• Nem Talált Eredményt

Tai-tscngi

In document IMPOSTU RAE (Pldal 31-200)

Detectae, et Convulsae. 17 Tai-tsengi anno Christi 980. librorum 80000. jun­

gamus , (a) apparebit fane, quam leviter Cetto

illa chartae illeverit: conflat quippe, barbaram, ru­

demque Sinensium gentem nullis suorum monimentis ne leviter quidem notam esse: ( b ) quali Sina:, non autem nos ipsi in causa fimus, quod eorum res igno­

remus.

Impostura VII.

Hactenus de praecipuis Missionariis Soc. Jesu, qui Sinica, ut haec ad gentis historiam attinent, libris editis vulgarunt: nunc locus posceret, uti eos quo­

que, qui Itineraria scripsere, ut Neuhof, Is­

brand Ides, Lange, Osbek, Anson

&c. in censum vocarem, nisi Author dis qui(itionum philosophicarum C cj, ex quo merces non fatis /in­

ceras Cetto depromfit, me aliorsum avocarer.

Est is D. de P a uw , Canonicus Xantensis ad Rhe­

num , qui ex insidiis , nam ut id aperte faceret, ar­

gumentorum tenuitas vetabat, Q d ) systema Degui­

nesianum de Sinensi AEgyptiorum colonia oppugnan-(a) Id. Ibici, pag. 377. D. de Murr Journal Part. II. pag.

79. solum cenlet dimidium.

(b) In praefat. Dissert, fuae.

(c) Operi hic titulus praefixus est : Recherches philosuphiqu.es sur les Egyptiens & les Chrnois. Par Mr, de P.***. Beroiini 1773.

Tom. II. in 8. Prodiir eodem anno , & eadem forma Amste- lodami. Additur tamen post P*** Auteur des Recherches philo- suphiques sur les Americains: quae catalogo librorum prohibito­

rum Viennae infertae funt.

(d) D. Deshautesrayes in observat. ad annal. Sinicos, pag.

57. ,, Car on doit envi.ager fes recherches comme une criti- que indirecte du Memoire de M. Deguignes , qu'il n* a pas ofe attaquer de front, parce que la nature des preuves, em- ployees par ce dernier, n'etoient pas ä fa portee.

B

Tg Imposturae

dum fumfit. Feliciterne, an contra in eo argumento verfatus fit, aliorum arbitratui relinquo. Illud tamen Cetto videtur indicare, cum prius Deguine­

sium, & Needhamum sequutus, adversum me vociferari pergeret, nunc utroque deferto, nec, cur id fecerit, ullam causam reddens-, authori harum difquifitionum adhaereat. Quod si tamen scisset, quae aliorum de illo judicia exstent, fortasse non tam prae­

ceps in ejus fententiam concessurus, aut, cur con- cefferit, saltem aliquam causam editurus erat. Pri­

mum enim Parisienses Eruditi linguarum orienta­

lium imperitiam illi oggerunt , ( a } quarum co­

gnitio , ut, quantum Sinae ab Aegyptiis disserant, rite ostenderet , supervacanea non erat futura : tum ephemerides Luxemburgenses (b) , scripto­

rem vanissimum , ac temerarium vocant : rursum : (c) cujus errores, inssulpa philoscphandi ratio, &

odium adversus omnes, qui religionem in precio ha­

bent, spissae illius, & ex trivio tetitae calumnia! , quibus eos, qui mypleriis sectae cuiusdam (d) tiati non funt, promiseue impetit , quemvis corda­

tum ad tuendam veritatem obssrmare debeant. Sunt quoque, qui illum malae fidei arguant, (e) &

Do-(a) Journal des Savans anni 1774. ad mensem Majum, pag. 373.

(b) Journal Hist. & litteraire anni 1789. pag. 522. Et D.

de Murr Epist. 22. ,, Man muss wirklich über die Frechheit des Canonici von Paurr erstaunen,, &c. rursus: „Herr von ssPautr macht a la Voltaire. ,,

(c) Journal cit. anni 1778. q)ag. 24a.

(d) Si, quod fuspicor, phjlofophos hujus aevi intellegit Tcri- ptor ephemeridum, vix quidem id illi impune abibit : multum enim ex veterum phlegmate amiferunt.

