TMT 3 6 é v f . 1 9 8 9 . 1 0 . sz.
e s e t e k e g y e d i e k , az e m l í t e t t k o r l á t o z á s o k az U S A á l l a m p o l g á r a i t é s a k ü l f ö l d i h a s z n á l ó k a t e g y a r á n t s ú j t j á k . A z U S A t ö r v é n y h o z á s á b a n v i t a f o l y i k e g y e s e l l e n ő r z é s i i n t é z k e d é s e k b e v e z e t h e t ő s é g é r ő l :
• a d a t b á z i s - h a s z n á l ó k t e r m i n á l n á l v é g z e t t m u n k á j á n a k e l l e n ő r z é s é r e s z o l g á l ó p r o g r a m o k ,
• az a d a t b á z i s o k k ü l ö n l e g e s r é s z e i n e k ( s z e g m e n s e i n e k ) e l z á r á s a ( t i t k o s í t á s a ) k ü l ö n j e l s z a v a k k i a d á s á v a l ,
• az a d a t b á z i s o k o s z t á l y b a s o r o l á s a i n f o r m á c i ó t a r t a l m u k f ü g g v é n y é b e n ,
• az i n f o r m á c i ó h o z z ó f é r é s k o r l á t o z á s a az e x p o r t s z a b á l y o z á s i t ö r v é n y b e n k ü l f ö l d i e k s z á m á r a .
A j ö v ő t t e k i n t v e attól k e l l t a r t a n i , h o g y e r ő s ö d n i f o g az i n f o r m á c i ó k t i t k o s s á t é t e l é n e k g y a k o r l a t a , ki f o g j á k t e r j e s z t e n i az e x p o r t e l l e n ő r z é s i t ö r v é n y h a t ó s u g a r á t a m ű s z a k i - t u d o m á n y o s i n f o r m á c i ó r a m i n t á r u r a , m i n d e z e k e r e d m é n y e k é n t a k ü l f ö l d i e k ( N y u g a t - E u r ó p a ) s z á m á r a n e h e z e b b é v á l i k az i n f o r m á c i ó k h o z v a l ó h o z z á f é r é s . Az N T I S - n é l p é l d á u l már m a is előfor
d u l , h o g y b i z o n y o s — s t r a t é g i a i f o n t o s s á g ú - i n f o r m á c i ó k a t b e s e m t á p l á l n a k az a d a t b á z i s o k b a .
A k ö v e t k e z ő i n f o r m á c i ó p o l i t i k a i i n t é z k e d é s e k r e v a n s z ü k s é g :
• B i z t o s í t a n i k e l l az i n f o r m á c i ó á r a m l á s m a x i m á l i s s z a b a d s á g á t (az U S A é s az E G K - t a g á l l a m o k k ö zött).
• S z a b á l y o z n i kell az E G K - b ó l a K G S T f e l é i r á n y u l ó i n f o r m á c i ó á r a m l á s t . K ö z ö s a l a p e l v e k e t kell k i a l a k í t a n i az U S A - v a l . H a ez n e m s i k e r ü l n e , a s z a b a d i n f o r m á c i ó - h o z z á f é r é s v o n a t k o z á s á b a n N y u g a t - E u r ó p a is e l s z i g e t e l ő d h e t n e az U S A - t ó l .
• A " s z a b a d v i l á g o n b e l ü l " e g y s é g e s , s z a b a d i n f o r m á c i ó s é s t e c h n o l ó g i a i p i a c n a k k e l l l é t r e j ö n n i e . E p i a c a N A T O - t a g á l l a m o k a t é s a c s e n d e s - ó c e á n i t é r s é g e t - e l s ő s o r b a n J a p á n t - f o g l a l n á m a g á b a n .
