özvegye, és fiai számára megerösiti. 1264.
Urbánus Episcopus etc. dilectis filiis nobili mulieri Agne vidue Ducisse Galitie, de Bosna et de Mazo Domine, ac nobilibus viris Mich.eli et Bele natis eiusdem salutem etc.
Cum a nobis petitur stb. Exhibita siquidem nobis vestra pe-titio continebat, quod carissimus in Christo filius noster B(ela) U n g a r i e Rex Illustris, p á t e r t u u s , filia Ducissa, quondam Radizlao, Duci Galicie, viro tuo, et tibi, predicta Ducissa, vestrisque beredibus in perpetuum quasdam t e r r a s et pos-sessiones, que Belin et de Sancto Demetrio nuncupantur, cum iuribus et pertinentiis earum, sicut ad Regem spectabant eundem, liberali dextra concessit, tradidit et donavit, prout in patentibus litteris ipsius Regis confectis exinde suoque sigillo munitis plenius dicitur contineri. Nos itaque obtentu prefati Regis, et carissime in Christo filie nostre M(arie) Illu-stris Regine Ungarie, matris tue, prefata Ducissa, qui pro te vobisque, filii Michael et Bela, nepotibus suis, predicti Ducis filiis et beredibus, Apostolicam gratiam implorari íecerunt, vestris supplicationibus inclinati, quod ab eodem Rege super concessione, traditione et donatione huiusmodi provide fa-ctum est, ratum et firmum habentes, t e r r a s et i ossessiones predictas, sicut eas iuste ac pacifice possidetis, vobis aucto-ritate Apostolica confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo etc. r.ostre confirmationis etc. Dá-tum apud Urbem Veterem Idibus Julii. Pontiíicatus nostri anno tertio.
69.
IV. Orbán pápa a nyitrai püspöknek meghagyja, hogy káplánja Sixtus számára egyházi javadalomról gondoskodjék. 1264.
Urbánus E p i s c o p u s etc. veuerabili fratri . . . Episcopo Nitriensi salutem etc. Apostolice benignitatis affectum potis-sime circa illos debemus exponere, de quibus evidentie cla-ritas innuir, quod sint digni speciali gratia et honore. Sane dilectus filius magister Sistus, Capellanus noster, scolasticus Strigoüiensis, clericus et nuncius carissimi in Cbristo íilii no-stri B(ele) Ungarie Regis Illuno-stris, morum et scientie meritis iuvari dinoscitur; ut a nobis gratiosa benivolentia foveatur.
Cum itaque idem Capellanus Arcbidiaconatum, quem in Ec-clesia Jauriensi pacifice se obtinere p r o p o n i t , velit, sicut a s s e r i t , libere r e s i g n a r e ; nos ei obtentu prefati Regis, nec non dictorum meritorum intuitu, volentes gratiam facere spe-cialem, f r a t e m i t a t i tue mandaraus, quatenus eidem Capellano in Zagrabiensi, vei aliqua Cathedrali, aut alia Ecclesia pro-vincie Strigoniensis, de personatu vei dignitate cum eura, vei sine cura; et etiam de p r e b e n d a , si vacant ad prescns, vei quam cito se facultas obtulcrit, auctoritate nostra per te, vei per alium providere p r o c u r e s , faciens eum in Eccle-s i a , in qua ei duxeriEccle-s p r o v i d e n d u m , in canonicum recipi et in f r a t r e m , non obstante statuto de certo canonicorum nu-mero, iuramento vei confirmatione Apostoliea, seu quacunque firmitate vallató, vei si pro aliis ibidem scripta nostra dire-ximus, quibus auctoritate presentium nolumus preiudicium generari, seu quod idem Capellanus alias beneficiatus existit;
vei si aliquibus communiter vei divisim a Sede Apostolica sit indultum, quod a d receptionem vei provisionem alicuius minimé t e n e a n t u r , quodque ad id compelli, vei suspendi aut interdici seu cxcommunicari non possint, et quod alius de personatibus, dignitatibus, prebendis et beneficiis ad colla-tionem vei elec'ionem eorum spectantibus, nequeat aliquibus
providere per ipsius sedis litteras nou f a c i e n t e s pleiiam et e x p r e s s a m de indulto huiusmodi m e n t i o n e m ; sive a l i q u a ipsius sedis i n d u l g e n t i a , per q u a m effectus huiusmodi g r a t i e impediri v a l e a t vei d i f f e r r i , et de q u a cuiusque tuto t e n o r e de verbo a d verbum in nostris litteris fieri d e b e a t mentio speciális. C o n t r a d i c t o r e s etc. N o s enim nichilominus irritum d e c e r n i m u s et i n a n e; si secus de p e r s o n a t u vei d i g n i t a t e ac p r e b e n d a huiusmodi A p o s t o l i c a , vei q u a v i s a u c t o r i t a t e alia a quoquam contigerit a t t e m p t a r i . Y o l u m u s a u t e m , quod idem C a p e l l a n u s , p o s t q u a m p e r s o n a t u m , vei d i g n i t a t e m a c pre-b e n d a m huiusmodi fuerit pacifice a s s e c u t u s , A r c h i d i a c o n a t u m r e s i g n e t eundem, quem nos nichilominus ex tunc v a c a r e decernimus eo ipso. D á t u m a p u d U r b e m Y e t e r e m Idibus. ( P o n -tificatus n o s t r i ) a n n o tertio.