(c) Großer in proloquio ad annal. Sinicos pa£. 41. „ c’est encore pour etayer la meme affert ion fur le peu de culture des

Detectae, et Convulsae. 19 gices non plane scientissimum esse putenc : (a) ad haec esse detractorem , £ b ) scriptorem infincerum , (c} verbo, qui Antores ad rem firmandam aut ra­

ro, auc male citet , (d) quove nemo majori teme­

ritate, & minori fide hactenus annales Sinicos calum­

niatus fuerit.

Horum judicia, fortassis, quam par fit:, acer- biora, ut ego nolim mea facere, ita committere non possum , quin , quid inter hunc, & reliquos , quo- rum feriem supra contexui , interfit, candide ape­

riam. Ut nihil de dictatoriis £e), & despicatui pro­

ximis verborum formulis, (f) quibus author difqtf-terres de la Chine, que M. Pautv falsifie le motif d’un edit donne fous la minorite de Kang-hi en 1662. ,, Et D. de Murr epist. 21. ,, Man halte diefen wahrhaften Bericht----gegen die falsche Erzehlung des Canonici von Pauw, fo wird man unwillig, das das Publicum fo getäuscht wird, und das Un­

wahrheiten , die mit der frechesten Stirne vorgetragen wer­

den , fo unverdienten Bey fall, und Glauben finden können:

auch das Datum ist erlogen &c. „ Hrc quidem ad difquilitio*

nes Americanas pertinent.

(a) Id. Ibid. ,, Man ist es aber schon gewohnt, das er iibereilige schlüste aus unrichtigen Erzehlungen macht. ,,

(b) Großer cit. loc. pag. 36. ,, Dans le nombre de ces ecri- vains detracteurs, il n’en est point fur-tout qui ait epanche con- tre eile (Hist. Chin. ) plus de fiel 8c d’amertume, ni qui l’ait calomniee avec plus de hardieste & de mauvaife foi , que 1’ auteur des Recherches. ,,

(c) Id. ibid. pag. 39.,, M. PaurP n’est pas un ecrivain since­

re , il denature les faits pour en abuser. „

(d) Id. ibid. pag. 37. ,, M. Pauty eite peu , ou eite mal -

* - je pourrois extraire de trois a quatre eens de ces astertions, avancees fans preuves , 6c qui n’ont d’autres garans, que la feience particuliere 8c la bonne foi de M. Pautr. ,,

(e) Hujus modi funt : je suis: il est certain : il est sur: mais La veritc est: car onseit bien : en Europe on dit : fose mettre en suit 6’c.

(f) Exempli causa: cet ecrivain a porte Penthoustasuie : un Hi-B i .

-20 IMPOSTURAE

fitionum utitur, dicam , illud permirum cuivis videri debet, quod Missionarios Sinentes, in primis Jesui- tas, quos parum decoris Impostorum, enthusiastarum­

que nominibus insignit , eaque de causa scribendis Sinentium rebus (e dedisse ait, ut Europaeos malo dolo circumducerent , quod hos ipsos Missionarios, inquam , ubi faventes suae opinioni reperit, veluti te­

stes ad persuadendum idoneos , adhibeat , contra, si refragentur, tamquam mendaces infectetur, nihil causae in medium depromens, cur hoc , illudve fibi videatur. Quod an rite philosophari fit , alii existi- rnent. Sed is philofophicas fuas difquifitiones meris Faeiis instruit, ex quibus, non item vulgi opinione, Sinas fe nobis repraefentaturum pollicetur, (a) Ve­

rum , quat haec Facta ? unde fumta ? fatine etiam fumta fideliter ? (b) quam rite autem ex his con«

storien ou plutôt un Fabuliste : cet homme raisonnoit sur des cho­

ses , qu’il ignoroit: 'ystême puerile &c.

(a) In præfat. „ On ne verra point ici les Chinois dépeints suivant les idées du vulgaire , mais suivant les Faits. ,,

(b) Contrarium aliquot exemplis ostendam. Tom. II. pag.