2. táblázat
Az USA gazdasági veszteségei az exportellenőrzési törvény miatt 1 9 8 5 - b e n
Veszteségforrás Milliárd dollár
Meghiúsult nyugat- nyugati üzletkötések 5,9 Meghiúsult kelet- nyugati üzletkötések 1,4 Vállalati igazgatási (többlet) költségek 0,5
Meghiúsult K+ F projektek 0.5 Licencengedélyek elhúzódó megadása 0.5
Külföld leányvállalatok veszteségei 0,5
Összesen 9,3
Az EGK-tanulmány kritikája
A K ö z ö s P i a c 1 9 8 6 - o s t a n u l m á n y á b a n túl m e r e v a n y u g a t i " s z a b a d v i l á g " é s a " k e l e t i b l o k k " s z e m b e á l lítása, az E g y e s ü l t Á l l a m o k g a z d a s á g a e x p o r t o r i e n tált. A 2. táblázat a d a t a i s z e r i n t az U S A évi 9 m i l l i á r d d o l l á r v e s z t e s é g e t k é n y t e l e n e l k ö n y v e l n i az U S A b i z t o n s á g i é r d e k e i r e h i v a t k o z ó e x p o r t e l l e n ő r z é s é s k o r l á t o z á s k ö v e t k e z t é b e n . A k o r l á t o z á s o k 2 0 0 ezer m u n k a h e l y e l v e s z t é s é t j e l e n t i k é s a t á r s a d a l m i ö s s z t e r m é k 17 m i l l i á r d d o l l á r o s c s ö k k e n é s é t o k o z z á k . Az i n f o r m á c i ó á r a m l á s k o r l á t o z á s á n a k m á s o d l a g o s é s n e m k í v á n a t o s k ö v e t k e z m é n y e k é n t c s ö k k e n h e t a m é r n ö k ö k t u d á s s z i n t j e az E g y e s ü l t Á l l a m o k b a n .
/BECKER, J.: Zugangssperren be) US-amerlkanischen Datanbanken. - Nachrichten für Dokumentation, 3 9 . köt.
1.SZ.19BB. p. 2 1 - 2 8 . /
(Nagy Gábor)
Könyvtári integrált automatizálási rendszerek Ausztriában (BIBOS)
A B I B O S a B f b l i o t h e k s O r g a n i s a t i o n s S y s t e m ( k ö n y v t á r i s z e r v e z é s i r e n d s z e r ) e l n e v e z é s r ö v i d í t é s e . A r e n d s z e r t A u s z t r i á b a n f e j l e s z t e t t e ki az I B M , az E D V - G e s . m . b . H . é s a b é c s i M u n k á s k a m a r a T á r s a d a l o m t u d o m á n y i T a n u l m á n y i K ö n y v t á r a ( S o z í a l w l s s e n - s c h a f t l i c h e S t u d i e n b i b l i o t h e k der A r b e i t e r k a m m e r W i e n ) 1 9 8 3 - b a n . A z M T T K ö n y v t á r a az i n t e g r á l t r e n d szert a k ö v e t k e z ő m u n k a f o l y a m a t o k r a h a s z n á l j a :
• k ö n y v r e n d e l é s é s a r e n d e l é s s e l k a p c s o l a t o s n y i l v á n t a r t á s o k ( r e k l a m á l á s , s z t o r n í r o z á s s t b . ) ,
• s z á m l á z á s ,
» l e l t á r o z á s ,
• k a t a l o g i z á l á s é s k a t a l ó g u s k a r t o n o k e l ő á l l í t á s a ( e l ő r e n d e z v e , k i n y o m t a t v a , m e g f e j e l v e ) ,
• k a t a l ó g u s o k f e l é p í t é s e é s v e z e t é s e ,
• k ö l c s ö n z é s ,
• revízió,
• t á r g y i f e l t á r á s ,
• ü z e n e t v á l t á s , d i a l ó g u s a k ö n y v t á r a k k ö z ö t t ,
• m á s k ö n y v t á r a k b i b l i o g r á f i a i a d a t a i n a k á t v é t e l e a D e u t s c h e B i b l i o t h e k ( F r a n k f u r t ) 1 9 7 6 ó t a b e s z e r zett a n y a g á b ó l .
