• Nem Talált Eredményt

1918-1919

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Ossza meg "1918-1919"

Copied!
338
0
0

Teljes szövegt

(1)
(2)

H o r v d t h L a j o s

P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v d r i t i e g y e

p e c s e t j e i 1 9 1 8 - 1 9 1 9

(3)

I

H O R VAT H L A J O S

Pest-Pilis-Solt-Kiskun varmegye pecsetjei

1918-1919

Pest Megyei Levelt^r 1989

(4)

L e k t o r d l t a B E R T 6 N Y I IVAN

B o r i t d t t e r v e z t e BALOGH L A S Z L 6

I S S N I S B N

0 2 3 0 662X 963 7235 04

(5)

TARTALOM

E 1 6 s z 6 7 I . P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v d r m e g y e p e c s e t j e i

1 9 1 8 - 1 9 1 9 13 1 . A k o z i g a z g a t d s i k e r e t e k ^ s v d l t o z d s a i k 14

2. A p e c s ^ t - t o r t ^ n e t r e k i h a t c 5 a l a p v e t 6

esem^nyek 19 3. A p e c s ^ t e k h a s z n d l a t a 28

a . A p e c s ^ t h a s z n d l a t r d l d l t a l ^ b a n 28 b. I d e g e n / r d g i k o z s e g i / p e c s e t h a s z n d l a -

t a 29 c . J o g e l 6 d p e c s e t h a s z n d l a t a 32

dJ S a j d t p e c s e t h a s z n d l a t a , t e r m i n o l 6 g i a i

b i z o n y t a l a n s d g 35 e. A p e c s ^ t e k h i t e l e s s ^ g ^ n e k k ^ r d e s e i ,

i k e r - p e c s ^ t h a s z n d l a t 39 4. A p e c s ^ t e k s z i m b o l u m a i 42 5. A p e c s ^ t e k k ^ s z i t 5 i - f o r g a l m a z 6 i 45

6. A p e c s e t n y o m o k s o r s a 48

J e g y z e t e k 49 I I . P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v d r m e g y e 1 9 1 8 - 1 9 1 9 - e s

p e c s e t j e i n e k a d a t t ^ r a 53 1 . PPSKk vm. k o z p o n t j a 53 2. K e c s k e m e t t o r v ^ n y h a t d s d g i j o g u v ^ r o s 6 1

3. A b o n y i j d r d s 65 4. A l s o d a b a s i j d r d s 75 5. A s z 6 d i j d r a s 83 6. B i a i j a r ^ s 95 7. D u n a v e c s e i j a r a s 105

8. G 6 d 6 1 1 6 i j d r a s 1 1 1 9. G y o m r d i j d r d s 129 1 0 . K a l o c s a i j a r a s 135 1 1 . K i s k o r o s i j a r d s 143 1 2 . K i s k u n f e l e g y h i z i j a r d s 147

(6)

1 3 . K i s k u n h a l a s i j d r d s 153 14. K i s p e s t i j d r d s 157 1 5 . K u n s z e n t m i k l d s i ji.ri.s 173

1 6 . M o n o r i j ^ r d s 177 1 7 . N a g y k ^ t a i j d r i s 187 1 8 . P o m d z i j i r ^ s 2 0 1 1 9 . R d c k e v e i j d r i s 213 2 0 . V d c i j d r d s 219 I I I . P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v d r m e g y e 1 9 1 8 - 1 9 1 9 - e s

p e c s e t j e i n e k AhrAx 237 F e l t i r t l e v e l t i r i f o r r d s o k 329

F e l h a s z n d l t i r o d a l o m ^ s r o v i d i t ^ s e k 3 3 1

I l l u s z t r d c i 6 k j e g y z ^ k e 333 A l t a l d n o s r o v i d i t ^ s e k 334 H e l y s ^ g - 6s h e l y n ^ v m u t a t 6 335 L a j o s H o r v d t h : D i e S i e g e l d e s K o m i t a t s

P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n 1 9 1 8 - 1 9 1 9 343 M o m X o p i a T t IleqaTH KOMMTaTa IlemT-nHjiHm-IIlojifcT-

KHmKyH B I 9 I 8 - I 9 1 9 r r . 345

(7)

E LOS ZO

Az I . v i l d g h d b o r u v ^ g ^ n k i t o r t k o z ^ p - k e l e t e u r 6 p a i f o r r a d a l m i m o z g a l m a k j e l e n t 6 s h e r a l d i k a i , s z f r a g i s z t i k a i , f a - l e r i s z t i k a i , i n s i g n i o l 6 g i a i ^ s v e x i l l o l 6 g i a i v d l t o z d s t , v i z s - g d l a n d d t e n y t ^ s t d r g y i a n y a g o t h a g y t a k maguk u t ^ n , m i n t t o r - t ^ n e t i f o r r d s t .

E b b e n a f o l y a m a t b a n a z 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a l o m ^ s a M a g y a r T a n d c s k o z t a r s a s d g p e c s ^ t h a s z n d l a t a j 6 1 k o r i i l h a t d r o l h a t d t d r g y i d o b e n 6s t e r b e n a s z f r a g i s z t i k a s z d m d r a . R ^ t i L d s z l 6 c s a k a T a n a c s k o z t a r s a s a g p e c s e t j e i t g y i i j t o t t e o s s z e ^ s p u b l i k d l t a f o - l y o i r a t o k b a n a z 1 9 6 0 - a s d v e k v ^ g e n , m a j d k e t k o t e t b e n a z 1 9 7 0 - e s e v e k e l e j ^ n .

R e t i L d s z l o a m a g y a r o r s z d g i f o r r a d a l m i f o l y a m a t e g d s z ^ - b o l o n k e n y e s e n k i s z a k i t o t t a a T a n a c s k o z t a r s a s a g i d e j e t . I l y modon m e g f o s z t o t t a o n m a g d t a t t d l , h o g y a z 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a - l o m , a k o z t a r s a s a g k i k i d l t a s a , 1 9 1 8 . o k t . 3 1 - n o v . l 6 . k o z o t t e l i n d u l o s z f r a g i s z t i k a i v a l t o z d s o k s z i i l e t ^ s i i k p i l l a n a t d t 6 1 , m i n t e g y f e l n o v e k e d o b e n , m o z g d s u k b a n d b r d z o l h a t 6 k l e g y e n e k . A R e t i d l t a l n y u j t o t t k^p e z ^ r t n a g y m ^ r t e k b e n s z t a t i k u s .

M d s r e s z t , m i v e l nem v i z s g d l t a a " r e g i " p e c s e t e k nem t e l - j e s v i s s z a s z o r u l d s d t , t o v a b b e i e s e t , m u n k a j a a z t a I d t s z a t o t k e l t i , h o g y a " f o r r a d a l m i " p e c s e t e k e g y e d u r a l o m r a j u t o t t a k . H o l o t t e z nem f e l e l meg a v a l o s i g n a k .

Az a l t a l a k o z o l t P P S K k m e g y e i 5 1 5 d a r a b p e c s e t s z e p mun- k a e r e d m e n y e , b d r k o r d n t sem t e l j e s . R ^ t i L a s z l 6 e s m u n k a t d r - s a i m e n t s e g e r e s z o l g d l , h o g y a P e s t M e g y e i L e v e i t ^ r t a n ^ c s -

(8)

k o z t d r s a s ^ g i i r a t a i c i m e t v i s e l 6 X V I . sz^mu f o n d f 6 c s o p o r t f e l -

^ l l i t d s a k o n y v e m e g j e l e n e s e u t d n t o r t ^ n t meg d s r e n d s z e r ^ n e k

" f i n o m i t d s a " m^g m o s t a n d i g nem i s f e j e z 6 d 6 t t b e . A t a n d c s k o z - t d r s a s d q i i r a t o k k o r d b b a n mds r e g i s z t r a t u r d k b a n v o l t a k m e g t a - l d l h a t 6 k , ahogy R ^ t i L d s z l d a r r a h i v a t k o z i k i s .

PPSKk vm. p e c s e t j e i t k o z p o n t i , v d r o s i , j d r d s i e s a z o n b e - l u l a t e l e p i i i e s e k a b c r e n d s z e r e b e c s o p o r t o s i t o t t a . /Az 5 1 5 . szdmot v i s e l 6 k e l e n v o l a y i p e c s e t i o b b h i i d n a V d c i j d r d s b a k e - r i i l t , m e r t nem t u d t a l o k a l i z d l n i , v a l d j d b a n a B i a i j d r d s b a t a r - t o z i k / E z t a r e n d s z e r t sem s i k e r i i l t a z o n b a n m a r a d e k t a l a n u l v e g be v i n n i e , a K i s p e s t i j d r d s k o z s e g e i b e l e k e v e r e d t e k a r d c k e v e i b e .

H e l y e s e b b n e k v e i t i i k munkdnkban a k o z p o n t i , a K e c s k e m e t v d r o s i , a j d r d s i / a z o n b e l i i l a v d r o s o k e s k o z s e g e k a b c - b e n / s z e r k e z e t e t k o v e t n i . K e c s k e m e t u g y a n i s a z e g y e t l e n t o r v e n y h a - t o s d g i i o g u v d r o s , a t o b b i v d r o s p e d i g k i i l d o t t e i t a j d r d s i t a - n d c s b a r e n d s z e r e s e n e l k i i l d t e , s 6 t a j d r d s i s z e k h e l y e k e s a j d - rdso?: t i s z t s e g v i s e l 6 i n a g y r e a z t u g y a n a z o k a z emberek v o l t a k . M d s r e s z t i g y s i k e r i i l t e l k e r i i l n i i n k a z o k a t a b u k t a t d k a t , a m e l y e k a v d r o s i l e t e l f o q a d d s d b d l v a g y e l v e t e s e b 6 1 k o v e t k e z h e t t e k v o l n a a z e g y e s e s e t e k b e n .

A n e i k i i l , hogy R e t i n e k c s a k a PPSKk vm. p e c s e t j e i r a v o n a t - k o z 6 g y i i j t e s e e s m d s f e i o l d a l a s e l e m z e s e k r i t i k d j d r a i t t , m o s t s o r t k e r i t e n e n k , n e h d n y m e g j e g y z e s t m e q i s e l nem m u l a s z t h a t u n k R e t i p e c s e t l e i r d s o k a t e g y a l t a l d n nem k o z o l , ami modern p e c s e t e s e t e b e n i s s z e r i n t i i n k e l e n g e d h e t e t l e n . I g v k e l e t k e z e t t a z a f u r a h e l y z e t , hogy a z o n o s s z o v e g i i p e c s e t e k e t " u g y a n a z " /"U.a."

j e l z e s s e l I d t e l , p e d i g a z e g y i k k o r p e c s e t , a m a s i k b e i y e g z o - l e c .