(IV. Orbáu pápa Regestaiból, Theiner id. m. 1. k. 274. 1.)
70.
IV. Orbán pápa Istvánt ifjabb magyar királyt inti, hogy nővérét Annát, galicziaí özvegyherczegnét, birtokában ne háborgassa.
1264.
U r b á n u s E p i s c o p u s etc. carissimo in Christo tilio S t e p h a n o Regi, primogenito carissimi in Christo filii n o s t r i B(ele) Illustris Regis U n g a r i e , s a l u t e m etc. Mente vigili et tini in o diligenti debet illa omnia tua d e v i t a r e sublimitas, in quibus de aculeo iniquitatis a g i t u r , et offensa Dei, ac pupillo-rum et o r p h o n o r u m iniuria contineri videtur. S a n e c a r i s s i m a in Christo filia n o s t r a A g n a v i d u a , soror tua, D u c i s s a Gali-tie a c de Bosna, ct de Mazo D o m i n a , et dilecti filii Michael et Bela o r p h a n i n a t i eius, g r a v i nobis c o n q u e s t i o n c m o n s t r a -runt, quod tu eos de B e r e z et F i z e r Castris, ac Solomon et de Borsna villis, iuribusque et pertinentiis birs, que dicti Du-cissa et o r p h a n i se diu iuste et pacifice c s s e r u u t possedisse,
contra iustitiam spoliasti, sicque ipse pro tua v o l u n t a t c de-tines e t eis r e s t i t u e r e indebite contradicis. Q u a r e ipsi et ca-r i s s i m u s in Chca-risto filius nosteca-r B ( e l a ) Illustca-ris Rex U n g a ca-r i e , p á t e r tuus, p e r nuntium specialem pro eis i n s t a n t e r postulari f e c e r u n t a n o b i s , ut super hiis e x b i b e r i sibi complementum iustitie f a c e r c m u s . Nos itaque c o n s i d e r a n t e s a t t e n t e , quod de s p o l i a t ' o n e et d e t e n t i o n e h u i u s m o d i non modicum tue f a m e d e p e r i t et saluti, m a x i m é quia non solum predictos Ducissam et o r p h a n o s , sed e t i a m Regem ipsum cum s u p e r n i Regis offensa, prout a c c e p i m u s , g r a v i t e r p e r t u r b a s t i , m a g n i t u d i n e m t u a m a t t e n t e r o g a n d a m d u x i m u s et m o n e n d a m , q u a t e n u s pro-vide c o n s i d e r a n s etc. e x a l t a b i t , a d sororis tue et o r p h a n o r u m ipsorum i u r a vei a d q u o r u m c u n q u e b o n a fidelium te qui etc.
