , mely a S c i e n t i f i c Information Notes 1965. é v i 4 . s z á m á b a n adott elŐ3Zör h i r t a k u t a t á s i t e r v r ő l . A m á s i k f ü g g e l é k a tervnek egyes m u n k a f á z i s a i t és azok ö s s z e f ü g g é s e ­ i t f e l t ü n t e t ő Pert-diagram.

I s m e r e t e s , hogy a szakemberek k ö z ö t t á l t a l á n o s a t a r t ó z k o d á s az ETO-nak a g é p e s í t e t t d o k u m e n t á c i ó s e l j á r á s o k b a n valő a l k a l m a z á s á t i l l e t ő l e g . K é t s é g t e l a n , hogy e z t számos súlyos r e á l i a ok i n d o k o l j a . A gátló okok egy r é s z é t azonban a k u t a t á s i t e r v s i k e r e s k e r e s z t ü l v i ­ t e l e f e l t é t l e n ü l e l i m i n á l n i f o g j a / p l . g é p i k ö z e g e n r e n d e l k e z é s r e á l l az ETO t e l j e s angol n y e l v ű s z ö v e g e / . A s z a k k ö r ö k tehát f ő l e g an­

nak d e m o n s t r á l á s á t v á r j á k é r t h e t ő k í v á n c s i s á g g a l , hogy a k u t a t á s e- r e d m é n y e l mennyire t u d j á k i g a z o l n i az ETO-nak a l k a l m a s s á g á t a g é p i i n f o r m á c i ó k e r e s é s i n d e x e l é s i n y e l v e k é n t v a l ó i g é n y b e v é t e l e s o r á n .

K o r r ó z i ó - b i b l i o g r á f i a .- / B i b l l o g r a p h i c survey of c o r r o a i o n 1957 A c o m p i l a t i o n o f c o r r o a i o n a b s t r a c t s / - GAYLORD RODGES, H. - HU1JG, w.T. - Houston, T e x a s , USA, 1957. 200 p.

A b i b l i o g r á f i a i ö s s z e á l l í t á s fő c s o p o r t o s í t á s a : 1. A l t a l á n o s k é r d é s e k ;

2. K o r r ó z i ó s v i z s g á l a t o k ;

3. K o r r ó z i ó s j e l e n s é g e k j e l l e m z ő i ; 4 . K o r r o d á l ó h a t á s ú k ö r n y e z e t ; 5. K o r r ó z i ó - m e g e l ő z ő r e n d s z a b á l y o k ; 6. S z e r k e z e t i anyagok;

7. B e r e n d e z é s e k ;

8. I p a r á g a k s a j á t o s p r o b l é m á i .

Az ö s s z e á l l í t á s b a n s z e r e p l ő egyes i s m e r t e t é s e k elmeit

A k o r r ó z i ó g a z d a s á g o s s á g i k é r d é s e i ; R e p U l ő g é p s z e r k e z e t e k b i z t o n ­ s á g a k o r r ó z i ó s z e m p o n t j á b ó l . Kobalt és k o b a l t ö t v ö z e t e k k o r r ó z i ó s b i b ­ l i o g r á f i á j a . V a s ö t v ö z e t e k -és- s z í n e s f é m e k felü0.et-«14készitése. F ö l d ­ be temetett s z e r k e z e t e k k a t ó d o s v é d e l m e . V a s s z e r k e z e t e k r i d e g s é g e . R o z s d a á l l ó a c é l o k g y á r t á s a . F é m e k k o r r ó z i ó j a és v é d e l m e . A f é m e k kor­

r ó z i ó s v i z s g á l a t á n a k e l m é l e t e és m ó d s z e r e i . A p o n t k o r r ó z i ó m é l y s é g é ­ nek m e g h a t á r o z á s a . V é d ő b e v o n a t o k k o r r ó z i ó v é d ő h a t á s á n a k é r t é k e l é s e . F é m e k k o r r ó z i ó j a trópikus é g h a j l a t i viszonyok k ö z ö t t . Horgannyal ö t -

/O.G./

9/K

v ö z ö t t aluminiumrudak k o r r ó z i ó s v i z s g á l a t a . E p o x l - m ű g y a n t a bevonatok a l k a l m a z á s a a c á l o n , k o r r o d á l ó h a t á s ú vegyi anyagok e l l e n i v ó d e l e m - k á n t . Anyagok k o r r ó z i ó á l l ó s á g á n a k m e g h a t á r o z á s i m ó d s z e r e i . A tenger­

v í z b e n v é g b e m e n ő korrózió e l m é l e t i és l a b o r a t ó r i u m i t a n u l m á n y o z á s a . A l u m i n i u m k o r r ó z i ó m é r é s i m ó d s z e r e l , G y o r s í t o t t k o r r ó z i ó s v i z s g á l a t p l a t l r o z o t t bevonatok e s e t é b e n . A s z a b v á n y o s s ó p e r m e t - v i z s g a l a t ö r ­ v é n y e s s é g e , ö n - a n ó d o s b e v o n a t á n a k s z ö v e t s z e r k e z e t i v i z s g á l a t a . Ger­

mán lum-egy k r i s t á l y f e l ü l e t é n e k v i z s g á l a t a . A c é l l e m e z e k és a c é l v e z e ­ tékek korrózió okozta v a s t a g s á g c s ö k k e n é s é n e k m e g h a t á r o z á s a . Folyama­

tosan r e g i s z t r á l ó l a b o r a t ó r i u m i t e r m o - m é r l e g . A k o r r ó z i ó - s e b e s s é g k ö z v e t l e n m é r é s e , e l l e n á l l á s o s m ó d s z e r r e l . Fémek k i f á r a d á s á r ó l k é ­ s z ü l t f i l m f e l v é t e l e k . Belső h i b á k m é r e t é n e k m e g h a t á r o z á s a u l t r a h a n ­ gos e l j á r á s s a l . F é m e z ó r t r é t e g e k v a s t a g s á g á n a k m é r é s e . Az oxidáció h a t á s a hőálló ö t v ö z e t e k f e l ü l e t é n e k ö s s z e t é t e l é r e . O x i d h á r t y á k k é p ­ ződése k r ó m - n i k k e l a c é l o k o n . R é z o x i d u l szakaszos n ö v e k e d é s e v ö r ö s ­ r é z e n . A l u m í n i u m ö t v ö z e t e k k o r r ó z i ó s r e p e d é s e . L á g y a c é l heganyag mlk- r o r e p e d é s e i . Nagy s z i l á r d s á g ú csavaranyagok s z u l f i d k o r r ő z l d s r e p e d é ­ s e i . A l u m í n i u m o n nagy h ő m é r s é k l e t h a t á s á r a v i z e s oldatokban k é p z ő d ő h á r t y á k . Forró v i z h a t á s a aluminium f e l ü l e t é r e . A széndioxid reak­