E l s 6 k o t e t e b e n a " k o z p o n t i " , m d s o d i k b a n a " h e l y i " s z e r v e k p e c s e t j e i t t e t t e k o z z e a k o n y v c i m e k s z e r i n t . A c i m e k a z o n b a n m e g t e v e s z t S e k . H i s z e n a k o z p o n t i s z e r v e k , a z a g a z a t i n e p b i z - t o s s d g o k , i l l e t v e a N e p g a z d a s d g i T a n a c s f o o s z t a l y a i a i d szdm- t a l a n , a f i i g g e l m i s o r b a n u a y a n o d a t a r t o T i o , de h e l y i s z e r v p e - c s e t j e t s o r o l t a b e . I g y k e v e r e d e t t be a f o l d m i v e i e s i e s d l l a t - t e n y e s z t e s i f 6 o s z t d l y p e c s e t j e i k o z e - p e i d d u l - a " P e c z A r m i n f e i e k e r t e s z e t - e s f a i s k o l a - i i z e m M u n k a s t a n a c s " p e c s e t j e . E z a

(9)

s z e r v p e d i g n ^ h d n y f 6 v e l K e r e p e s e n a P e c z - t a n y a n m i i k o d o t t . V a g y i s i g e n - i g e n " h e l y i " s z e r v n e k k e l l t e k i n t e n i i n k .

M i n d e z e k k e l e g y i i t t e l i s m e r e s r e m ^ l t d R ^ t i L d s z l 6 k e t k o t e t e - n e k u t t o r o j e l l e g e , 6 k e z d t e meg u g y a n i s a l e g u j a b b k o r i p e c s e t e k o n a l l o k i a d v d n y o k b a n v a l 6 p u b l i k d l d s d t , s e z t a z d r d e m ^ t a n e m z e t k o z i p e c s e t t a n i s z a k i r o d a l o m / Y v e s Metman/ i s h o n o r d l t a .

A p e c s e t e k k o z i e s e n e i a z a l d b b i r e n d s z e r t i g y e k e z t i i n k k o v e t n i . A m e g y e i , j d r a s i e s t e l e p i i i e s i p e c s e t e k e t , h a l e h e t e t t a z o s z i r o z s a s f o r r a d a l o m e s a T a n d c s k o z t d r s a s d g i d e j e n e k k e t c s o p o r t j a r a b o n t o t t u k , e z e n b e l i i l m i n d k e t e s e t b e n e l 6 s z o r a k o z i g a z g a t d s i , p d r t , s z a k m a i s z e r v e z e t e k , v d l l a l a t i - i i z e m i , i s k o l a i , k a t o n a i s t b . p e c s e t e k s o r r e n d j e t k o v e t t i i k .

Az e g y e s p e c s e t e k l e i r d s d b a n t e r m e s z e t e s e n e l o s z o r a p e - c s e t s z o v e g e / b e t i i h i v e n , a h e l y e s i r a s i h i b d k k a l , a c s e h h e - l y e s i r a s i j e l e k k e l l / , a l e i r a s a , a m e r e t e , h a s z n d l a t d n a k i d e - j e k o v e t k e z i k , h a k e l l , i t t a h a s z n a l a t a r a , a l e n y o m a t s z i n e - r e / c s a k a v o r o s , p i r o s s z i n t j e l o l t i i k ! / v o n a t k o z 6 a d a t o k j o n - n e k e s a r o v i d i t e s e k e t , h a s z i i k s e g e s i t t o l d o t t u k f e l . L e g - u t o l j a r a a p e c s e t l e n y o m a t l e l o h e l y e n e k j e l z e t e e s R e t i L d s z l 6 a l t a l a d o t t s z d m a k o v e t k e z i k . N e h d n y e s e t b e n nem a d u n k j e l z e - t e t , c s a k a R e t i - f e i e s z a m o t , m e r t a p e c s e t l e n y o m a t o t a z d l t a - l u n k m e g k u t a t o t t l e v e i t d r i a n y a g b a n nem l e l t i i k f e l , a R e t i d l - t a l j e l z e t e l t h e l y e n p e d i g meg e g y s z e r f o l o s l e g e s n e k v e i t i i k f e l k u t a t n i .

A p e c s e t e k l e i r a s a b a n t e r m e s z e t e s e n a f e u d a l i s k o r i p e c s e - t e k r e a l k a l m a z o t t m a g y a r s z a k n y e l v e t h a s z n a l t u k , a z o n b a n a z u j k o r i p e c s e t e k s z a k s z e r u l e i r a s a h o z a p r o b b u j i t d s o k a t i s k e n y t e l e n e k v o l t u i j k b e v e z e t n i . P e i d d u l s z i i k s e g e s v o l t a z

" o v d l i r a t " o s s z e t e t t s z 6 m e g a l k o t a s a a k o r i r a t a n a l d g i a j a r a . A f e l i r a t s z o t , a m e l y e t a z e p i g r a f i a mdr r e g e n h a s z n d l , c s a k - i s v i z s z i n t e s s z o v e g e r t e l e m b e n a l k a l m a z t u k , e z e r t v i z s z i n t e s v o l t d t k i i l o n nem j e l o l t i i k , de m i n d e n e g y e s e s e t b e n u g y e r - t e n d o .

A k o r i r a t o k a t e s o v d l i r a t o k a t , h a e r t e l m i l e g s z i i k s e g e s , nem f o l y a m a t o s a n k o z o l j i i k . K e t s e g t e l e n , h o g y z a v a r t o k o z n a k a " P E S T VARMEGYE D I R E K T 6 R I U M A /MENDE/ K O Z S E G " t i p u s u k o r i r a -

(10)

t o k , a m e l y e k P e s t v d r m e g y e k o z p o n t i d i r e k t d r i u m c i n a k i g a z g a t d - s a a i d r e n d e l t Mende k o z s ^ g e t j e l e n t i k . K ^ r d ^ s , h o g y e z t a k o r t d r s a k i g y g o n d o l t d k - e ? V a g y p e d i g a h e l y e s ^ r t e l m e P e s t v d r m e g y e , Mende k o z s ^ g d i r e k t 6 r i u m a . Ha i g y v a n , u g y v ^ l j i i k , a p e c s e t s z o v e g ^ n e k k o z l d s e k o r a k o r i r a t o k e s o v d l i r a t o k r e n d - j e t m e g b o n t h a t j u k a v a l d s z i n i i b b h e l y e s e r t e l e m s z e m p o n t j d b 6 1 .

Az i l y e n m6don m e g s z e r k e s z t e t t a d a t t d r a t k i i l o n b l o k k b a n a k o z o l t p e c s e t e k d b r d i k o v e t i k . I g y e k e z t i i n k m i n d e n d b r d t p u b l i - k d l n i , dm a c s a k R e t i m u n k d j d b 6 1 v e t t p e c s e t e k k e p e i t nem k o - z o l j i i k u j r a , h i s z e n a h h o z a z d l t a l a m e g j e l o l t e r e d e t i i r a t o t k e l l e t t v o l n a k i e m e l n i i n k a x e r o x o z d s h o z , d e e z t f o l o s l e g e s n e k t a r t o t t u k , m i n t m d r e m l i t e t t i i k . A k 6 z 6 1 h e t 6 p e c s e t - d b r d k s z d - m d t , s a j n o s t o v d b b c s o k k e n t e t t e a z , h o g y t o b b f e i e s o t e t / b a r - n a , k e k s t b . / p a p i r t i s h a s z n d l t a k a v i z s g d l t k o r s z a k b a n , e s a p e c s e t l e n y o m a t o k e l 6 d l l i t d s d h o z k o r d b b a n nem s z o k o t t k e z e k p e d i g s o k e s e t b e n s i l d n y l e n y o m a t o k a t k e s z i t e t t e k . E z e k m i a t t nem v o l t m d d u n k b a n m i n d e n p e c s e t - k e p p u b l i k d l d s a . A z a d a t t d r - b a n k o z o l t s z d m o k a z o n b a n m i n d e n e g y e s e s e t b e n m e g e g y e z n e k a z d b r d k s z d m a i v a l , a f e n t i e k m i a t t a z d b r d k s z d m s o r a i o l y k o r h i d n y o s a k .

J e l e n f i i z e t i i n k b e n 1 1 3 3 f e i e k o z i g a z g a t d s i , i s k o l a i , v d l l a - l a t i - i i z e m i , s z o v e t k e z e t i , k a t o n a i , k u l t u r d l i s - s p o r t e s e g y e b p e c s e t s z a k s z e r i i l e i r d s d t k o z o l j i i k e s j e l z e t e i n k b e n , j e g y z e - t e i n k b e n meg e n n e i i s t o b b r e h i v a t k o z u n k . A z e g y k o r i P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v d r m e g y e t e r i i l e t e r e n e z v e g y i i j t e s i i n k b e n a t e l j e s s e g r e t o r e k e d t i i n k , d e nem d l l i t j u k , h o g y a z t m a r a d e k t a - l a n u l e l i s e r t i i k . H i s z e n e l o k e r i i l h e t n e k meg e d d i g i s m e r e t l e n p e c s e t l e n y o m a t o k , e s e t l e g t i p a r i u m o k , m e g i s u g y v e l j i i k , h o g y mdr e z e k sem f o g j d k a l a p v e t o e n m e g v a l t o z t a t n i a z t a t o r t e n e - t i - s z f r a g i s z t i k a i i s m e r e t a n y a g o t e s t u d a s t , a m i t a z i t t k o z - z e t e t t p e c s e t e k b 6 1 n y e r h e t i i n k e s a m e l y e t b e v e z e t o t a n u l m a - n y u n k b a n i g y e k e z t i i n k o s s z e f o g l a l n i .

E z u t o n i s h d l d s k o s z o n e t e t mondunk l e k t o r u n k n a k , B e r t e - n y i I v d n n a k , a t o r t e n e t t u d o m d n y o k / h e r a l d i k a / d o k t o r a n a k , a N e m z e t k o z i P e c s e t t a n i B i z o t t s a g / C o m i t e I n t e r n a t i o n a l do S i g i l l o g r a p h i e / t a g j d n a k , h o g y m i n d e n r e k i t e r j e d o , s z i g o r u

(11)

l e k t o r i v e i e m e n y e v e l n a g y m e r t e k b e n a s e g i t s ^ g u n k r e v o l t a l a p o s a n h o z z d j d r u l t munkdnk s z i n v o n a l a s a b b d t ^ t e i e h e z .

(12)

I . PEST—PILIS—SOLT—KISKUN

V A R M E G Y E

PECSfTJEI 1918—1919

A h i v a t a l o k r a

v i c s o r g o k

m i n t a z o r d a s , n a g y p l e c s n i k e l 6 t t

h a s r a nem e s t e m . B d r p o f o z n a p o k o l r a

o r d o g - c s o r d a M i n d e n p e c s e t e s i r d s t .

C s a k e z t nem ...

M a j a k o v s z k i j : V e r s a s z o v j e t u t - l e v e i r 6 1 .

V d l l a l k o z d s u n k e n n e k a b e v e z e t 6 t a n u l r a d n y n a k a k e r e t ^ b e n nem t e r j e d h e t e t t t o b b r e m i n t , hoqy a k o r s z a k d t n ^ z e t t t o b b t i z e z e r p e c s e t e s i r a t d n a k ^ s a r d l u k k i g y i i j t o t t t o b b m i n t e - z e r p e c s ^ t l e n y o m a t n a k a z i s m e r e t ^ b e n f e l v d z o l j u k a z 6 s z i r 6 - z s d s f o r r a d a l o m ^ s a Magyar T a n d c s k o z t d r s a s d q p e c s ^ t t o r t e n e - t 6 t P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n v d r m e a y e m e g l e h e t f i s e n n a g y t e r i i l e - t ^ n .