inhiare, s u p r a d i c t a c a s t r a et villás cum iuribus et pertinetiis suis pro D i v i n a et Apostolice Sedis a c n o s t r a r e v e r e n t i a r e s t i t u e r e affectu p r o m p t o et liberó non o m i t t a s ; ita quod tibi e x i n d e Divine benedictionis ac n o s t r e p r é m i u m cum laudis h u m a n e p r e c o n i o v a l e » t p r o v e n i r e ; alioquin cum p a t r e s or-p h a n o r u m et j u d i c e s viduarum simus a Domino constituti, eisdem Ducisse a c filiis, pro quibus in suis iuribus confoven dis p r e í a t i p a t r i s tui b e n i g n i t a s etc. restituendum p r e f a t i s Du-cisse et filiis c a s t r a , v i l l á s , i u r a et p e r t i n e n t i a m e m o r a t a , monitione p r e m i s s a , p e r c e n s u r a m e c c l e s i a s t i c a m , sicut iustum fuerit, a p p e l l a t i o n e r e m o t a , compellaris. D á t u m a p u d U r b e m V e t e r e m X V I I . Kai. Augusti. ( P o n t i í i c a t u s nostri) a n n o tertio.
(IV. Orbán pápa Regestáiból, Theiner id. m I. k. 276 1.)
11
IV. Orbán pápa Egyed györmegyei pap szániára egy ó-budai kanonokságról intézkedik. 1264.
Urbánus Episcopus etc. dilecto filio . . . Preposito Ec-clesie Sancti Georgii Strigonier.sis salutem etc. Apostolice benignitatis affectum potissime circa illos debemus exponere, de quibus cvidentie claritas innuit, quod sint digni speciali gratia et honore. Cum itaque, sicut dilectus filius magister Xistus Capellanus noster, clericus et nuntius carissimorum in Christo filiorum nostrorum B(ele) Regis et . . . Regine Unga-rie Illustrium nobis asseruit, dilectus filius Egidius, presbiter Jauriensis Diocesis, secum pro ipsorum Regis et Regine obsequiis ad Apostolicam Sedem accesserit, et propter hoc non modicum l a b o r a r i t , ac etiam c o m m e n d a t u s de honestate morum et vite, nec non litterarum scientia, nondum sit a s s e -cutus beneficium ecclesiasticum, de quo commode possit su-stentari, nos eundem presbiterum obtentu dictorum Regis et Regine p a t e r n a benevolentia prosequentes, discretioni tuc m a n d a m u s , quatenus presbiterum ipsum, si est idoneus, in Ecclesia Budensi Vesprimiensis Diocesis, dummodo pro alio in eadem Ecclesia nondum direximus scripta nostra, facias auctoritate nostra per te vei per alium in canonicum et fratrem recipi, ac sibi de p r e b e n d a , si qua in Ecclesia ipsa v a -cat ad prescns, vei quam cito se facultas obtulerit, providere procures. Non obstante statuto de certo canonicorum numero iuramento et confirmatione Apostolica seu quacunque firmi-t a firmi-t e vallafirmi-tó, aufirmi-t si dilecfirmi-tis filiis Preposifirmi-to efirmi-t Capifirmi-tulo eiusdem Ecclesie, ad quos canonicorum institutio in ea dicitur perti-nere, a Sede Apostolica sit indultum, quod ad receptionom et provisionem alicuius minimé t e n e a n t u r , quodque ad id com-pelli vei suspendi, aut interdici seu excommunicaii non pos-sint, et quod alius nequeat de prebendis ad eorum collatio.
nem spectantibus aliquibus providere per ipsius Sedis litteras,
non f a c i e n t e s p l e n a m et e x p r e s s a m de indulto huiusmodi m e n t i o n e m , sive a l i q u a indulgentia Sedis eiusdem, per q u a m effectus h u i u s m o d i g r a t i e i m p e d i r i v a l e a t vei differri, et de q u a in nostris litteris fieri d e b e a t mentio speciális. Contra-d i c t o r e s etc. c o m p e s c e n Contra-d o . D á t u m a p u Contra-d U r b e m V e t e r e m X.
K a i . S e p t e m b r i s , Pontificatus nostri a n n o tertio.
(IV. Orbán pápa Regestáiból, Theiner id. m. I. k. 277. 1.)
12.
IV. Orbán pápa Bálint mestert esztergammegyei diakont szü-letése törvénytelensége alól felmenti. 1264.
U r b á n u s É p i s c o p u s etc. dilecto filio m a g i s t r o Valentino D i a c o n o Strigoniensi s a l u t e m etc. E x e m p l o Domini, qui bo-nos benedictione p r o s e q u i t u r et d a t virtutum meritis sue dona p e r c i p i l a r g i t a t i s , f a v o r e digno i n s t r u i m u r et eis a d h i b e r e subsidium, p e r quod honoris et f a m e suscipiaut iucrementum.