190. de P. Martinio ita : Ze P. Martini dit sérieusement qu’on annonce un jour a ce prétendu philosophe, ( Confucius ) que des chasseurs avoient tué un animal singulier, qui ressembloit un peu a un Agneau : la-dessus il Je mit a pleurer amérement &c. Sed hæc non Martinii, verum alterius sunt : en verba Dec. I. Lib.

IV. pag. 149. edit. Amstel. unum tamen omittere non debeo , quod mihi philosophus quidam Sinensts , & ille Christianus, ex ultima sententia libri Chun-cieu a Confucio scripti probavit &c.

tum hunc de animali Kilin , quod agnum proxime referret, narrantem inducit, finitque : haec mihi Sinensis philosophus, ego lectori judicanda relinquo. Tom. eod. pag. 2.17. de festo La­

ternarum- on voit aux quatre côtés de l'autel de grosses pierres, qui représentent les génies des montagnes , de V eau , du bois , du met al , de Pair , 6* du seu : c’est Jurtout en P honneur du génie du. feu, dit M. Osbek, que les Chinois célèbrent la Fête des Lanternes pour que leurs villes d’ailseurs ß combustibles Joient

DeTectae, ET Convulsae. ar fectaria efficit ? Faci a ut plurimum fumta funt ex /zz'- préservées de l’incendie. Haec omnia ne Lector Osbekio tribuat , hujus locum pag. 325. exscribo. Das Laternenfest nani heute Abend seinen Anfang. - Austen vor den Hausom hatten fie große papierne Mersschen und Pferde gestellt , gemeint glich alle Zimmer in ganzen Hausse geöffnet, und daffelbe durch und durch erleuchtet. - - Es begegneten mir drey Opferpriester, welche in' dein Hause mit Riiuchwerk und Opfern herumgiengen.--- Die Chineser sugten, das fie auf diese H’eise järlich um Abwendung der Feuersbrünste batten. Nihil praeterea. Tom. eod. pag. 299, Ailleurs dit le P. Trigault, on met des garnisons dans les visu les pour les défendre contre l’ennemi, h la Chine les garnissons doivent défendre la Place contre les voleurs. Scd Trigautius pag.

100. haec solum : Duces, ac milites, qui belli pacissve tempore suis locis excubant , ipsi quoque excubitores suos habent , ne quid rerum novarum moliantur. Tom. eod. pag. 3°4* mancipatu ,

&: servitute Sinentium agens, & hinc barbariem gentis arguens , feribit : ensuite on excède les travailleurs , qui ne peuvent se fai­

re aider par des betes. J’observai, dit Nieuhof, dans le trajet de Canton h Pekin , qu’on forçoit souvent a coups de bâton Ze.?

payfans Chinois de tirer la barque qui portoit P Ambaffadeur Hol- landois &c. Neuhofius tamen haec Tartaris tribuit, qui in prin­

cipio occupati regni , crudiores , quam nunc sint , erant. Ita enim pag. 69. edit. Anistel. anni 1666. Hie suhen wir, leider, klar vor Augen, in was elenden und erbärmlichen Zustand die Simeser durch obgemeldten letzten Tartarkrieg waren geruhtem Denn da müssen fie als leibeigene Sclaven in diesem Schisesehen auch den allergeringsten Tartarn Gebotte stehen , und werden ohne Ansehen der Personen , ob fie grosss oder klein , alt oder jung, in die Linien und Zugseile , elender als das Viehe, ge^

spannet — [um offten müßen fie auch mit dem halben Leibe im Waffer gehen — und da jemand vor großer Mattigkeit und Onmacht , was fehwdeher ansteht , kommt alsbald ein Tartar , der große dicke Stiefel an hat , über ihn , und sehmicret ihn mit einem starken Prügel, ohne alles Mitleiden, lustig ab. Lt tamen eosdem Tartaros D. Pauw pag. 302. ita laudat: Enfin la con­

duite que les Tartar es ent tenue a la Chine , est quelque chose de réellement surprenant z ils ont fait par une espece de prudence ce que les plus grands politiques auroient h peine ose entrepren­

dre par artifice. Denique Tom. L pag. 2^2. de typographie

B

si Imposturae

nerariis : issa aut Legatorum , aut mercatorum funt:

his, seu Galli, seu Angli , Hsspani , aut Hollandi, aliive fint, ultra Cantonem , Russis ultra Pekinum proficisci nefas : Legatis autem , seu mari Macaum appulli, seu terressri itinere per celebrem illum mu­

rum, qui Tartariam a China fecernit, Pekinum ve­

niant , ira examussim itineris ratio , in Mandarino- rum comitatu praescripta ess, ut ex hoc excedere, neutiquam fit integrum, &, ubi primum in urbem, ac m hac defignatum hospitium ingressi funt, militari cussodia fepiuntur, fine qua nec domo egredi licet, nec, ubi id Legationis munus poseit, ad (alutandum Imperatorem admittuntur, honoris id quidem , ut praetexunt, cauta, re autem vera, quemadmodum gens ess fuspicionibus mire dedita, ut captivorum in- ssar obfessos prohibeant, ne in arcana regni curiolius indagent. Mercatoribus aliquanto major in ea , quam incolunt, urbe libertas ess: sed & hi in mercimonio,

& Legati in aula interpretibus utuntur : issi potissi­

mum Missionariis , illi contra his , quos fors fortu­

na offert, quibus fiepe aut arcta linguae cognitio, aut non optima fides ess. Certe raro mercatorem re- perias, nec, nili poss plurimos commorationis annos, qui tantum Sinice norit, quantum commutandis mer­

cibus fatis ess, rarissime autem , qui libros Sinicos intelligat, nec enim hoc hominum genus id fibi ne­

gotii datum esse putat. Itaque Legatis quidem, aut

Sinica: puifque le P. Trigault, qui ecrivoit vers 1'a.n 1615, Jzt qu'on ne pauroit prouver que les Cliinois ayent fait quelque edi- fion avant Van 1100. Et Trigautius Exped. Christ. pag. 19. Peri­

bit : ztec dej'u-t, qui aperant, prius ea Sinas fuisse ujos y quam in hanc mortalitatem immortalis fe (e Dens abjicijfet. Cello re- liqua , quae poiTem, hujus generis congerere.

Detectae, et Convulsae. 13 eorum Secretariis, si res, quas oculis usurparunt, aut a viris dignitate , & scientia conspicuis accepere , litteris contignent, nihil ess, cur fidem habere non possimus-; mercatoribus contra, aliisque, qui in co­

acervandis divitiis toti funt, rarus enim ex his ess, qui rerum discendarum causa issuc proficiscatur, uni­

vers non item. Quo minus quoque illis tribuendum puto , qui Cantone, aut Pekini aliquamdiu degen­

tes, de reliquis amplissimi Imperii provinciis , quas nunquam attigerant, commentantur , aut, si quae laude, vel vituperio digna, in urbe aliqua compere- re , haec tribuant toti genti, Fatiaque particularia m universum Imperium diffundant. Si quis igitur his fontibus, non rite exploratis, & fine discrimine uta­

tur , si linguae ignarus, nec gente, regnoque ex ulli cognitis, ad pluteum fedens commentari solum pro ingenio fuo pergat, quid, quantumve ejusmodi scri- ptori tribuendum fit, non opus ess monere.

Amam longissime Missionarioium Societatis JESU , nam hos Cetto, D, Canonicum de Pauw

imitari volens in primis petit, rationem esse, quivis, si tantillum a praejudiciis vacuus fit, facile concedet.

Horum alii muneribus Aulae impliciti conssanter fuere, alii per Imperii provincias sparfi , ope fidentiarum Europaearum , propagandae religioni tota vita intenti, non modo cum plebe, sed cum Mandarinis etiam agere , urbes, & oppida , nunc aperte, si id fuit in­

tegrum, alias clanculum, si quid periculi Christianis incubuit, circumcuissare solebant. Ad id vero perne­

cessarium fuit, ut linguam vulgarem, & Mandarini- cam fibi familiarem reddiderint , incubuerint libris jntelligendis, liquidem frussra cum litteratis in China agas, nili ipse litteratus fis ; norint praeterea gentis indolem, leges, religionem, inssituta politices, &,