c i ó - k i n e t i k á j a karbonnal ée i z o t ó p - c s e r é v e l . K a v i t á c i ó éa p e r m e t - ü t - k ö z é s i k o r r ó z i ó . B e s u g á r z á s h a t á s a c i r k o n e l e k t r o k é m i a i a k t i v i t á s á ­ r a . A m é r e t h a t á s v i z s g á l a t a galvanikus k o r r ó z i ó e s e t é b e n . Nyomelemek h a t á s a hőálló ö t v ö z e t e k r e v é s e d ő s é r e . ö t v ö z ó e l e m e k h a t á s a a c é l o k h i d ­ r o g é n t a r t a l m á r a . K o r r ó z i ó á l l ó m a g n é z i u m ö t v ö z e t e k k i f e j l e s z t é s e . Alu­

m í n i u m - bronz és I n c o n e l k e m é n y f o r r a s z t á s a . tfolframszillclum ö t v ö z e ­ tek e g y e n s ú l y i d i a g r a m j a . K r ó m és k r ó m a c é l o k anódos a k t i v á l á s á n a k s a j á t o s s á g a i . K o r r ó z i ó s folyamatok s e b e s s é g e . Fémek o x i d á c i ó j á n a k J e l l e g e . A n ó d o s o x i d h á r t y á k a n o m á l i s n ö v e k e d é s e durva f e l ü l e t e k e n . Ó n o n képződő o x i d h á r t y a v i z s g á l a t a . A c é l k o r r ó z i ó j a h e n g e r m ü v e k b e n . A c é l k o r r ó z i ó j a s a l é t r o m s a v és k é n s a v k e v e r é k é b e n . K ü l ö n b ö z ő ö t v ö z e ­ tek k o r r ó z i ó á l l ó a á g a f o l y s a w a l szemben. F é m e k v a n á d i u m p e n t o x i d o e k o r r ó z i ó j a nagy h ő m é r s é k l e t e n . F é m e k k o r r ó z i ó j a h i d r o g é n s z u l f i d k ö ­ v e t k e z t é b e n nagy h ő m é r s é k l e t e n . Szerves h ő c s e r é l ő anyagok k o r r ó z i ó - v i z s g á l a t a . F ö l d a l a t t i c s ő v e z e t é k e k k o r r ó z i ó s m e g h i b á s o d á s á n a k l o k a ­ l i z á l á s a . Kationos v e g y i anyagok a l k a l m a z á s a g ű z t e r m e l ő b e r e n d e z é ­ s e k n é l . H ü t ő v i z - k e z e l é s . Aluminium p o n t k o r r ó z i ó j é n a k o k a i . Szerkeze­

t i anyagok k o r r ó z i ó j a nagy t i s z t a s á g ú v i z b e n . Titánoxid z o m á n c o k ö n ­ t ö t t v a s o n . Vákuumos f é m b e v o n a t o k . T ü z l aluminiumbevonatok. H ő á l l ó k e r á m i a i bevonatok aluminium s z á m á r a . H a j á t e s t e k k o r r ó z i ó v é d e l m e . Epoxi m ű g y a n t á k f e l h a s z n á l á s a felületi b e v o n a t k é n t . H a j ő t a r t á l y o k jól b e v á l t b e v o n a t k é s z l t é s i m ó d s z e r e . F ö l d a l a t t i c s ő v e z e t é k e k és k á ­ belek k o r r ó z i ó v é d e l m e m ű a n y a g t e k e r c s e l é s s e l . Vas k o r r ó z i ó j a s ó s a v ­ ban, i n h i b i t o r o k j e l e n l é t é b e n , k ü l ö n b ö z ő h ő m é r s é k l e t e k e n . Aluminium anódos bevonatainak tömörsége és p o r o z i t á s a . F é m e k k é m i a i p o l i r o z á -

K o r r ó z i ó - b i b l i o g r á f i a 195B.- / B i b l i o g r a p h i c survey of c o r r o s i o n 1958. A c o m p l l a t l o n of c o r r o s i o n a b s t r a c t s / - HUNT, í . T . - ATLAS.fí.T.- Houston, T e x a s , USA, 1958. 277 p.

/B.Oy./

lo/K 620.193:01-1958"

512

M I 13. á v f . 5-6.szám 1 9 6 6 . j t t o l a a - j a l i a s

A b i b l i o g r á f i a i ö s s z e á l l í t á s fő c s o p o r t o s í t á s a : 1 . A l t a l á n o s k é r d é s e k ;

2. K o r r ó z i ó s v i z s g á l a t o k ;

3. K o r r ó z i ó s j e l e n s é g e k j e l l e m z ő i ; 4. K o r r o d á l ó h a t á s ú k ö r n y e z e t ; 5. K o r r ó z i ó - m e g e l ő z ő r e n d s z a b á l y o k ; 6. S z e r k e z e t i anyagok;

7. B e r e n d e z é s e k ;

a. I p a r á g a k s a j á t o s p r o b l é m á i .

Az Ö s s z e á l l í t á s b a n s z e r e p l ő egyes i s m e r t e t é s e k c i m e i :

F é m e k k o r r ó z i ó j á n a k k ö l t s é g e i , a k o r r ó z i ó m e g a k a d á l y o z á s a . Tar­

t á l y h a j ó k k a t ó d o s v é d e l m é n e k k ö l t s é g - c s ö k k e n t é s e . F é m e k égése o x i ­ g é n b e n . Egyes f é m p o r o k g y u l l a d á s i v e s z é l y e i . S ó o l v a d é k o k b a n a l k a l m a z ­ ható c s a p á g y a n y a g o k i r o d a l m a . A k o r r ó z i ó s v i z s g á l a t i p a r i h á t t e r e . E r ő s e n ö t v ö z ö t t anyagok f e l h a s z n á l á s a k o r r ó z i ó e l l e n i v é d e l e m c é l j á ­ b ó l . M ű a n y a g o k k é m i a i e l l e n á l l ő k é p e s s é g e . Fémes anyagok k o r r ó z i ó s t á b l á z a t a i . B e s u g á r z á s h a t á s a anyagokra. I p a r i k a r b a n t a r t á s i f e s t é s . K ü l ö n b ö z ő i n t é z m é n y e k k o r r ó z i ó v é d e l m i t e v é k e n y s é g é n e k á t t e k i n t é s e . B e s z á m o l ó k o r r ó z i ó s k i á l l í t á s r ó l . K o r r ó z i ó - i n h i b i t o r o k k i é r t é k e l é s é ­ nek s t a t i s z t i k a i m ó d s z e r e i . Bevonatok é r t é k e l é s e k i a é r l e t i uton.Alu­

m í n i u m ö t v ö z e t e k a t m o s z f é r i k u s k o r r ó z i ó j a és k i f á r a d á s i h a t á r a k ö z ö t ­ t i ö s s z e f ü g g é s v i z s g á l a t a . K l i m a t i k u s h a t á s f e s t é k r e n d s z e r e k r e Hol­