A s t á j e r P e d a g ó g i a i A k a d é m i a K ö n y v t á r a ( S t u d i e n b i b l i o t h e k d e r P á d a g o g i s c h e n A k a d e m i e d e r S t e i e r - m a r k ) 1 9 8 5 - b e n tért rá a B I B O S r e n d s z e r r e . M á s f é l év alatt 6 m u n k a t á r s 1 3 0 0 0 k ö n y v , 2 0 0 0 0 f o l y ó i r a t c i k k é s 9 0 0 d i a p o z i t í v l e í r á s á t k é s z í t e t t e e l . A p e d a g ó giai a k a d é m i á k k ö n y v t á r a i a B I B O S r e n d s z e r t n e m c s a k a k ö n y v e k f e l d o l g o z á s á r a h a s z n á l j á k , h a n e m a n e m h a g y o m á n y o s d o k u m e n t u m o k é r a is; e r r e a c é g 2 hét alatt t e t t e a l k a l m a s s á a p r o g r a m o t , az ú j a b b i g é n y e k n e k m e g f e l e l ő e n . A K ö n y v t á r i S z ö v e t s é g b e ( B i b l l o t h e k s v e r b u n d ) t a r t o z ó k ö n y v t á r a k új b e s z e r z é sei m i n t e g y 7 0 s z á z a l é k b a n m e g e g y e z n e k , így az
4 4 5
Beszámolók, szemlék, referátumok
e g y s z e r i f e l d o l g o z á s - t ö b b s z ö r ö s f e l h a s z n á l á s elve itt n a g y o n g a z d a s á g o s m e g o l d á s h o z vezetett. A r e n d s z e r e l ő n y e az Online k a p c s o l a t é s a m a s z k o k a l k a l m a z á s a a k é p e r n y ő n .
1 9 8 5 t e l é n a G r a z i E g y e t e m i K ö n y v t á r b a n ( U n i v e r - s i t á t s b i b l i o t h e k G r a z = U B R G ) m e g k e z d ő d t e k a t á r g y a l á s o k a B I B O S - t előállító c é g m u n k a t á r s a i v a l a r e n d s z e r a d a p t á l á s á r ó l . A z I g é n y e k n e k m e g f e l e l ő p r o g r a m m ó d o s í t á s u t á n a p r o g r a m t e s z t e l é s e k ö v e t kezett. 1 9 8 6 - b a n már 1 3 o s z t r á k k ö n y v t á r ( f ő k é n t a p e d a g ó g i a i a k a d é m i á k k ö n y v t á r a i ) volt t a g j a a s z ö v e t s é g n e k , s ú j a b b k é t b é c s i k ö n y v t á r , v a l a m i n t v a l a m e n n y i b é c s i m ú z e u m i k ö n y v t á r s z á n d é k o z o t t b e l é p n i a s z ö v e t s é g b e , a m e l y b e n a k ö n y v t á r a k e g y m á s t ó l o n l i n e l e h í v h a t j á k á l l o m á n y u k a d a t a i t , á t v e h e t i k e g y m á s c í m l e í r á s a i t .
B é c s b e n 1 9 8 6 - b a n az E D V - G e s . m . b . H . s z á m í t ó k ö z p o n t j á h o z 3 8 t e r m i n á l é s 11 n y o m t a t ó c s a t l a k o zott, s 1 3 k ö n y v t á r b a n 5 2 m u n k a t á r s d o l g o z o t t a r e n d s z e r r e l , h e t e n k é n t ö s s z e s e n 1 0 0 0 0 0 t r a n z a k c i ó t h a j t o t t a k v é g r e a B I B O S - s z a l . A B I B O S e k k o r
1 4 0 0 0 0 c í m l e í r á s t ,
1 7 0 0 0 0 á l l o m á n y i a d a t o t ( 1 3 k ö n y v t á r á l l o m á n y á n a k l e l ő h e l y é t ) é s
3 5 0 0 0 0 tételt (a D e u t s c h e B í b l i o t h e k á l l o m á n y á b ó l a n e m z e t i b i b l i o g r á f i a u t o l s ó 2,5 é v é n e k a n y a g a ) t a r t a l m a z o t t .
