I L
4 9 IL In omni vomitu, prsscipue
pertmacion
alvi obüruftione prsefente , indagandum eft 5 a»
Bonalicubi hernia latent, quod ex ipfo «egro ex-piicandum -eft j attamen & confeffiom. hujus non Temper fidendum, fœminis prsefertim bac in re -mi-nus credendum, quam viris, cum hernias ob in-tem peftivum pudorem occultent ; dein non raro hemioius tumor alicubi adeft
tota^
mali caufa ab xgro iguorata ; novimu.s enim, peftimas effe incar-ceratas' ilias * hernias, qu® exiguas funt; novimua teles exiguas hernias ab hominibus rudioribus, &rerum mcuriis occultari, aut penitus ignorari ; 110-vimus herniam talem poffe effe incarceratam, quin in loco iucarcerationis magnus adlit dolor ; h ® c doloris abfentia, incarcerata exigua, Tua mol« non facile fe prodens œgrum & Medicum non nunquatii dedpic; non enim infrequens eft videre, quod is hernia incarcerata vomitu jam praefeilte ftefcoreo dolor ad ventriculi regionem fit nullus, vix ullus per totum abdomen, nifi rudior in loco herniofo Sat contredatio.
HI. Atvus in omni vomitu libera eft fervarn.
da; infignite'r enim vomitus, alvo libera reddita„
mingatur, quin & non nunquam toilitur» , . IV. Non idem peticulum vomitus in omni wbjecto minatur. Qicenda hic .quaedam' funt ge-neral«, ut fciamus, ubi plus timere oporteat,
,J m j , 1 U s; f , c infantum minoris eft pie-tumque momenti,. ac virorum, minus metuendus eft vomitus puerorum 4 puellarum, vomitus
fcemi-»arun, letatis juvenilis, quam retails progreife.
v e r o m'3jorem acteiitionem meretur vomitus
vi-rorum í'tridorum, leniculorum, vomitus gravida-rum , luemoptoicogravida-rum, phthificogravida-rum.
V. E x didis igitur apparet, infantibus ac pueris faciiius & tutius em erica prrefcribi, etli ta-rnen rarius praefcribantur, forte ideo, fie tenella, adeo irritabilia infantum corpora nimis adficiantur, convellantur, etiamli hac setate fœpius, ac in aliis ob vitia diuetetica, & faburras colledas eme-tica indicarentur.
V I . Adultis robuftis, & feniculis pauilo cautius funt exhibenda emetica, & ad ea, ut
plu-rimum debent pnedifponi fanguine, fi quid pie-thorici ad (it, antea rietrado, quo demto materiara vomitu reddendam diluimus.
V I I . Ssepe, quin immo plerisque vomitu prvefente fpontaneo, aut artificial! indudo brevi poll: paregorica exhibentur. Verum tamen, eti-am fi aliquando cafus den tur, ubi vomitus nimium excedit, ubi irritabilitas fubjedi nimia eft, ubi ma-teries jam evacuata : tamen non raro peccatur a nonnullis, quod hyperemefi nondum,prœfente, ma-téria nondum evacuata paregorica exhibeant ; tum enim materia retenta in fecundas vias ahjegatur,
& febres gaftric® nonnunquam mali moris, putri-iké faburrales generantur. Patet hinc opiata, &
vomitum íifteiitia niaximam circumfpedionem mé-reti , ne iisdem intempeftive exhibitis mala multo nmjora inducantur.
m ••: ;
W O L F 6 A N A P I C H L E B , • CARINTHI - GRADENSIS
D I S S E R T A T IQ
D B
P O D A G R A
L ...
uamvis mihi propofuerinj praecjpüe de p.ôcfôgfâ differere, quam regulärem., .& exquifitarn jajfn faci-le eft a doloribus rheumaticis. diftinguere,^ <, tamen
«on abs re duco, notas quasdem charadericas ad*
n o tare, quibus vera ar thritis in genere a rheuma*
tifino differre obfervatur, cum ab omni tempore peffimo nonnunquam errore praótico
confunderen-D 2 T \ P
tur hi duo morhi ; idque eo farilius, quod tape
îiterque adfit in eodem fubjeéto, & nonnunquam rheumatifmus pertinax, negle&a, aut inepta me-dela inveteratus in vera m abeat arthritidem. Sunt auf em fequentia, quibus diitinguas.