l a n d i á b a n . V i z a l a t t lévő f é m f e l ü l e t e k v é d ő b e v o n a t a i . K ö n n y ű f é m e k f e s t é k a l a p o z á s a . Villamos m é r é s e k f e l h a s z n á l á s a f ö l d a l a t t i k á b e l e k k o r r ó z i ó - v i z s g á l a t á h o z . A c é l t a r t ó k t a l a j k o r r ó z i ó e l l e n i v é d e l m e . G y o r s í t o t t k o r r ó z i ó s v i z s g á l a t k é m i a i l a g p a s s z í v á i t e l e k t r o l i t o s horgany-bevonaton. K o r r ó z i ó v é d ő I n h i b i t o r o k l a b o r a t ó r i u m i v i z s g á l a ­ t i m ó d s z e r e i . O l a j f i n o m í t ó k k o r r ó z i ó - i n h i b i t o r j a i n a k é r t é k e l é s e . C i r k o n - ö t v ö z e t e k k o r r ó z i ó s h á r t y á j á n a k t a n u l m á n y o z á s a impedancia- m é r é s s e l . A l u m í n i u m o x i d h á r t y á k v i l l a m o s v e z e t ő k é p e s s é g é n e k megha­

t á r o z á s a párás a t m o s z f é r á b a n . F é m b e v o n a t - p o r o z i t á s e l e k t r o k é m i a i i n ­ dexe. H ő á l l ó anyagok és cermetek m a r a t á s a i o n - b o m b á z á s s a l . U j e l j á ­ rás b e v o n a t - v a s t a g s á g m é r é s é r e f l u o r e s z c e n s r ö n t g e n s u g á r a b s z o r p c i ó r é v é n . H á d i o a k t i v i z o t ó p o k a l k a l m a z á s a f e l ü l e t i v i z s g á l a t o k h o z . Z s í r ­ t a l a n í t o t t f é m e k t i s z t a s á g á n a k é r t é k e l é s e , H á d i o a k t i v i z o t ó p o k k o h á ­ s z a t i v i z s g á l a t o k h o z történő a l k a l m a z á s a t e r é n e l é r t e r e d m é n y e k . K i s ­ m é r e t ű b e r e n d e z é s c s i s z o l a t o k e l e k t r o l i t i k u s p o l i r o z á s á h o z és mara­

t á s á h o z . Aluminium k l f á r a d á s á n a k k o r a i k i m u t a t á s a u l t r a h a n g s e g í t s é ­ g é v e l . K ü l ö n b ö z ő f é m e k h i d r o g é n e s r i d e g s é g é n e k v i z s g á l a t a i . V a s - a l u - minium ö t v ö z e t e k nagy h ő m é r s é k l e t e n v é g b e m e n ő o x i d á c i ó j á n a k e l e k t r o n - d i f f r a k c i ó s t a n u l m á n y o z á s a . A r é z és o x i d j a i e p i t a x i á j á r a v o n a t k o z ó m e g j e g y z é s e k . F ö l d a l a t t i c s ő v e z e t é k e k és k á b e l - b e v o n a t o k m i k r o b i o l ó ­ g i a i r o n c s o l ó d á s a . K o r r ó z i ó t e r m é k e k e l e m z é s e r é v é n v é g z e t t k o r r ó z i ó s v i z s g á l a t . Hagy n y o m á s ú s z é n d i o x i d b a n h e v í t e t t a c é l o x i d á c i ó J a . A c é l k o r r ó z i ó s t e r m é k e i a l k á l i s z u l f i d oldatokban. F é m k o r r ő z i ó a k t i v á l á s a és m e g a k a d á l y o z á s a f é m b s v o n a t o k r é v é n . Karbon és n i t r o g é n e g y i d e j ű d i f f u n d á l á s a k r ó m b a . A k a v i t á c i ó mechanizmusa. S u g á r z á s i h a t á s o k g r a f i t o x i d á c i ó j á r a és e g y é b k é m i a i t u l a j d o n s á g a i r a . P o r o z i t á s h a t á ­ s a l á g y a c é l heganyagokra. F e s z ü l t s ó g k o r r d z i ó s j e l e n s é g e k . Termikus f e s z ü l t s é g e k f i g y e l e m b e v é t e l e a m é r e t e z é s n é l . F e s z ü l t s é g n e k k i t e t t r é z - n i k k e l ö t v ö z e t e k s z e m c s e k ö z i k a v i t á c i ó j a . N l t r á l t t i t á n ö t v ö z é a ü a c é l o k k o r r ó z i ó s f á r a s z t ó h a t á s s a l szembeni e l l e n á l l á s a /magyar c i k k n é m e t n y e l v e n / . A u s z t e n i t e s rozsdaálló' a c é l o k f e a z ü l t s é g k o r r ő z v 5a

r e p e d é s e elektromotoros e r ő h a t á s á r a . Nagy h ő m é r s é k l e t e n f e l h a s z n á l ­ ható t ö m í t ő a n y a g o k k a l k a p c s o l a t o s k u t a t á s o k . Nagy s z i l á r d s á g ú h ő á l l ó ö t v ö z e t e k k i f e j l e s z t é s e . O x i d á l á s e l l e n védő bevonatok m c l i b d é n e n . P é m e k f e l ü l e t i p o t e n c i á l j a és s z e r v e s bevonatok a d h é z i ó s t u l a j d o n s á ­ g a i k ö z ö t t i ö s s z e f ü g g é s e k . A pfí h a t á s a a k o r r ó z i ó s p o t e n c i á l r a . A l u ­ minium kötése e g y é b s z e r k e z e t i anyagokhoz. Galvanikus k o r r ó z i ó . V é d ő ­ bevonatok k é p z ő d é s é n e k t a n u l m á n y o z á s a a c é l f e l ü l e t e k katódoa p o l a r i z á - l é s a f o l y a m á n . E l e k t r o k é m i a i k a l o r i m e t r i a . K é t f á z i s ú e l e k t r ó d á k e- l e k t r o k é m i a l v i s e l k e d é s e , és ezen e l e k t r ó d á k t ú l f e s z ü l t s é g - g ö r b é i n e k f e l h a s z n á l á s a k o r r ó z i ó s v i z s g á l a t o k h o z . Váltakozó áram h a t á s a a vas k o r r ó z i ó s f o l y a m a t a i r a , ü t v ö z ő e l e m e k h a t á s a k r ó m - n i k k e l - m o l i b d é n - r é z ö t v ö z é s ű a c é l o k korrózióálló3ágára k é n s a v - o l d a t o k b a n . K r ó m , n i k k e l és m a n g á n ö t v ö z é s ű r o z s d a á l l ó a c é l o k . A r o z s d a á l l ó a c é l m e t a l l u r g i á ­ j a . G a l v a n i z á l t a c é l o k v o n a l h e g e s z t é s e . N i k k e l és n i k k e l o x i d , v a l a ­ mint k o b a l t és k o b a l t o x i d k ö z ö t t i k r i s t á l y t a n i i r á n y í t o t t s á g . Ó l m o n k é p z ő d ő p a s s z i v h á r t y a t a n u l m á n y o z á s a . H i d r o g é n es o x i g é n i z o t ó p o k a l k a l m a z á s a v i z és f é m e k k ö z ö t t i r e a k c i ó k t a n u l m á n y o z á s á h o z . G e r m á ­ nium anódos o l d ó d á s á n a k k i n e t i k a i v i z s g á l a t a . ^ Gy./

H/K 002.513.5

A b e r e n d e z é s e k j e l l e m z ő i .- / ü q u i p m e n t s p e c i f i c a t i o n s / - LUHi>i,H.P.