A G r a z i E g y e t e m i K ö n y v t á r m e g í t é l é s e s z e r i n t az e g y e t e m i k ö n y v t á r a k n a k is é r d e m e s a s z ö v e t s é g b e v a l ó b e l é p é s g o n d o l a t á v a l f o g l a l k o z n i , mert k i d e r ü l t , h o g y a r e n d s z e r n a g y k ö n y v t á r a k s z á m á r a is a l k a l m a s . B á r az o s z t r á k e g y e t e m i k ö n y v t á r a k ( G R I B S n é v e n ) e g y s é g e s k ö l c s ö n z é s i r e n d s z e r t d o l g o z t a k ki, s ezt n e m l e n n e é r d e m e s á t t e n n i a B I B O S - b a , a t ö b b i f u n k c i ó a z o n b a n n a g y o n is m e g f e l e l n e s z á m u k r a .
A t e s z t e l é s i e l j á r á s előtt a k ö n y v t á r m i n t e g y 2 0 m u n k a t á r s a 3 c s o p o r t b a n m á s f é l n a p o s a l a p k i k é p z é s b e n , m a j d az e g y e s m u n k a f á z i s o k a t ellátó c s o p o r tok s p e c i á l i s t a n f o l y a m i k é p z é s é b e n , b e t a n í t á s b a n , g y a k o r l a t b a n r é s z e s ü l t e k . A z E D V - G e s . m . b . H . s z a k é r t ő i t a r t o t t á k az e l ő a d á s o k a t , s ez t e t t e l e h e t ő v é , h o g y a k ö n y v t á r m u n k a t á r s a i h a m a r e l s a j á t í t s á k a s z ü k s é g e s i s m e r e t e k e t ; e n n e k s o r á n a p o r o s z i n s t r u k c i ó k r ó l a R A K - r a ( R e g e i n f ü r d i e a l p h a - b e t i s c h e K a t a l o g i s i e r u n g - c i m l e í r á s i s z a b á l y z a t ) á t t é r é s t r a u m á j a is f e l o l d ó d o t t .
A b e t a n u l á s i s z a k a s z b a n t e r j e d e l m e s d o k u m e n t u m o k k a l k e l l e t t m e g i s m e r k e d n i :
A r e n d s z e r á t t e k i n t é s e 9 6 o l d a l K é z i k ö n y v a m u n k a f á z i s h o z o n l i n e 1 7 0 o l d a l ü z e m m ó d b a n
K é z i k ö n y v a k a t a l o g i z á l ó k r é s z é r e 1 7 9 o l d a l K é z i k ö n y v a k o o p e r a t í v (szövetségi) 8 0 o l d a l k a t a l ó g u s h o z ( V e r b u n d k a t a l o g )
K é z i k ö n y v az a-v m é d i á k r ö g z í t é s é - 1 2 5 o l d a l hez
K é z i k ö n y v a k ö l c s ö n z é s h e z 5 0 o l d a l A z 1 9 8 6 m á j u s á t ó l fél év a l a t t e l k é s z ü l t 2 1 6 1 k o m p l e t t c í m l e í r á s b ó l .
7 4 6 - o t (35%) a s z ö v e t s é g b e t ö m ö r ü l t k ö n y v t á r a k f e l d o l g o z o t t á l l o m á n y á b ó l t u d t a k lehívni é s f e l h a s z n á l n i ,
5 1 8 - a t (24%) a D e u t s c h e B i b l i o t h e k c í m l e í r á s a i b ó l h í v t a k le,
8 9 7 - e t (41 %) s a j á t m a g u k k é s z í t e t t e k e l .
A B I B O S r e n d s z e r t e s z t e l t f e l h a s z n á l á s i t e r ü l e t e i a k ö v e t k e z ő k v o l t a k :
üzenetek online közvetítése képernyőn beszerzés
• e l ő s z e r z e m é n y e z é s
• m e g r e n d e l é s (címzett a szállító: k i a d ó , k ö n y v e s bolt)
» r e k l a m á l á s ( n e m é r k e z e t t m e g a k ö n y v )
• s z t o r n í r o z á s
• r e k l a m á l á s ( h i b á s p é l d á n y é r k e z e t t )
• r e k l a m á l á s ( m á s k ö n y v e t k ü l d t e k )
katalogizálás
( k ü l ö n b ö z ő s z í n ű m a s z k o k k a l a k é p e r nyőn)• D e u t s c h e B i b l i o t h e k t é t e l e i n e k f e l h a s z n á l á s a
• m á s k ö n y v t á r a k t é t e l e i n e k f e l h a s z n á l á s a
• s a j á t k a t a l o g i z á l á s
• h i b á s felvétel
katalóguskartonok nyomtatása
• b e t ű r e n d e s k a t a l ó g u s
• t á r g y s z ó k a t a l ó g u s
számlázás
• a b e s z e r z é s r e f o r d í t h a t ó k ö l t s é g v e t é s f e l o s z t á s a m e g a d o t t s z e m p o n t o k s z e r i n t ( t u d o m á n y á g stb.)
