IMPOSTU RAE

IMPOSTU RAE

CCXVIII.

IN DISSERTATIONE

R. P. BENEDICTI CETTO,

Clerici Regularis e Scholis Piis

DE

SINENSIUM IMPOSTURIS DETECTAE ET CONVULSAE.

ACCEDUNT

EPISTOLAE A NECDOTAE

R. P. AUGUSTINI E COMITIBUS HALLERSTEIN

EX

CHINA SCRIPTAE.

BUDAE,

Typis Regiae Universitatis

Anno mdcclxxxi.

Satis diu verba dedisti nobis, satis adhuc tua frustrata est fides.

Ter. in Adelph.

GEORGIUS PRA Y

LECTORI.

S

HRAGISTICA Regum Hungariae ad finem prope adducta, libet mihi a cOntentiOne ner

vum remittere, et, ut soleo, cum studendo fessus sum , hilaria sectari. His occasiOnem praebuit, Dissertatio de Imposturis Sinemsium a R. P. Benedicto Cetto e piis Scholis , vien

nae typis GerOldianis hOc annO vulgata. Est haec operis, quOd caepit, cOntinuatiO. Coa pit autem ab Origine HunnOrum, quos auto

re M

, S

P

, & hu

jus matre A

Ax

, ad montes GOrdiaeos jam ante linguas confusas regnum habuisse con­

tendebat , rejecta mea Opinione , qui ex Si

nensium annalibus , duce D. D

i

sio, illorum initia ad Tartariam , Chinae opposi

tam, constitui. Scribillatum, ut fit, alternis est: ille parum cum mOntibus Gordiaeis se profecturum videns, deferto, quem sibi pri­

mum defixerat, campo, annales Sinicos im­

pugnare aggressus est. Ita, dum Olim amphOra caepit

Institui, currente rota nunc urceus exit.

SINANT autem rerum periti , me cum annalibus Sinicis tantisper errasse , illum ve­

ro cum suppositO B

, & A

vi

terbiensi nugatore ad mOntes GOrdiaeOS um­

bras captare ; nullum propterea detrimentum reS litteraria capiet , & egO reprehensiOnem essugiam illorum, qui mihi , quod frustra cum Beroßßis tempus tererem, vitiO dedere.

Sequor cOnsilium ; ac, relictis interea Hunnis,

impos

TUR

S SiN

NSIuM ad examen re

vocabo. Argumentum fane varium, & impostu

rarum ferax ; in quibus detegendis si nulla circuitiOne usus fuero , non debeo videri , modestiae , ac decori limites egressus fuisse.

Si enim id ille sibi fumere potuit , ut impo

sturas viris innocentisiimis juxta ac honestissi­

mis, sine verecundia, & pudore appingeret , cur mihi nOn liceat cum ratione has refellere?

Nam quod ad me , & conatus meOS histori

COS attinet, non est, cur molitiones litigiosi viri multum morer. Nihil isthinc periculi est.

N

C est, cur bonus vir calumnias sibi a

me impingendas metuat. Nunquam id feci:

exstant mea ficripta, leguntur, ubi calumnia?

promatur : nisi id forte in calumniae loco is ponit, quod palam fecerim , quam foede au

torum locos truncarit, corruperit , interpo­

lant. At si id est , porro ita calumniari, &

sine noxa, pergam. Id ille nunc veritus, au

tores raro promit, rarissime autem, & prae

ter morem siium, illorum libros, capita &c.

ad faciendam fidem indicat. CredO, ut ignaris obtrudat fucum, peritiS aentra mOlestiam in­

dagandi facessat, quod fere illis proprium est, qui causae fuae nOn fatis fidunt. Me tamen, qui solitus sum vestigia scriptorum minutim rimari, is profecto nOn fallet , cogamque vel invitum illa exedere , quae sibi VOlens intriverat.

N

tamen , ut quis vitilitigationem hanc, tOti , quem is profitetur, Ordini com­

munem putet. Hunc ego, ut illius in religiO

nem , & litteras meritum est , permagni sem

per feci, ac deinceps quoque faciam. Cum solo C

TToN

mihi res est, qui, si quae

dam fortassis aegre ferret, quae mihi pene no

lenti exciderant, meminerit illius Homeri;

Dictum tale feres, quale ante intorse

ris ipse.

Quo D. N

ZIANZENV

in epistola ad Eu

STOCHIVM SOphistam uti nOn piguit, eam maxime Ob causam, quod radentem vicissim radere, nequaquam reprehendendum [it.

A

in fine, ob aliquam cum argu

mentO communionem , epistolas R. P. Augu

stini e COmitibus H

. Erat is sub Imperatore K

-LONG, hujus, qui nunc rerum apud Sinas pOtitur , deces

sore tribunalis mathematici Praefes. Dedit has ad fratrem fuum W

ICH

, qui C

o

o DucI LOTH

RINGo a sacris con

fessiOnibuS erat. Res familiae privatas nihil at

tinebat referre : Sinicas autem , aliasque, quarum is ex occasiOne meminit, optima fide ex autographiS exscripsi. Dabam Budae XV.

Calendas Septembres. 1781.

INDEX

C A P I T V M.

C A P. I.

S

RIE

chronologica praecipuorum Alitio­

rum, qui de rebus Smicis scripsere: aliorum de iis judicia, quibus praecipue ex bis fides baberi possit. Pag. 3.

C

. II.

Missionarii Sinenses nihil minus egerunt , quam ut Europae viros Eruditos fraude, & dolis circumducerent: recensentur hi singilatim : tum auctores, quorum fide nixus Cetto Missiona

rios parum decoris cavillis petit, promuntur.

Pag. 29.

C A P. III.

Illustrantur ea, quae Cetto de Sinica astrono

tnia erronee ex aliis congessit: ubi quaedam de scbolis, & re litteraria Sinensium. Pag. 66.

C

. IV.

Calumnia Verbiessio impactae a Cettone, hu

juseque in rebus assronoinicis , Er cbronologicis rchquce hallucinationes convelluntur. Pag. 92.

C

V.

Fraudes, quibus Parrenini, Martinii, Gau

bilii, aliorumque Missionariorum famam Cetto

inscite lacerat, fingilatim deteguntur: accedunt non nulla in modum spicilegii de astronomia Si

nensium. Pag. 13 i.

C a p. VI.

De politica, studio agricultura , & artibus Sinendum. Ex bis refelluntur spssi errores Cet- tonis, quos de illorum barbarie, desidia, stupi­

ditate &c. partim imperite , partim fraudulen­

ter congessit. Pag. 149.

C a p

.

Librorum Smicorum qui canonici audiunt, vetustas, numerus , brevis illorum exegelis : quid , Er quam imperite , malave fide Cetto contra obmo-veat ? Pag. 189.

C A P. VIII.

«

Confudi genus avitum, locus natalis , edu- catio, dotirina, tituli. & honores ei decreti, vaticinia, Er veri Dei cognitio a criminationi­

bus Cettonis vindicantur: accedit vocis 11 EN, ad instituendum Cettonem, vera explicatio : de­

nique brevis admonitio, quam deinceps illum in scribendo rationem Jervare oporteat. Pag. 227.

IMPOSTURAE

IMPOSTURAE

detectae , et convulsae .

Synopscs Discertationis Cettoianae.

