TMT40.év(.1993. 3.81.
m ű s z a k i , k e r e s k e d e l m i , jogi, t e c h n i k a i i n f o r m á c i ó s s z o l g á l t a t á s o k a t l e g g a z d a s á g o s a b b a k ö n y v t á r a k b a t e l e p í t e n i . A k ö n y v t á r az i n f o r m á c i ó f e l d o l g o z á s , az i n f o r m á c i ó k k ö z v e t í t é s e é s az i n f o r m á c i ó k [ é l ő h e l y é r ő l n y ú j t o t t t á j é k o z t a t á s , v a l a m i n t a t a n á c s a d á s t e r ü l e t é n n e m c s a k p a r t n e r e az üzleti élet s z e r e p l ő i n e k , h a n e m az i n f o r m á c i ó s p i a c o n m e g j e l e n ő e g y é b s z e r v e z e t e k s z á m á r a is p i a c k é p e s s z o l g á l t a t á s o k a t , t e r m é k e k e t állít elő.
A M a g y a r K ö n y v t á r o s o k E g y e s ü l e t e k o r á n felis
m e r t e a k ö n y v t á r o s s z a k m a é r d e k e l t s é g é t az üzleti i n f o r m á c i ó k s z o l g á l t a t á s á b a n . A brit k o r m á n y K n o w H o w F o u n d j á h o z b e n y ú j t o t t két évvel ezelőtti s i k e r t e len p á l y á z a t n e m v e t t e el a k e d v é t , s 1 9 9 2 n y a r á n a M ű v e l ő d é s i é s K ö z o k t a t á s i M i n i s z t é r i u m , v a l a m i n t a B r i t i s h C o u n c i l a n y a g i t á m o g a t á s á v a l a B é k é s c s a b a i M e g y e i K ö n y v t á r b a n é s a B e r z s e n y i Dániel T a n á r k é p ző F ő i s k o l á n Business információs rendszerek és szolgáltatások c í m m e l n e v e s e l ő a d ó k r é s z v é t e l é v e l n y á r i t o v á b b k é p z ő t a n f o l y a m o k a t s z e r v e z e t t . 1 9 9 2 . o k t ó b e r 1 5 - é n p e d i g m e g a l a k í t o t t a a "Vállalkozási In
formációs Projekf-et s z e r v e z ő e g y ü t t m ű k ö d é s i kört, mely c é l u l t ű z t e ki, hogy a v á l l a l k o z á s i i n f o r m á c i ó t e r ü l e t é n é r d e k e l t s z e r v e z e t e k k e l k o o p e r á l v a a m a g y a r n é p g a z d a s á g s z e r e p l ő i n e k t e v é k e n y s é g é t elősegítő i n f o r m á c i ó s s z o l g á l t a t á s o k a t hoz létre és m ű k ö d t e t .
Az e g y e t e m i k ö n y v t á r a k , a s z a k k ö n y v t á r a k és a m e g y e i k ö n y v t á r a k k é p v i s e l ő i a p r o j e k t m e n e d z s e l é s é v e l Huszár Ernőnél, a B u d a p e s t i K ö z g a z d a s á g t u d o m á n y i E g y e t e m K ö z p o n t i K ö n y v t á r á n a k f ő i g a z g a t ó ját, S z á n í ó Pétert, az O r s z á g o s M ű s z a k i K ö n y v t á r igazgatóját, és Baranyai Györgyöt, a D e á k F e r e n c M e g y e i K ö n y v t á r i g a z g a t ó h e l y e t t e s é t bízták m e g . A t i t k á r i t e e n d ő k e t Hegyi Tamás, az M K M K ö n y v t á r i O s z t á l y á n a k m u n k a t á r s a látja el. A k o r m á n y g a z d a s á gi n ö v e k e d é s t c é l z ó p r o g r a m j á h o z i l l e s z k e d ő k o m p l e x v á l l a l k o z á s i i n f o r m á c i ó s terv r é s z l e t e i n e k s i k e r e s k i m u n k á l á s á h o z , a s z e r v e z é s i f e l a d a t o k m e g
v a l ó s í t á s á h o z az M K M 1 millió Ft-ot b o c s á t o t t az e g y ü t t m ű k ö d é s i kör r e n d e l k e z é s é r e .