î . Rheumatifmus omni tempore , omnem omnis setatis hominem in reliquis nonnunquam fa-niffimum, fubito, ex cognita fsepe, levique cau-fa aggreditur ; cum arthridis certa tantum fubjeda amet, ejusque caulce fint magis obltrufae, gravio-res, remotiores , fucceffive, & quafi clanculuro agentes.
a. Dantur homines, qui fern el tantufti in to-ta vito-ta rheumatifmo vexantur ; hinc is bene fuga-tus, redire non adeo confuevit, uti arthritis, qute femel praefens, & infeftans certis periodis adftti-éta perpetuo redit.
3. Arthritidem non quidem dixerim conta, gio, quamvis & id multi velint, fed vitio hœredi-tario propagari certum eft; fed «que certum eil, iheumatifmum neque contagio , neque hsereditate propagari.
4. Arthritis femper fignis lmfie digeftionis ftipatur, caufasque numerát ejus naturae, qua
prse-«ipüe aétionem primarum viarurn deftruere valent;
unde etiam anorexia, ruétus, flatus, cruditates, cardialgia, halitus fee tens, alvus morofa cum tor-pore gravitate membrorum plerumque prodro-mi arthrititis notant ur. Si haec rheumatifmus coprodro-mi- comi-tamut ;'-«afuiy non morbo adfcribes.
S>
< In rhcumatifmo plerumque febris excipit dolorem; in arthritide vero ceffat, quamprmum
pars affecta tumere incipit.
6. Rheumatifmi chronici, quo vetuftiorey, eo libentius in parte, cui infederunt, figuntur, lo-cum vix unquam matantes ; arthritis vero, quo ve*
ruftior, eo magis locum mutare amat.
7. Sedes arthritidis prsecipue in ligamentis capfularibus articulorum eft,; dum rheumatifxnus îatius diffunditur, & potius cellulofam mufculorum membranam occupât.
8. Rheumatifmus fatis cito fepe curatur ; arthritis (credo) nunquam.
9. M e cedit fiepe remediis, q u ® huic no-cent, & contra. Sic e. g. tepor dolores arthrite cos mitigat, exacerbât rheúmaticos, fi chronicos,
& frigidos excipias.
ïo. In arthritide urina, & alvus feetentv u . Arthritis retropulfa p r ® reliquis partibus internis infeftat ventriculum, pulmones, inteftina ? renés, & encephalon ; rheumatifmus vero potius colium, hepar, lienem, diaphragma, & veficam urinariam, quamvis id etiam non conftanter ve-rum fit, de quo'nos dyfenteria fimplex convincit, quam fob idea rheumatifmi depofitt ad inteftina concipimus.
B 3
64
1 2 , Arthritis , prseterquam quod majores articulos occupef, prœcipue minores phalangum pedis, & manus obfidet, quod raro rheumatifnui;
confuevit.
•13, Affinitás materi® arthritic® cum calcu-Jofa, quam Cl. Clerk ex Pringle afferit, non ex-tenditut ad rheunaticam. Vidit autem hie in uri-.
na arthriticorum fila natantia, q u ® exempta pellu-cent, exficcata veto nil, nifi terrain albam calca-ream M u n t . quam pro communi inaterie arthriti-dis , & calculi habet.