A nnales

vellendos Dissertator fibi fumfit. I. Eos, qui histo­

riam Sinenlium, & in hac gentis vetustatem, leges, eruditionem , culturam morum , ac cetera decora per Europam primi vulgarunt, celeberrimos viros primum in admirationem., & luas partes traxisse, &

ne, quem struebant, dolus pateret, vaferrimis con­

siliis quaelivisse Gallorum, Anglorum, & praesertim Germaniae Eruditorum amicitiam, nec bonis artibus, sed frequenti litterarum commercio , ac praeconiis tandem conciliasse. Ita factum, ut Sinica historia ali­

quamdiu prae ceteris primas in Europa obtineret, live pauci Eruditorum in eam diligentius inquirerent, live ob Scriptorum copiam, & eam , qua valebant, auctoritatem , non auderent ea , quae sentirent, libere dicere, & in publicum efferre. Postea autem, quam Galli ad condiscendam linguam Sinicam animum, &

A

IMPOSTURAE

<2

conatum applicuissent, detectos sensim dolos, rem.

que omnem Sinentium, una cum authoribus, pro­

fligatam fuisse. (a ) Id liquere II. in primis illinc , quod nec veteres, nec hodierni Sinenses ullam astro­

nomiae cognitionem habuerint, tametfi id in princi- pio, impudenter tamen, sparsum fuisset, (b) Siqui­

dem III. constet, Sinas ope Arabum , Perfarum , &

Judaeorum hac in scientia eguisse: Europaeos vero ad hanc spartam accessisse ferius , qui ipsi tamen tanti non fuerint, quanti eos fui jactassent. Ad haec IV.

libros , quos Sinae inter canonicos censent, sublestae fidei, & recentium imposturis corruptos, quin tardius etiam confictos esse, (c) Hinc V. quid quid de Si­

narum cultura, ingenio, lingua, artibus, harumque adminiculis speciofe jactabatur , esse mera figmenta, quoniam certissimum fit, Sinenses esse ingenio hebe­

tes , & moribus barbaros, qui proles tuas mulis , &

equis proterendas objiciant, aut illiberaliter in pro­

fluentem mergant, quin adeo constare, eos in an­

thropophagorum numero censeri, infignique ruditate praeditos esse, quorum eruditio, & doctrina, si quae tamen fit, legendo, & scribendo definiatur , terras praeterea ob agriculturae seu neglectum, seu inscitiam vastissimas jacere, d) Denique VI. Confucium, cele­

bratissimum hactenus Sinis virum, philofophi nomen prorsus non mereri; ejus celebritatem, nomenque ferius, quam hactenus existimatum fit, invaluisse, quin hominem hunc vix inter mortales extitisse, ejus doctrinam puerilibus crepundiis, magicis divinationi-

(a) Dissert. (j§. I73. 74. 75. & 17g.

(b) Ibid. 148. '86. & 187.

(c) Ibid. 188. 89. 90. & 191.

(d) Ibid. I93. Scscqq.

bus scatere, ( a ) & id genus plura, de quibus, ubi res , & usus feret, singilatim dicetur. Ex his confieri, annales Hunnicos, istorum enim causa haec ab eo con- gesta lunt, sublestae fidei esse. Haec ille. Annalibus Hunnicis, ut pollicitus fum, tantisper in medio reli­

ctis , ea nunc, quae is de rebus Sinicis novus ex Afia hoipes affert, illuilrare pergam.

CAPUT I.

Series chronologica praecipuorum Authorum, qui de rebus Sinicisscripscre: aliorum de iis judicia , &

quibus praecipue ex his fides haberi poscit.

Omnium primos, qui historiam Sinicam in Eu­

ropa vulgarint, itaque doctissimos viros imposturis circumductarint , PP. Missionarios Societatis Jesu fuisse , haud obscure Dissertator prodit, cum , tacitis aliarum Religionum , & compluribus profani ordinis , viris, Adamum Schallum, Ferdinandum Ver- BiESTIUM, Ludovicum de Comitibus, Mar- tinum MartiNium , Dominicum ParrenI­

NuM, & , ut ceteros missos faciam , GaubI­

LiuM , viros litteratis Europaeis cum laude cognitos , solum memorat, parumque pudenter traducit, uc adeo mirum fit, hominem, qui illorum scripta non viderit, &, ut postea planum faciam, legerit paucis­

sima, idque oscitanter, tantum audaciae fibi fumere.;

ut eos imposturarum arguere, religioni fibi non ducat.

Sed quam mifere hallucinetur, operae precium me facturum puto, si, quemadmodum Sinenses , eo-

Qa) Dissert. 196, 7. 8. g. aoo.

A a

4 ImposTürae

rumque res apud Europaeos, & per quos vulgari pri«

mum coeperint, singilatim docuero, quo Dissertato- ris ludicra dicacitas castigetur, & ejus aberrationes omnibus in conspicuo fint. Qua in re illum mihi mo­

dum circumscribo , ut, qui aliquam solum hujus ar­

gumenti partem, & feorfim tractarunt, ii in hunc censum nequaquam veniant, sed ii duntaxat, quires Sinicas univerfe, & ex instituto litteris complexi funt.

Ex his primus omnium, quod sciam, fuit Casparus de Cruce, ordinis Praedicatorum libro de rebus Sinicis Eborae anno 1569. edito: (a) hunc conie- quutus est anno 1577. Bernardinus de Escalante

vir ordinis Ecclesiastici, ( b ) qui Notitias Sinenses vulgaverat. Nemo ad hanc aetatem ex Jesuitis regnum Chinarum vidit, primusque omnium, qui illic anno 1581- bona Mandarinorum venia domicilium fixit, erat Michael Rogerioe Italus , qui tamen nihil unquam historici argumenti ediderat, (c) Quare cum res Sinicae jam prius in Europa vulgatae fuerint, quam ullus Missionariorum Societatis Jesu istuc pene­

trant, patet Cettonis

I m p o s T u R a I.

Qui istos omnium primos rerum Sinicarum feriptores fuisse, commentus est. Post Escalonem, histo-

(a) Nie. Antonius Biblioth. Hilpan. Toni. I. Operis hic titulus est ; Tratado em que J'e cotitam muito per ejienjo as Cou- fas da China , coni fitas particularitades. in 4.

(b) Id. ibid. Navegadon de oriente, y notitias de la China.

in 8.

(c) Edita enim primum anno 1584. Sinice ab eo funt: 1.

Sandls Legis vera relatio, ubi de incarnatione , & paffione Domini. 2. Catechismus Kia~yao didlus. 2. Dialogus, & vitat Sandlorum. Vide cUt. Bibi. Soc. J. apud Sotvelluni-

DeTecTae, EtConvulsae. j

riam Sinicam tribus libris hispanice itidem vulganit Joannes Gonzalez de Mendoza ordinis Augusti- niani, (a) adjectis Itinerario (b) Martini Igna- TII Franciscani , & Relatione £c) Augustini de TordesIllas itidem Franciscani. Complexus est autem Mendoza his tribus libris, quae pertinent ad gentis originem, coeli habitum, aeris temperiem , ubertatem terrae , regnantium politicen, litterarum ac (ciendarum conditionem, religionis instituta, cul­

turam morum , frequentiam hominum , & urbium , quarum primi ordinis DXC. fecundi MDCLXXIV.

non vocatis in censum minoribus urbibus, numeran­

tur, ut omnibus titulis, quemadmodum idem ait, ( d ) hoc regnum jure , merito que omnium , quorum notio­

nem habemus, Imperiorum florentissimum, atque ex.

cellentissimum habeatur. Conscripta autem ess ex cen­

tum fere libris Sinicis (e), quos Martinas Her-

ra b a ejusdem ordinis vir ex China in infulam Ma- (a) Nie. Ant. bibi. Hiip. Tom. cit. Historia de las copas mas notabiles t ritos , y costumbres dei gran Rei no de (a China.

Matriti j586. in 8. Medinae r595. in 8. Antverpiae 1596. inS.

Italice vero converfa Romae 1586. quam D. Mosheim in prae~

fat. ad Hist. du Halde omnium primam fiiisse non recle existi- mavit. Prodiit etiam Venetiis s &; Genuae eodeni anno.

( b) Ib. EI Itinerario dcl nuevo niondo.

(c) Ib. Relation de Jii vipage defda. Manile a la China.

(d) Lib. I. cap. 8. pag. 51. edit. Auguslanae.

(e) Praecipuos author Lib. III. cap. 17. recenset, ex qui-, bus aliquos hic libet adferibere. 1, Descriptia totius regni Chi- narum , fitus XV. ejus provinciarum , longitudinis earum, &

latitudinis &c. 1. De vcäigalibus, redditibusque regiis, 3. De tributariis & stipendiariis, item de numero immuniunt in lingu­

lis provinciis. 4. de varii generis navibus construendis , & de navigatione. 5. De initio, & vetustate regni Chinarum. 6. De regibus Chinarum, & mutua eorum fiivcesstone. 7. De aeterni- täte animorum. 8. De legibus, & constitutionibus regni, j.

nilam attulerat, usus interpretibus Sinis, qui eamdem infulam colunt. Prodiit eadem Mendozae historia lati­

ne Francofurti anno 1587« (a) rurfüs ab Heningio ibidem : 1599. germanice autem Lipsiae a Matthaeo Dressero 1598. Anonymus quoque Venetus anno 1587* historiam de magno Sinarum regno italice vul­

gavit; ( b ) hanc Du Halde in praefatione indicat, quae , ut primum per Europam sparfa est, aegre fidem apud Lectores re perit, contra quam Cetto ad­

struat, (c) qui Sinica , ut inter Europaeos fuere di­

dita, a celeberrimis viris cupidissime arrepta, eosque pedetentim in spississimos errores ita fuisse inductos , ut illos fui postea puderet, egregie fabulatur.