H i n c est, quod cum sicut ex p a r t e c a n s s i m i in Cbristo filii nostri B(ele) U n g a r i e Regis i l l u s t r i s fűit p r o p o s i t u m c o r a m nobis, tu d e f e c t u m n a t a l i u m , quem de p r e s b i t e r o genitus et soluta p a t e r i s , studio b o n e c o n s e r v a t i o n i s et vite, l i t t e r a r u m sci-entia, et vitc amplexu r e d i m e r e dinoscaris, nos intuitu p r e d i c t i Regis, qui per suum spccialem nuntium Apostolicam pro te g r a t i a m affectuosis p r e c i b u s fecit i m p l o r a r i , volentes ut tu p r é m i u m de p r o b i t a t e p e r c i p i e u s virtutum a m p l e x u i t e m p u s d e p u t a s s e p r e t e r i t u m et futurum adiicere delecteris, quod, h u i u s m o d i non o b s t a n t e defectu, in susceptis m i n i s t r a r e o r d i -nibus et in p r e s b i t e i u m p r o v e n i r e a c beneficium ecclesiasli-cum, etiam si c u r a m h a b e a t a n i m a r u m , et tibi a l i a s canonice offeratur, o b t i n e r e v a l e a s , m a x i m é cum d e f e c t u s ipse in illis p a r t i b u s , sicut a s s e r i t u r , sit occultus, tecum veris existenti-bus s u p r a d i c t i s , Apostolica a u c t o r i t a t e de speciali g r a t i a di-s p e n di-s a m u di-s ; ita t a m e n , quod prout r e q u i r e t onudi-s beneücii,
quod d e i n c e p s obtinueris, te faeias statutis t e m p o r i b u s ad or-dines promoveri, et p e r s o n a l i t e r r e s i d e a s in e i s d e m , alioquin huiusmodi g r a t i a quoad beneficium ipsum nullius p e n i t u s sit momenti. Nulli ergo etc. nostre d i s p e n s a t i o n i s etc. D á t u m a p u d U r b e m Veterem X . K a i . S e p t e m b r i s . (Pontiíicatus nostri) anno tercio.
(IV. Orbán pápa Regestáiból, Theiner id. na. I. k. 278.1.)
13.
IV. Orbán pápa a bizoni püspök érdekében tett intézkedéseit módosítja. 1264.
U r b á n u s E p i s c o p u s etc. v e n e r a b i l i f r a t r i . . . Archi-episcopo Strigoniensi s a l u t e m etc. Olim tibi et venerabili f r a t r i nostro P a u l o Vesprimiensi E p i s c o p o , tunc Preposito Ecclesie de A l b a; s u p e r provisione venerabili f r a t r i n o s t r o . . . Episcopo Bisinanensi in eerta q u a n t i t a t e p e c u n i e usque a d certum t e m p o r i s s p a t i u m in t u a p r o v i n c i a f a c i e n d a , n o s t r a s sub c e r t a f o r m a litteras dicimur direxisse. P r e l a t i quoque et clerici e i u s d e m provincie p a r t é m q u a n t i t a t i s h u i u s m o d i pe-cunie p r e d i c t a r u m l i t t e r a r u m a u t o r i t a t e ipsis imposite dicto Episcopo solvere, ut accepimus, i n c e p e r u n t . P o s t m o d n m vero pro q u o d a m alio Episcopo de Regno Sicilie, s u p e r provisione videlicet sibi a b Ecclesiis et Monasteriis Ungarie f a c i e n d a , nostras sub certa f o r m a l i t t e r a s a d c e r t u m executorem dici-m u r destinasse, qui p r e t e x t u l i t t e r a r u dici-m huiusdici-modi ordinavit, ut eidem Episcopo in centum et quinquaginta libris T u r o n e n -sibus deberet a m o n a s t e i i i s dicte provincie annuatim usque a d triennium provideri. T u q u e , cui dictus executor a s s e r i t u r c o m m i s i s s e , ut provisionem huiusmodi dicto E p i s c o p o i u x t a ordinationem suani infra certum temporis spatium a s s i g n a r e s ,