E n n e k s o r d n a k i e l e m e z h e t f i f o l y a m a t o k ^ s f o n t o s a b b j e l e n - s ^ g e k b e m u t a t d s d r a t o r e k e d t i i n k , a z o k a t a p e c s ^ t e k r e val<5 h i -

(13)

v a t k o z d s s a l i l l u s z t r d l t u k i s , a n e i k i i l a z o n b a n , hogy a b i z o n y i - t d s h o z a z 5 s s z e s k 5 z 6 1 t p e c s e t e t p e i d a k ^ n t f e l s o r a k o z t a t t u k v o l n a , i l l e t v e , hogy a t o r t e n e t i f o r r d s k ^ n t k e z e l t p e c s e t e k t 6 m e g e b 6 1 n y e r h e t f i t u d d s t t e l j e s e n k i m e r i t h e t t i i k v o l n a . 1 . A k 5 z i g a z g a t d s i k e r e t e k ^ s v d l t o z c l s a i k

A r e g i P e s t - P i l i s - S o l t - K i s k u n /PPSKk/ v d r m e g y e 1 8 7 6 - b a n j o t t l e t r e , cimikor a mdr a k o z e p k o r b a n e g y e s i i l t P e s t - P i l i s - S o l t v d r m e g y e a K i s k u n s d g g a l b S v i i l t , s i g y a z o r s z d g l e g n a - gyobb m e g y e j e v e v d l t . o e i e n a Duna b a l p a r t j d n m e i y e n b e n y u l t S z e r e m i e i g e s B a j a s z e n t i v d n i g , b d r B a j a nem t a r t o z o t t h o z z d . H a t d r a i i t t B f i c s - B o d r o g v d r m e g y e v e l e r i n t k e z t e k a z firsekcsa- n d d - S i i k o s d - N e m e s n d d u d v a r - C s d s z d r t o l t e s - K i s k u n h a l a s - G o b o l j d r d s p u s z t a - B a l o t a p u s z t a v o n a l o n . I n n e n C s o n g r d d v d r m e g y e v e l v o l t h a t d r o s a K i s k u n m a j s d h o z t a r t o z 6 P d l o s p u s z t a- K o m p o c p u s z t a h a t d r v o n a l o n , e s z a k r a k a n y a r o d v a J d s z s z e n t l d s z l 6 , P e t e r m o n o s - t o r a , P d l m o n o s t o r a k o v e t k e z e t t , a megye h a t d r a T i s z a u j f a l u n d l e r t e e l a T i s z d t , a h o l mdr J d s z - N a g y k u n - S z o l n o k v d r m e g y e h a - t d r d v a l t a l d l k o z o t t .

U j s z d s z , Z a g y v a r e k a s e s B o l d o g a k k o r s z i n t e n P P S K k v d r m e - g y e h e z t a r t o z o t t , Rdd, K o s d , V e r 6 c e , K i s m a r o s , P e n c v i s z o n t Ndgrdd v d r m e g y e r e s z e v o l t , fis t e r m e s z e t e s e n nem t a r t o z o t t P P S K k v d r m e g y e h e z a t r i a n o n i i m p e r i a l i s t a b e k e d i k t d t u m u t d n Hont v d r m e g y e b 6 1 megmaradt r e s z , a m e l y i k l e g u t d b b meg a s z o - b i j d r d s b a s z e r v e z v e P e s t megye r e s z e t a l k o t j a n a p j a i n k b a n i s . S z d z h a l o m b a t t a , fird, T d r n o k , S o s k u t , P u s z t a z d m o r , D i 6 s d p e d i g a k k o r meg F e j e r v d r m e g y e b e n e i t e e i e t e t .

Az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a l o m e s a M a g y a r T a n d c s k o z t d r s a s d g i d e j e n l e n y e g e b e n v d l t o z a t l a n u l a z 1 8 7 6 - b a n l e t r e h o z o t t P P S K k v d r m e g y e d l l o t t f e n n . B a j a e s S z e r e m l e a S z e r b - H o r v d t - S z l o v e n d l l a m h a d s e r e g e D r i n a h a d o s z t d l y d n a k a m e g s z d l l d s a a i d k e r i i l t P e c s k o z p o n t t a l , e t t o k k e l e t r e h e l y e z k e d e t t e ] a Duna h a d o s z t d l y S z a b a d k d n e s k o r n y e k e n . M i n d e z e k t 6 1 k e l e t - r e , e s z a k k e l e t r e a s z e r v e z 6 d 6 s z e g e d i " n e m z e t i h a d s e r e g " , i l - l e t v e a f r a n c i a m e g s z d l l o k m i i k o d e s i t e r i i l e t e o v e z t e a T a n d c s - k o z t d r s a s d g D u n a - T i s z a k o z i r e s z e t .

(14)

A h 6 d i t 6 romdn k i r d l y i h a d s e r e g 1 9 1 9 . d p r . 30-dn f e l z d r - k<5zott a T i s z a v o n a l d r a ^ s o t t m e g d l l t , m e r t n y u g a t o n e l ^ r t e h 6 d i t 6 s z d n d ^ k d n a k ^ s t e r v e i n e k v6qs6 h a t d r d t , a T i s z d t . E t t 6 1 az i d 6 p o n t t 6 1 s z d m i t v a d e l r o l ^ s k e l e t r 6 1 e l l e n s ^ g e s h a d s e r e - gek v e t t e k k o r u l a t u l a j d o n k ^ p p e n i PPSKk v d r m e g y ^ t .

A v d r m e g y e j u k b 6 1 , v d r o s a i k b o l a m e g s z d l l 6 k d l t a l e l u z 5 t t t a n d c s o k , d i r e k t 6 r i u m o k PPSKk vm. s z o m s z ^ d s d g d b a , i l l e t v e s z e i t e r i i l e t e r e s z o r u l t a k . A k i s k u n f e i e g y h d z i j d r d s m i i s z a k i m e r n o k b i z t o s a j e l e n t e t t e 1 9 1 9 . mdj . 31-en P e s t megye d i r e k t d - r i u m d n a k , hogy " C s 6 1 y o s f e l s o v e g ^ n s z e g e d i f e g y v e r e s e k a m u l t h e t e n v e g z e t t e s f e l i g r e n d b e h o z o t t c s a t o r n d t b e t o m t e k e l - o n t o t t e k nagyobb t e r i i l e t e t , a h e t e n egy u j a b b l e f o l y d s t k ^ s z i t - t e t t e m a Dorozsman t a r t o z k o d o C s a n a d m e g y e i k o z p . D i r e k t d r i u m b e l e g y e z e s e v e l . E k k o r C s a n a d megye d i r e k t d r i u m a t e h d t Do- r o z s m a n s z e k e l t , m e g l e h e t o s e n k o z e l a z e l l e n f o r r a d a l m i k o z - p o n t t a s z e r v e z o d o S z e g e d h e z .

C s o n g r a d megye k o z p o n t i d i r e k t o r i u m a a T a n d c s k o z t d r s a s d g k i k i a l t a s a u t d n S z e n t e s e n miikodott d p r i l i s v ^ g ^ i g e g y i i t t a v d r o s i d i r e k t o r i u m m a l , m a j d a roman m e g s z d l l d s u t d n C s o n g r d d -

r a h u z o d o t t . A s z e g e d i v a r o s i d i r e k t o r i u m , ugy I d t s z i k , a « k o z p o n t i d i r e k t o r i u m t o l f i i g g e t l e n i i l v ^ g e z t e a m u n k d j d t . S z e -

g e d e n a f r a n c i a k a t o n a s a g 1919. m a r c . 12-en s z d l l t a meg a k o z e p i i l e t e k e t ; a f r a n c i a kormdnyzo m d r c . 26-dn memorandumban f e l s z o l i t o t t a a v a r o s i d i r e k t o r i u m o t , hogy a f c f g y v e r e k e t s z o l - g a l t a s s a be e s a T a n a c s k o z t d r s a s a g g a l s z a k i t s a meg a k a p c s o - l a t o t . S z e g e d v a r o s d i r e k t o r i u m a a H a d i i g y i N e p b i z t o s s d g u t a - s i t d s a r a a k o v e t k e z o n a p o n a munkdssdg ^ s a k a t o n a s d g egy r ^ - s z e v e l e g y i i t t a f e g y v e r e k e t K i s t e l e k r e s z d l l i t t a t t a ^ s a T a -

2 n d c s k o z t a r s a s a g t e r i i l e t e r e k o l t o z o t t .

P P S K k v a r m e g y e d e l i r e s z e n 1 9 1 8 - 1 9 1 9 - b e n a k S z i g a z g a t d s i h a t d r o k m o d o s i t d s d r a nem k e r i i l t s o r . A c s d d y A l a d d r a k a l o c s a i j d r d s " m e r n o k m e g b i z o t tj a " j a v a s o l t a u g y a n 1 9 1 9 . j u n . 1 2 - e n , hogy S z e r e m l e , B aj a s z e n t i v d n , firsekcsandd, S i i k o s d , Nemesndd- u d v a r , H a j o s e s C s a s z a r t o l t e s k o z s e g e k e t c s a t o l j d k d t a k a - l o c s a i j a r a s h o z a k i s k 6 r 6 s i b 6 1 , de hogy e z t a j a v a s l a t o t v e g - r e h a j t o t t a k v o l n a , a r r a n e z v e n i n c s e n e k a d a t a i n k . " ^ U g y a n c s a k

(15)

b 6 1 c s a t o l j d k a k u n s z e n t m i k l d s i h o z .

A m e g y e h a t d r ^ s z a k k e l e t i r e s z e n a z o n b a n v a l 6 b a n v o l t a k v d l t o z d s o k . A B e l i i g y i N ^ p b i z t o s s d g 1 9 1 9 . d p r . 9-6n e r t e s i t e t - t e a z asz<5di j d r d s d i r e k t 6 r i u m d t , hogy E r d o t a r c s a k o z s ^ g / h o z - z d t a r t o z i k P u s z t a t e c l a k / N 6 g r d d m e g y e b o l h i v a t a l o s a t c s a t o l d - s d i g i s k o z i g a z g a t d s i l a g ^ s a b i r t o k r e n d e z e s s z e m p o n t j d b 6 1 a z a s z 6 d i j d r d s h o z t a r t o z i k . A B e l i i g y i N e p b i z t o s s a g 1 9 1 9 . j u n . 2 4 - e n e r t e s i t e t t e PPSKk vm. i n t ^ z o b i z o t t s d g d t , hogy E r d 6 t a r -

4 c s d t v e g l e g o d a c s a t o l t a a z a s z 6 d i j d r d s h o z .