.Impostura II.

Et quoniam nemo Missionariorum Societatis Jelu hactenus, hoc est, feculo XVI. quidquam, quod ad historiam Sinicam pertinet, in Europa ediderit, Cet­

to tamen nihil penli habeat, pro sua libidine ii.os

De herbis & re medica. 10. De motu, & numero coelorum,

& fiderum errantium, de stellis <Scc. 11. De Musica & cantu.

12. De mathesi, & arithmetica. 13. De architectura, variis­

que aedificandi generibus. 14. De constitutione soli feracis , &

infrugiferi &c. 15. De Scientia siderum, 8c astrologia. 16. De cultu religionis &c.

(a) D. Mosheim cit. loco.

(b) Dissert, pag. 1.

(c) Edita ost August. Vindel. 1615. in 4. Paulo V. Pont.

Max. inferipta, Parabat ejus continuationem , quam mors inter­

cepit. Praetcr complura latine ab eo conscripta , edidit Sinke : I. Vocabularium Toni. III. in quo Sinarum characteres ad no­

strorum elementorum ordinem ita revocat, < ut triduo posiit a Sinis totum artificium intelligi. 2. Computum Ecclesiasticum pro indagandis festis, & jejuniis Romanae Ecclesiae. Pent a bi­

bi ion etiam Sinense latina paraphrasi explicuit.

Detectae, Et Convulsae. 7 fabularum, & imposturarum primipilos facere, merito haec est

Impostura III.

Nec enim ante Nicolaum Trigautium Belgam ab ullo Missionariorurn Soc. Jesu quidquam , idque primum initiante Seculo XVII. rerum Sinicarum in Europa editum fuit, qui expeditionem Christianam ad Sinas ex commentariis Matthaei Riccii (a) Itali contexuit, in qua prolixe ea perfequutus est, quae ad religionis Christianae incrementa, compendio autem, quae ad politicam rem publicam spectant.

(a) Huic Ecclesia Sinensis, seu religionem, seu litteras spe­

ctes , plurimum debet. Edidit Sinice : 1. Librum Tien-chou- che-y, seu, coelorum Domini veram rationem; de qua infra memorandi locus erit. 2. Explicationem doctrinae Christianas Ethnicis potistimum accommodatam. 3. Octo scriptiones de ma­

teriis ethicis ad virtutem , & bonos mores invitantibus, quae Imperatori ad Clavicordium cani solebant. 4. Paradoxa, seu morum praecepta Sinis antea inaudita, in modum dialogi. 5.

Tractatus XXV. de rebus ethicis , deque pravarum animi affe­

ctionum moderatione. 6. Capita XXII. de variis rebus, ut de beatitudine, morte &c. 7. Sacros Fastos. 8. Brevem de ami­

citia Tractatum. 9. Commentariolum de memoria, quae locis,

& imaginibus juvetur. 10. Commentarios de rebus Sinicis, e quibus expeditionem Christianam Trigautius elaboravit. 1 r, Tetrabiblion Sinente de moribus vertit, & commentariis illu­

stravit. 12. Librum Suseiu e Sinicis itidem vertit. 13. Calepi- num Europaeo - Sinicum. 15, Cosmographicas , & astrologicas praeceptiones. 16. Geographicam orbis deteriptionem femel ite—

rumque recensitam, & commentariis locupletatam. 17. Sex priores libros elementorum Euclidis, cum Notis Christophorj Clavii. iR. De horologiis, astrolabio , sphaera ex eodem Cia- Vio. 19. Commentarium dq elementis, quo vanitatem quinque elementorum, tot Sinae numerant, confutat , & quatuor veri­

tatem stabilit,

A 4

8 Imposturae

Primus ex Missionariis erat Martinus Marti- NIus Tridentinus , qui Sinicae hissoriae Decadem I.

res a gentis origine ad Christum natum in extrema Afia, five magno Sinarum Imperio gestas , comple­

xam Monachii ediderat. ( a) Sumfit autem omnia ex libris finicis, pertinaci studio decem annorum, quos linguae gentis condiScendae impendit, (b} fide opti- ma in scribendo usus. Nam ficubi duriusculum ali­

quid occurrit, fides , ait, penes illas , ( historiasSi- nicas) esco: si quid intricatum, ego, inquit, in re tanti momenti esse arbiter nolim: si quid , quod li- bris Sinicis comprehensum non esset, ex aliis tamen audiit, ne fibi non explorata pro certis venderet;

haec, Subdit, mihi finensis phtlolophus , ego Leelori judicanda relinquo. Haec & his fimilia Decadem illius legenti passim Sefe oggerunt. Itaque ut , quod res elt, dicam, crifim quidem in illo non nunquam de- siderare possis, fidem non possis. £c) Quare, cum

(a) Anno 16 5 R. in 4. scquonte anno repetita est Amstelo- dami in 8, Hac utor. Decas IL nunquam prodiit. Itaque pars illa , quam 1 hevenotus fuae itinerum collectioni inferuit, alte­

rius , non Martinii, partus est. Edidit idem sinice ; 1. Librum de existentia, & attributis Dei. 2. De immortalitate animae ex Leonordo Lesiio. 5. De amicitia ex Cicerone ,vSeneca ,

& aliis. 4. Contra I^ythagoncam transmigrationem animorum, (b) Ita enim in praefatf Decem ipsus annos in hoc mclestistimo studio ita conjumfi, ut praeter libros , e. quibus statas preces re-

citabam , alium , quam finicurn, in manus non sumerem.

(c) Id P. Amiot librorum sinicorum , si quis aljus, peritif-

£mus Tom. VI. Memoires concernant les Chinois pag. 338.

in haec verba firmat : mon intention n’est pas de justifier le P, Martini fur tout, rnais fose dire en general , qu-h l’exception de /on livre , intitule de bello Tartar ico : - - tous les autres qud il a compqfes , sunt inarquis au coin de V exadlitude St de la bonne sui.

DeTECtae, ET Convulsae. 9 Cetto nihil dubitet affirmare (a), MArtinio

( b ) alioquiu sclenne fuisse, finica pro libidine ven­

dere, fuapte pacet

Impostura IV.

Post MartINIUm Jo. Bapt. du Halde Soc. Je­

su universam regni, & Tartariae sinensis historiam ex Missionariorum partim editis, partim anecdotis opusculis £ c ) gallice exaravit , ac in unum corpus conflavit. (d) Conatum illius laudant celeberrimi nossra memoria viri, D. Mosheim, (e) & D.

(a) Dissert, pag. 32.

(b) Non opus est, Lectorem monere, hunc cum Martiniero, alias Bruzen , a Cettone faepius confusum fuiste.

(c) In fine praefat. numerat XXVII. Missionarios , qui de re­

bus sinicis scripsere , & quorum conatibus usus est.

(d) Prodiit primum gallice Parisiis 1735. anno sequenti Ha­ gae Comitum, utrobique iv. vol. germanice vero Rostochii vol.

itidem IV. annis 1747. —• 49. Hac , quoniam gallica ad ma­

num non est, utor.

(e) In praefat. ad versionem germanicam pag. 43. ,, Doch Wurden ihre (Missionariorum) einzelnen Berichte, die in al- lerley Sprachen ans Licht getretten , etwas unvolkommenes geblieben feyn , wo sich nicht der vor einiger Zeit verstor­

bene Jo. Bapt. du Halde einer fast zu mühlamen Arbeit unter­

zogen , und aus den vielen gedruckten , und geschriebenen Nachrichten der Missionarien eine Beschreibung diefes Reichs geliefert bitte , die es nicht allein allen von China vorhande­

nen Berichten Weit zu vor thut , fondern die es auch, wie es in einer dcrsclben vorgefetzten Approbation lautet , Zwei­

felhaft machet , ob irgend von einem Europäisieren Reiche eine solche genaue und umständliche Beschreibung aufzuvei- fen feyc. ,, Similia fere editor Anglus in praefat. ad Haoh- Noh-Tsehven ex versione Cl. D. de Murr , Patricii Norim- bergensis. „ Die Mifiionarien haben uns Aufzüge , und Ueber- fetzungen verschiedener chinesischer Bücher geliefert, die man in der merkwürdigen Samlung des Vaters du Halde lefen kann. „

Io Imposturae

Schumacherus, Pastor Bevenrodanus, ( a ) de ndustria enim Germanos memoro, quod hos quo­

que fraudibus circumventos a Missionariis fuisse , Cetto criminatur. Ex his ille du HALDio stilum tribuit (b) leniter fluentem, & fuccinctum , quippe qui xxir. Dynastias £c) ab anno ante natum Chri- stum 2217. ad annum Christi 1732. ita compendio refert, ut & legentem, quantum fatis est, fimplici rerum narratione doceat , & supervacua verborum copia non delasset. Hinc, cum Cetto du Haldii

scnbendi rationem prolixam, omni verborum ornatu

& Rhetorum floribus diligentissime adornatam esse dicat, ipsum vero Duhaldium ad Romanensium fabularum scriptores releget, (d) pronum conjectu est, aut nunquam vifum, lectumque Duhaldium

ab eo fuisse, aut certe id illum operofe conari, uc Lectores in fraudem inducat.