B 4

IMPOSTURAE

*4

cum ratio itineris ferebat, quifque pro fuo genio in variam quoque caeli plagam, terrae fitum , hujus co­

lendae modum, & ubertatem inquifierit, observarit item curssim , & naturam fluminum , quae crebro cum vitae periculo vadare, auc magnam aetatis par­

tem , ut Christianis operam furtive locarent, in con­

gerie navium , quae natantium urbium speciem in­

tuentibus exhibent, traducere cogebantur. Siquid erat vacui temporis a religionis negotio, aut elucubran­

dis piis libeiiis, (a) aut Sinicis scriptoribus in aliam linguam vertendis, aut denique in vario scientiarum genere , fua industria finice conscribendis dabant;

quo conatu & fe rerum Sinicarum cognitione magis imbuebant, & amicorum in Europa desiderio, quan­

tum licuit, latis fecere; ut adeo plerofque, etiam qui religione a nobis dissentiunt, lateri non piguerit

& praeclarani hac in parte a Missionariis operam fuif- fe locatam, ( b ) & genuinam , ac partibus omnibus

(a) Postem, si locus id posteret , supra 200. hujus generis memorare : quid m scientiarum genere praestiterint, Sotvellus in bibi, scriptor. Soc. Jesu, & Coupletus in Europaea astrono­

mia , fatis, prolixe docent. Ttaquc merito Cl. Weidlerus in Hist. astronomiae pag. 259. scribit: easdem dossirimse variis li­ bris , stnico idiomate exaratis, tradiderunt , & sulci tia nunquam fatis laudanda propagarunt.

(b) D. Mosheim in praefat. ad Hist. Du Halde , pag. 4;. ,, Das nutzbahi este, und zuverläfiigste hievon (de historia Sineh- fium) hat man unstreitig den Herrn Mifilonarien ( Soc. Jesu ) /.u danken, die nun feit mehr als einen Jahrhundert zu diefem Reiche einen Zutritt gehabt , und die sich nicht nur alle Mii- he gegeben , eine gründtüche Erkantnifs davon zu erlangen , und mitzutheilen , fondern die sich felbst zugleich um China wohlverdient gemacht. ,, Et D. Schurnacherus in praefat. ad li­

brum Yeking. ,, China hat von der Zeit her , da es uns durch die Nachrichten und beschreibungen der Mistionarien , die auf djeiem Grunde und Boden die Christliche Religion anbauen ,

Detectae, et Convulsae. 15 absolutam historiam non ab aliis citius, quam ab iis­

dem Missionariis edi posse. ( c )

Nec tamen omnes propterea , quod Missionar»

Soc. Jesu , & in China, erant , eodem (uccessu in rebus hissoricis elaborarunt, observatumque est, illos, qui sub initia illo penetrarunt , minus felices in eo conatu fuisse, seu non ea, qua oportebat, lingtiae cognitione adhuc imbuti erant , five studio religionis propagandae, quod rei, cur illuc issent, caput erat, tantum non fuit temporis, ut rebus litterariis fe pe­

nitus darent, five nondum libros Sinentium accura­

tius scrutari poterant, quod omnibus fere Scriptori­

bus, qui olim aliquid de ignotis Europas gentibus, ut Peruanis, Brafilis &c. commentati funt, iisdem ex capitibus evenisse, certius est, quam ut id doceri oporteat. (b ) Illud etiam observatione dignum , quod Missionariorum errores, si quos errastent, a Missionariis, qui ferius postea in Chinam venerant, candide detecti funt, quae res manifesto indicio esse potest, eos solam veritatis rationem prae oculis

ha-und pflanzen, näher bekannt geworden, kein geringes Auf­

lehen in Europa gemacht. Man kann die vortreffliche Einrich­

tung dieses ungeheuren Staatskörpers, die grossen Muster der Regenten - - ihre ungemeine Weisheit, und strenge Tugend, ihre unerschöpfliche Liebe zu ihrem Volke , die klugen Ge- setze für alle Stände und Ordnungen, die unendliche Menge Städte und Flecken , die fanfte und gesittete Lebensart der Unterthanen - - nicht genug bewundern. „

, (a) Editor Anglus in praefat. ad Haoh - JKseh - Tsohvem ,, Die Missionarien sind die eintzigen Ausländer, von denen wir vollkommene , und richtige Beschreibungen von China erwar­

ten kennen. Niemand als sie allein, erhielt noch die Erlaub- nifs das ganze Chinesische Reich durchzureilcn. ,,

(b) Id rerum exoticarum gnari per fe fe norunt : imperitis frustra catalogum texerem.