14. In rheumatifmis nunquam in ambitu atti-culi concretioncs i l l ® cretace® oriuntur, quas in arthritide fœpius vexante j a m , fub tophorum no-mine obfervamus,
i g . Etiam in caufis notabilis differentia de-prehenditur; nunquam enim e ® , q u ® arthritidem invitant, defeélus exercitii corporis, venus r.imi«
urn exculta, & lautum v i t ® genus pet fe rhegma-tifmum effecerunt.
I II
Pnvmiftis his jam ipfam podagram pertra-A are aggredior. Pertinet autem podagra ad fa-miliam arthritidis, matris communis chyragr®, gonagr®, lumbaginis, & ifchiadis arthritic®, in-ter fe non natura, fed íolo loeo diftindtam , quam definiunt fub doloribus artieularibus periodici? v©
re nempe, & autumno recurrentibus," qui, dum pedes infeftant, podagram conftituunt.'
m
0 ( ^ ) 0 ( ^ ) 0 SS Divido ejus obtinet: wo. Ratione originis
hmdhariam, & acqiußtam. Ratrone t y -rtaiuu tUUU ut u . i m y i « . 7 ni •/n regulärem, feu formatam, & irregulärem.
\u o, Maxime practica in dcpoßtam, & retropreß hm* feu anomalam S Y D E N H A M I .
Scdm morbi ponunt in minimis vafculis ten-dinum , ligamentorum, & membranar/m penoftei ,.-ivca articules.
f . I I I .
Caufam proxbnam genuini praélici ignovare fatentur ; interim iüarn concipiunt in fingulari qua-dani, & fpecifica acrimonica, & vifcofitate tenuif-Simorum Jhumorum cum obilrudione, & rigiditate vafculorum minimoruin junéia fimul debilitate pri-niarum darum.
RemotiX. vero plt'rim® oblervantur : Fœmi-nis, pueris, & enuchis ab hoc morbo exceptis, pnedifponunt parentes podagrici, fexus virilis ha-bitu corporis laxo cum capite grandi, fenium , vi»
ta mollis, lauta, & fimul fedentaria omiffis exer-citiis an tea confuetis, compotatio vinorum prœci-püe acidorum intemperata, venus praematura in ingreflu pubertatis jam exculta, aut ferior , fed iiimia, Üudia diu, noßuque culta, & animi pathe-mata varia praecipue mœror. Excitât forte fup-r-iesTum perfpirabile vere, & autumn®. Annon enam a!i® febres epidemic®, vei ftationari® vices c uil® excitantis agunt? Saltern complicatum
pa-";:iylmmn podagricum cum febre biliofa, dum illa
D 4 fia»
56
fbfinnem occuraverir, ipfe vidi, methodo antiü iiofa in normám redadtum,
VHernus omnes has caufas in eo convenir?, quod adionem ventriculi, & inteftinorum débilita!
re, fe vario modo depravare valeant in dixr.nu®
ulteriorum eodtionum ; verum neutiquam concep.
tum exhihere, quomodo hte, quotquot funt, ta.
les mutationes in folidis, & fluidig corporis huma-ni inducant, quibus fadis neceffe fit, hunc mor.
bum poni; neque fpero unquam nos hac in re inul turn progreffu:c% cum lateant ill« fin nu la res con ditiones. rare efficiunt, ut applicatione havura eau-farum hic, & non alius morbus producatur.
$. IV.
Quemadmodum mancam adhuc caufarum e.
nueleationem dolemus apud omnes pradicos, ita de degnnfiíTima fympfomatum defcriptione gaude-mus in S y d e n h a m! traclaru de podagra, quam pro ambitu differtationis extraxiffe folum fcopœ erat, meisque confratribus ex ipfo foute uberiuv hauriendam commendo.