Impostura V.

Ab Duhaldii obitu nihil rerum finicarum, opera Missionariorum Soc. Jesu vulgatum est usque ad annum hujus feculi fextum, item feptimum , ac

(a) In praefat. ad librum Yeking. Guelpherbiti. 1763. „ Wer Lust hat diefe große Welt, wenn ich fo reden darf, gleich- fam auf einer Anhöhe , in ihrem ganzen Umfange auf einmaht zu übersehen, der kann des gelehrten Jesuiten Jo. Bap. du Halde ausführliche Beschreibung — vor Augen legen , die alles das in einer unverrückten Ordnung zeiget , was man sonst aus zerstreuten Stücken von diefen gewaltigen kaiserthu­

me zusammen lesen müssen. ,,

(b) Loc. cit. ,, Der P. du Halde hat eine angenehme flies­ sende, und kurtze Schreibart. „

(c) Has Tom. I. a pag. 265. ad pag. 431. complexus est : reliauos autem ix. Impp. a Fohio feptem foliis absolvit.

(d) Dissert. pag. 48.

Detectae, et Convulsae. IX septuagesimum, quorum postremo, & sequentibus Annales sinici ex Tong- kien- kang- mou (a) a P.

de Mailla gallice converfi prodiere, (b) Atque hos C ett o , tametfi illos ne quidem legisse videa­

tur, sus deque habet, cum eorum autorem P. de Mailla fuisse exfertis verbis scribit, (c) qui ta- men, ut titulus operis aperte praefert, eos solum in linguam gallicam traduxerat. Haec aut inscitia est, auc

(a) D. de Murr Journal zur Kunstgeschichte Part. I. pag.

83. voces has ita reddit : Tong speculi,- Kien principia Kang praecipuus , mou oculus : quasi dicas ; speculum artis regnandi.

(b) Titulus operis hic est. ,, Histoire generale de la Chine, ou Annales de cet Empire, traduites du Tong-kien-kang-rnou, par le feu Pere Jofeph-Anne-Marie de Moyriac de Mailla Jesuite Francois, Mistionaire a Pekin : publiees par M. l’Abbe Großer,

& dirige'es par M. Roux des Hautefrayes , Confeiller-Lecteur du Roi , Profesteur d’Arabe au College Royal de France, Interprete de fa Majeste pour les langues orientales &c. „ ä Paris Tomi XI. in 4. 1777. — 1780. Tomo I. praemittuntur , proloquium Abbatis Grofier , qui Tom. XII. pollicetur : obfer- vationes D. Deshautesrayes : praefatio P. de Mailla , & XIII.

hujus epistolae ad D. Freret , aliosque datae. Annales hos Imp.

Kang-hi in linguam Tartaricam verti justerat: id P. de Mailla occasionem praebuit , ut eos gallice redderet. Opus fuum anno 1737. misit in Galliam , quod D. Freret typis regiis edere me­

ditabatur : postea in bibliotheca Collegii Lugdunensis adhaefe- rat , ex qua Grofier id depenso precio fuum fecit , ac vulga­

vit. Quanta de eo concitata fuerit exspectatio, inde patet , quod 480. inter quos etiam regiae , & Principum stirpis non

•pauci, ex Gallia, Anglia , Germania, Hispania, Italia, Lusitania, dignitate , & eruditione conspicui, nomina fua in­

ter emtores profesti sint, quae Tom. I. & III. praefiguntur. Si emtorum copia precium libri indicat , quid Cetto faciet illa pe- ricope , quam praefationi fuae intrusit: ipsi annales finensiurn ho­

die in maximo contemtii jacent, 6* vix J'e , ut aiunt, a blattis t 6’ tineis tuentur ?

(c) In praefat.

ia IMPOSTURAE Impostura VI.

Judicia Eruditorum de his annalibus mire variant.

Galli partim laudibus extollunt, (a) partim vitupe­

rant: (b) Icali, ut apparet quidem, non contem­

nunt. (c) Nec Germanorum opiniones consentientes funt. D. de Murr, Patricius Norimbergensis, qui litteraturam finicam profitetur , annales hos Martinia­

nae decadi, & Duhaldeanae hissoriae praeferendos cen.

fet , (d) contra Göttingani Eruditi (e) , quam­

quam P. de Mailla linguas Sinicam , & Tartari­

cam egregie calluisse, ac in aula Pekinensi gratia flo­

ruisse fateantur, putant tamen, illum magis panegy-

(a) Inter hos funt Abbas Großer, D. Deshautesrayes , &

Encyclopaedia de Bouillon anni 1777. mens. Septemb. pag.

273.

(b) Diarium Luxenburgense anni 1778. pag. 237.

(c) Nam Franc. Rossi versionem Italicam Senis edit: fex jam prostant in 8. opus universum 50. Tomulis absolvetur, ut mo­

net D. de Murr, Journal Part. VI. pag. 150.

(d) Journal Part. I. pag. 49. „ Dieses Werk ist das einzige in feiner Art , und muss allen Gelehrten Europens schätzbar feyn , weil es eine ausführliche Geschicht der 22. Dynastien ertheilet, fo Sina beherrschten. Was im Duhalde , und in des P. Martini kleiner lateinischen Geschichte von Sina steht, ist gar nicht damit zuvergleichen. ,, Et Part. VI. pag. 149. ,, Es wäre sehr gut gewesen , wenn Herr Canonicus von Pauw* die Bekanntmachung feiner philofophischen Untersuchungen über die Aegyptier und Sinefer noch fo lange aufgeschoben hätte , bis des vortreflichen Jesuiten , P. Jofeph Anna Maria de Moy- rac de Mailla französische Ueberfetzung der Sincsischen Reichs­

annalen herausgegeben sind. „ Et pag. feq. „ Ihm (Abbati Grosier) hat gantz Europa die Ausgabe diefes fo sschätzbaren Werkes zu verdanken; wodurch die Träumcreyen des Canoni*

cus von Pauns , und des Herrn Deguignes völlig widerlegt sind , der die Sinefer zu einer aegyptischen Colonie machen will. ,,

(e) Zugabe zu den Göttingischen Anzeigen von gelehrten fachen. Part. II. pag. 593. & feqq.

De Tectae, et Convulsae. 13 rissen, quam criticum, aut historicum; ad haec par­

tium studio quoque deditum esse; ipsius autem ope- ris narrationem jejunam , invariatam, ac taediolam videri, nec facile futurum, ut ex China sinceram hi­

storiam habeamus, quod scriptores in despotico Im­

perio, & in ipsis adeo, ut ita dicam, Aulae oculis, fentiendi, scribendique libertatem amittant. In tanta fententiarum discrepantia illud forte optimum fit, ut, qui judicium, quod in neutram partem nimium fit, volet constituere, ipsos hos annales legat. Nec enim, si univerfe homines spectemus , solos ephemeridum litterariarum scriptores judicio valere, aut penitus a praejudiciis immunes esse , putandum est , tametfi quamdam Dictaturae speciem fibi in aliorum conatus quidam solum arrogasse , alii usu ipso , & unanimi doctorum virorum consensu firmasse videantur.

Uno tamen anno prius , quam annales hi ederentur , Memoria Sinicae vulgari coeptae funt, a Missionariis Pekinensibus Parisios missae, ac Berti­

nio Ministro, ut ajunt, Status, inscriptae. ( a ) Ha­

rum autores funt PP. Aloyfius Ko (b) & Stephanus Jano, uterque natione Sinensis : quibus operam fuam P. Jofephus Amiot , itidem Missionarius , conjunxit. Hic & a missis compluribus ad regiam Bi­

bliothecam ,. Academiamque Parisinam opusculis (sc), (a) Titulus hic est. „ Memoires concernant l’histoire , les Sciences, les Arts, les moeurs, les usages &c. des Chinois, par les Mistionaires de Pekin. ,, a Paris chez Nyon &c. 1776.

