T M T 4 0 . évi. 1 9 9 3 . 3. « .
Perpatvarok a könyvtárban
T ö b b h o l d a s s á r t e n g e r , egy b e f e j e z e t l e n é p í t k e z é s z ű r z a v a r a v e s z i k ö r ü l Brian Lang i d e i g l e n e s i r o d á j á t a l o n d o n i m e t r ó St. P a n c r a s á l l o m á s a k ö z e l é b e n A Brit
ish Library ü g y v e z e t ő igazgatója a z o n b a n nem ezt látja, ha k i t e k i n t a b l a k á n , ö a b e f e j e z e t t m ü v e t k é p z e l i m a g a elé: s z á m í t ó g é p e s í t e t t , l é g k o n d i c i o n á l t é p ü l e t e t k é z m ű v e s t é g l á b ó l , w a l e s i p a l á b ó l és ü v e g b ő l , m a g á b a z á r v a a v i l á g l e g n a g y s z e r ű b b k é z i r a t - ós k ö n y v g y ű j t e m é n y é i . A nagy m ű 1 7. j e l e n leg k ü l ö n á l l ó k ö n y v t á r a n y a g á t hozza k ö z ö s t e t ő alá.
"A c i v i l i z á c i ó e g y i k o s z l o p a a k ö n y v t á r a k e z á s z l ó s h a j ó j a " - L a n g m e g f o g a l m a z á s a szerint. "Az o l v a s ó t e r e m b e n - m u l a t rá egy s á r r a l f r ö c s k ö l t k ő h a l m a z r a - f o r r a d a l m a k a t t e r v e z n e k m a j d , á t é r t é k e l i k a t ö r t é n e l m e t , p u c c s o k r a s z e r v e z k e d n e k . "
E z e k n e k az ö s s z e e s k ü v ő k n e k a z o n b a n m é g v á r n i uk k e l l . A 14 é v v e l e z e l ő t t i terv szerint 1 9 9 0 - b e n k e l lett v o l n a m e g n y i t n i a k ö n y v t á r a t , de a m u n k á t k e z d e t től f o g v a v i s s z a v e t e t t é k a p o l i t i k a i p e r p a t v a r o k , a rossz t e r v e z é s é s a p é n z ü g y i n e h é z s é g e k . A l e g u t ó b b i k u d a r c 1 9 9 2 j ú n i u s á b a n volt, a m i k o r k i d e r ü l t , hogy száz k i l o m é t e r n y i b e é p í t e t t p o l c r o z s d á s o d n i k e z d e t t , m i n d e n e s t ő l ki k e l i c s e r é l n i . A l é t e s í t m é n y e g y e t l e n e g y s é g é t s e m a d j á k át 1 9 9 4 e l ő t t .
"A d o l g o k r o s s z r ó l m é g r o s s z a b b r a f o r d u l t a k " - m o n d j a Brian Lake. a R e n d s z e r e s O l v a s ó k t i t k á r a . Az írók é s t u d ó s o k e s z e r v e z e t e n e m ö r ü l az új k ö n y v t á r t e r v é n e k . "Ez e g y n a g y , n e m z e t i f e l l á n g o l á s , amely egy n a g y , n e m z e t i k i á b r á n d u l á s s á vált."
P o m p á s ö t l e t n e k látszott, a m i k o r 1 9 7 8 - b a n a k o r m á n y k ö z z é t e t t e 1 6 4 millió f o n t o s tervezetét.
B o n y o l u l t e l e k t r o n i k u s b e r e n d e z é s tartja f ö n n az o p t i m á l i s h ő m é r s é k l e t e t é s p á r a t a r t a l m a t a p ó t o l h a t a t lan k ö n y v r i t k a s á g o k k ö r ü l . S z á m í t ó g é p p e l vezérelt s z á l l í t ó r e n d s z e r viszi a k é r t k ö n y v e k e t az o l v a s ó k h o z , n e m n a p o k alatt, mint e d d i g , h a n e m p e r c e k alatt. Az o l v a s ó k ö z ö n s é g e g y é b i g é n y e i t k i á l l í t ó t e r m e k , é t t e r e m , k o n f e r e n c i a t e r e m s z o l g á l j á k .
E g y e l ő r e c s a k a t e r v e k s z e r i n t . M á r az é p í t k e z é s k e z d e t e is k i t o l ó d o t t 19 8 2 re a t e r v e z é s k ö r ü l i h u z a v o n a é s a k o r m á n y k i c s e r é l ő d é s e m i a t t . Négy é v v e l e z u t á n j e l e n t é s t k é r t a k o r m á n y , é s rájött, hogy a l é t e s í t m é n y t f e l ü g y e l ő b i z o t t s á g h á r o m óv óta ö s s z e s e m ült. 1 9 8 8 - b a n a T T j a t c n e r - k o r m é n y n a d r á g s z i j - m e g h ú z ó i n t é z k e d é s e i a k ö n y v t á r t e r v e i t is m e g n y i r b á l t á k . A c s ö k k e n t é s e k e l l e n é r e 1 9 9 0 - r e már 4 5 0 millió f o n t r a k ú s z o t t fel a k ö n y v t á r t e r v e z e t t ára.
U g y a n a k k o r é p í t é s z k r i t i k u s o k is t ű z alá v e t t é k a tervet, k ö z t ü k Károly h e r c e g is. a k i felrótta, h o g y az
é p ü l e t e g y ü t t e s l e g i n k á b b egy " t i t k o s r e n d ö r s é g i a k a d é m i á r a h a s o n l í t " .