- Information System tforkshop'i' Spartan Books, Washington, 1962.147¬

153.p.

Az i n f o r m á c i ó s rendszerek g é p e s í t é s e t e r é n hasonló j e l e n s é g v o l t m e g f i g y e l h e t ő , mint b á r m e l y m á s r e n d s z e r n é l . Bizonyos m ü v e l e t e k e t b i z t a k g é p e k r e , de e g é p i mozzanatok közé az ember v o l t b e i k t a t v a , o ¬ l y a n f e l a d a t o k e l v é g z é s é r e , melyekre a gépet nem t a r t o t t á k alkalmas­

nak. Ennek a k e z d e t i rendszernek t ö k é l e t e s í t é s e h e l y e t t azonban k é ­ sőbb a z t a m e g o l d á s t k í v á n t á k a l k a l m a z n i , hogy az egész r é g i r e n d ­ s z e r t figyelmen k i v ü l hagyva, t e l j e s e n g é p i s z e m p o n t b ó l p r ó b á l t á k a p r o b l é m á k a t megoldani. T i s z t á b a n k e l l azonban l e n n ü n k a z z a l a t é n y ­ n y e l , hogy g é p e k a l k a l m a z á s á n a k s z ü k s é g e s s é g e az információs rendsze­

rekben gyakran t e l j e s e n I n d o k o l a t l a n . Ugyanakkor a g é p e k r e o l y a n f o ­ lyamatokat i s l e h e t b i z n i , melyekre ember e g y á l t a l á n nem k é p e s . Egy fontos mozzanat a b e t á p l á l a n d ó i n f o r m á c i ó k s z a b v á n y o s v o l t a . Ezen k i ­ v ü l ü g y e l n ü n k k e l l a r r a , hogy a g é p n e k k e l l k i s z o l g á l n i a az embert, nem f o r d í t v a . Ez a z t j e l e n t i , hogy meg k e l l t a l á l n i a l e h e t ő s é g e t a r ­ r a , hogy mind a b e t á p l á l á s , mind pedig a kapott i n f o r m á c i ó ember s z á ­ m á r a érthető f o r m á b a n t ö r t é n j é k . A l t a l á n o s s z a b á l y , hogy e l ő s z ö r a r e n d s z e r t k e l l k i d o l g o z n i , és ha pontosan m e g h a t á r o z t u k az i n f o r m á c i ­ ós r e n d s z e r á l t a l t á m a s z t o t t k ö v e t e l m é n y e k e t , akkor majd gondoskodnak a szakemberek a r r ó l i s , hogy m e g f e l e l ő g é p e k á l l j a n a k r e n d e l k e z é s r e a f e l a d a t o k e l v é g z é s é r e .

002.55

I n f o r m á c i ó s rendszerek t e r v e z é s e .- / I n f o r m a t i o n Syeteme Work- shop/ - Spartan ü o o k s , Washington, 19Ó2. 153.p .

Az American Documentation I n s t i t u t e és a U n i v e r s i t y of C a l i f o r - 5 U

TMT l S . é v f . 5 - 6 .s z á m 1966.j ú n i u s - j ú l i u s

n i a e g y ü t t e s e n r e n d e z t é k meg a N a t i o n a l Science Foundation és a Na­

t i o n a l A e r o n a u t i c a l and Space A d m i n i s t r a t i o n t á m o g a t á s á v a l 1 9 6 2 . m á ­ jus 29. - június 1. k ö z ö t t e z t a k o n f e r e n c i á t , melyen az i n f o r m á c i ­ ós rendszerek t e r v e z é s é v e l és e t e r v e z é s m ó d s z e r e i v e l k a p c s o l a t o s p r o b l é m á k a t t á r g y a l t á k . R.M. HAYES b e v e z e t é s é b e n h a n g s ú l y o z t a , hogy az i n f o r m á c i ó k ö z l é s t e r ü l e t é n az e l m ú l t 15 é v b e n f o r r a d a l m i v á l t o z á ­ sok t ö r t é n t e k . J e l e n l e g az i n f o r m á c i ó s r e n d s z e r t e c h n i k a k é t s ú l y p o n ­ t i k é r d é s k ö r ü l f e j l ő d i k , ezek egyike a f e l h a s z n á l ó k igénye és az e b b ő l , i l l e t v e s z i g é n y e k m e g h a t á r o z á s á b ó l adódó k o n z e k v e n c i á k , a m á s i k az i n f o r m á c i ó s r e n d s z e r g é p e s í t é s é n e k és a u t o m a t i z á l á s á n a k l e ­ h e t ő s é g e i . A l a p v e t ő f o n t o s s á g g a l b í r n a k a r e n d s z e r t e c h n i k a i szempon­

t o k , e z e n k í v ü l f o n t o s , hogy az i n t e l l e k t u á l i s p r o b l é m á k a t h e l y e s e n é r t é k e l j ü k . A k o n f e r e n c i a e l ő a d á s a i r ó l szóló f e j e z e t e k e g y e n k é n t ke­

r ü l t e k i s m e r t e t é s r e .

002.55

T á j é k o z t a t ó rendszerek t e r v e z é s é n e k m ó d s z e r t a n a - szemle.- /A review of the methcdology of Information system d e s i g n . / - BOURNE, Gh.P. - I n f o r m a t i o n Systems Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. 11-35.p.