A v d r m e g y e k o z e p ^ n m e g s z i i n t a k o z p o n t i j d r d s , k o z s e g e i t r ^ s z b e n a b i a i , r ^ s z b e n a r d c k e v e i j d r d s h o z c s a t o l t d k . U j j d - r d s k ^ n t a F o l d m i i v e l ^ s i i g y i N ^ p b i z t o s s d g c s u p d n a m e z 6 g a z d a s d g i i r d n y i t a s s z e m p o n t j d b 6 1 l ^ t r e h o z t a a k i s k u n h a l a s i j d r d s t . ^ A k i s k u n h a l a s i j d r d s miikod^se s o r d n a z o n b a n m e s s z e m e n o e n t u l h a - l a d t a a m e z d g a z d a s d g i i i g y e k t e r i i l e t e t , o n d l l o j d r d s k ^ n t k e z - d e t t f u n k c i o n d l n i •

A F 5 1 d m i i v e i e s i i g y i N ^ p b i z t o s s d g egy c s o p o r t v e z e t 6 j e 1 9 1 9 . j u n . 10~6n ^ r t e s i t e t t e C z e g l ^ d y E n d r ^ t , PPSKk vm. m i i s z a k i f 6 - m e g b i z o t t j d t , hogy H e v e s v d r m e g y e h a t v a n i j d r d s d b d l H a t v a n t , H o r t o t , E c s ^ d e t ^ s C s d n y t m i i s z a k i s z e m p o n t b o l PPSKk v d r m e g y e - h e z c s a t o l t d k . E z e k n e k a k o z s ^ g e k n e k m i i s z a k i m e g b i z o t t j a i ,

f e l i i g y e l 6 i e z u t d n PPSKk vm. k o z p o n t i m i i s z a k i f o m e g b i z o t t j d n a k j e l e n t e t t e k .

Az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a l o m e s a T a n d c s k o z t d r s a s d g PPSKk e - r e d e t i t e r t i l e t ^ n b e l i i l a d d i g l a p p a n g o e s v a l o s d g o s , i l l e t v e o p e r e t t j e l l e g i i , mondhatndnk a P a t y o m k i n - j e l e n s e g e k s o r d b a t a r t o z o k o z s e g s z e r v e z o e n e r g i a k a t i s f e l s z a b a d i t o t t . E z e k k o - z i i l f e l s o r o l u n k p d r a t a t e l j e s s e g i g e n y e n e l k i i l .

K i i l o n o s e n a k i s p e s t i j d r d s t e l e p i i i e s e i f e j t e t t e k k i n a g y a k t i v i t d s t , m e l y v a l o s d g o s t e l e p i i l e s s z e r v e z o d e s i i g e n y e k e n a - l a p u l t . A n a g y o b b r e s z b e n munkdsok l a k t a h e l y s e g e k B u d a p e s t k S z e l s e g e b e n , m i n t e g y a f o v d r o s i munkdssdg r e s z e k e n t v i s e l k e d - t e k e s n y u j t o t t d k be k o z i g a z g a t d s i i g e n y e i k e t az u j i d o k l e - h e t 6 s e g e i k o z o t t . E r z s e b e t f a l v a v d r o s s d n y i l v d n i t o t t a onmagat 1919. m d j . 1-en e s f e l v e t t e a L e n i n v d r o s n e v e t . S o r o k s a r p e t e - r i u g y a n a k k o r n e v e t M a r x f a l v d r a v d l t o z t a t t a , m a j d 1 9 1 9 . j u l . 4-en a j d r d s i t a n d c s e l n o k e a z o n a l l o k o z s e g g e v a l o s z e r v e -

(16)

z ^ s e i i g y e b e n i n t ^ z k e d e t t . A k o z s ^ g k ^ r e l m e 1 9 1 9 . a u g . 28-dn a z z a l a meg j e g y z ^ s s e l k e r i i l t i r a t t d r b a , hogy " S o r o k s d r p e t e r i o n d l l d s i t d s a t o r v e n y t e l e n , a r ^ g i d l l a p o t v i s s z a d l l i t a n d 6 , M a r x f a l v a e l n e v e z ^ s nem h a s z n d l h a t 6 . " ^

K i s p e s t , a j d r d s i k o z p o n t , n a g y k o z s ^ g b S l v d r o s i r a n g r a e m e l k e d e t t ^ s C s e p e l m u n k d s s d g a i s ebbe a z i r d n y b a t e t t l ^ p ^ - s e k e t 1 9 1 9 . J u l . 1 6 - d n . ^

A g o d o l l o i j d r d s m u n k d s s d g a u g y a n c s a k 6 n d l l 6 k o z s e g e k e t h o z o t t l e t r e . C i n k o t a n a g y k o z s ^ g k o z s ^ g h d z d j d n 1 9 1 9 . m d r c . 28-dn m e g j e l e n t e k M d t y d s f o l d e s E h m a n n - t e l e p m u n k d s t a n d c s a i - nak k i i l d o t t e i e s a c i n k o t a i d i r e k t d r i u m t d l j e g y z 6 k 6 n y v i l e g d t v e t t e k a h e l y i k o z s e g h d z a k a t , b e r e n d e z e s e i k e t e s a p e n z t d r t .

A M d t y d s f o l d i R e p i i l 6 g e p g y d r m u n k d s s d g d n a k t o m e g e r e j e b 6 1 n e m c s a k a r r a f u t o t t a , hogy t e l e p i i i e s e t 6 n d l l 6 s i t s a , hanem a r r a i s , hogy a g o d o l l o i j d r d s i d i r e k t d r i u m 1 9 1 9 . d p r i l i s a s o r d n i t t m u k o d j o n , m i k o z b e n a j d r d s i m u n k d s t a n d c s s z e k h e l y e G o d o l l o v o l t e s 1 9 1 9 . f e b r u d r - m d r c i u s h d n a p o k b a n a " G 6 d 6 1 1 6 i J d r d s i T a n a c s T i t k d r s d g a " R d k o s c s a b d n 6 n d l l 6 u g y i n t e z e s t i s f o l y t a t o t t , k o z v e t l e n i i l e r i n t k e z e t t a j d r d s k o z s e g e i v e l .

I g y v d l i k e r t h e t o v e , hogy a G6d6116n s z e k e l 6 j d r d s i d i - r e k t d r i u m / r e s z l e g ? / " k o z p o n t i n a k " n e v e z i magdt 1 9 1 9 . d p r i l i - s d t o l . V a l d s z i n i i l e g a j d r d s i d i r e k t d r i u m G 6 d 6 1 1 6 r e c e n t r a l i - z d l d s d v a l f i i g g o s s z e , hogy a z e l 6 b b e m l i t e t t k o r b e i y e g z 6 t 1 9 1 9 . J u l . 4 - i h a t d l l y a l k i v o n t d k a f o r g a l o m b d l • e s h e l y e b e a

" g o d o l l o i j d r d s i n t e z 6 b i z o t t s d g a " f e l i r a t u k o r b e i y e g z o l e - p e t t .

Az E h m a n n - t e l e p i n e p g y i i i e s 1 9 1 9 . m d r c . 9-en h a l l g a t t a meg W e l t n e r J o z s e f n e k , a h e l y i m u n k d s t a n d c s e l n o k e n e k , a z SZDP h e l y i e l n o k e n e k b e j e l e n t e s e t , m i s z e r i n t "a t e l e p 6 n d l l 6 v d n y i l v d n i t d s a t d r g y d b a n " a l e p e s e k e t m e g t e t t e e s a b e l i i g y i d l l a m t i t k d r m e g e n g e d t e , hogy a h e l y i k o z s e g i k o z i g a z g a t d s t m e g k e z d j e k , a d d i g i s , a m i g C i n k o t d t d l e l v d l n a k . A n e p g y i i i e s e g y h a n g u l a g a S a s h a l o m n e v e n o n d l l o s u l o k o z s e g j e g y z o j e v e

9 m e g v d l a s z t o t t a e k k o r K d d d r G e z a h e l y b e l i o k l e v e l e s j e g y z o t .

A v d c i j d r d s b a n 1 9 1 9 . m d j . 20-dn a " d r . F l o c h R e y h e r s b e r g A l f r e d f e i e s z o c i a l i z d l t b i r t o k c s e i e d m u n k d s a i " ugy n y i l a t -

(17)

r d k o s p u s z t a S z f i d l i g e t t e l e p p e l e g y i i t t , F e l s 6 g o d k i s k o z s ^ g g e l e g y e s i t v e a j 6 v 6 b e n egy n a g y k o z s 6 g e t a l k o s s o n . "''^

A p o m d z i j d r d s e g y i k m i i s z a k i m e g b i z o t t j a S z e n t e n d r e - I z b ^ g , P d c s m e g y e r - L e d n y f a l u , T a h i - T 6 t f a l u , V i s e g r d d - G i z e l l a t e l e p s t b . t e l e p i i l d s e k e n v o l t i l l e t ^ k e s . Az o r v v a d d s z o k e l l e n e g y 1 9 1 9 . d p r . 1 2 - e n k i a d o t t k o r l e v e i h d t o l d a l d n f e l j e g y e z t ^ k , h o g y m e l y k o z s e g e k d i r e k t 6 r i u m a i n a k k e l l m e g k i i l d e n i , k o z t i i k v a n a z i z b e - g i d i r e k t d r i u m i s . A P e s t v i d ^ k i A l l a m i i g y e s z s e g e g y i k h a t d r o z a - t d t " D i r e k t 6 r i u m I z b e g " - n e k c i m e z t e 1 9 1 9 . j u l . 2 2 - e n .

V a g y i s I z b e g k o z s e g 1 7 7 6 - b a n S z e n t e n d r e v e l szemben e l v e s z t e t t o n d l l 6 s d g a , m i n t h a u j j d e i e d o b e n v o l n a a T a n d c s k o z t d r s a s d g i d e - j e n . S a j n o s , I z b e g d i r e k t d r i u m a p e c s e t j e r e nem s i k e r i i l t r d - b u k k a n n u n k .

P e s t h i d e g k u t k i i l t e r i i l e t i l a k o t t h e l y e n e k m u n k d s t a n d c s a 1 9 1 9 . d p r . 8-dn e j j e l 12 6 r a 30 p e r c k o r mondta k i e l s z a k a d d - s d t e s o n d l l 6 k o z s e g g e s z e r v e z 6 d e s e t e g y e n e s e n R e m e t e k e r t v d r o s n e v e n . A l e h i g g a d d s k b . egy h<5napot v e t t i g e n y b e , m e r t 1 9 1 9 . d p r . 5 - t 6 1 a t e l e p i i i e s l a k 6 i mdr R e m e t e h a l o m n a k n e v e z i k u j d o n - s i i l t k o z s e g i i k e t , de meg a " v d r o s i " p e c s e t e t h a s z n d l j d k .

A " K e l e n v o l g y e t o n d l l 6 s i t 6 v e g r e h a j t d b i z o t t s d g " t e v e - k e n y s e g e n e k l e g k o r d b b i a d a t a 1 9 1 9 . j u l . l - e r 6 1 s z d r m a z i k , Bu- d a f o k t d l s z d n d e k o z o t t e l v d l n i , t e h d t a b i a i j d r d s b a t a r t o z o t t . L e t e s i t e n d o t e m e t 6 i i g y e b e n b o c s d j t o t t k i i r a t o t 1 9 1 9 . j u l . 5-en.