A l é t e s í t m é n y k ö r ü l z ű r z a v a r v é g n é l k ü l i v á d a s k o d á s t indított el. A k ö n y v t á r o s o k s z e r i n t a p é n z ü g y i h a t ó s á g o k k r a j c á r o s k o d á s a v i t t e fel a k ö l t s é g e k e t a z á l t a l , hogy l e l a s s í t o t t a az é p í t k e z é s t . A m ú l t é v b e n k ö z r e a d o t t f e l ü l v i z s g á l a t i j e l e n t é s azzal v á d o l t a az Il
l e t é k e s k o r m á n y h i v a t a l o k a t , hogy n e m t ö r ő d t e k k e l l ő e n a k ö n y v t á r r a l . A r o z s d á s p o l c o k k a v a r t a b o t r á n y k a p c s á n a N e m z e t i K u l t u r á l i s Ö r ö k s é g M i n i s z t é r i u m a , az é p í t k e z é s j e l e n l e g i g o n d n o k a ú j a b b v i z s g á l a t o t r e n d e l t el. M i n t h a nem l e n n e így is e l é g a b a j , e l ő r á n g a t t á k a " s z e l l e m e k e t " is. Az új k ö n y v t á r b ó l h i á n y o z n i f o g n a k a " s z e l l e m e k " - így a k r i t i z á l ó k , A b l o o m s b u r y i B r i t i s h M u s e u m é p ü l e t e g y ü t t e s é b e n lévő m o s t a n i o l v a s ó t e r e m c s a k ú g y h e m z s e g az e l h u n y t írók s z e l l e m e i t ő l : Dickens. Shaw, Marx r e n d s z e r e s l á t o g a t ó i v o l t a k a k ö n y v t á r n a k .
L a n g azt s z e r e t n é , ha a B r i t i s h M u s e u m á t v e n n é a régi o l v a s ó t e r m e t saját k ö n y v t á r a s z á m á r a . E l l e n z i a z o n b a n , h o g y a B r i t i s h L i b r a r y r i t k a k é z i r a t a i é s e l s ő k i a d á s a i a régi é p ü l e t b e n m a r a d j a n a k . S z e r i n t e ez u g y a n a z t j e l e n t e n é , m i n t h a a L u s i t a n i a k a z á n h á z á b a z á r n á k b e ő k e t . ( A n g o l t e n g e r j á r ó , 1 9 1 5 - b e n n é m e t t o r p e d ó s ü l l y e s z t e t t e el. - M J )
B l o o m s b u r y hívei s z e r i n t a l a g u t a t k e l l e n e f ú r n i a régi és az új k ö n y v t á r közt, igy a k ö n y v e k k e l l ő v é d e l m e is m e g v a l ó s u l n a , s a régi o l v a s ó t e r e m is a B r i t i s h L i b r a r y r é s z e m a r a d h a t n a . "A b l o o m s b u r y i o l v a s ó t e r e m k u l t ú r á n k c e n t r u m a - m o n d j a L a k e . s m e g k é r d e z i - h o v á lett a m ú l t u n k h o z v a l ó r a g a s z k o d á s ? "
L a n g i g a z g a t ó s z e r i n t e k r i t i k a l e g t ö b b g y e n g é j e a s z ű k l á t ó k ö r ű s é g . "A B r i t i s h L i b r a r y p r o j e k t j e n a g y s z a b á s ú , f a n t á z i a d ú s , é s m i n d e n s z a k m a i s z e m p o n t ból k i f o g á s t a l a n " - állítja. M é r e t e é s b o n y o l u l t s á g a az. a m i m i a t t b i z o n y o s k é s e d e l e m eleve f e l t é t e l e z h e t ő volt a m e g v a l ó s í t á s b a n . A t ü r e l e m a z o n b a n m i n d e n a k a d á l y t l e k ü z d m a j d . m é g az új o l v a s ó t e r e m " s z e l l e m h i á n y á t " is. N e k i m i n t a n t r o p o l ó g u s n a k , a k i a b o s z o r k á n y s á g r ó l is t a r t o t t e g y e t e m i e l ő a d á s o k a t , v a n n é m i b e t e k i n t é s e a t e r m é s z e t f e l e t t i d o l g o k b a . "Száz év m ú l v a - j ó s o l j a - e g é s z s e r e g v i l á g h í r ű s z e l l e m fog itt n y ü z s ö g n i . "
F e l t é v e p e r s z e , h o g y a d d i g r a m e g n y í l i k a k ö n y v t á r . FOOTE, J.: A r u c k u * In the readlng room. - NewswoBk.
120. köt. 8 t i . 1 0 9 2 . aug. 10. p. 33./
(Fordította: Marton János)
Harcok az új francia Nemzeti Könyvtár körül
Az új Bibliotheque de Francé, az új f r a n c i a n e m z e t i k ö n y v t á r - a m e l y Párizs keleti r é s z é n , a S z a j n a bal p a r t j á n , a G a r e d ' A u s t e r l i t z mögött é p ü l - a v i t á k
k e r e s z t t ü z é b e n áll a z ó t a , h o g y Mítterrand e l n ö k 1 9 8 8 j ú l i u s á b a n m e g h i r d e t t e a v i l á g l e g n a g y o b b k ö n y v t á r á nak f e l ó p i t ó s ó t . E g y Olyan k ö n y v t á r ó t , a m e l y n e m c s a k
1 3 7