e a m sibi fieri in eadem provincia mandavisti, q u a n d a m Pre-lati ct clerici eiusdem provincie, q u o s a d dictam provisionem f a c i e n d a m i n t e n d e b a s compellere, r c c u s a v c r i u t i p s a m cidcm E p i s c o p o a s s i g n a r e . Cum i t a q n e i n t e n t i o n i s nostre non fuerit, nec e x i s t a t , ut in p r e d i c t a p r o v i n c i a , in q u a p r o eodem Bisa-niensi E p i s c o p o s c r i p s i m u s , et d i c t a sibi e x h i b e t u r provisio, ut superius est e x p r e s s u m , d e b e r e t alii Episcopo dicti Regni in provisione consimili provideri : nos volentes s u p e r hoc p a t c r n a sollicitudine p r o v i d e r e , f r a t e r n i t a t i tue m a n d a m u s , q u a t e n u s , si est i t a , non o b s t a n t i b u s a ' i q u i b u s litteris impe-t r a impe-t i s , cuiu-&gimpe-t;cunque impe-t e u o r i s f u e r i n impe-t , vei eimpe-tiam i m p e impe-t r a n d i s , q u e de p r e s e n t i b u s n o n f e c e r i n t e x p r e s s a m m e n t i o n e m , in negotio provisionis eiusdem E p i s c o p i in dicta p r o v i n c i a
pre-t e x pre-t u pre-t a ' i s commissionis pre-tibi facpre-tc ulpre-terius non p r o c e d a s , nec s u p e r i p s a p r o v i - i o n c p e r m i t t a s P r e l a t o s , Collegia seu alias p e r s o n a s Monastcriorum et E c c l e s i a r u m e i u s d e m provincie a l i q u a t e n u s molestari, c o n t r a d i c t o r e s et molestatores p e r cen suram e c c l e s i a s t i c a m , appelatione p o s t p o s i t a , c o m p e s c e n d o . Non o b s t a n t e , si a l i q u i b u s , quod e x c o m m u n i c a r i , s u s p c n d i vei intcrdici non p o s s i n t , a Sede Apostolica sit indultum.
D á t u m a p u d U r b e m V e t e r e m III. N o n a s S e p t c m b r i s (Puntifi e a t u s nostri) a n n o tertio.
(IV. Orbán pápa Regestáiból, Theiner id. m. I. k. 278. 1.)
A IV. Béla és fia István király által választott bírák a budai káptalannak a cseh-tói halászó-helyet, mely a zintai révnél
fek-szik, vissza adatni rendelik. 1264.
Nos Philippus S t r i g o u i e u s i s , S c h r u a r a g d u s Colocensis A r c h i e p i s c o p i , R o l a n d u s B a n u s totius S c l a v o n i e , Magister Mauritius T a v a r u i c o r u m Domini Regis , L a d i s l a u s
74.
V a y v o d a T r a n s y l v a n u s , Magister B a a s I n d e x Curie Illistris R e g i s , iudices a b ntrisque R e g i b u s p i o utilitate Regni depu-tati significamus quibus e x p e d i t u n i v e r s i s , quod p i s c i n a m Ecclesie B u d e n s i s C h c c h t o v * ) v o c a t a m portui Z y n t b a ad-i a e e n t e m , d e c r e u ad-i m u s restad-ituad-i Ecclesad-ie Budensad-i m e m o r a t e a quocunque d e t e n t o r e sine a l i q u a difficultate iustitia m e d i a n t e . In cuius rei m e m ó r i á m p e r p e t u a m p r e s e n t i b u s d u x i m u s si-gilla nostra a u t b e n t i c a a p p o n e n d a . D á t u m in I n s u l a S a n c t e Marié in Vigília Ascensionis Domini, anno eiusdem 1264 (A pannlonhami konvent könyvtárában kvő „Esztergomi oklevelek
czím alatti gyűjteményből Piálh Károly.)
75.
Fülöp esztergami érsek engedménye, hogy az erdélyi szeheni lel-készek számára az ottani esperestség legyen első folyamodáson
egyházi hatósági. 1264.