• k ö n y v e l é s i u t a s í t á s o k
• Összesítés
• f i z e t é s i m e g h a g y á s , u t a l v á n y o z á s
• o n l i n e m ó d o n a k ö v e t k e z ő k i m u t a t á s o k : - á t t e k i n t é s a k ö l t s é g v e t é s f e l h a s z n á l á s á r ó l
= a k ö z p o n t i k ö n y v t á r b a n
= az intézeti k ö n y v t á r a k b a n
- s t a t i s z t i k a a r e n d e l é s , e l i n t é z é s , k ö l t s é g v e t é s i rovat, ö s s z e g , f e n n m a r a d ó ő s s z e g s z e r i n t - u g y a n e z a s t a t i s z t i k a , d e nem a rovat, hanem a
s z á l l í t ó s z e r i n t
- s t a t i s z t i k a a k ö n y v e k s z á m a s z e r i n t - a k ö z p o n t i k ö n y v t á r b a n
= az intézeti k ö n y v t á r a k b a n - az e g é s z h á l ó z a t b a n
= s z a k c s o p o r t o k s z e r i n t
a GRIBS rendszer tételeinek átvétele a BIBOS-ba listázás
• k i a d ó k
• I S B N , I S S N
• s z á l l í t ó k n é v s z e r i n t , k ó d s z e r i n t
• b e l s ő c í m l e í r á s o k listája
» a t e l j e s p r ó b a ü z e m l i s t á j a ( 4 2 1 o l d a l ) ,
• a r e g i s z t e r ( 3 3 7 o l d a l )
446
TMT 3 6 . évf. 1 9 8 9 . 10. sz.
a féléves próbaüzem összes tétele
• b e t ű r e n d e s lista é s r e g i s z t e r k i n y o m t a t v a
• m i k r o f i l m l a p o n
• m á g n e s s z a l a g o n
más könyvtárak listái
• g y a r a p o d á s i j e g y z é k e k
• leltári n y i l v á n t a r t á s o k s t b .
kölcsönzés
• a k é p e r n y ő n a m a s z k 9 o l v a s ó i k a t e g ó r i a é s 1 1 - f é l e k ö l c s ö n z é s i k a t e g ó r i a ( k ö t e t s z á m é s k ö l c s ö n z é s i i d ő f ü g g v é n y é b e n ) k ö z ö t t a d v á l a s z t á s i l e h e t ő s é g e t ( h á n y k ö n y v e t m e n n y i i d ő r e k ö l c s ö n ö z h e t , m i l y e n i n t e r v a l l u m b a n m i l y e n s ű r ű n k a p f e l s z ó l í t á s t , m e n n y i a k é s e d e l m i d í j , e l ő j e g y z é s e s e t é n k i n e k v a n e l ő j o g a stb.)
» e l ő j e g y z é s e k ( k i n y o m t a t á s s a l )
• k é r ő l a p o k ( k i n y o m t a t v a )
» f e l s z ó l í t á s o k ( e l s ő t ő l a n e g y e d i k i g , u d v a r i a s s z ö v e g ű l e v e l e k f o r m á j á b a n )
• k é s e d e l m i díj m e g á l l a p í t á s a ( k i n y o m t a t v a )
• k é s e d e l m i díj b e f i z e t é s é n e k e l i s m e r v é n y e
• o l v a s ó i v o n a l k ó d ( 1 0 k a r a k t e r e s )
• v o n a l k ó d r a k t á r i s z á m s z e r i n t ( a l f a n u m e r i k u s k ó d , s p e c i á l i s j e l e k k e l - k ö t e t j e l z é s , t ö b b e s p é l d á n y — k i e g é s z í t v e ) .