Paroxyfmus plerumque fubito invadens mi.
ferum e fomno excitât ad cruciatus ingentes. Nil
«um tanti hoftis coromonet « praeter apepfiam, naufeain, rudus, flatus, torporem , fe gravi fatem membrorun» , fin ç?ul arena animi deieélionem , &
fublatam , vel faltem im minutant curis excreta nem. Pofiea prsegreffa horripila Hone, & cal ore fubito dolor oritur potiffimum in pollice pedic nom renouam etiam in j un dura calcanei, & tarli, ab
sn
,nii?o neque adeo validus, neque fíxus,.fed lue«
cHTive'conrinuo validier, caftra quoque firma p o nir vevms œgrnm urendo, gravando, pungenno,.
niordendo, lancinando, quafi oífieula tarfr, Tuetn-íaril, vel phalangum disloeare velit, vefpen. 05 per noéfem femper crudelior , tandem tranfaéto nydlhentero' ab ingrefíu paroxyfmi mane circiter hóra fecunda, v e l V r f i a , digefla, partimque dii-fiata materia morbofa remittit adeo , ut fomnum eapere pofiit reger, ex quo expergefaétus infigni-ter fe levatum fentit, partemque affeöam madere,
& tu mere videt. Sequente die, fi copiofior fuerit materies podagrica , quárti ut primo paroxyfmo vel diffiari penitus, vel deponi in tophum potue?
rit, dolor fed remiffior-tarnen rem an et ea lege, qu® in colica faturnina, venereis obtinet, ut nem-pe exaeerbatus vefnem-peri , mane remipat; idque nem-per p/ures dies, im m o per
feptimanas
continuât. Ab-foluto paroxyfmo in uno pede alteram idem do-lor corripit, eodem modo fuggndus, ita, ut ha-beas fenem paroxyfmorum, qui fimul fu'mpti con-ftituunt integrum ilium paroxyfnuun podagricum fepe ad menfes duos, & ultra extenfum. " Dum mger fanitati proximus eft, pars prius tentata im-maniter prurit, & desquammatur, quo faélo, 10-bur corporis, & fanitas fenfim refiituifur , firma inanens, usque dum vers, vel autumno, vel 11«ircque auni tempore idem hoftis refumptis viribus ad Iongiora adhuc tormenta redierit.
Sicfe habet podagra reguláris; nunc etiam queedmn de ejus anotnaliis dicam. Podagra diu fepc-quc vexans fuccefiive vires corporis deterit' par res que ponfuetas per depofitiones tcphaceas re--pieno® materi® podagric® ineptas reddit, qu®
Ö 5 f a á o ,
gß o(XWX>®
facto,. primo alios fimul articulos petit, reliquam arthritidis familiar« fibi aflocians, tandem vero plane non deponitur ad articulos, fed ad nobiliora interna qualiacunque demum vifeera diverfiffimos,
& perieulofos admodum morbos fingens, quorum finis mors coniueta podagricovum. Hinc anoma-l i ® ianoma-lanoma-l® r a r ® , pro varia parte, quam fibi virus poiag'i'ieum eligit: Delirium, phrenitis, ophthal-mia, afthma, peripneumonia, pleuritis, gaftritis, cyftitis arthritica &c. Hoc in cafu vel nul'lus, vai mulco le vi or in articulis fentitur dolor.
§. v.
Prognofis hujus morbi peffima, fi curabilita-te in ejus fpecies, nam ab omni curabilita-tempore incurabilita-ter in-curabiles repoqebatur, quamvis forte non defpe-ran dum fit, fi fubjecftum bonum, vege tu m , fat juvenile, & recenter podagricum fuerit, medela quoque apta, & dijeta f tri eta accefferit. Quoad periculum vero & hahitum morbi obfer varum ;
xmo. Podagram, quo vehementior ad fuerit dolor, eo breviori etiam paroxyfmo terminari, longiori-que interftitio gaudere. ado, Podagram non occi-dere, nifi retropreiiam, quam hinc gtio femper
pe ricu lo fi ill mam no tant.
f.. VI.
Cura podagtm alia eft extra paroxyfmum,
& alia in paroxyfmo ; prseterea hsee iterum fubdi-viditur in curam podagric depofit®, & iu cura m podagras? non dépolit®, fan retropreilee,
ï .