A t e l j e s s e g i g e n y e n e i k i i l f e l s o r o l j u k , hogy 6 n d l l 6 s u l t meg e b b e n a z i d 6 b e n I n d r c s , D d n s z e n t m i k l o s , P u s z t a s z e n t i m r e , A l - s o h e r n d d , God, C s i l l a g h e g y s t b .

A p u s z t a i , c s e i e d n e p e s s e g k o z s e g s z e r v e z o t o r e k v e s e i C s e n g 6 d 6 n , O r g o v d n y o n , 5 r e g c s e r t 6 n , P o k o l t a n y a n , P u s z t a p a j o n , P u s z t a f e l s 6 h a l o m o n , P u s z t a j a k a b s z d l l d s o n , P u s z t a t e c l a k o n s t b . j e l e n t k e z t e k .

A m u n k d s s d g n a k , a k o z t i s z t v i s e l o k n e k , a s z e g e n y p a r a s z t - s d g n a k e s a p u s z t a i c s e i e d l a k o s s d g n a k e z e k e t a k o z s e g s z e r v e - z 6 d e s e i t a H o r t h y - k o r s z a k a l e g e l e j e n t e r m e s z e t e s e n a maga t o r v e n y e i s z e r i n t nem a k c e p t d l t a , s e m m i s s e t e t t e , dm a z a z 6 t a e l t e l t e v t i z e d e k s o r d n e z e k r 6 1 a k o z s e g a l a k u l d s o k r d l s o k e - s e t b e n b e b i z o n y o s o d o t t , hogy v a l 6 s d g o s k o z o s s e g i - k o z s e g i e n e r -

(18)

g i d k , i g ^ n y e k t o r t e k a f e l s z i n r e k e r e s t ^ k a maguk h e l y ^ t PPSKk vm. t e r u l e t e n . Az i d 6 s o k s z o r i g a z o l t a 6 k e t . E n n e k t d r - g y a l d s a a z o n b a n mdr nem t a r t o z i k tdmdnkhoz.

2. A p e c s e t - t o r t ^ n e t r e k i h a t d a l a p v e t 6 e s e m ^ n y e k

A M a g y a r N e m z e t i T a n d c s m e g a l a k u l d s a 1 9 1 8 . o k t . 25-6n, a z d l t a l a 1 9 1 8 . n o v . 1 6 - d n k i k i d l t o t t f i i g g e t l e n ^ s o n d l l 6 M a g y a r - o r s z d g , m e l y n e k d l l a m f o r m d j a n ^ p k o z t d r s a s d g , e g y c s a p d s r a e l - a v u l t t d t e t t e a k o z i g a z g a t d s b a n 6s m i n d e n mds t e r i i l e t e n h a s z - n d l t b e i y e g z 6 k s z o v e g e i t ^ s j e l k ^ p e i t . Az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a - lom 6s a T a n d c s k o z t d r s a s d g a z d l l c i m c i m e r ^ s a z d l l a m i j e l v ^ - n y e k h a s z n d l a t a i i g y e b e n nem i n t ^ z k e d e t t . E n n e k e l l e n ^ r e k e z d e t b e n s p o n t d n f o l y a m a t i n d u l t e l a p e c s ^ t n y o m d k d t a l a k i - t d s d r a , a m e g v d l t o z o t t k o r u l m ^ n y e k h e z v a l 6 i g a z i t d s d r a . A l t a - I d b a n m e g f i g y e l h e t S , hogy a " K I R A L Y I " , i l l e t v e " K I R . " j e l z 6 t 6s r o v i d i t e s ^ t , v a l a m i n t a z d l l a m c i m e r e n d i s z e l g f i magyar k o - r o n d t e l t d v o l i t j d k , k i v d g j d k a r u g g y a n t a b e i y e g z 6 k b 6 1 . Sok- s z o r a z i s e l 6 f o r d u l , hogy a l e n y o m a t o k o n t i n t d v a l , c e r u z d - v a l d t h u z g d l j d k a z e m l i t e t t s z o v e g e k e t , a k o r o n d t ^ s a s z o v e - gek £616 r d i r j d k " k o z t d r s a s d g " , " n ^ p k o z t d r s a s d g " , m a j d k ^ s S b b

" t a n d c s k o z t d r s a s d g " .

K i i l o n o s e n a t o r v e n y s z d k e k , a z a d d h i v a t a l o k ^ s a z a n y a - k o n y v i k e r i i l e t e k p e c s e t j e i t c s o n k i t o t t d k meg i l y e n m6don. Ugy I d t s z i k , hogy a z d l t a l d n o s k o z v e i e m ^ n y s z e r i n t i s a z e l 6 s o - r o l t h i v a t a l o k d l t a l h a s z n d l t p e c s e t e k k 6 t 6 d n e k l e g s z o r o s a b - ban a z d l l a m f o r m d h o z .

A v d r o s o k , k o z s e g e k a u t o n d m i d j a , i l l e t v e a z , hogy a z d l - t a l d b a n 1 9 0 0 - b a n m e g u j i t o t t p e c s e t j e i k d l t a l d b a n nem t a r t a l - m a z t a k 1 9 1 8 - 1 9 1 9 - b e n k i f o g d s o l h a t d , d t a l a k i t a n d d s z o v e g e k e t e s j e l k e p e k e t , l e h e t 6 v e t e t t ^ k e z e k t o v d b b i h a s z n d l a t d t c s o n - k i t d s n e i k i i l .

E z e k e n k i v i i l a z o n b a n s z i n t e m i n d e n o l y a n i s k o l a i , k o r o n a - u r a d a l m i , d l l a m i e r d o g o n d n o k s d g i , k a t o n a i s t b . p e c s e t nem k e - r i i l t e e l a z d t a l a k i t d s t , a m e l y e k e n a " K I R A L Y I " j e l z 6 e s a ma- g y a r s z e n t k o r o n a e l 6 f o r d u l t .

Az i s k o l d k d l l a m o s i t d s a k o r u g y a n c s a k u t b a n v o l t a m a g y a r

(19)

d l l a m c i m e r , m i n t p ^ l d d u l a c i n k o t a i e v a n g ^ l i k u s i s k o l a e s e - t e b e n . "Az i s k o l a e p u l e t r 6 1 a m a g y a r c i m e r t l e s z e d t ^ k , a f o e p i i - l e t h o m l o k z a t d n e l h e l y e z e t t m d r v d n y t d b l d t p a p i r o s s a l l e r a g a s z - t o t t d k . "-"-^

A S z l o v d k T a n d c s k o z t d r s a s d g e g y i k s z l o v d k n y e l v i i p l a k d t - j d n / S v r h i j s m e k r d l e , a m i l i o n d r e a p r a c u j u i l i d s t a l s e j e d i n o u v l d d n o v c i m o c i . / a z e m e l v d n y r o l l e s o p o r t p d n z e k , ma- g y a r s z e n t k o r o n a d s j o g a r h e l y e n s z l o v d k munkds / b a j u s z t a l a n / b a l k e z e v e l u l l 6 t k a r o l , j o b b k e z ^ b e n k a l a p d c s , a z u l l 6 r e f e l m a g y a r munkds / b a j u s z o s / o t d g u c s i l l a g o t e m e l k o z e p e b e n k e t k e r e s z t b e t e t t kalapdcs.'''^

A "magyar s z e n t k o r o n a o r s z d g a i n a k " e g y i i t t e s e t s z e t s z a g - g a t 6 n e m z e t i mozgalmak n y i l v d n v a l 6 a n e l u t a s i t o t t d k e n n e k a z e z e r e v e s k e p z 6 d m e n y n e k a k o r o n d b a n k i t e l j e s i i l t j e l k e p e t . E z e k m e l l e t t a m a g y a r k o z t d r s a s d g k i k i d l t d s a a z 1 8 4 8 - 4 9 - e s f o r r a - d a l o m e s s z a b a d s d g h a r c h a t a l m a s m a g y a r n e m z e t i h a g y o m d n y d h o z , a H a b s b u r g o k t r 6 n f o s z t d s d h o z n y u l t v i s s z a e s a l e g t e r m e s z e t e - s e b b e n e l e v e n i t e t t e f e l , v e t t e h a s z n d l a t b a a k o r o n d t l a n ma- g y a r d l l a m c i m e r t , v a g y i s a K o s s u t h - c i m e r t . S z e n t I s t v d n " b i - r o d a l m d n a k " i l y e t e n d t v d l t o z d s d t a v e l l i n k e z e r e v i g e g y d l l a - mi f e d e i a l a t t e i 6 s z l o v d k s d g t e r m i n o l o g i a i l a g r o g z i t e t t e Ma- g y a r o r s z d g n e v e n e k a m e g v d l t o z t a t d s d v a l . A r e g i , m o n d h a t n i b i r o d a l m i , m e r t t o b b n e p e t e g y e s i t o M a g y a r o r s z d g n e v e a z U h e r s k o m a r a d t , a z 1 9 1 8 - 1 9 1 9 - b e n s z u l e t 6 u j M a g y a r o r s z d g e , a - m e l y i k m o s t mdr c s a k a m a g y a r n e p e t / a n n a k i s c s a k n a g y o b b r e s z e t / f o g l a l j a magdban e t t 6 1 k e z d v e a Mad'arsko l e t t .

De a T a n d c s k o z t d r s a s d g d l t a l e l l e n o r z o t t t e r i i l e t e n i s f e n n a k a d d s t o k o z h a t o t t a k i r d l y i j e l z 6 v e l e l l d t o t t l e v e i p a - p i r f e j i e c , a k o r o n a . A F o l d m i v e i e s i i g y i N e p b i z t o s s d g I X . B.

o s z t d l y d n a k v e z e t o j e k e n y t e l e n v o l t u t a s i t a n i s a j d t s e g e d h i - v a t a l d t . "A k a l o c s a i munkds, k a t o n a e s f o l d m i v e s t a n d c s d i - r e k t 6 r i u m a f i g y e l m e z t e t e t t b e n n i i n k e t a r r a , hogy a f o l d m i v e - i e s i i g y i n e p b i z t o s s d g p o s t d j d t a p o s t a h i v a t a l n d l miikodo p o l i - t i k a i c e n z o r d l l a n d d a n v i s s z a t a r t j a , m e r t a l e v e l e k e n a r e g i f e l i r d s v a n : Magyar K i r d l y i F S l d m i i v e i e s i i g y i M i n i s z t e r i u m . E - z e n k i v i i l a l e v e i b o r i t e k o n n i n c s e n r a j t a a n e p b i z t o s s d g h i - v a t a l o s p e c s e t j e ... Nehogy e z e k m i a t t k e s e d e l m e k l e g y e n e k

(20)