V i s z o n y l a g r e n d k í v ü l kevés i n f o r m á c i ó s anyag á l l r e n d e l k e z é s ü n k ­ re a r r a v o n a t k o z ó a n , hogy mikén-; k e l l egy u j i n f o r m á c i ó s r e n d s z e r t megtervezni. Á l t a l á b a n egy i n f o r m á c i ó s r e n d s z e r m e g t e r v e z é s e h á r o m 1 mozzanatot f o g l a l m a g á b a n : 1. A p r o b l é m a m e g f o g a l m a z á s a és a f o g y a s z t tói i g é n y e k m e g h a t á r o z á s a ; 2. S z i n t é z i s és t e r v e z é s ; 3. K i é r t é k e l é s . ! E h á r o m mozzanat ismét k ü l ö n b ö z ő ö s s z e t e v ő k e t f o g l a l h a t m a g á b a n . í g y l az 1. pontban j e l z e t t mozzanat t a r t a l m a z h a t s t a t i s z t i k a i v i z s g á l a t é - 1 k a t a m e n n y i s é g i p a r a m é t e r e k r e v o n a t k o z ó a n , a r é s z - f o l y a m a t o k m ű k ö ­ d é s é n e k v i z s g á l a t á t , a fontos külső h a t á s o k m e g á l l a p í t á s á t , a s p e c i á ­ l i s i g é n y e k m e g h a t á r o z á s á t a f e l h a s z n á l ó k r é s z é r ő l . A 2.pontban j e l - i z e t t mozzanat a k ö v e t k e z ő k e t t a r t a l m a z z a : e r e d m é n y e s n e k b i z o n y u l t ' r e n d s z e r e k á t v é t e l e , m e g l é v ő r é s z - r e n d s z e r s k k i f e j l e s z t é s e , t e l j e s e n u j t i p u s u r e n d s z e r e k k i d o l g o z á s a , m á s k ö r ü l m é n y e k k ö v e t k e z t é b e n t ö r ­ ténő r e n d s z e r - k i a l a k u l á s . A k i é r t é k e l é s m a g á b a n f o g l a l j a bizonyos k r i t é r i u m o k , m u t a t ó s z á m o k , h a t é k o n y s á g i adatok k ö l t s é g - a d a t o k m e g á l ­ l a p í t á s á t , i l l e t v e k i d o l g o z á s á t . F e n t i m e g o l d á s o k k a l k a p c s o l a t o s a n s z i m u l á c i ó s m ó d s z e r e k e t és g a z d a s á g i k i é r t é k e l é s t i s alkalmazhatunk.

0 0 2.513.5

F e l h a s z n á l ó k k ö v e t e l m é n v e i n e k m e g á l l a p í t á s a egy i n f o r m á c i ó t á ­ roló e a . v i s s z a k e r e s ő r e n d s z e r r e l k a p c s o l a t b a n . R e n d s z e r t a n i szempon­

tok.- /Determining u s e r requirements f o r an I n f o r m a t i o n atorage and r e t r i e v a l system: a systems approach/ - B O R K Ő , H. - I n f o r m a t i o n Sys­

tems Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. 3 7 - 4 6 .p .

A f e l h a s z n á l ó k i g é n y e i n e k m e g h a t á r o z á s á n á l r e n d k í v ü l sok k ö r ü l ­ m é n y gyakorol h a t á s t a kapott e r e d m é n y r e , melyek k ö z ü l l e g f o n t o s a b ­ bak a t u d o m á n y o s - m ű s z a k i munka k ö r ü l m é n y e i , de olyan t é n y e z ő k l a

nagy s z e r e p e t J á t s z h a t n a k , mint p é l d á u l az ü z e c v e z e t í a é g á l l á s p o n t j a és b e á l l í t o t t s á g a , a f e l h a s z n á l ó k n y e l v i s m e r e t e s t b . A f e l h a s z n á l á s ­ nak igen k ü l ö n b ö z ő k a t e g ó r i á i vannak, igy a legfontosabbak! a f e j l ő ­ dés figyelemmel k i s é r é s e c é l j á b ó l m u t a t k o z ó i g é n y , az adott t é m á v a l k a p c s o l a t o s I n f o r m á c i ó s igény és a r e t r o s p e k t í v i r o d a l o m k u t a t á s . A f e l h a s z n á l á s k ü l ö n b ö z ő m é l y s é g ű i s l e h e t , igy v é g e z n e k k i m e r í t ő / t e l ­ jességre t ö r e k v ő / i r o d a l o m k u t a t á s t , vagy bizonyos k u t a t é B i e l g o n d o l á ­ sok m e g h a t á r o z á s á r a v o n a t k o z ó v i z s g á l a t o t . Az i g é n y k u t a t á s o k m ó d s z e ­ r e i s z i n t é n igen s o k r é t ű e k , Így v i z s g á l h a t j u k bizonyos k o n k r é t megha­

tározott s z o l g á l t a t á s o k i g é n y b e v é t e l é t , e s e t t a n u l m á n y o k a t , f e l m é r é s e ­ ket v é g e z h e t ü n k , s z ó b e l i i n t e r j ú t f o l y t a t h a t u n k , vagy v i z s g á l h a t u n k bizonyos k r i t i k u s mozzanatokat. T a l á n a leggyakrabban a l k a l m a z o t t m ó d s z e r e k egyike az Í r á s b e l i k é r d ő i v e k é . V é g ű i vannak bizonyos kísér­

l e t i m ó d s z e r e k i s .

002.55

A f e l h a s z n á l ó k Igényeinek m e g h a t á r o z á s a az i n f o r m á c i ó s rendsze­

rek m e g t e r v e z é s e c é l j á b ó l .- /The determination of u s e r needs f o r the design of Information systems/ - HERNER.S. - Information SystsmB Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. 47-60.p.

Ha az i n f o r m á c i ó s rendszerek m e g t e r v e z é s e c é l j á b ó l b e s z é l ü n k a .felhasználók i g é n y e i n e k k i e l é g í t é s é r ő l , ez mindig csak egy bizonyos kompromisszumot j e l e n t h e t , mivel t é n y l e g e s e n e g y e t l e n rendszer sem

;képes megoldani egy f e l h a s z n á l ó csoport ösozes i n f o r m á c i ó s i g é n y e i t . ' A k o m p r o m i s s z u m n á l á l t a l á b a n a r r a t ö r e k s z ü n k , hogy a f e l h a s z n á l ó k ml¬

i n é l s z é l e s e b b k ö r é n e k f e l e l j e n meg a r e n d s z e r és ugyanakkor l e h e t ő l e g kevesek s z á m á r a j e l e n t s e n h i á n y o s t á j é k o z t a t á s t . Az e l j á r á s t ö b b n y i ­ re abban á l l , hogy az igények k i e l é g í t é s é v e l kapcsolatos problemati­

kát bizonyos r é s z e k r e tördeljük s z é t . Általában törekednünk k e l l a r ­ r a , hogy ne e s s ü n k s t ú l s á g o s á l t a l á n o s í t á s h i b á j á b a . T ö b b n y i r e az a h e l y z e t , hogy a l e g t ö b b e g y é n i és v á l l a l a t i / ü z e m i / i n f o r m á c i ó s igény k i e l é g í t h e t ő a megszokott t i p u s u információs s z o l g á l t a t á s o k s e g í t s é ­ g é v e l , ami v a l ó b a n komoly p r o b l é m á t J e l e n t a k i e l é g í t é s s z e m p o n t j á ­ b ó l , az többnyire a f e l h a s z n á l ó k egy szűk k ö r e , mely speciális i g é ­ nyekkel l é p f e l . SCHULTZ 1959. évi v i z s g á l a t a s z e r i n t a gépesitBtt tároló és v i s s z a k e r e s ő rendszerek nagy része 50 000 dokumentum a l a t ­ t i n a g y s á g r e n d ű v o l t és napi 1-2 v i s s z a k e r e s é s i f e l a d a t n á l több nem m e r ü l t f e l . I l y e n k ö r ü l m é n y e k között e rendszerek k i f i z e t ő d ő s é g s k é t ­ s é g e s . Az l g é n y v i z s g á l a t o k n a k k ü l ö n b ö z ő m ó d s z e r e i t f e j l e s z t e t t é k k i yZNZEL, BOURNE, HERTZ és RUBINSTEIN. Lényeges nemcsak annak meghatá­

r o z á s a , hogy a m e g t e r v e z e n d ő rendszernek milyen f e l a d a t o k a t k e l l be­

t ö l t e n i , hanem az i s , hogy a rendezernek mely f e l a d a t o k a t nem k e l l b e t ö l t e n i e , a k á r a z é r t , mert a r r a s z ü k s é g n i n c s /nem m e r ü l f e l i g é n y / , akár pedig m i v e l ezen igények m á r k i e l é g i t é s t nyernek.