— 1780. Tom. VI. in 4. Praefixa est icon Imperatoris Kieng- long. Quoties his deinceps utass, eas hoc compendio : Ment.

Chiri. indicabo.

(b) Dedicationi subscriptus est K6 Jes : forte postremum Aloyfius Sinice valeat. In epistolis P. Hallerstein Kuo feribitur.

(c) Misit an. 1771. ad biblioth. regiam Rituale Mantfeo-Tar- taricum ab Imp. Kieng - long confirmatum. Item eodem anno

14 Imposturae

& in Transactionibus philosophicis Anglorum (a) fatis cognitus eruditis est; ilii non item. Uterque annum aetatis decimum nonum agens, ( b ) Pekino Parisios ad Collegium Soc. Jesu missi, ut praeter phi­

losophicas , ac Theologicas disciplinas, linguam gal­

licam itidem condiscerent, moribusque Europaeorum, quoad posset fieri , confuescerent. Id cum strenue agunt, Societas ex Galliis migrare coacta est , & illi in domum Missionis S. Lazari, bona regis venia , &

pensione in fingulos annos decreta , ut litterarum stu­

dia profequerentur, immigrarunt. His absolutis, cum in Chinam reditum apparant, visum est Galliae Eru­

ditis , juvenum horum operam , si ceteris quoque scientiis, ac liberalibus artibus erudirentur, utrique Nationi fore perutilem, praefertim si isti, quod po- stea factum est, litterarum commercia cum Gallis foverent. Itaque DD. Brisson, & C a det , Aca- demiae regiae membra, utrumque instituendum acce- perant, quorum ducatu phyfices experimentalis, tum mappam topographicam litorum provinciae Cantonensis ab Co­

chinchina ad provinciam Fohiensem. Anno 1772 mappam chro­ nologicam Impp. Sincnsium, omnes dynastias a Guei-lie-vango usque ad Kien-long complexam, hoc est, ab anno Christi 425.

ad 1771. Ad D. Deguignes an. 1770. epistolam de methodo, qua Sinenses in condiscenda lingua utantur.

(a) Epistola Pekino 1764. die 20. Octob. data, qua ad quaes­ tionem a D. Needhamo de Busto Isidis motam, respondet. In­

ferta est Actis anni 1770. Edita feorsim fuit Bruxellis an. 1765.

Exhibetur quoque Tom. I. Mem. Chrn. pag. 275.

(b) Hinc nihil mirum videri debet, si , cum in Galliam ap­

pulerant, litem inter DD. Deguignes Se Deshautesrayes ob af­

finitatem characterum Aegyptiorum , & Sineiium obortam , de­

finire non potuerunt. Nam si quae affinitas utrinque intercederet, ea probabiliter ad vetustos Sincnsium characteres, quos Ku­

li en dicunt , pertineret: in his autem juventus sinica institui non solet.

Detectae, et Convulsae. 17 historiae naturalis, ac chymiae arcana ita felici ingenio assecuti sunt, ut ipsis magistris admirationi effient. (d) Dehinc graphicen y ac caelandi artem eadem felici­

tate didicerant; typographicam quoque, quantum fatis est, delibarunt , (e) ac publico fumtu per provincias ad variarum artium vifendas officinas missi, falutataque Cupremum Regina anno 1765. mente De­

cembri y relicto fui apud omnes bonos defiderio y in patriam conscensa navi redierunt; (a) ex qua Memo­

rias has gallice ab te conscriptas Parisios , cum occafio fert, transmittunt.

Solent autem ad ea quaefita , quae illis ex Gallia proponuntur, respondere. Ha&enus praecipuas historiae Sinicae partes ad criticorum normam exege­

runt y (b ) in primis vero vetustatem fuae gentis , (a) Praefat. Tom. I. Meni. Chin. „ Les progrès des deux Eleves ètonnerent leurs Mâitres : ils faisistoient facilement 1’ ex­

plication des phénomenes de la Nature , & leur dextérité sin­

gulière dans lés manipulations de la chymie, furprenoit l’Ar- tiste qui travailloit avec eux. ,, Non videntur proinde ita stu­

pido ingenio Sinenses este , ut eos D. Canonicus Pauw , & ex hoc Cetto univerfe effingunt.

(b) Ab rege typographiam quoque manualem dono obtinue­

rant , quam patriae intulerunt.

(c) Haec ex praefat. Tom. I. Mem. Chin. &: epistolis anecdo- tis P. Augustini Hallerstein fumsi.

(d) Id Cenfor Tomi hujus primi : Zugabe zu den Göttingi- sehen gelehrten Anzeigen : Part. II. pag. 529. & seqq. suo quo­

que testimonio confirmat. Sunt tamen , quae minus critice ab iis exacta putet pag. 538. Von der Religion, und Gottesfurcht der ältesten Zeiten haben die Verfasser die vorteilhaftesten Be­

griffe : ste glauben nicht nur, das jene ein reiner Theismus war, sundern bilden (ich Jogar ein , die glanzensten spuren von der Hoff­

nung , den Leiden und dem Tode des Heilandes der Welt in den alten Schriften gefunden zu haben. ( Hier , und im Artikel von Schu-king vermissen wir die vorsichtige Kritik , wo durch die Verfasser in den übrigen Absehnitten vor allen vorhergehenden

16 Imposturae

quam quidam ex eruditis Europaeis magno conatu impugnarunt. Qua in re tamen P. Aloyfius K 6 di­

versam viam ab Amioto iniit : ille ea, quae Yai

tempora antevertunt, ititer fabulofa relegat, quem propterea D. Deshavtesrayes, perinde ut Abbatem Renaudotum celebrem illuni sino-ma­

styga reprehendit : (a) Amiot contra ex monu­

mentis finicis, quae fibi irrefragabilia videntur, eos, qui Yaum praecesserant, si certam temporis ratio­

nem spectemus, usque ad Ho-ano-TIUm, histo­

riae accenset. Uter rectius, nec ego, nec alter , nisi linguae finicae apprime peritus, & in eorum libris diu multumque verfatus, decernet: illius solum me­

minero , Amiotum, si modo Eruditi fidem illi habendam putent, ceteros enim non moror, fua ex classicis sinensium libris, & eorum, qui in illos com­

mentati funt, scriptis promsisse; quorum tantus nu­

merus est, ut vix fit ulla cujusvis Europaeae gentis historia, quae tot commentatores habuerit, liquidem s

inenses supra quadringentos, tres , & quinquaginta censeant : £b) quibus si Imperatoris Fuen-ti anno Christi 551. bibliothecam ex centum , & quadragin­

ta librorum millibus conflatam, ( c ) tum Imperatoris Geschichtschreibern sich so vorteilhaft ausieichnem) Nihil tamen causae reddit, cur ita sibi videatur. Locus P. Kó Tom. l.Mem.

Chili, pag. 262. ita habet. Cependant il sercit aise de démontrer que la foi & l’esptrance d’un Dieu Sarneur, font peintes en traits de lumières dans nos anciens rnonumens , & qu’on ne trouve rien de comparable a ce qu’ils racontent, de ses souffrances 6*

de sun triomphe , de Ja mort & de Ja gloire , dans aucun des livres des Gentils de l’ Occident..

(a) Inobservationibus ad Annales Sinicos P. de Mailla pag. 58.

(b) Tom. II. Mem, Chrn. a pag. 194. ad 245. &a pag. 292.

ad 343.

(g) Du Halde Hiß. Tom. I. pag. 348.

Tai-tscngi

Detectae, et Convulsae. 17 Tai-tsengi anno Christi 980. librorum 80000. jun­

gamus , (a) apparebit fane, quam leviter Cetto

illa chartae illeverit: conflat quippe, barbaram, ru­

demque Sinensium gentem nullis suorum monimentis ne leviter quidem notam esse: ( b ) quali Sina:, non autem nos ipsi in causa fimus, quod eorum res igno­

remus.

Impostura VII.

Hactenus de praecipuis Missionariis Soc. Jesu, qui Sinica, ut haec ad gentis historiam attinent, libris editis vulgarunt: nunc locus posceret, uti eos quo­

que, qui Itineraria scripsere, ut Neuhof, Is­

brand Ides, Lange, Osbek, Anson

&c. in censum vocarem, nisi Author dis qui(itionum philosophicarum C cj, ex quo merces non fatis /in­

ceras Cetto depromfit, me aliorsum avocarer.