6s i l l e t e k t e l e n e k b e l e a v a t k o z z a n a k a N e p b i z t o s s d g h i v a t a l o s l e v e l e z e s e b e , u t a s i t j u k a K i a d d h i v a t a l t , hogy a mai n a p t 6 1 m i n d e n k i m e n 6 l e v ^ l b o r i t e k r a a h i v a t a l o s p e c s e t e t o k v e t l e n i i l i i s s e r d , t o v d b b d m i n d e n k i a d v d n y t , a m e l y e n m^g a r ^ g i , Magyar K i r d l y i F o l d m i i v e i e s i i g y i M i n i s z t e r i u m i f e j l ^ c , v a g y c i m e r v a n r a j t a , m^g k i a d d s e l 6 t t a I X . B. o s z t d l y p e c s ^ t j ^ v e l b e i y e g e z - z e l e . "

T e r m e s z e t e s e n m i n d e n h o l v o l t a k , a k i k nem m e n t e k e l i l y e n

" m e s s z i r e " . P d t y k o z s e g m u n k d s t a n d c s a d i r e k t d r i u m d n a k p e c s e t - j e m e l l e t t 1 9 1 9 . m d j . 5-en o t t t a l d l j u k a b i a i j d r d s d l l a t o r - v o s d n a k c i m e r e s , k o r o n d s p e c s e t j e t . "''^ F e l t e t e l e z h e t 6 , hogy a z o r v o s i g y a k a r t a d e m o n s t r d l n i k o n z e r v a t i v n e z e t e i t .

p e i d d u l F i i l o p s z d l l d s k o z s e g b e n a k o z i g a z g a t d s e g e s z e n md- j u s v e g e i g a m e g e l 6 z 6 k o r s z a k f e l f o g d s a e s e l v d r d s a i s z e r i n t f o l y t . "A r e g i e l o l j d r d k a m e g a l a k u l t d i r e k t d r i u m m a l k a r o l t v e i n t e z t e k a k o z s e g k o z i g a z g a t d s i t e e n d 6 i t s c s u p d n a k o z s e g i k e p v i s e l 6 t e s t u l e t s z i i n t e t t e be m i i k o d e s e t . Az u t a l v d n y o z d s o k a t a k o z s e g i b i r d t e l j e s i t e t t e , a k o z s e g i h e l y e t t e s f 6 j e g y z 6 , s a h d z a s s d g k o t e s n e i v a l 6 k o z r e m i i k o d e s n e i n e m c s a k a z e l 6 i r t f o r - mdkat t a r t o t t a b e , hanem a m a g y a r s z e n t k o r o n d v a l d i s z i t e t t n e m z e t i s z u n i i v d l l s z a l a g o t i s m i n d e n a l k a l o m m a l magdn v i s e l t e . M d j u s v e g e n u j d i r e k t d r i u m k o v e t t e a r e g i t e s e z z e l b o m l a d o z n i

18 k e z d e t t a r e g i r e n d . "

A " r e g i r e n d b o m l a d o z d s a " p e r s z e e k k o r mdr o r s z d g o s a n e l o - r e h a l a d t , a m i k o r F u l o p s z d l l d s o n e l k e z d 6 d 6 t t . A Magyar N e m z e t i T a n d c s m e g a l a k u l d s d n a k n a p j d t 6 1 k e z d v e a megyek, v d r o s o k , f a l - v a k k e p v i s e l o t e r i i l e t e i e s e g y e b s z e r v e k , i n t e z m e n y e k e z r e v e l i i d v o z o l t e k t d v i r a t b a n a N e m z e t i T a n d c s o t , m i n t a l e l k e k b e n e l nem e n y e s z e t t m a g y a r d l l a m i f i i g g e t l e n s e g t o b b s z d z e v e v d r t v i s s z a n y e r e s e n e k v e g r e I d t h a t d e s s z i l d r d c s u c s s z e r v e t . L e i r - h a t a t l a n v o l t a z orom a z o r s z d g b a n e s m e g i n g a t h a t a t l a n v o l t a b i z a l o m k e z d e t b e n a j o v o e r 6 s , i n t e g e r , g a z d a g e s b o l d o g Ma- g y a r o r s z d g a b a n , a m e l y i k m e g s z a b a d u l t a H a b s b u r g o k t 6 1 , "minden b a j f o r r d s d t e i . " E z t a b i z a l m a t a j o v o b e n a z sem f e l h S z t e b e , hogy a n e m z e t i s e g e k n e m z e t i t a n d c s a i s o r r a s z a k a d t a k e l e s mondtdk k i c s a t l a k o z d s u k a t a s z o m s z e d d l l a m o k h o z , hogy a z o r -

(21)

mdr i d e g e n h 6 d i t 6 i m p e r i a l i s t a h a d s e r e g e k m e g s z d l l d s a a l a t t d l l o t t a k .

K i s t a r c s a k o z s 6 g k ^ p v i s e l f i t e s t u l e t e n e k r e n d k i v i i l i k o z g y i i - l ^ s ^ n 1 9 1 8 . o k t . 31-en Z d b o r s z k y Z o l t d n f 6 j e g y z 6 " b e j e l e n t e t - t e , hogy k i i i t o t t a m a g y a r f o r r a d a l o m , a m e l y v ^ g r e v a l a h d r a m e g h o z z a a h6k6t s az o r s z d g f i i g g e t l e n s e g e t . J a v a s o l j a a k^p- v i s e l 6 t e s t u l e t n e k , hogy a k o z s e g n e v ^ b e n f e j e z z e k i o r o m e t a t S r t e n t e k f e l e t t , c s a t l a k o z z e k a f o r r a d a l o m h o z s e b b e l i e l h a - t d r o z d s d t j e l e n t s e be a B u d a p e s t e n ad hoc m e g a l a k u l t N e m z e t i T a n d c s n a k . "

E t t 6 1 k e z d v e a m e g y e i , v d r o s i , k o z s e g i k e p v i s e l 6 t e s t u l e - t e k , v a g y a m e l l e t t u k a l a k u l t n e m z e t i t a n d c s o k , m i n t a z o r s z d - gos n e m z e t i t a n d c s h e l y i s z e r v e i f u n k c i o n d l t a k . U g y a n a k k o r s z e r t e a z o r s z d g b a n munkds-, k a t o n a e s p a r a s z t t a n d c s o k / f o l d - s z e g e n y t a n d c s o k / i s a l a k u l t a k s p o n t d n m6don. Mdr 1918. d e c . 19-en " t a n d c s h a t a l m a t " k 6 v e t e l 6 t i i n t e t e s i s l e z a j l o t t B u d a p e s - t e n , m e l y l e n y e g e b e n a s z o v j e t p e i d a k o v e t e s e r e m o z g d s i t o t t .

M e g k e z d 6 d 6 t t a g y d r a k b a n , i i z e m e k b e n , v d l l a l a t o k n d l a r e g i i g a z g a t d s d g , v e z e t 6 s e g l e v d l t d s a , e l t d v o l i t d s a , i l l e t v e mun- k d s t a n d c s e l l e n 6 r z e s e a i d h e l y e z e s e i s . B u d a p e s t M u n k d s t a n d - c s a mdr 1 9 1 8 . nov. 2-dn l e t r e j o t t . S6t 1 9 1 9 . J a n . 30-dn Mak6n a v d r o s v e z e t e s e t f e g y v e r e s h a r e u t d n m u n k d s t a n d c s v e t t e d t s t b .

A Kommunistdk M a g y a r o r s z d g i P d r t j a /KMP/ m e g a l a k u l t 1 9 1 8 . nov. 2 4 - e n , e t t 6 1 k e z d v e s o r r a j o t t e k l e t r e h e l y i s z e r v e z e t e i , a k d r u j o n n a n a l a k i t v a v a g y a z SZDP-b61 k i v d l v a . A k i s p e s t i L i p t d k g y d r e s a T e u d l o f f - D i t t r i c h g y d r m u n k d s a i 1918. d e c . 2 3 - d n , a z a s z d d i r e p u l 6 g e p g y d r m u n k d s a i d e c . 1 7 - e n , az u j p e s - t i munkdsok d e c . 2 2 - e n , a m d t y d s f o l d i r e p u l 6 g e p g y d r m u n k d s a i 1919. J a n . 18-dn h o z t d k l e t r e k o m m u n i s t a s z e r v e z e t e i k e t , i l - l e t v e c s a t l a k o z t a k a KMP-hez s t b . K i s t e l e k e n a f o l d m i i v e s g y i i - l e s 1 9 1 9 . J a n . 5-en k i m o n d t a a s z o c i d l d e m o k r a t a p d r t s z e r v e z e t d t a l a k u l d s d t k o m m u n i s t a s z e r v e z e t t e . A k i s p e s t i v a s m u n k d s o k 1919. J a n . 1 2 - e n c s a t l a k o z t a k a KMP-hez.

A kormdny 1 9 1 9 . f e b r . 4-en b e t i l t o t t a a m e g y e i k o z g y i i i e s e k t o v d b b i m e g t a r t d s d t e s f e b r . 1 5 - e n k o z z e t e t t e a z 1 9 1 9 : X V I . e s X V I I . n e p t o r v e n y t , a m e l y e k a r e g i k o z i g a z g a t d s i s z e r v e z e t

(22)

h e l y ^ b e n ^ p t a n d c s o k f e l d l l i t d s d t r e n d e l t e e l . Az esem^nyek a - zonban mdr s o k h e l y i i t t t u l h a l a d t ^ k e k k o r r a a n d p t o r v ^ n y e k b e n f o g l a l t a k a t . S z ^ k e s f e h ^ r v d r o t t 1 9 1 9 . f e b r . 5-4n munkdsok s z d l l - t d k meg a m e g y e h d z d t a h a t a l m a t d i r e k t 6 r i u m k e z ^ b e a d t d k . K i s k u n f ^ l e g y h a z d n 1919. f e b r . 19-^n m u n k d s t a n d c s v e t t e At a h a t a l m a t e s m a r c . 2-an mdr o s s z e i i l t S z e g e d e n az a l f o l d i mun- k d s t a n d c s o k n a k a k o n g r e s s z u s a .

Az e g e t 6 e n s z u k s e g e s f o l d r e f o r m j a v a s l a t m i n i s z t e r t a n d c s i v i t d j a 1918. d e c . 8-an z a j l o t t . Az 1 9 1 9 : X V I I I . n ^ p t o r v ^ n y e l - r e n d e l t e a f o l d r e f o r m v ^ g r e h a j t d s a t 1919. f e b r . 1 6 - d n . K a p o s - v d r o t t h a t a l m a s p a r a s z t t o m e g k o v e t e l ^ s e r e 1919. m d r c . 10-^n N a g y a t a d i S z a b o I s t v d n m i n i s z t e r j o v d h a g y t a az a d d i g i s p o n t d n f o l d f o g l a l d s o k a t . A s z 6 d o n e s k o r n y ^ k ^ n a f e l f e g y v e r z e t t p a - r a s z t s a g ^ s u r a d a l m i c s e l e d s e g 1919. m d r c . 18-dn k i s a j d t i t o t - t a a 9500 h o l d a s H a t v a n y - f ^ l e ^ s a z 5100 h o l d a s b d r 6 S c h o s s - b e r g e r - f e l e u r a d a l m a k a t .