002.515.5

A f e l h a s z n á l ó m e g i s m e r é s e egy Í n f o r m á c i ó v i s s z a k e r e s ő r e n d s z e r ­ n é l . - / G e t t i n g to know the u s e r of an IR system/ - BEUKER, í. - I n -

516

TMT 13.é"vf. 5-6.szám 1966.junlua-július

formation Systems Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. 61-67.p.

K ö z p o n t i i n f o r m á c i ó s rendszerek t e r v e z é s é n é l a f e l h a s z n á l ó k i g é ­ nyeinek m e g h a t á r o z á s á v a l kapcsolatban e l v i l e g a k ö v e t k e z ő k e t k e l l m e g á l l a p í t a n u n k : A f e l h a s z n á l ó igénye k ö t e t l e n , e g y é n i , s z e m é l y e n ­ k é n t v á l t o z ó J e l l e g ű . Az i d ó nagy m é r t é k b e n b e f o l y á s o l j a az i g é n y e ­ k e t . A f e l h a s z n á l ó k t á j é k o z ó d á s i s z o k á s a i r ó l caak k e v e s e t tudunk,Az i n f o r m á c i ó s rendszerek k ö z p o n t j a á l t a l á b a n k é t fó c é l t s z o l g á l : e l ­ l e n ő r z i k a maguk t á j é k o z ó d á s á t , hogy t e l j e s - e a z , t o v á b b á f e l h a s z n á l ­ ják s a j á t t á j é k o z t a t á s i anyaguk g y a r a p í t á s á r a . Ha a f e l h a s z n á l ó tud-7 J a , hogy s z á m í t h a t egy k ö z p o n t i i n f o r m á c i ó s s z e r v e z e t r e , g a z d a s á g o ­ sabbon t u d j a a maga i n f o r m á c i ó s m u n k á j á t megszervezni. R e n d k í v ü l W nagy f o n t o s s á g g a l bírnak a s z e m é l y i i n f o r m á c i ó s k a r t o t é k o k . B á r ezV á l t a l á b a n sok időt és e n e r g i á t v e s z i g é n y b e , a l e g t ö b b kutató rend-1- s z e r e s e n k é s z í t i l y e n s z e m é l y i i n f o r m á c i ó s f e l j e g y z é s e k e t . E z t f e l ­ h a s z n á l j a a saját t u d o m á n y o s m u n k á j á n á l . Igen l é n y e g e s azonban, hogy a k ö z p o n t i r e n d s z e r h a s o n l ó e l v e k s z e r i n t legyen k i é p í t v e , amint a z t a k u t a t ó k f e l t é t e l e z i k , amikor a maguk m u n k á j á t e l l e n ő r i z n i k í v á n j á k . A k u t a t á s azonban dinamikusan v á l t o z i k , és ennek m e g f e l e l ő e n a k ö z ­ p o n t i i n f o r m á c i ó s rendszernek i s v á l t o z ó i g é n y e k n e k k e l l m e g f e l e l n i e . Fontos a h e l y e s k ö l c s ö n ö s k a p c s o l a t az i n f o r m á c i ó s r e n d s z e r és annak f e l h a s z n á l ó j a k ö z ö t t . T ö b b n y i r e a f e l h a s z n á l ó t ö b b s z ö r v á l t o z t a t j a a maga c é l k i t ű z é s e i t o l y m é r t é k b e n , amint u j és u j anyagot kap és d o l ­ gos f e l , i g y u j szempontokat t a l á l v a e r e d e t i p r o b l é m á j á v a l k a p c s o l a t ­ ban.

002.55

I n f o r m á c i ó s rendszerek m ű k ö d é s é v e l k a p c s o l a t o s k ö v e t e l m é n y e k - a v i t a " ö s s z e f o g l a l ó é r t é k e l é s e .- ySummary of the panel d i s c u s s l o n on meeting o p e r a t i o n a l r e q u i r e m e n t s / - MOHISON, J . - Information System Workshop, S p a r t a n Books, Washington, 1962. 69-32.p.

Amikor egy r e n d s z e r m e g t e r v e z é s é r ő l van s z ó , az első egyik k ö v e ­ t e l m é n y , hogy az igények a l a p j á n k i a l a k í t o t t r e n d s z e r k ö v e t e l m é n y e i t egybevetik e g y r é e z t a r e n d s z e r r e l k a p c s o l a t o s r á f o r d í t á s o k k a l , más-' r é s z t a r e n d s z e r l é t r e h o z á s á b ó l e r e d i h a s z o n n a l . Mlg az e l ő b b i v i ­ szonylag e g y s z e r ű e n h a t á r o z h a t ó meg, ez u t ó b b i r a v o n a t k o z ó a n a t á ­ j é k o z t a t á s b a n á l t a l á b a n caak m e g k ö z e l í t ő f e l t é t e l e z é s e k k e l dolgo­

zunk. A k ö n y v t á r i és k u t a t á s i k ö l t s é g e k k ö z v e t l e n ö s s z e h a s o n l í t á s a f é l r e v e z e t ő . P e l v e t h e t ő a k é r d é s ugy i s , hogy mibe k e r ü l a z , ha egy r e n d s z e r t nem hozunk l é t r e . T a l á n legnagyobb n e h é z s é g e t a rendszerek l é t r e h o z á s á n á l a t á j é k o z t a t á s s z e m p o n t j á b ó l m e g f e l e l ő m u n k a e r ő k b e n m u t a t k o z ó h i á n y J e l e n t i . T o v á b b i p r o b l é m á t képez a m e g f e l e l ő g é p i be­

r e n d e z é s m e g v á l a s z t á s a . K ö z ö l egy m ű k ö d é s i m o d e l l t , melyben h á r o m f ő komponens e z e r e p e i , nevezetesen e g y r é s z r ő l a f e l h a s z n á l ó k és m á s r é s z ­ r ő l az i n f o r m á c i ó s f o r r á s o k , e z e n k í v ü l e kettő k ö z ö t t a t á j é k o z t a t á s i m ű v e l e t e k r e n d s z e r e . Ez u t ó b b i t e r m é s z e t e s e n t a g o z ó d i k e modellben az a l á b b i a k s z e r i n t : c é l k i t ü z é a e k éa okok, r e n d e l k e z é s r e álló s z e m é ­ l y e k és e s z k ö z ö k

Aeleértve

002.55

Viselkedési tényezők az Információs rendszerekben.- /Behavioral factors i n Information systeme/ - POSTLEY, J.A. - Information System Workehop, Spartan Books, Washington, 1962. 85-95.p.