X X K X > & <
j. Extra païoxyfmum tota medicina eotate rivi debet, ut cauíis remotís occurratur, Hm ahitínentia a nimio exercitio veneris, fíüdiorum, &
jniini aifeduum: confortium amicoritm, qui menti bilaritatem conciliare valent : negotià feria , led amcena, non nimiis cutis junda, quibus & cor-pus, & animus perpetuo, fed non ad tsedium , Sc dfifatigationem usque occupatur: mcderatum ex-ercitium corporis : obambulationes : equitationes, veÄiones in curru tempeßate ftcc^ & .eoelo hila>
fuga orii, villi acidi, & intemperate gute s commeitio talium rerum, quos facile digeruntur, live ex regno vegetabili defumpferis, five ex ani-mali, five ex uttoque : ad prandium compot'atiö cerevifi« tenuis bene lupulat«, vel aqu« frigid«
fubiundo dein, ut confuetudini fua dentur, uno, alterove vitrello villi geiierolioris , cum plenárist vini abfiinentia in horriine, qui ei adfuetus erat, plus mali, quam boni prieftet ; prudens attenfio ad viciffitudines aëris pnscipue confueta paroxyf«
ini redeuntis periodo, ut ftippreffio materi« per-fpirabilis evitetur: demum leniora tonica interpo-Jntis, dum figna nat« faburr« id jubent, leniffimis eccoproticis e. g. eieduario lenitivo, unica funt, quibus pugnare oportet, Laudant hinc in eandem indicationem corticem magellanicum, ferrurn, me-lius autem rheum, & ejus''tindurani aquofam par-ce , & fepius datam , aquas; fpadanas cum , vel Sine lade, gentianam Halleri, & totam claffem amararum, quae non nimio cum fiimylo agunf,
Fuere qui fummam fpem in promota largi-te : psrfpiratione pofuerint; verum, quemadmo-dum onmis fapiens medicos fummum ufum
alten-U" 'H Z i e b l t i K >» evitanda fuppreifione tranfpiratio-sis
His agnofcet, ita perfpiciet quoque facillime, vio-lentam fudorum expreffionem vires corporis dete-rere, fanguinem liquidifTimis privare , efficereque ut potius fepius, crudeliusque redire debeat pa-roxyfinus, bona adhuc fortuna, fi redeat, cum non minus detritis viribus, & vifcofitate humorum au éta anomalias invitare poffit.
De refolveutium quoque ufu adeo celebrato mentionem facere debeo ; laudant enim antimonia-ta, & guajacum, prmcipue ejus refinam, & tindu-ram inde pavatam. Non negaverim refolventia oh vifeofitatem humorum in podagricis obfervatam indicari; verum id tantum moneo, plus fpei ha-hendum effe in methodo diaetetica priu»s memora-ta, urpote, q u ® fontéin malorum, primas vias, lente quidem, & fucceffive, fed absque omni pe-rle ulo , & femper tamen cum aliquo bono effeétu corrigit, quam in refolvente, prmcipue fpirituofa, q u ® ab optimis pradicis primis viis infenfa agnof-cifur, & prreterea id incornmodi habet, quod diu, uti debet, ufurpata peffimis, in tali fubjeélo iafiammationibus, chronicis nempe, & latentibus complicate cum vifcofitate pituitofa humorum an-fsm det.
Neque diaeta m laéteam, qua multos a pa-roxyfmo per longiffiinum tempus immunes confer-valfe gloriantur plurimi, reticere hic poffum, qu®, quamvis forte optima, fi fubjedum fuerit recenter podagricum , fat juvenile, robuftum, & ob acri-monks ufum ladis pofcat, tamen peffime condu-c t „ dum in reliquis non débita diaeta , neque ex-erei dum corporis accelTerit. Dolendum prseter-ea , quod per diurnum ufum ladis folius, vel cum
ve-vegetabilibus