A k i i n d u l ó h e l y z e t á t t e k i n t é s é t í r á s o s a n y a g o k k a l s e g í t e t t é k az e g y e t e m i k ö n y v t á r a k ( B K E , B M E , J A T E , M E , VE), a ( B a r a n y a , B é k é s , S z a b o l c s - S z a t m á r , V e s z p r é m , Zala) m e g y e i k ö n y v t á r a k é s az O r s z á g o s M ű s z a k i K ö n y v t á r . A k ö n y v t á r t u d o m á n y i t a n s z é k e k k ö z ü l s z a k k é p z é s i p r o g r a m m a l k í v á n n a k a V ! P - h e z c s a t l a k o z n i a B e r z s e n y i D á n i e l , v a l a m i n t a B e s s e n y e i G y ö r g y T a n á r k é p z ő F ő i s k o l a k ö n y v t á r i és i n f o r m á c i ó s t a n s z é k e i .
A VIP a l a p í t ó i m á s o d i k m e g b e s z é l é s ü k e t Gábor József h e l y e t t e s á l l a m t i t k á r r é s z v é t e l é v e l 1 9 9 2 . d e c e m b e r 2 - á n t a r t o t t á k . A j e l e n h e l y z e t e l e m z é s e mellett m e g h a t á r o z t á k a l e g s ü r g e t ő b b t e e n d ő k e t . Az e g y ü t t m ű k ö d é s i k ö r 1 9 9 3 t a v a s z á i g az a l á b b i f e l a d a t o k a t v é g z i el:
1 . A f e l e s l e g e s p á r h u z a m o s s á g o k k i k e r ü f é s e é r d e k é ben az üzleti i n f o r m á c i ó t n y ú j t ó i n t é z e t e k , á l l a m i és m a g á n c é g e k s z o l g á l t a t á s a i n a k t e l j e s k ö r ű f e l m é r é s e , t a p a s z t a l a t a i k h a s z n o s í t á s a .
2. A k ö n y v t á r a k b a n j e l e n l e g m e g t a l á l h a t ó ü z l e t i i n f o r m á c i ó k a t t a r t a l m a z ó k u r r e n s k é z i k ö n y v e k , C D - R O M a d a t b á z i s o k , f o l y ó i r a t o k l i s t á j á n a k ö s s z e á l l í t á s a .
3. A p r o j e k t b e n részt v e n n i k í v á n ó k ö n y v t á r a k új üzleti i n f o r m á c i ó k a t t a r t a l m a z ó d o k u m e n t u m o k r a v o n a t k o z ó r e n d e l é s e i n e k ö s s z e h a n g o l á s a (CD- R O M a d a t b á z i s o k , c é g j e g y z é k e k , á r u k a t a l ó g u s o k , f o l y ó i r a t o k , h í r l a p o k s t b . ) .
A t e r v e k s z e r i n t 1 9 9 3 n y a r á n b e f e j e z ő d i k a VIP r e n d s z e r t e r v é n e k k i m u n k á l á s a . A t e r v e l f o g a d á s a után s z a k é r t ő k b e v o n á s á v a l p r o p a g a n d a t e r v k é s z ü l , és k i a l a k í t j á k az üzleti i n f o r m á c i ó s s z a k k é p z é s - b e leértve a f e l h a s z n á l ó i k é p z é s t is — p r o g r a m j á t .
C s a b a G a b r i e l l a [ M K M K ö n y v t á r i O s z t á l y )
Nemzetközi tájékoztatáspolitikai konferencia Bonnban
A D e u t s c h e s B i b l i o t h e k s i n s t i t u t 1 9 9 2 . o k t ó b e r 1 7 - 2 3 . k ö z ö t t Tájékoztatáspolitika mint kultúrpoliti
ka c í m m e l n e m z e t k ö z i k o n f e r e n c i á t r e n d e z e t t a B o n n melletti T h o m a s b e r g / K ö n i g s w i n t e r b e n . A k o n f e r e n c i á n 21 o r s z á g 9 5 r é s z t v e v ő v e l k é p v i s e l t e t t e m a g á t , k ö z ö t t ü k M a g y a r o r s z á g is. n é g y s z a k e m b e r r e l .