Az Információs rendszerek megtervezésénél az eredmény i l l e t v e hatásfok nagy mértékben függ olyan tényezőktől, melyek nem szerepel­

hetnek közvetlenül a tervezésnél, melyek nehezen mérhető Jellegűek.

Pőleg a viselkedési tényezők azok, melyek e tekintetben speciális szerepet Játszanak. Az információs rendszerek értéke távolról sem tekinthető abszolút Jellegűnek. Egy információs rendszer, mely adott környezetben teljesen megfelel a céloknak, más környezetben kudarcot v a l l h a t , matematikai modellek alkalmazását i s megkísérelték informá­

ciós rendszerek kialakításánál, de ezeknél rendkívül nehéz figyelem­

be venni a pszichológiai tényezőket. Ennek ellenére megkísérlik b i ­ zonyos rendszerek szimulációját és az emberek viselkedési tényezői­

nek matematikai uton való kifejezését. Igen lényeges tényező a f e l ­ használók és a rendezer kölcsönhatásai, mivel a kölcsönös kapcsolat egyrészt befolyásolja a felhasználók viselkedését, másrészt hatást gyakorol magára a rendszerre i s . További problematikát jelent az em­

ber-gép viszony. A pszichológiai problémák mellett szerepelnek bizo­

nyos szociológiai, továbbá nemzeti, gazdasági, e t i k a i atb. problémák i s . Jelenleg kidolgozás alatt var. egy részletes rendszer szimulációs megoldás, mely figyelembe fogja venni a viselkedési tényezőket I s .

002.55

A tervező segédeszközei.- /The designers tools/ - BLACK, D.V. - Information System Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. 97¬

112. p.

A rendszertervezés segédeszközeivel kapcsolatosan rendkívül nagy mértékben eltérő vélemények hangzottak e l . Egyesek kétségbe von­

ták azt, hogy a rendszertervezésnél technikai segédeszközökről lehet beezélni, és hangsúlyozták az intuíció alapvető fontosságát. A szimu­

láció felmerül, mint lehetséges segédeszköz, de részletes megoldások nem merültek f e l síinek a módszernek alkalmazásával kapcsolatban,Igen lényeges a külső tényezők figyelembe vétele és az információs rend­

szernek ezek alapján való megtervezése. A segédeszközök tárgyalása sorén központi helyzetet foglalt e l a "tudományos módszer", vagyis az operációkutatási megoldások alkalmazása. Igy elképzelhető működé­

s i vizsgálatok /funkcionális a n a l i z i s / alkalmazása, de megfelelő a¬

. daptáláeeal alkalmas eszközi jelenthet a PERT módszer i s , továbbá a j sorbanállási elmélet. Egyik legfontosabb tényező a kompromisszumos

I megoldások lehetőségének helyes kihasználása. Az eredeti elgondolá- ' soknak a tapasztalattal való megfelelő egyeztetése látszik az egyik

legalkalmasabb eszköznek. Végül felmerült a blokk-diarrar.ok a l k a l ­ mazásának lehetősége. Végső soron i t t i s az emberi értelem i l l e t v e az emberi agy az egyetlen fontos segédeszköz.

518

T Ü T 13.fivf. 5 - 6 . s z á m 1 9 6 6 . j u n l u a - j u l i u a

002.55

I n f o r m á c i ó s rendszerek ö s s z e t e v ő i n e k k r i t é r i u m a i . - / C r i t e r i a f o r the organs of Information systeme/ - PAIRTHORNE, fi".A. - I n f o r ­ mation System Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. ll'J-H'í-p.

Az I n f o r m á c i ó s rendszerek ugy vannak k i a l a k í t v a , hogy az e g y i k s z e m é l y s z o l g á l t a t i n f o r m á c i ó t egy m á s i k Bzemélynek. Az i n f o r m á c i ó s z o l g á l t a t á s á l t a l á b a n a z t J e l e n t i , hogy olyan s z i m b ó l u m o k a t a l k a l ­ mazunk, melyek megfelelnek bizonyos n y i l v á n í t o t t vagy m e g f i g y e l t t é ­ nyeknek. Az egyes rendszerek nagy m é r t é k b e n k ü l ö n b ö z n e k e g y m á s t ó l abban a t e k i n t e t b e n , hogy mig e g y e s e k n é l kevés f e l h a s z n á l ó van - nem nagy t á r o l t I n f o r m á c i ó s m e n n y i s é g g e l és s z ű k p r o b l é m a t e r ü l e t t e l , - v i s z o n t Igen nagy k ö v e t e l m é n y e k k e l az i n f o r m á c i ó k p o n t o s s á g a és gyor­

s a s á g a t e k i n t e t é b e n , addig a f e n t i t é n y e z ő k mind v á l t o z n a k és v á l t o ­ zó k o m b i n á c i ó k b a n j e l e n t k e z n e k más r e n d s z e r e k n é l . I g y a m ű s z a k i i n ­ f o r m á c i ó s r e n d s z e r e k n é l s z é l e s t á r g y k ö r van, előre meg nem h a t á r o z ­ h a t ó é r d e k l ő d é e s e l , komplex i g é n y e k k e l és n a g y s z á m ú f e l h a s z n á l ó v a l . M á s esetekben a f e l m e r ü l h e t ő i n f o r m á c i ó s i g é n y e k pontosan m e g h a t á r o z ­ h a t ó k , v i s z o n t a t ö b b i t é n y e z ő k v á l t o z n a k . Mindezek a l e h e t ő s é g e k f i ­ gyelembe v e e n d ő k a r e n d s z e r e k k i a l a k í t á s á n á l , minden egyes r e n d s z e r ­ n é l bizonyos k o r l á t o z ó t é n y e z ő k k e l k e l l s z á m o l n u n k , a leggyakoribb m e g k ö t ö t t s é g e k a p r o b l é m a t e r ű l e t és az i d ő . A t á r o l t anyag k ö n n y ű h o z z á f é r h e t ő s é g e egy k ö v e t k e z ő a l a p v e t ő t é n y e z ő . V é g ü l a m e g f e l e l ő s z i m b ó l u m r e n d s z e r m e g v á l a s z t á s a J e l e n t egy r e n d k í v ü l komoly és fon­

tos p r o b l é m a t e r ü l e t e t .

002.55

A r e n d s z e r e k t e r v e z é s é n e k r e n d s z e r e .- /A system f o r eysteme de- s i g n / - SCHULTZ, C.K. - Information System Workshop, Spartan Books, Washington, 1962. 121-127.p.