A t e s z t i d ő s z a k a l a t t 5 d b ITT s z í n e s k é p e r n y ő s ter
m i n á l , 1 d b I T T s z í n e s n y o m t a t ó é s e g y v e z é r l ő e g y s é g m ű k ö d ö t t a k ö n y v t á r b a n . A t e r m i n á l o k b i l l e n t y ű z e t e a z o n b a n m é g v á l t o z t a t a n d ó , u g y a n i s k ö v e t e l m é n y , h o g y a k i s - é s n a g y b e t ű k e t u g y a n a z a b i l l e n t y ű j e l e n t s e . A r e n d s z e r 1 9 0 írásjelet t a r t a l m a z , d e e g y e l ő r e c s a k 1 4 6 - o t h a s z n á l n a k , a m i m e g k ö z e l í t i a K o n g r e s s z u s i K ö n y v t á r ( L í b r a r y of C o n g r e s s , U S A ) á l t a l h a s z n á l t 1 5 3 í r á s j e l b ő l á l l ó j e l k é s z l e t e t . ( T e r m é s z e t e s e n e j e l e k e n k í v ü l m é g s z á m í t ó g é p j e l e k is v a n n a k . )
B é c s b ő l a z E D V - G e s . m . b . H . m e g r e n d e l é s é r e a p o s t a é p í t e t t e k i a v o n a l a t a z e g y e t e m r e , az e g y e t e m e n b e l ü l i k á b e l k i é p í t é s a z e g y e t e m k ö l t s é g v e t é s é t t e r h e l t e . A k é p e r n y ő n a v á l a s z o k 1 - 3 s, m a x . 1 0 s alatt é r k e z t e k .
A G r a z i E g y e t e m i K ö n y v t á r a r e n d s z e r b e m u t a t á s á t é s t e s z t e l é s é t e r e d m é n y e s n e k ítélte; a t o v á b b i t á r g y a l á s o k f o l y a m a t b a n v a n n a k .
/REIN1TZER, 8 . : BIBOS und andere EDV-Blbliothekssys- leme lm Test und Probebetrieb a n der UB-Graz, 1 9 8 7 . 2 1 2 p. (Universitatsblbllothek Graz. Schrlftenrelhe EDV- Projekt.10.)
HASI BAR, H.: BIBOS EDV-unterstütztes Bibliothek sor- ganisatlonssystem. = Mfttellungen der Verelnigung Österretchlscher Bibllothekare, 3 6 . köt. 2. sz. 1 9 8 3 . p.
6 1 - 6 8 . /
{Lécesné Mesterházi-Nagy Márta)
CD-ROM - az online keresés oktatásának hatékony eszköze
G y o r s a n n ö v e k s z i k a C D - R O M - o n - az o p t i k a i k o m p a k t l e m e z e s , c s a k k i o l v a s á s r a s z á n t t á r o l ó k ö z e g e n - e l é r h e t ő a d a t b á z i s o k s z á m a . A s z a k i r o d a l o m b a n e g y r e t ö b b c i k k j e l e n i k m e g a C D - R O M e s z k ö z ö k ö s s z e h a s o n l í t á s á r ó l , f e l h a s z n á l á s i l e h e t ő s é g e i r ő l é s a h a s z n á l ó k é s z r e v é t e l e i r ő l . Ö s s z e v e t i k az o n l i n e é s a C D - R O M - o n v é g z e t t k e r e s é s e k m e n e t é t , a k e r e s ő p r o g r a m o k a t é s m i n ő s í t i k a z o k a t . A v é g f e l h a s z n á l ó k , a k i k l e l k e s e n f o g a d t á k a C D - R O M k í n á l t a új l e h e t ő s é g e k e t , k e v é s b é t ö r ő d n e k a k e r e s é s i s t r a t é g i a r é s z l e t k é r d é s e i v e l . A z ú j t e c h n i k a s z ü k s é g e s s é t e s z i , h o g y m i n d az i n f o r m á c i ó s s z a k e m b e r e k , m i n d p e d i g az i n f o r m á c i ó t f e l h a s z n á l ó k s z é l e s k ö r b e n m e g i s m e r k e d j e n e k a C D - R O M - b e r e n d e z é s e k k e l , a z i n t e r a k t í v k e r e s é s f o l y a m a t á v a l . N é m e l y k o r á b b i e l ő r e j e l z é s s e l e l l e n t é t b e n a C D - R O M m e g j e l e n é s e n e m szorítja h á t t é r b e az o n l i n e e l é r h e t ő a d a t b á z i s o k h a s z n á l a t á t . E l l e n k e z ő l e g : a s z á m i t ó g é p p e l k e z e l h e t ő a d a t b á z i s o k é r t é k é n e k , h a s z n o s s á g á n a k t u d a t o s u l á s a t o v á b b n ö v e l i a z o n l i n e i n f o r m á c i ó s s z o l g á l t a t á s o k k a l s z e m b e n t á m a s z t o t t k e r e s l e t e t é s i g é n y e k e t .