A k o n f e r e n c i a d é l e l ő t t i - p l e n á r i s — ü l é s e i n e l h a n g z o t t e l ő a d á s o k á t f o g ó t é m á k a t t a g l a l t a k ; d é l u t á n - k i s e b b c s o p o r t o k a t a l k o t v a - a r é s z t v e v ő k r é s z t é m á k a t v i t a t t a k m e g . A s z e k c i ó ü l é s e k e r e d m é n y e i r ő l és h a t á r o z a t a i r ó l a m u n k a c s o p o r t o k k é p v i s e l ő i az esti ü l é s e n s z á m o l t a k be.
A k o n f e r e n c i a m e g n y i t ó e l ő a d á s á b a n e g y , a t á j é k o z t a t á s t ó l l á t s z ó l a g t á v o l e s ő t é m á t fejtett ki J. I.
Kuzmín A m u l t i k u l t u r á l i s s o k s z í n ű s é g é s a területi
m e g o s z t o t t s á g e l ő n y t v a g y v e s z é l y t j e l e n t - e E u r ó p a s z á m á r a ? c í m m e l . Az e l ő a d á s b ó l k i t ű n t , h o g y a k u l t ú r a s o k s z í n ű s é g e a d j a E u r ó p a (és a volt S z o v j e t unió) h a g y o m á n y a i n a k é s j e l e n é n e k e g y s é g é t , s h o g y a n é p e k , e t n i k u m o k i d e n t i t á s á n a k m e g ő r z é s é b e n m i l y e n f o n t o s s z e r e p h á r u l { h á r u l n a ) a k ö n y v t á r a k r a és a t á j é k o z t a t á s i i n t é z m é n y e k r e .
C s u p á n nagy v o n a l a k b a n j e l l e m e z v e az e l ő a d á s o k és a h o z z á s z ó l á s o k t e m a t i k á j á t , a t o v á b b i a k b a n a k ö v e t k e z ő k r ő l e s e t t s z ó :
> Az e l m ú l t h á r o m év alatt m e g d u p l á z ó d o t t a v i l á g o n m e g j e l e n t i n f o r m á c i ó h o r d o z ó k s z á m a . E n ö v e k e d é s t ő l m e s s z e e l m a r a d t a z i n f o r m á c i ó g y a r a p o d á s , s ezért a k ö n y v t á r a k é s az i n f o r m á c i ó s i n t é z m é n y e k a k e l t e t ő n é l n a g y o b b p a p í r á r a d a t t a l v o l t a k
1 2 5
Beszámolók, szemlék, referátumok
k é n y t e l e n e k m e g k ü z d e n i . A s z e l e k c i ó l e h e t ő s é g é t a f e l d o l g o z á s é s a z i n f o r m á c i ó k ö z v e t í t é s h a t é k o n y a b b - s z á m í t ó g é p e s - m e g o l d á s a i t e t t é k l e h e t ő v é . A l e g n a g y o b b s z a k i r o d a l m i a d a t b á z i s o kat ma m á r , a k á r c s a k az U S A - b a n , E u r ó p á b a n is n é h á n y t ő k e e r ő s i n f o r m á c i ó s m a m u t v á l l a l a t tartja a k e z é b e n .
E l é r k e z e t t a z a k o r s z a k , a m e l y b e n a z i n f o r m á c i ó már á r u n a k s z á m í t , é s g y a k o r l a t i l a g m i n d e n k i s z á m á r a h o z z á f é r h e t ő , a k i m e g t u d j a f i z e t n i . Itt j e l e n t k e z i k a k e l e t - k ö z é p - e u r ó p a i o r s z á g o k e g y i k fő p r o b l é m á j a , n e v e z e t e s e n a p é n z h i á n y . Ha n e m v a g y u n k k é p e s e k m e g v á s á r o l n i a s z á m u n k r a s z ü k s é g e s m ű s z a k i , g a z d a s á g i , v a g y a k á r k u l t u r á l i s i n f o r m á c i ó k a t , t o v á b b n ö v e k s z i k l e m a r a d á s u n k a N y u g a t m ö g ö t t .
T o v á b b i v i s s z a h ú z ó t é n y e z ő a n y e l v i p r o b l é m a . A l e g n a g y o b b i n f o r m á c i ó s k ö z p o n t o k , a d a t b a n k o k a n y a g a i a n g o l n y e l v ű e k . Ez a k ö r ü l m é n y f o n t o s k i h í v á s t j e l e n t a k i s n e m z e t e k , k ö z t ü k a k e l e t k ö z é p - e u r ó p a i i s k o l a i n y e l v o k t a t á s s z á m á r a .