Imposturae

buisse: alioquin, si partium studio fuissent ducti, aut lapsus decessorum fiiorum occulere voluissent, haec dissimulaturi erant. Sic Premareus historiam MartinII errorum prius arguit, quam ulli Euro­

paeorum in mentem venerit , de ea dubitare. Carpit enim illum, quod in principio Decadis fuae quaedam ex libro Chu-king traduxerit , quae tamen aliter ha­

bere fibi videantur : (a) quamquam ipse etiam Pre-

mAReus a vero aberasse non nullis putetur, cum ea tempora, quae Faum praecedunt , mythologice fiimi oportere contendit. ( b ) Occafionem huic opi­

nioni haud dubie D. Deguinesius fuggesserit, qui non obscure indicat, ( c ) Sinenses litteratos ea , quae Fai, & Chuni tempora anteeunt , solere fabu­

lis accensere, propterea , quod celeberrimus Hisso- ricorum See-ma-tsien, annales fuos lolum ab Fao ordiatur. Sed extra omnem dubitationem est, illum historiam fuam ab Hoang-tIo, qui pri­

mus Sinentium Legislator fuisse fertur , inchoasse , tantumque abesse , ut Sinenses critici Fobium , &

(a) Fourmont Grammat. Sinica. pag. 514.

(b) Discours préliminaire, ou recherches sur les teins ante­

rieurs a ceux dont parle le Chou-King, & sur la mythologie Chinoise. Praemittitur ipsi libro Chu - King ,• per. D. Deguignes edito Parisiis 1770. in 4. a pag. 44. ad 138. I)e quo opere,

& operis aiitore Premareo , P. Amiot Tom. IL Meni. Chin.

pag. 3 16. candide ita scribit : Mais le P. de Premare ne voyait les objets qu’a travers un verre colore. Excellent Grammairien ,

& suchant asssu bien la langue Chinoise, il ne posuedoit h fond aucune des connoissances qui font nécessaires h qui veut s’ériger en critique. Tout sun dijcours préliminaire en est une preuve. Je n’exagererois pas , st je disuis qu’il y a beaucoup plus de fau­

tes, que de lignes &c. Ita Gallus Jesuita, de Jesuita Gallo.

(c) Examen critique des annales Chinoises &c. Tom. 36. Acad»

Infer iptionum.

1774-Detectae, et Convulsae.

IIoang-tium ad fabulas relegent, ut nemo potius, si P. Aloysium Kó demas , ex illis fit, qui illos extitisse unquam negaverit, in eoque solum haerere, quod ad definiendum Fohiani regiminis tempus, non­

dum fatis critiriorum , quae certitudinem fundent, prae manibus habeant, (aj Ceterum, P. Prema­

rei explicationem mythologicam , de qua supra dixi, Amiotus veluti frivolam, & non finceram explodit, quod vel authoriim obscurorum, vel qui sublestae fidei, aut Sinis ipsis despicabiles fint, libris ut plurimum initatur, (b) ut adeo Premareum

ad alterutram Missionariorum classem, ab Amtoto

ssatutam possimus referre. Primam eorum esse ait, qui linguam Sinicam quidem norint, sed rerum ea­

rum , quae ad criticen pernecefiariae funt, cognitione destituti fuerint: alteram illorum , qui, etfi praeter linguae notitiam , & ssudium indefessum , plura, quam primi, adminicula ad rem litterariam attule­

rint , tamen falfis ideis ssiomet infortunio occupati , quid quid ad eas firmandas in libris reperere, ingra­

tiis congesserant, iis , quae fyssemati fuo noxia futu­

ra providebant, pro lubitu repudiatis, (c) Tam candidum , apertumque sseseiitae de aliis fesuitis ju­

ra providebant, pro lubitu repudiatis, (c) Tam candidum , apertumque sseseiitae de aliis fesuitis ju­

In document IMPOSTU RAE (Pldal 31-200)

KAPCSOLÓDÓ DOKUMENTUMOK