Est is D. de P a uw , Canonicus Xantensis ad Rhe­

num , qui ex insidiis , nam ut id aperte faceret, ar­

gumentorum tenuitas vetabat, Q d ) systema Degui­

nesianum de Sinensi AEgyptiorum colonia oppugnan- (a) Id. Ibici, pag. 377. D. de Murr Journal Part. II. pag.

79. solum cenlet dimidium.

(b) In praefat. Dissert, fuae.

(c) Operi hic titulus praefixus est : Recherches philosuphiqu.es sur les Egyptiens & les Chrnois. Par Mr, de P.***. Beroiini 1773.

Tom. II. in 8. Prodiir eodem anno , & eadem forma Amste- lodami. Additur tamen post P*** Auteur des Recherches philo- suphiques sur les Americains: quae catalogo librorum prohibito­

rum Viennae infertae funt.

(d) D. Deshautesrayes in observat. ad annal. Sinicos, pag.

57. ,, Car on doit envi.ager fes recherches comme une criti- que indirecte du Memoire de M. Deguignes , qu'il n* a pas ofe attaquer de front, parce que la nature des preuves, em- ployees par ce dernier, n'etoient pas ä fa portee.

B

Tg Imposturae

dum fumfit. Feliciterne, an contra in eo argumento verfatus fit, aliorum arbitratui relinquo. Illud tamen Cetto videtur indicare, cum prius Deguine­

sium, & Needhamum sequutus, adversum me vociferari pergeret, nunc utroque deferto, nec, cur id fecerit, ullam causam reddens-, authori harum difquifitionum adhaereat. Quod si tamen scisset, quae aliorum de illo judicia exstent, fortasse non tam prae­

ceps in ejus fententiam concessurus, aut, cur con- cefferit, saltem aliquam causam editurus erat. Pri­

mum enim Parisienses Eruditi linguarum orienta­

lium imperitiam illi oggerunt , ( a } quarum co­

gnitio , ut, quantum Sinae ab Aegyptiis disserant, rite ostenderet , supervacanea non erat futura : tum ephemerides Luxemburgenses (b) , scripto­

rem vanissimum , ac temerarium vocant : rursum : (c) cujus errores, inssulpa philoscphandi ratio, &

odium adversus omnes, qui religionem in precio ha­

bent, spissae illius, & ex trivio tetitae calumnia! , quibus eos, qui mypleriis sectae cuiusdam (d) tiati non funt, promiseue impetit , quemvis corda­

tum ad tuendam veritatem obssrmare debeant. Sunt quoque, qui illum malae fidei arguant, (e) & Do-

(a) Journal des Savans anni 1774. ad mensem Majum, pag. 373.

(b) Journal Hist. & litteraire anni 1789. pag. 522. Et D.

de Murr Epist. 22. ,, Man muss wirklich über die Frechheit des Canonici von Paurr erstaunen,, &c. rursus: „Herr von ssPautr macht a la Voltaire. ,,

(c) Journal cit. anni 1778. q)ag. 24a.

(d) Si, quod fuspicor, phjlofophos hujus aevi intellegit Tcri- ptor ephemeridum, vix quidem id illi impune abibit : multum enim ex veterum phlegmate amiferunt.

(c) Großer in proloquio ad annal. Sinicos pa£. 41. „ c’est encore pour etayer la meme affert ion fur le peu de culture des

Detectae, et Convulsae. 19 gices non plane scientissimum esse putenc : (a) ad haec esse detractorem , £ b ) scriptorem infincerum , (c} verbo, qui Antores ad rem firmandam aut ra­

ro, auc male citet , (d) quove nemo majori teme­

ritate, & minori fide hactenus annales Sinicos calum­

niatus fuerit.

Horum judicia, fortassis, quam par fit:, acer- biora, ut ego nolim mea facere, ita committere non possum , quin , quid inter hunc, & reliquos , quo- rum feriem supra contexui , interfit, candide ape­

riam. Ut nihil de dictatoriis £e), & despicatui pro­

ximis verborum formulis, (f) quibus author difqtf- terres de la Chine, que M. Pautv falsifie le motif d’un edit donne fous la minorite de Kang-hi en 1662. ,, Et D. de Murr epist. 21. ,, Man halte diefen wahrhaften Bericht----gegen die falsche Erzehlung des Canonici von Pauw, fo wird man unwillig, das das Publicum fo getäuscht wird, und das Un­

wahrheiten , die mit der frechesten Stirne vorgetragen wer­

den , fo unverdienten Bey fall, und Glauben finden können:

auch das Datum ist erlogen &c. „ Hrc quidem ad difquilitio*

nes Americanas pertinent.

(a) Id. Ibid. ,, Man ist es aber schon gewohnt, das er iibereilige schlüste aus unrichtigen Erzehlungen macht. ,,

(b) Großer cit. loc. pag. 36. ,, Dans le nombre de ces ecri- vains detracteurs, il n’en est point fur-tout qui ait epanche con- tre eile (Hist. Chin. ) plus de fiel 8c d’amertume, ni qui l’ait calomniee avec plus de hardieste & de mauvaife foi , que 1’ auteur des Recherches. ,,

(c) Id. ibid. pag. 39.,, M. PaurP n’est pas un ecrivain since­

re , il denature les faits pour en abuser. „

(d) Id. ibid. pag. 37. ,, M. Pauty eite peu , ou eite mal -

* - je pourrois extraire de trois a quatre eens de ces astertions, avancees fans preuves , 6c qui n’ont d’autres garans, que la feience particuliere 8c la bonne foi de M. Pautr. ,,

(e) Hujus modi funt : je suis: il est certain : il est sur: mais La veritc est: car onseit bien : en Europe on dit : fose mettre en suit 6’c.

(f) Exempli causa: cet ecrivain a porte Penthoustasuie : un Hi- B i .

-20 IMPOSTURAE

fitionum utitur, dicam , illud permirum cuivis videri debet, quod Missionarios Sinentes, in primis Jesui- tas, quos parum decoris Impostorum, enthusiastarum­

que nominibus insignit , eaque de causa scribendis Sinentium rebus (e dedisse ait, ut Europaeos malo dolo circumducerent , quod hos ipsos Missionarios, inquam , ubi faventes suae opinioni reperit, veluti te­

stes ad persuadendum idoneos , adhibeat , contra, si refragentur, tamquam mendaces infectetur, nihil causae in medium depromens, cur hoc , illudve fibi videatur. Quod an rite philosophari fit , alii existi- rnent. Sed is philofophicas fuas difquifitiones meris Faeiis instruit, ex quibus, non item vulgi opinione, Sinas fe nobis repraefentaturum pollicetur, (a) Ve­

rum , quat haec Facta ? unde fumta ? fatine etiam fumta fideliter ? (b) quam rite autem ex his con«

storien ou plutôt un Fabuliste : cet homme raisonnoit sur des cho­

ses , qu’il ignoroit: 'ystême puerile &c.

(a) In præfat. „ On ne verra point ici les Chinois dépeints suivant les idées du vulgaire , mais suivant les Faits. ,,

(b) Contrarium aliquot exemplis ostendam. Tom. II. pag.

190. de P. Martinio ita : Ze P. Martini dit sérieusement qu’on annonce un jour a ce prétendu philosophe, ( Confucius ) que des chasseurs avoient tué un animal singulier, qui ressembloit un peu a un Agneau : la-dessus il Je mit a pleurer amérement &c. Sed hæc non Martinii, verum alterius sunt : en verba Dec. I. Lib.