• E g y a m e r i k a i e l ő a d ó , H. Mowlana p r o f e s s z o r s z e rint K e l e t - K ö z é p - E u r ó p a j e l e n l e g a m ű s z a k i é s t á r s a d a l m i i n f o r m á l t s á g é s i n f o r m á c i ó s k u l t ú r a t e k i n t e t é b e n egy s z i n t e n áll a h a r m a d i k v i l á g o r s z á g a i v a l . Bár e l ő a d á s á n a k p r o v o k a t í v j e l l e g é t m a g a is h a n g s ú l y o z t a , m é g i s a v á r t n á l n a g y o b b e l l e n é r z é s t váltott k i , m é g p e d i g n e m c s a k a k e l e t - k ö z é p - e u r ó p a i , h a n e m a n y u g a t - e u r ó p a i h o z z á s z ó l ó k k ö r é b e n is. A f e l s z ó l a l ó k h o s s z ú s o r a é r v e k k e l b i z o n y í t o t t a az ö s s z e h a s o n l í t á s k é p t e l e n voltát, m e l y c s u p á n f i n a n c i á l i s o l d a l r ó l k ö z e l í t i m e g a k é r d é s t , é s a relatív g a z d a s á g i s z e g é n y s é g a l a p j á n h a t á r o z z a m e g a t é z i s e i t , d e n e m v e s z i f i g y e l e m b e K e l e t - K ö z é p - E u r ó p a ő s i k u l t u r á l i s g y ö k e r e i t , v a l a m i n t azt a p o l i t i k a i k ö r n y e z e t e t , a m e l y a j e l e n l e g i n e h é z g a z d a s á g i h e l y z e t h e z v e z e t e t t .
• A t o v á b b i a k b a n f e l v e t ő d ö t t a t ö m e g k o m m u n i k á c i ó s m é d i u m o k , v a l a m i n t a k ö n y v k i a d ó k ó s a k ö n y v t á r a k s z e r e p e é s f e l e l ő s s é g e az i n f o r m á c i ó t e r j e s z t é s b e n . A tv, a rádió, a n a p i s a j t ó o n t j a a
h í r e k e t , a m e l y e k e t b e f o g a d n i t e l j e s e g é s z é b e n l e h e t e t l e n é s f e l e s l e g e s . L é n y e g e s a s z e l e k t á l á s - el k e l l u i . d ö n t e n i , h o g y ml a f o n t o s a b b , a m e n n y i s é g - e , a v a g y a m i n ő s é g , a s o k f é l e s é g - e , a v a g y a s o k s z í n ű s é g ( s o k o l d a l ú s á g ) .
• A n a g y i n f o r m á c i ó b a n k o k é s a m o d e r n i n f o r m á c i ó f e l d o l g o z á s m e l l e t t a z o n b a n - é s e b b e n m i n d e n k i e g y e t é r t e t t - n a g y s z ü k s é g v a n é s lesz a j ö v ő b e n is a k ö n y v t á r a k r a m i n t az e g y e t e m e s k u l t ú r a k ö z p o n t j a i r a ( C D - R O M - o n o l v a s v a S h a k e s p e a r e s e m n y ú j t igazi é l v e z e t e t ) . T o v á b b á m i n d e n k i e g y e t é r t e t t a b b a n is, h o g y a k ü l ö n b ö z ő i g é n y e k k i s z o l g á l á s á r a k ü l ö n b ö z ő j e l l e g ű és s z i n t ű k ö n y v i á r a k r a v a n s z ü k s é g , m e r t a m i n d e n k i k ö n y v t á r a v a l ó j á b a n n e m k ö n y v t á r a s e n k i n e k .