A z o n l i n e s z a k i r o d a l m i i n f o r m á c i ó k e r e s é s o k t a t á s a iránti i g é n y e k is n ö v e k e d n i f o g n a k a k ö z e l j ö v ő b e n m i n d az i n f o r m á c i ó k ö z v e t í t ő k , m i n d a - f e l h a s z n á l ó k r é s z é r ő l , f ü g g e t l e n ü l a t t ó l , h o g y a t á v o l i a d a t b á z i s o k
i g é n y b e v é t e l é n e k k ö l t s é g e i m a g a s a k . A k ö n y v t á r - é s i n f o r m a t i k a s z a k o s e g y e t e m i h a l l g a t ó k o n l i n e o k t a t á s a s o r á n s z e r z e t t t a p a s z t a l a t o k ö s s z e g e z é s é n e k m e g k í s é r l é s é v e l arra k e r e s ü n k v á l a s z t , h o g y m i l y e n l e h e t ő s é g e t kínál a C D - R O M az o n l i n e k e r e s é s o k t a t á s á h o z é s a h a s z n á l a t g y a k o r l á s á h o z .
Tények és adatok
1 9 8 8 v é g é n a z E g y e s ü l t K i r á l y s á g b a n e z e r n é l is t ö b b C D - R O M a d a t b á z i s k ö z ü l v á l o g a t h a t t a k a v e v ő k .
Az a d a t b á z i s - s z o l g á l t a t ó k ö z p o n t o k á r n y é k á b a n k i s v á l l a l k o z á s o k t u c a t j a i a l a k u l t a k m e g , a m e l y e k a C D - R O M a d a t b á z i s o k m e s t e r l e m e z e i t g y á r t j á k , ter
j e s z t i k a C D - R O M t e r m é k e k e t , f e j l e s z t i k a k e r e s ő p r o g r a m o k a t ; a n g o l s z a k k i f e j e z é s s e l é l v e : " r e n d s z e r i n t e g r á t o r k é n t " t e v é k e n y k e d n e k . A S i l v e r P l a t t e r , a M i c r o i n f o é s a C a m b r i d g e S c i e n t i f i c A b s t r a c t s v o l t a k a l e g e l s ő i l y e n v á l l a l a t o k . E g y e s a d a t b á z i s - e l ő á l l í t ó k m a g u k is a d n a k ki C D - R O M l e m e z e k e t ( p l . a B o w k e r ) , n é h á n y o n l i n e s z o l g á l t a t ó k ö z p o n t p e d i g b i z o n y o s k i v á l a s z t o t t a d a t b á z i s o k C D - R O M - v á l t o z a t á t j e l e n t e t i m e g ( p l . a D i a l ó g , a B R S v a g y az O C L C ) . Ez u t ó b b i a k C D - R O M t e r m é k e i " g a t e w a y " ( k a p u s z o l g á l a t i ) p r o g r a m o k a t t a r t a l m a z n a k , a m e l y e k a h a s z n á l ó t s e g í t i k a z