IV. pag. 149. edit. Amstel. unum tamen omittere non debeo , quod mihi philosophus quidam Sinensts , & ille Christianus, ex ultima sententia libri Chun-cieu a Confucio scripti probavit &c.

tum hunc de animali Kilin , quod agnum proxime referret, narrantem inducit, finitque : haec mihi Sinensis philosophus, ego lectori judicanda relinquo. Tom. eod. pag. 2.17. de festo La­

ternarum- on voit aux quatre côtés de l'autel de grosses pierres, qui représentent les génies des montagnes , de V eau , du bois , du met al , de Pair , 6* du seu : c’est Jurtout en P honneur du génie du. feu, dit M. Osbek, que les Chinois célèbrent la Fête des Lanternes pour que leurs villes d’ailseurs ß combustibles Joient

DeTectae, ET Convulsae. ar fectaria efficit ? Faci a ut plurimum fumta funt ex /zz'- préservées de l’incendie. Haec omnia ne Lector Osbekio tribuat , hujus locum pag. 325. exscribo. Das Laternenfest nani heute Abend seinen Anfang. - Austen vor den Hausom hatten fie große papierne Mersschen und Pferde gestellt , gemeint glich alle Zimmer in ganzen Hausse geöffnet, und daffelbe durch und durch erleuchtet. - - Es begegneten mir drey Opferpriester, welche in' dein Hause mit Riiuchwerk und Opfern herumgiengen.--- Die Chineser sugten, das fie auf diese H’eise järlich um Abwendung der Feuersbrünste batten. Nihil praeterea. Tom. eod. pag. 299, Ailleurs dit le P. Trigault, on met des garnisons dans les visu les pour les défendre contre l’ennemi, h la Chine les garnissons doivent défendre la Place contre les voleurs. Scd Trigautius pag.

100. haec solum : Duces, ac milites, qui belli pacissve tempore suis locis excubant , ipsi quoque excubitores suos habent , ne quid rerum novarum moliantur. Tom. eod. pag. 3°4* mancipatu ,

&: servitute Sinentium agens, & hinc barbariem gentis arguens , feribit : ensuite on excède les travailleurs , qui ne peuvent se fai­

re aider par des betes. J’observai, dit Nieuhof, dans le trajet de Canton h Pekin , qu’on forçoit souvent a coups de bâton Ze.?

payfans Chinois de tirer la barque qui portoit P Ambaffadeur Hol- landois &c. Neuhofius tamen haec Tartaris tribuit, qui in prin­

cipio occupati regni , crudiores , quam nunc sint , erant. Ita enim pag. 69. edit. Anistel. anni 1666. Hie suhen wir, leider, klar vor Augen, in was elenden und erbärmlichen Zustand die Simeser durch obgemeldten letzten Tartarkrieg waren geruhtem Denn da müssen fie als leibeigene Sclaven in diesem Schisesehen auch den allergeringsten Tartarn Gebotte stehen , und werden ohne Ansehen der Personen , ob fie grosss oder klein , alt oder jung, in die Linien und Zugseile , elender als das Viehe, ge^

spannet — [um offten müßen fie auch mit dem halben Leibe im Waffer gehen — und da jemand vor großer Mattigkeit und Onmacht , was fehwdeher ansteht , kommt alsbald ein Tartar , der große dicke Stiefel an hat , über ihn , und sehmicret ihn mit einem starken Prügel, ohne alles Mitleiden, lustig ab. Lt tamen eosdem Tartaros D. Pauw pag. 302. ita laudat: Enfin la con­

duite que les Tartar es ent tenue a la Chine , est quelque chose de réellement surprenant z ils ont fait par une espece de prudence ce que les plus grands politiques auroient h peine ose entrepren­

dre par artifice. Denique Tom. L pag. 2^2. de typographie

B

si Imposturae

nerariis : issa aut Legatorum , aut mercatorum funt:

his, seu Galli, seu Angli , Hsspani , aut Hollandi, aliive fint, ultra Cantonem , Russis ultra Pekinum proficisci nefas : Legatis autem , seu mari Macaum appulli, seu terressri itinere per celebrem illum mu­

rum, qui Tartariam a China fecernit, Pekinum ve­

niant , ira examussim itineris ratio , in Mandarino- rum comitatu praescripta ess, ut ex hoc excedere, neutiquam fit integrum, &, ubi primum in urbem, ac m hac defignatum hospitium ingressi funt, militari cussodia fepiuntur, fine qua nec domo egredi licet, nec, ubi id Legationis munus poseit, ad (alutandum Imperatorem admittuntur, honoris id quidem , ut praetexunt, cauta, re autem vera, quemadmodum gens ess fuspicionibus mire dedita, ut captivorum in- ssar obfessos prohibeant, ne in arcana regni curiolius indagent. Mercatoribus aliquanto major in ea , quam incolunt, urbe libertas ess: sed & hi in mercimonio,

& Legati in aula interpretibus utuntur : issi potissi­

mum Missionariis , illi contra his , quos fors fortu­

na offert, quibus fiepe aut arcta linguae cognitio, aut non optima fides ess. Certe raro mercatorem re- perias, nec, nili poss plurimos commorationis annos, qui tantum Sinice norit, quantum commutandis mer­

cibus fatis ess, rarissime autem , qui libros Sinicos intelligat, nec enim hoc hominum genus id fibi ne­

gotii datum esse putat. Itaque Legatis quidem, aut

Sinica: puifque le P. Trigault, qui ecrivoit vers 1'a.n 1615, Jzt qu'on ne pauroit prouver que les Cliinois ayent fait quelque edi- fion avant Van 1100. Et Trigautius Exped. Christ. pag. 19. Peri­

bit : ztec dej'u-t, qui aperant, prius ea Sinas fuisse ujos y quam in hanc mortalitatem immortalis fe (e Dens abjicijfet. Cello re- liqua , quae poiTem, hujus generis congerere.

Detectae, et Convulsae. 13 eorum Secretariis, si res, quas oculis usurparunt, aut a viris dignitate , & scientia conspicuis accepere , litteris contignent, nihil ess, cur fidem habere non possimus-; mercatoribus contra, aliisque, qui in co­

acervandis divitiis toti funt, rarus enim ex his ess, qui rerum discendarum causa issuc proficiscatur, uni­

vers non item. Quo minus quoque illis tribuendum puto , qui Cantone, aut Pekini aliquamdiu degen­

tes, de reliquis amplissimi Imperii provinciis , quas nunquam attigerant, commentantur , aut, si quae laude, vel vituperio digna, in urbe aliqua compere- re , haec tribuant toti genti, Fatiaque particularia m universum Imperium diffundant. Si quis igitur his fontibus, non rite exploratis, & fine discrimine uta­

tur , si linguae ignarus, nec gente, regnoque ex ulli cognitis, ad pluteum fedens commentari solum pro ingenio fuo pergat, quid, quantumve ejusmodi scri- ptori tribuendum fit, non opus ess monere.

Amam longissime Missionarioium Societatis JESU , nam hos Cetto, D, Canonicum de Pauw

imitari volens in primis petit, rationem esse, quivis, si tantillum a praejudiciis vacuus fit, facile concedet.

Horum alii muneribus Aulae impliciti conssanter fuere, alii per Imperii provincias sparfi , ope fidentiarum Europaearum , propagandae religioni tota vita intenti, non modo cum plebe, sed cum Mandarinis etiam agere , urbes, & oppida , nunc aperte, si id fuit in­

tegrum, alias clanculum, si quid periculi Christianis incubuit, circumcuissare solebant. Ad id vero perne­

cessarium fuit, ut linguam vulgarem, & Mandarini- cam fibi familiarem reddiderint , incubuerint libris jntelligendis, liquidem frussra cum litteratis in China agas, nili ipse litteratus fis ; norint praeterea gentis indolem, leges, religionem, inssituta politices, &,

B 4

IMPOSTURAE

*4

cum ratio itineris ferebat, quifque pro fuo genio in variam quoque caeli plagam, terrae fitum , hujus co­

lendae modum, & ubertatem inquifierit, observarit item curssim , & naturam fluminum , quae crebro cum vitae periculo vadare, auc magnam aetatis par­

tem , ut Christianis operam furtive locarent, in con­

gerie navium , quae natantium urbium speciem in­

tuentibus exhibent, traducere cogebantur. Siquid erat vacui temporis a religionis negotio, aut elucubran­

dis piis libeiiis, (a) aut Sinicis scriptoribus in aliam linguam vertendis, aut denique in vario scientiarum genere , fua industria finice conscribendis dabant;

quo conatu & fe rerum Sinicarum cognitione magis imbuebant, & amicorum in Europa desiderio, quan­

tum licuit, latis fecere; ut adeo plerofque, etiam qui religione a nobis dissentiunt, lateri non piguerit

& praeclarani hac in parte a Missionariis operam fuif- fe locatam, ( b ) & genuinam , ac partibus omnibus

(a) Postem, si locus id posteret , supra 200. hujus generis memorare : quid m scientiarum genere praestiterint, Sotvellus in bibi, scriptor. Soc. Jesu, & Coupletus in Europaea astrono­

mia , fatis, prolixe docent. Ttaquc merito Cl. Weidlerus in Hist. astronomiae pag. 259. scribit: easdem dossirimse variis li­ bris , stnico idiomate exaratis, tradiderunt , & sulci tia nunquam fatis laudanda propagarunt.