Ennek az v o l t az e l o z m e n y e , hogy 1918. december e l e j ^ n a g o d o l l o i p a r a s z t o k "a f o l d a z o n n a l i e s m e g v d l t d s n ^ l k i i l i f e l - o s z t d s a t " k o v e t e l t ^ k e s e r d e k e b e n f o l d o s z t d b i z o t t s a g o t h o z - t a k l e t r e . E z t k o v e t o e n A l b e r t i b e n , K i s t a r c s a n , K a r t a l o n s t b .

21 s z l i l e t e t t f o l d o s z t o h a t a r o z a t .

O r s z a g o s a n v a l d s z i n i i l e g a l e g e l s o k k o z o t t v o l t i d o b e n a k e r e p e s i f o l d m u n k d s o k e s k i s g a z d d k h e l y i c s o p o r t j d n a k 1919.

f e b r . 14-en n e p g y i i l e s e n e l f o g a d o t t , 16 p o n t b d l a l l 6 f 6 1 d o s z t 6 h a t d r o z a t a , m e l y i g e n nagy h o z z a ^ r t e s s e l , s z a k s z e r i i s e g g e l s z e r k e s z t e t t e meg a z e l j o v e n d o k i s b i r t o k o s p a r a s z t s a g k o r v o -

22 n a l a i t , n y i t o t t a n a s z o v e t k e z e t i u t f e l e i s .

A S z e k e s f e h e r v a r e s V i d e k e c . u j s d g 1919. m d r c . 1-en a d - t a h i r i i l a s z i l f ama j o r i , s a r s z e n t a g o t a i ^ s b e l s o m a j o r i g a z d a - sdgokban a t e r m e l o s z o v e t k e z e t e k m e g a l a k u l d s d t . L e n g y e l t o t i - ban /Somogy m./ 1919. m a r c . 4-en h o z t a k l e t r e a t e r m e l o s z o - v e t k e z e t e t . Az a s z o d i jArAs t e r i i l e t e n 1919. m a j . 8-en xaAr 18 3 0 1 h o l d o n , mAs a d a t s z e r i n t a T a n i c s k o z t a r s a s d g fennAllA-

23

s a v e g e n 54 000 h o l d o n miikodtek t e r m e l o s z o v e t k e z e t e k . S o t az a s z o d i j a r a s b a n l e t r e h o z t a k a t e r m e l o s z o v e t k e z e t e k jArA-

(23)

/Pii.Vorpi

ofio^iollo

.^,.-0

TE^TV^AffMEixVL JARASAIBAW a 3o39i.kark.<?lri./'i9'l». ixawu.

NEMZETOR i^ZAKAJZOK

elkelyeiese Ufsxamklmatatasa..

oat .._

"ffionor

N a q M K a t a , ' * . C3 3 — Ho

**?

(24)

0 ^ JiDunMecxe

^-.^ -^-^ -"'\

\t

.) * ° ,•

• C31-H0

\

.•• ^ 1

• > /

. . . ^ ... ..^ >-"*V- JCLMAGYARAZAT

/Haj65 ..--^^ i 5 pa LovA-s n e m x e t o r o s i t ^ c r .

)••:.. V...-X ,^ \

(25)

Voros Hadsereg l e t r e h o z a s a r o l marc. 24-en, a f o r r a d a l m i t o r - v e n y s z e k e k f e l a l l i t a s a r o l marc. 25-en, az iizemek, p e n z i n t e z e - t e k es l a k a s o k s z o c i a l i z a l a s a r o l es a V o r o s 6 r s e g m e g s z e r v e - z e s e r o l marc. 26-an, a n e v e l ^ s i e s o k t a t a s i i n t e z m e n y e k k o z - t u l a j d o n b a v e t e l e r o l marc. 29-en, a v i d e k i d i r e k t o r i u m o k f e l - a d a t a i r o l es h a t a s k o r e r o l a p r . 1-en, a t a n a c s v a l a s z t a s o k meg- t a r t a s a r o l a p r . 2-an, a kozep- e s n a g y b i r t o k s z o c i a l i z a l a s a - r o l a p r . 3-an, a b i r t o k r e n d e z o t a n a c s o k f e l a l l i t a s a r o l a p r . 4-en, a k a t o n a t a n a c s o k m e g s z i i n t e t e s e r o l a p r . 14-en, a h e l y i i p a r i es t e r m e l e s i t a n a c s o k f e l a l l i t a s a r o l a p r . 20-an s t b . mintegy masodik h u l l a m k e n t " e l a v u l t t a " t e t t e az o s z i r o z s a s , f o r r a d a l o m " n e m z e t i " , " k a t o n a - " , " p a r a s z t - " , " f o l d m i v e s - " e s

" n ^ p t a n a c s " s z e r v e i t es ezek m e g n e v e z e s e i t .

Ugyancsak " e l a v u l t " a "demokrata" k i f e j e z e s a p d r t b e l y e g - zokon, m i v e l az u j r e n d nem h i r d e t e t t d e m o k r a c i a t , hanem p r o - l e t a r d i k t a t u r d t .

A magyar k o r o n a e l t a v o l i t a s a u t a n , most mar nem s z u l e t t e k u j a b b p e c s e t e k K o s s u t h - c i m e r r e l sem, b a r a m e g l e v o k e t t o v a b b h a s z n a l t a k o l y k o r . M e g j e l e n t azonban a magyar p e c s e t t o r t e n e t - ben e l o s z o r az o t a g u c s i l l a g , m i n t a n e m z e t k o z i p r o l e t a r - f o r - radalom j e l k e p e .

Az u j t e r m i n o l o g i a 1919. f e b r u a r - m a r c i u s a t o l " t a n d c s k o z - t a r s a s a g " , " t a n a c s " , " s z o v j e t " , s o t egyenesen " d i k t a t u r a " ,

" p r o l e t a r d i k t a t u r a " t a n a c s e r t e l e m b e n , t e r m e s z e t e s e n " v o r o s h a d s e r e g " , "voros o r s e g " , " f o r r a d a l m i " t a n a c s , t o r v e n y s z e k , v e g i i l , de l e g f 6 k e p p e n " d i r e k t 6 r i u m " , " i n t e z o b i z o t t s a g " e s s z a m t a l a n " b i z o t t s a g " , " n e p b i z t o s " , " b i z t o s " , " k i k u l d o t t "

s t b . M e g j e l e n i k az " u t t o r o c s a p a t " megnevezes, k o z v e t l e n i i l a s z o v j e t " p i o n i r " - b 6 1 f o r d i t v a .

A l t a l a b a n a f o t e n d e n c i a a p e c s e t - s z o v e g e k t e r m i n o l o g i a - j a b a n az o s z i r o z s a s f o r r a d a l o m u t a n a k i f e j e z e t t e n f i i g g e f l e n - s e g i , p o l g a r i f o r r a d a l m i magyar hagyomanyokhoz v a l o v i s s z a - n y u l a s v o l t , m e l y e t a " n e m z e t i " , " n e m z e t o r s e g " , " n e p k o z t a r - s a s a g " , " n e p t a n a c s " , " k a t o n a t a n a c s " , " p a r a s z t t a n a c s " , "Kos- s u t h - c i m e r " m e g j e l o l e s e k es j e l k e p e k r e p r e z e n t a l t a k . A T a - n a c s k o z t a r s a s a g k i k i a l t a s a u t a n , m i n t minden egyebben i s , a p e c s e t e k s z o v s g e b e n e s j e l k e p e i b e n a Nagy O k t o b e r i F o r r a d a -

(26)

lomban r ^ s z t v e t t e s M a g y a r o r s z d g r a h a z a t e r t kommunistdk ^ s katonatomegek l e g r a d i k d l i s a b b e l e m e i d l t a l i m p o r t d l t f r a z e o - 1 6 g i a e r v ^ n y e s i i l t . Ez a l 6 1 e g y e t l e n k i v ^ t e l v o l t , a magyar s z o c i d l d e m o k r d c i a r ^ g i munkdsmozgalmi j e l k ^ p e a k a l a p d c s , a k e t k e z e t fogo k 6 z , i l l e t v e a k ^ t k e z e t fog6 k^zben egy k a l a - p a c s . A magyar honpolgdr a T a n d c s k o z t d r s a s ^ g k i k i d l t d s d t 6 1 f o g v a k e z d t e e l t a n u l n i a t a n d c s h a t a l o m , t a n d c s k o z t d r s a s d g , s z o v j e t , d i k t a t u r a , d i r e k t 6 r i u m , i n t d z 6 b i z o t t s d g , n ^ p b i z t o s - sdg s t b . nagy j o v o e l 6 t t £116 k i f e j e z ^ s e k e t 6s f o g a l m a k a t .

M i n t k o z t u d o t t a T a n d c s k o z t d r s a s d g o t 133 napos f e n n d l l d s u t d n , m i a l a t t s o k s z o r ^ s t o b b h e l y i i t t s i k e r e s e n k i i z d o t t meg a b e l s o e l l e n f o r r a d a l o m m a l , t o b b s z o r f e l s z a b a d i t d h a d m i i v e l e t e t i n d i t o t t az A u s z t r i a t k i v ^ v e , s z i n t e k o r k o r o s gyiiriiben tdmadd, a n t a n t s z o v e t s ^ g b e n i m p e r i a l i s t a h 6 d i t 6 s z d n d ^ k a i k a t maximd- l i s a n m e g v a l 6 s i t 6 szomszed Allamok e l l e n f o r r a d a l m i h a d s e r e g e i e l l e n , m e l y e k k o z i i l az d s z a k i h a d j d r a t f ^ n y e s g y 6 z e l m e t h o z o t t , m i a l a t t e l v i s e l t e az a n t a n t d l l a m o k d i p l o m d c i a i ^ s g a z d a s d g i b l o k d d j d t , mikozben nem s i k e r i i l t k o z v e t l e n i i l e l e r n i az o r o s z s z o v j e t h a t a l o m k a t o n a i s e g i t s ^ g ^ t , v6gs6 s o r o n a romdn k i r d - l y i , a c s e h s z l o v d k k o z t d r s a s d g i , a j u g o s z l d v k i r d l y i ^ s a f r a n c i a k o z t d r s a s d g i i n t e r v e n c i d s h a d s e r e g e k k a t o n a i l a g , d i p - l o m d c i a i l a g ^ s g a z d a s d g i l a g megdontott^k. B e l p o l i t i k a i l a g pe- d i g a nemzet egyetemess^ge e l 6 t t , a n e m z e t i c ^ l o k h d t t ^ r b e u t a l d s a , b a g a t e l l i z a l d s a , a p a r a s z t s d g f o l d h o z j u t t a t d s d n a k a s z o v e t k e z e t i u t k i z a r d l a g o s e r o l t e t ^ s e r6v6n v a l 6 e l s i k k a s z - t a s a , e l m e l l o z e s e , a m a g d n t u l a j d o n e l l e n i o l y m e r t ^ k i i tdmadds, a m e l y t o l az 1980-as evek s z o c i a l i z m u s t ^ p i t o d l l a m a i s n a - gyon-nagyon messze v a n , v a l a m i n t a " b e v e z e t e t t a t e i z m u s " s t b . m i a t t megbukott.