P b i l i p p u s mÍ8eratione Diuina Sancte Strigoniensis Ec-clesie A r c h i e p i s c o p u s e i u s d e m q u e loci Comes p e r p e t u u s , a u l e Regis C a n c e l l a r i u s , v n i u e r s i s p r e s e n t e s litteras iuspectu-ris s a l u t e m in Domino. V e s t r a n o u e r i t v n i u e r s i t a s , quod nos de g r a t i a s p e c i a l i , q u a dilectos nobis in Christo filios D e c a -num et P l é b á n o s de S c i b i n i o , ad nos et E c c l e s i a m n o s t r a m immediate pertinentes, fovere, diligere et d e f e n d e r c t e n e m u r eisdem indulsimus, vt n u l l u s c i t a t i o n e m , uel a p p e l l a c i o n e m , a d nos eciam ex legitimis c a u s i s interpositam c o n t r a aliquem uel aliquos eorum í a c e r e p r e s u m p m a t , nisi p r i u s D e c a n o eo-rum s e c u n d u m iuris o r d i n e m requisito, et s i i d e m D e c a n u s in e x b i b e n d a iustitia insufficiens a p p a r u e r i t , n e g l i g e n s uel re-missus, vt tunc d e m u m in huiusmodi casibus ad n o s t r a m p r e sentiam^licite citetur et etiam a p p e l l e t u r . In euius rei
testi-*) A Tisza mellett.
monium p r e s e n t e s litteras c o n c e s s i m u s sigilli nostri niuni-m i n e r o b o r a t a s . D á t u niuni-m S t r i g o n i i , a n n o D o niuni-m i n i Mn. CCÜ. s e x a g e s i m o . 1III. i n t r a n t e Maio die sexto.
(Teutsch és Firnbaber, Urkundenbuch zur Geschichte Sieb<*nbürg< ns;
I. k. 79.1.)
16.
István prenestei bibornok püspök a pápa engedelméböl Eventius-nak zágrábi kanonokságot adományoz. 1264.
S t e p h a n u s m i s e r a t i o n e D i y i n a P r e n e s t i n u s E p i s c o p u s dilecto c a p e l l a n o suo Eventio p r e s b i t e r o s a l u t e m in D o m i n o . N o v e r i s nos recipisse l i t t e r a s A p o s t o l i c a s sub h a c f o r m a :
U r b á n u s E p i s c o p u s s c r v u s servorum D e i v e n e r a b i l i f r a t r i . . . E p i s c o p o P e n e s t r i n o s a l u t e m et A p o s t o l i c a m bene-dictionem. T u a m volentes b o n o r a r e p e r s o n a m et p e r honorem tibi exhibitum aliis p r o v i d e r e , c o n f e r e n d i p e r te vei per alium a u t alios p e r s o n i s idoneis beneficia e c c l e s i a s t i c a , p e r s o n a t u s et d i g n i t a t e s cum c a r a et sine c u r a , que d i l e c t u s filius Thi-m o t b e u s Z a g r a b i e n s i s E l e c t u s proThi-motionis sue t e Thi-m p o r e in Regno U n g a r i e o b t i n e b a t , a c fac'.endi p e r s o n a s i p s a s a d be-neficia huiusmodi, si in Ecclesiis collegiatis fuerint, recipi in canouicos et in f r a t r e s , nec non c o u t r a d i c t o r e s p e r c e n s u r a m e c c l e s i a s t i c a m a p p e l l a t i o n e p o s t p o s i t a c o m p e á c e n d i ; non ob-s t a n t e certo i p ob-s a r u m E c c l e ob-s i a r u m canonicoruui m m e r o , iu-r a m e n t o , coníiiu-rmatione Sedis Apostolice sive q u a e u u q u e fiiu-r- fir-m i t a t e v a l l a t ó , aut s i d i r e x i fir-m u s in ea pro aliis scripta n o s t r a , seu si Sedi* eiusdem vei L e g a t o r u m ipsius aut q u a c u n q u e a u c t o r i t a t e in eis in canonicos aliqui s u n t recepti, vei ut reci-p i a n t u r i n s i s t a n t , quibus reci-per hoc quoad a s s e c u t i o n e m a] io-rum b c n e f i c i o r u m , p e r s o n a t u u m vei d i g u i t a t u m preiudieium