(b) D. Mosheim in praefat. ad Hist. Du Halde , pag. 4;. ,, Das nutzbahi este, und zuverläfiigste hievon (de historia Sineh- fium) hat man unstreitig den Herrn Mifilonarien ( Soc. Jesu ) /.u danken, die nun feit mehr als einen Jahrhundert zu diefem Reiche einen Zutritt gehabt , und die sich nicht nur alle Mii- he gegeben , eine gründtüche Erkantnifs davon zu erlangen , und mitzutheilen , fondern die sich felbst zugleich um China wohlverdient gemacht. ,, Et D. Schurnacherus in praefat. ad li­

brum Yeking. ,, China hat von der Zeit her , da es uns durch die Nachrichten und beschreibungen der Mistionarien , die auf djeiem Grunde und Boden die Christliche Religion anbauen ,

Detectae, et Convulsae. 15 absolutam historiam non ab aliis citius, quam ab iis­

dem Missionariis edi posse. ( c )

Nec tamen omnes propterea , quod Missionar»

Soc. Jesu , & in China, erant , eodem (uccessu in rebus hissoricis elaborarunt, observatumque est, illos, qui sub initia illo penetrarunt , minus felices in eo conatu fuisse, seu non ea, qua oportebat, lingtiae cognitione adhuc imbuti erant , five studio religionis propagandae, quod rei, cur illuc issent, caput erat, tantum non fuit temporis, ut rebus litterariis fe pe­

nitus darent, five nondum libros Sinentium accura­

tius scrutari poterant, quod omnibus fere Scriptori­

bus, qui olim aliquid de ignotis Europas gentibus, ut Peruanis, Brafilis &c. commentati funt, iisdem ex capitibus evenisse, certius est, quam ut id doceri oporteat. (b ) Illud etiam observatione dignum , quod Missionariorum errores, si quos errastent, a Missionariis, qui ferius postea in Chinam venerant, candide detecti funt, quae res manifesto indicio esse potest, eos solam veritatis rationem prae oculis ha-

und pflanzen, näher bekannt geworden, kein geringes Auf­

lehen in Europa gemacht. Man kann die vortreffliche Einrich­

tung dieses ungeheuren Staatskörpers, die grossen Muster der Regenten - - ihre ungemeine Weisheit, und strenge Tugend, ihre unerschöpfliche Liebe zu ihrem Volke , die klugen Ge- setze für alle Stände und Ordnungen, die unendliche Menge Städte und Flecken , die fanfte und gesittete Lebensart der Unterthanen - - nicht genug bewundern. „

, (a) Editor Anglus in praefat. ad Haoh - JKseh - Tsohvem ,, Die Missionarien sind die eintzigen Ausländer, von denen wir vollkommene , und richtige Beschreibungen von China erwar­

ten kennen. Niemand als sie allein, erhielt noch die Erlaub- nifs das ganze Chinesische Reich durchzureilcn. ,,

(b) Id rerum exoticarum gnari per fe fe norunt : imperitis frustra catalogum texerem.

Imposturae

buisse: alioquin, si partium studio fuissent ducti, aut lapsus decessorum fiiorum occulere voluissent, haec dissimulaturi erant. Sic Premareus historiam MartinII errorum prius arguit, quam ulli Euro­

paeorum in mentem venerit , de ea dubitare. Carpit enim illum, quod in principio Decadis fuae quaedam ex libro Chu-king traduxerit , quae tamen aliter ha­

bere fibi videantur : (a) quamquam ipse etiam Pre-

mAReus a vero aberasse non nullis putetur, cum ea tempora, quae Faum praecedunt , mythologice fiimi oportere contendit. ( b ) Occafionem huic opi­

nioni haud dubie D. Deguinesius fuggesserit, qui non obscure indicat, ( c ) Sinenses litteratos ea , quae Fai, & Chuni tempora anteeunt , solere fabu­

lis accensere, propterea , quod celeberrimus Hisso- ricorum See-ma-tsien, annales fuos lolum ab Fao ordiatur. Sed extra omnem dubitationem est, illum historiam fuam ab Hoang-tIo, qui pri­

mus Sinentium Legislator fuisse fertur , inchoasse , tantumque abesse , ut Sinenses critici Fobium , &

(a) Fourmont Grammat. Sinica. pag. 514.

(b) Discours préliminaire, ou recherches sur les teins ante­

rieurs a ceux dont parle le Chou-King, & sur la mythologie Chinoise. Praemittitur ipsi libro Chu - King ,• per. D. Deguignes edito Parisiis 1770. in 4. a pag. 44. ad 138. I)e quo opere,

& operis aiitore Premareo , P. Amiot Tom. IL Meni. Chin.

pag. 3 16. candide ita scribit : Mais le P. de Premare ne voyait les objets qu’a travers un verre colore. Excellent Grammairien ,

& suchant asssu bien la langue Chinoise, il ne posuedoit h fond aucune des connoissances qui font nécessaires h qui veut s’ériger en critique. Tout sun dijcours préliminaire en est une preuve. Je n’exagererois pas , st je disuis qu’il y a beaucoup plus de fau­

tes, que de lignes &c. Ita Gallus Jesuita, de Jesuita Gallo.

(c) Examen critique des annales Chinoises &c. Tom. 36. Acad»

Infer iptionum. 1774-

Detectae, et Convulsae.

IIoang-tium ad fabulas relegent, ut nemo potius, si P. Aloysium Kó demas , ex illis fit, qui illos extitisse unquam negaverit, in eoque solum haerere, quod ad definiendum Fohiani regiminis tempus, non­

dum fatis critiriorum , quae certitudinem fundent, prae manibus habeant, (aj Ceterum, P. Prema­

rei explicationem mythologicam , de qua supra dixi, Amiotus veluti frivolam, & non finceram explodit, quod vel authoriim obscurorum, vel qui sublestae fidei, aut Sinis ipsis despicabiles fint, libris ut plurimum initatur, (b) ut adeo Premareum

ad alterutram Missionariorum classem, ab Amtoto

ssatutam possimus referre. Primam eorum esse ait, qui linguam Sinicam quidem norint, sed rerum ea­

rum , quae ad criticen pernecefiariae funt, cognitione destituti fuerint: alteram illorum , qui, etfi praeter linguae notitiam , & ssudium indefessum , plura, quam primi, adminicula ad rem litterariam attule­

rint , tamen falfis ideis ssiomet infortunio occupati , quid quid ad eas firmandas in libris reperere, ingra­

tiis congesserant, iis , quae fyssemati fuo noxia futu­

ra providebant, pro lubitu repudiatis, (c) Tam candidum , apertumque sseseiitae de aliis fesuitis ju­

dicium cum non potuerit non ex puro veritatis ssu- dio proficisci, quid Cettone faciemus, qui Je- fuitas fuorum decessorum vessigia in rebus Simcis

mordicus premere affirmat ? (d )

(a) Tom. II. fitem. Chin. pag. 125. &c.

(b) Ibid. pag. 140. Ccs recherches n’ itoient nullement fince- rcs, qu’elics n‘'avoient ete faites pour la plupart, que dans des Autcurs ou olscurs, ou fujpc cis , ou nitprifes de ia Nation.

(c) Tom. II. fitem. Chin. pag. 121. & 122.

(d) Dissert. pag. 27.

aS Impostura ».

Impostura VIII.

Quamquam homo hic , ut ess mire desultorius, ac parum fui memor, alibi non dubitet asseverare (a) eosdem Jesuitas longe diversa, imo & contraria de Sinis referre. Id nemo unquam negavit, &, praeter converssones rerum , quae in ea gente a duobus fe­

culis factae funt, etiam causas, cur id fieri propemo­

dum debuerit, paulo supra attuli. Sed numquid con­

stat , Missionarios faepe etiam errasse ? id humanum est, nec, ut reor, esse definet , quamdiu homines supererunt. Verum ex his capitibus, quod contraria inter fe retulerint, quod errarint etiam, si quis , ut Cetto facit, volet arguere , id operam dedisse Missionarios, ut Europaeos de industria fallerent, est fuapte natura

Impostura IX.

Ex qua cum plures, velut ex fonte , oriantur , ne- cesse est, uti de hac re feorfim agam , sequarque Cettonis quaquaversum divagantis vestigia , fic tamen, ut, quae is non fuis locis, incertum qua de causa, sparferat , ejusdem tamen argumenti funt, in idem caput reponam.

(a) Ibid. pag. 8.