A F o r r a d a l m i K o r m i n y z o t a n a c s 1919. aug. l - ^ n lemondott e s » ugyanazon a napon s z a k s z e r v e z e t i kormdny a l a k u l t . A u g u s z t u s

3-an r e n d e l e t t e l m e g s z i i n t e t t ^ k a V o r o s O r s ^ g e t , aug. i-6n f e l - s z a m o l t a k a f o r r a d a l m i t o r v ^ n y s z ^ k e k e t e s v i s s z a d l l i t o t t d k a r ^ g i b i r o s d g o k a t , aug. 6-an az i p a r i ^ s k e r e s k e d e l m i v d l l a - l a t o k a t v i s s z a a d t a k v o l t t u l a j d o n o s a i k n a k , aug. 7-6n a k o z - t u l a j d o n b a v e t t f o l d e k e t i s v i s s z a a d t a k . A u g u s z t u s 8-an k o z - z e t e t t e k a 3886/1919. s z . k o r m d n y r e n d e l e t e t a k o z i g a z g a t d s i

(27)

s z e r v e k 1918. o k t . 31-e e l 6 t t i d l l a p o t b a n v a l 6 v i s s z a d l l i t d - s d r a . A v a l l d s - 6 s k o z o k t a t d s u g y i m i n i s z t e r 4507/1919. s z . r e n d e l e t e h a t d l y o n k i v i i l h e l y e z t e a T a n d c s k o z t d r s a s d g o s s z e s o k t a t d s i 6s m u v e l 6 d 6 s i r e n d e l k e z ^ s e i t aug. 10-6n s t b .

Mindezek az i n t ^ z k e d ^ s e k v ^ g s o s o r o n az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a - dalom e l 6 t t i d l l a p o t o t r e s t a u r a l t d k , h a s z n d l h a t a t l a n n d t e t t e k az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a l o m 6s a T a n d c s k o z t d r s a s d g a l a t t " d t a l a - k i t o t t " v a g y u j o n n a n k ^ s z i t t e t e t t v a l a m e n n y i p e c s ^ t e t t e r m i - n o l 6 g i d j a , i l l e t v e j e l k d p e i m i a t t .

Bdr az 1919. aug. 2-dn k o z z ^ t e t t 1/1919. s z . k o r m d n y r e n - d e l e t s z e r i n t az o r s z d g h i v a t a l o s neve Magyar N ^ p k o z t d r s a s d g v o l t , a n e m z e t g y i i l ^ s 1920. f e b r . 21-6x1 m e g s z a v a z t a az 1920:

I . t o r v ^ n y c i k k e t , a m e l y i k a k i r d l y s d g i n t ^ z m d n y ^ n e k a t o v d b b i f e n n t a r t d s a a l a p j d r a h e l y e z k e d e t t 6s az d l l a m f o i h a t a l o m k ^ r - d^s^nek v d g l e g e s r e n d e z 6 s 6 i g t i t k o s s z a v a z d s u t j d n 1920. mdrc.

l- 6 n H o r t h y M i k l d s t M a g y a r o r s z d g k o r m d n y z o j a v d v d l a s z t o t t a . A r ^ g i /megmaradt/ " K I R A L Y I " 6S k o r o n d s c i m e r i i p e c s ^ t e k u j r a h a s z n d l a t b a v ^ t e l e , a m e g c s o n k i t o t t a k l e n y o m a t a i r a a

" K I R A L Y I " , " K I R . " s z o v e g r ^ s z e k v i s s z a i r d s a , a k o r o n a b e r a j - z o l d s a a h e l y ^ r e 6s az u j - r ^ g i h e l y z e t n e k m e g f e l e l o p e c s ^ t e k e l k ^ s z i t t e t ^ s e azonban mdr 1919. aug. l - t o l e l k e z d 6 d o t t , aug.

6 - t 6 1 , a P e i d l - k o r m d n y lemonddsa u t d n l e n d i i l e t e t v e t t 6s tome- g e s s ^ v d l t . De ez mdr egy m d s i k tanulmdny t ^ m d j a l e h e t . 3. A p e c s ^ t e k h a s z n d l a t a

A p e c s ^ t e k h a s z n d l a t d r a v o n a t k o z 6 a n az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a - dalom e s a T a n d c s k o z t d r s a s a g - t e r m ^ s z e t e s e n - r e n d e l e t e k e t nem h o z o t t . Az d l t a l d n o s f o r r a d a l m i f o l y a m a t spontdn m6don s z o r i t o t t a k i a h a s z n d l a t b 6 1 a z o k a t a p e c s e t e k e t , amelyek f e l i r a t u k b a n v a g y s z i m b d l u m a i k b a n nem f e l e l t e k meg az u j k o r - s z a k k o v e t e l m ^ n y e i n e k . Ez a v i s s z a s z o r i t d s f o k o z a t o s v o l t e s eredm^nyek^nt a r e g i p e c s e t e k e t m e g s e m m i s i t e t t e k , f i 6 k m ^ l y ^ - r e dugtdk vagy d t a l a k i t o t t d k .

a. A p e c s ^ t h a s z n d l a t r d l d l t a l d b a n

Az 6 s z i r 6 z s d s f o r r a d a l o m ^ s a T a n d c s k o z t d r s a s d g k o r s z a - kdban az " e l t u r h e t o s ^ g " d l l a p o t d b a h o z o t t , a z a z d t a l a k i t o t t p e c s ^ t e k - a k o r o n a ^ s a k i r d l y i j e l z o e l t d v o l i t d s a - mind-

(28)

a d d i g h a s z n d l a t b a n m a r a d t a k , amig a j o g u t d d vagy az u j s z e r v a m e g f e l e l o p e c s ^ t e t e l nem k ^ s z i t t e t t e , o l y k o r a t e l j e s v i z s - gAlt k o r s z a k o n k e r e s z t i i l .

A r e g i p e c s ^ t e k v i l d g d t i l y m 6 d o n v i s s z a s z o r i t v a f o k o z a t o - san, h 6 n a p r 6 1 - h 6 n a p r a nagyobb t e r e t n y e r t e k a f o r r a d a l m a k a t a d e k v d t m6don k i f e j e z o / d t a l a k i t o t t vagy u j o n n a n v ^ s e t e t t / pe- c s d t e k . K i i l o n o s e n 1919. J u n i u s - J u l i u s i d o s z a k d b a n f i g y e l h e t 6 meg a " f o r r a d a l m i " p e c s ^ t e k e l S r e t o r ^ s e . E r r e n^zve ebb61 az i d o s z a k b d l egy r e n d e l e t e t i s i s m e r i i n k , a m e l y i k k i f e j e z e t t e n m e g t i l t o t t a a r ^ g i szovegii pecs^tnyomdk h a s z n d l a t d t . A Hadiigyi N d p b i z t o s s d g u t a s i t d s a i g y s z 6 1 : " K o r r e n d e l e t . B ^ l y e g z S k be- s z o l g d l t a t d s a . Megsziint, vagy n e v e t c s e r ^ l t p a r a n c s n o k s d g o k e r v d n y t e l e n n e vi.lt b e l y e g z 6 i , p e c s e t ^ s cimnyomdi, u j a k k ^ s z i - t ^ s ^ n e i l e e n d 6 f e l h a s z n d l d s v ^ g e t t , mindenkor o k m d n y v d l t d s m e l l e t t , a k o z p o n t i r u h a t d r h o z b e s z o l g d l t a t a n d d k ... A r e n d -

s z e r e s i t e t t e l n e v e z ^ s e k n e k meg nem f e l e l 6 szovegii b d l y e g z f i k 24

s e m m i e s e t r e sem a l k a l m a z h a t d k . "

b. I d e g e n / r ^ g i k o z s ^ g i / p e c s e t h a s z n d l a t a

A s o r r a a l a k u l 6 f o r r a d a l m i s z e r v e k , munkdstanacsok, k a t o - n a t a n d c s o k , p a r a s z t t a n d c s o k , n ^ p t a n d c s o k , s z o v j e t e k , f o r r a d a l - mi b i r 6 s d g o k , n e m z e t o r s ^ g e k , v o r o s d r s ^ g e k s t b . szimira t e r m ^ - s z e t e s e n nem Hit r e n d e l k e z ^ s r e a z o n n a l s a j d t p e c s e t , e z ^ r t e z e k i d e g e n / o l y k o r d t a l a k i t o t t / p e c s e t e k e t v e t t e k h a s z n a l a t - ba.

K i i l o n o s e n az SZDP h e l y i s z e r v e i n e k , a k i i l 6 n b 6 z 6 o r s z d g o s s z a k m a i s z e r v e z e t e k h e l y i c s o p o r t j a i n a k p e c s e t j e i t h a s z n d l t d k i l y e n mddon, k i f e j e z v e e z z e l i s a munkdsmozgalom h e i r a m l i s i t a k o z i g a z g a t d s b a e s az e i e t minden t e r i i l e t e r e . A n a g y k d t a i j d r d s i SZDP v e g r e h a j t 6 b i z o t t s d g d n a k k 6 r b e i y e g z 6 j e t 1919. ipr.

25 23-dn a jirisi munkdstandcs h a s z n d l j a .

A b o l d o g i munkdstandcs 1919. ipr. 23-in " B o l d o g i Munkds- t a n d c s " f e j i e c i i l e v e i p a p i r j d n meg a k o z s e g 1900. e v i b e i y e g - z 6 j e t a l k a l m a z z a . N y i l v d n v a l 6 , az a s z 6 d i nyomddbdl r o v i d e b b i d 6 a l a t t l e h e t e t t a m e g f e l e l 6 f e j i e c i i l e v e i p a p i r t b e s z e r e z n i ,

2 6

Hivatkozások

KAPCSOLÓDÓ DOKUMENTUMOK

1918–1919-ben az össze- omlással, illetve a területi integritás megóvásának lehetséges módjaként felkínált nemzetiségi autonómiák kiépítésével párhuzamosan a

működő szocdem.-kommunista szervezetbe való belépést és annak gyámkodását.”34 A dokumentumokból valószínűsíthető, hogy Hóman ez esetben is a budapesti

számú rendelet (Rendeletek Tára, 1918). Mindazonáltal 1919-ben még találunk olyan esküket, amelyek a korábbi formát követik: Thierfeld Mór miniszteri fogalmazó eskütétele

—— továbbá a közép- (középfokú) iskola, valamint a nép- (elemi) iskola elvégzett legmagasabb osztálya szerint mutatja be az iskolát végzett, illetőleg a

A Szent Orsolya-rendiek által fenntartott kisvárdai római katolikus Elemi Népiskolai Tanítónőképző Inté- zet és Elemi Leányiskola értesítője az 1918–19. A

Szolgabírói járás: egri Római katolikus vallású iskola, községi és alsó elemi. Az iskola számára 2

34 Vázolta a magyarorszá- gi politikai és társadalmi viszonyokat 1918 novemberétől 1919 februárjáig, s azzal fejezte be, hogy „a kommunista párt ilyetén való

34 Vázolta a magyarorszá- gi politikai és társadalmi viszonyokat 1918 novemberétől 1919 februárjáig, s azzal fejezte be, hogy „a kommunista párt ilyetén való