• A k o n f e r e n c i á n e l h a n g z o t t a k ö s s z e g z é s e k é n t m e g á l l a p í t á s t n y e r t , h o g y bár a k e l e t - k ö z é p - e u r ó p a i é s a n y u g a t - e u r ó p a i o r s z á g o k m e r ő b e n m á s p r o b l é m á k k a l k ü z d e n e k , sőt m é g az e g y e s n y u g a t - e u r ó p a i o r s z á g o k i n f o r m á c i ó i g é n y e é s f e l h a s z n á l á s a között is h a t a l m a s k ü l ö n b s é g e k v a n n a k , ö s s z e f o g á s s a l é s s z o r o s e g y ü t t m ű k ö d é s s e l m é g i s m e g t u d n a k f e l e l n i a n n a k az ó r i á s i k i h í v á s n a k , a m i t az U S A é s J a p á n j e l e n t s z á m u k r a . Ezért N y u g a t - E u r ó p á n a k m i n d e n s e g í t s é g e t m e g kell a d n i a a k e l e t - k ö z é p - e u r ó p a i o r s z á g o k s z á m á r a a f e l z á r k ó z á s h o z .
• J a v a s l a t h a n g z o t t el egy o l y a n k ö n y v t á r o s f o l y ó i r a t é l e t r e h í v á s á r a , a m e l y e t a k e l e t - k ö z é p - és a n y u g a t - e u r ó p a i o r s z á g o k k ö n y v t á r o s a i k ö z ö s e n s z e r k e s z t e n é n e k é s a d n á n a k k i , é s a m e l y f e l ö l e l n é a z e g é s z e u r ó p a i k ö n y v t á r o s t á r s a d a l o m ü g y é t .
• V é g ü l e g y t o v á b b i j a v a s l a t c é l s z e r ű n e k tartja a k ö n y v t á r o s o k c s e r é j é t a k ü l ö n b ö z ő o r s z á g o k k ö n y v t á r a i k ö z ö t t . Ezek a k ö z v e t l e n k a p c s o l a t o k l e h e t ő v é t e n n é k e g y m á s m u n k á j á n a k b e h a t ó m e g i s m e r é s é t , m u n k a m ó d s z e r e i n e k e l s a j á t í t á s á t .
K o t t e r n é G a l á n t a i M á r i a (Ipari é s K e r e s k e d e l m i M i n i s z t é r i u m M ű s z a k i K ö n y v t á r a )
Ki fizeti a dudást? Alternatívák az információpolitika állami és piaci modelljére
" A k i fizeti a d u d á s t , az r e n d e l i a n ó t á t " - e z a z a n g o l k ö z m o n d á s lehet a v á l a s z arra az o r s z á g o s s z i n t ű v i t á r a , a m e l y az i n f o r m á c i ó s s z o l g á l t a t á s o k é s t e r m é k e k e l l e n ő r z é s é r ő l ó s b e f o l y á s o l á s é r ó l k i a l a k u l t . N e m új d o l o g , h o g y s e m a p o l i t i k a i , s e m a p i a c i h a t á s a z i n f o r m á c i ó k r a n e m v á l i k a h o z z á f é r h e t é s j a v á r a . H o g y m o s t a v i t a i l y e n h i r t e l e n é s é l e s e n r o b b a n t k i , a z r é s z b e n az i n f o r m á c i ó s t e c h n i k a (IT) s z é l e s k ö r ű e l t e r j e d é s é v e l m a g y a r á z h a t ó , r é s z b e n a m o d e r n v á l l a l k o z ó i t á r s a d a l o m n a k a z o k k a l a j e l e n s é geível, a m e l y e k e t a m a g á n s z e k t o r s z e r e p é n e k v á l t o z á s a o k o z o t t a n y u g a t i Ipari o r s z á g o k b a n . A z i n
f o r m á c i ó j e l e n t ő s é g é n e k f e l i s m e r é s e e g y r e á l t a l á n o s a b b a t á r s a d a l o m e g é s z é b e n , é s a z " i n f o r m á c i ó s tár
s a d a l o m ' k o n c e p c i ó j á n a k e l f o g a d á s a m a g á v a l hozza a n n a k f e l i s m e r é s é t , h o g y v a l a m i l y e n o r s z á g o s i n f o r m á c i ó p o l i t i k á r a s z ü k s é g v a n M l : M i n t William Melody r á m u t a t :
"Az ember elvárja egy információs társadalomban, hogy a lakosság mind szélesebb rétegei legyenek in
formációval jól ellátva, és egyre több lehetőségük legyen a kommunikációra. A trendek azonban azt jelzik, hogy hacsak a közérdek hathatósan bele nem avatkozik, ennek az ellenléte is bekövetkezhet" (21.
1 2 6