Rendszerek m e g t e r v e z é s é n é l a l e g h e l y e s e b b , ha egy blokk-diag­

r a m b ó l indulunk k i . E r r e v o n a t k o z ó a n n a g y j á b ó l a k ö v e t k e z ő k e t ve­

h e t j ü k p é l d a k é n t : 1. A r e n d s z e r v i z a g á l a t á r a egy e l ő z e t e s t e m a t i k á t éa t e r v e t k é s z í t ü n k , m e g h a t á r o z v a a k ö l t s é g v e t é s t és a s z e m é l y i e l ő ­ f e l t é t e l e k e t ; 2. Megállapítjuk, hogy a szükséges i n f o r m á c i ó k r e n d e l ­ k e z é s ü n k r e á l l a n a k - e ; 5, M e g h a t á r o z z u k a r e n d s z e r k í v á n t c é l k i t ű z é ­ s e i n e k l e h e t ő l e g t e l j e s e b b j e g y z é k é t ; 1. M e g v i z s g á l j u k , milyen i n ­ t e l l e k t u á l i s és f i z i k a i s a z k ö z ö k r e van s z ü k s é g a c é l k i t ű z é s e k megva- l ó s l t á a á h o e ; 5. K i é r t é k e l j ü k az egyes c é l k i t ű z é s e k g y a k o r l a t i he­

l y e s s é g é t és mindegyikkel k a p c s o l a t b a n a k ö l t s é g e k a r á n y o s v o l t á t ; 6. Pontosabban h a t á r o z z u k meg - e l ő b b i e k a l a p j á n - a v é g l e g e s c é l k i - t ü z é a e k e t ; 7. M e g h a t á r o z z u k azon t e e n d ő k s o r r e n d j é t , melyek r é v é n a c é l k i t ű z é s e k e l é r h e t ő k , E t e k i n t e t b e n az egyes mozzanatokat e g y m á s u tán vagy p á r h u z a m o s a n v i z s g á l h a t j u k ; 8. A t e l j e s r e n d s z e r t e r v e z é s r e v o n a t k o z ó a n m e g h a t á r o z z u k a t e r v e t , a k ö l t s é g v e t é s t éa a s z e m é l y i k ö ­ v e t e l m é n y e k e t ; 9. M e g h a t á r o z z u k a r e n d a z e r i n t e l l e k t u á l i s ée f i z i k a i s p e c i f i k á c i ó i t . E l k é s z í t j ü k a rendazer m ű v e l e t e i r e v o n a t k o z ó a n az á- r a m l á a - d i a g r a m o t ) 10. E l k é s z í t j ü k a r e n d a z e r ü z e m b e h e l y e z é a é r e vonat-

k o z ó a n a t e r v e t , k ö l t s é g v e t é s t és m e g h a t á r o z z u k a s z e m é l y i e l ő f e l t é ­ t e l e k e t . H a s o n l ó a n e l k é s z í t j ü k f e n t i e k e t az ü z e m b e n t a r t á s r a / m ű k ö d ­ t e t é s r e / v o n a t k o z ó a n i a j 11. Kiépítjük a r e n d a z e r t . B i z t o s í t j u k a rendezer s z á m á r a az i n t e l l e k t u á l i s éa f i z i k a i e l ő f e l t é t e l e k e t , min­

den egyes r é e z - r e n d e z e r t m e g v í z e g á l u n k , hogy az m i k é n t i l l e s z k e d i k bele a rendezer e g é s z é b e ; 12. K i p r ó b á l j u k a r e n d s z e r t , m ó d o s í t á s o k a t v é g e z v e e z ü k a é g e z e r i n t mindaddig, amig az k i e l é g í t ő e n nem m ű k ö d i k .

002.513.5

G é p i i n f o r m á c i ó tároló ée v i s s z a k e r e s ő rendszerek s p e c i f i k á c i ó i­

nak automatikus v i z a g á l a t a éa s z i n t é z i s e ^- /Automatic a n a l y s i a and s y n t h e e i s of s p e c i f i o a t i o n s f o r machine syatema i n Information s t o - rage and r e t r i e v a l / - ARNOVICK, S.N. - Information Syetem Workehop, Spartan Books, Waahington, 1962. 129-146,p.

U t m u t a t á a t k i v a n n y ú j t a n i , hogy milyen eljárást k e l l k ö v e t n i a k k o r , ha egy m e g h a t á r o z o t t tároló éa v i s s z a k e r e s ő rendszerhez a m e g f e l e l ő g é p i b e r e n d e z é s t i l l e t v e b e r e n d e z é s e k e t k í v á n j u k m e g v á ­ l a s z t a n i . Az e l a ő k ö v e t e l m é n y a p r o b l é m a f e l v e t é s , majd a r e n d s z e r r e l kapcsolatos k u t a t á s o k k ö v e t e l m é n y e i t k e l l m e g h a t á r o z n i . KI k e l l k é ­ s z í t e n i a r e n d s z e r összes komponenseinek k i m u t a t á s á t , m e g h a t á r o z n i a j e l l e m z ő adatokat éa p á r a m é t e r e k s t . Meg k e l l h a t á r o z n i a d i m e n z i ó k a t az Ö a a z e e p a r a m é t e r e k k e l kapcaolatban. Legfontoaabb parame'terek: a b e a d a g o l á s m ó d j a , a k ó d r e n d s z e r , az i d ő , a t á r o l á s i k a p a c i t á s , a m e n n y i s é g , a h o a s z u s á g , a z ' i n f o r m á c i ó á r a m l á s J e l l e g e , az i n f o r m á c i ­ ós e g y s é g e k , a f o l y a m a t - p a r a m é t e r e k , a tároló k ö z e g e k , a t á r o l á s i k ö v e t e l m é n y e k , a k i a d a g o l á s m ó d j a éa a d a t a i / h a s o n l ó a n a b e t á p l á l á a m ó d j á h o z / , a s e g é d p á r a m é t e r e k , I a m a r t e t i a blokk-diagrammokat az á l ­ t a l a k ö z ö l t r e n d s z e r r e l kapcaolatban. A> » /

í 0 L I í I R A T S Z E M L E

001.815+025.3:657.478.8 D o k u m e n t u m - I n d e x e l é s és k ö n y v k a t a l o g i z á l á s k ö l t s é g e i n e k ö s a z e - h a e o n X i t á s a .- /Comparative c o s t s of document indexing and book c a t a -

l o g i n g / - llKDER, L.H. - S p e c i a l L l b r a r i e e , 56.k. 1 0 . s z . 1965. p.

724-726.

A két t a r t a l o m f e l t á r ó eljárás k ö l t s é g e i n e k ö s s z e h a s o n l í t á s á r a 10 000 k u t a t á s i j e l e n t é é t i i . J e x e l t e k t á z a u r u a z d e s z k r l p t o r a i v a l , a m e l l é r e n d e l ő i n d e x e l é a

Bzabályai

520