nullum fiat, a u t sí est aliquibus ab eadem Sede indultum, quod ad receptionem vei provisionem alicuius minimé tene-antur, et ad id compelli, quodque interdiei, suspendi vei ex-communicari non possint, et quod de beneficiis, personatibus vei dignitatibus a d eollationem eorum spectantibus nulli va-l f a t provideri per va-litteras Apostova-licas, que de induva-lto huius-modi plenam et expressam non fecerint mentionem, seu qua-libet alia indulgentia dicte Sedis, de q u a c u i u s q u e toto tenore de verbo ad verbum oporteat in nostris litteris plenam et ex-pressam mentionem fieri, et per quam eífectus presentium confe-rimus et providemus de i p s i s , te investientes presentialiter per nostrum annulum de eisdem. Non obstante certo ipsius Ecclesie canonicorum numero iuramento, confirmatione Sedis Apostolice, sive quacunque firmitate v a l l a t ó , aut si dominus P a p a in ea pro aliis direxerat scripta sua, seu si Sedis Apo-stolice vei Legatorum i p s i u s , aut quacunque auctoritate iu ea in canonicos aliqui sint recepti , vei ut recipian • tur i n s i s t a n t , quibus per hoc quo ad assecutionem aliorum cuius-que toto tenore de verbo a d verbum oporteat in nostris lit-teris plenam et expressam mentionem fieri, et per quam cffectus presentium impediri valeat vei differri, aut si alias
beneficiatus e x i s t i s ; d e c e m e n t e s etiam a u c t o r i t a t e p r e d i c t a irritum et i u a n e , si secus de h u i u s m o d i e a n o n i e a t u et pre-b e u d a q u a v i s a u c t o r i t a t e c o n t i g e r i t per aliquem a l t e m p t a r i . Actum in hospitio n o s t r o a p u d U r b e m V e t e r e m ; p r e s e n t i b u s v e n e r a b i l i b u s p a t r i b u s Dei g r a t i a A. Urgellensi et T i m o t h e o Z a g r a b i e n s i E p i s c o p i s , f r a t r e B e n t e v e g n a , f r a t r e G r a t i a d e Ordine Minorum , et m a g i s t r o Roberto C a n t o r e de P o s e g a , domini P a p e Subdiacono, c a p e l l a n i s nostris, T h o m a s i n o nota-rio, J a c o b i n o clerico et Guidone Buno f a m i l i a r i b u s nostris, et p l u r i b u s t e s t i b u s ad hoc s p c c i a l i t e r v o c a t i s et rogatis. Anno Domini M C C L X I I I I . P o n t i í i c a t u s domini U r b a n i P a p e 1III.
a n n o t e r t i o , Indictione VII. die p r i m o J a n u a r i i . In cuius rei testimonium p r e s e n s p u t l i c u m i n s t r u m e n t u m fieri fecimus et sigilli nostri m u n i m i n e r o b o r a r i . E t ego Angelus de P a l l i a n o S a n c t e R o m a u e Ecclesie S c r i n i a r i u s p r e d i e t i s i n t e r f u i , et ca de m a n d a t o eiusdem domini C a r d i n a l i s s u b s e r i p s i , et r o g a t u s fideliter publicavi.
(IV. Orbán pápa megerősítő okmányából, mint fenebb 54 sz. a.)
77.
István prenes~tei bibornokpüspök a pápa engedelméből saját unokaöccsének, János győri esper estnek a zalai esperestséget
adományozza. 1264.
S t e p h a n u s m i s e r a t i o n e Divina P e n e s t r i n u s E p i s c o p u s dilecto n e p o t i suo J o a n n i Archidiacor.o J a u r i e n s i , domini P a p e C a p e l l a n o , salutem in Domino. Noveritis nos r e c e p i s s e litteras Apostolicas in h a c f o r m a :
U r b á n u s E p i s c o p u s servus s e r v o r u m Dei v e n e r a b i l i f r a t r i . . . E p i s c o p o P e n e s t r i n o , salutem et Apostolicam be*
nedictionem. Tuam volentea honorare personam, et per ho-uorent t bi exhibitum aliis p r o v i d e r e , conferendi per t e , vei p e r alium aut alios personis idoneis beneficia ecclesiastica, personatus et dignitates cum cura et sine c u r a , que dilectus tilius T y m o t h e u s Zagrabiensis Electus promotionis sue tem-pore in Kegno U n g a r i e obtinebat, ac faciendi p e r s o n a s ipsas ad beneficia huiusmodi, si in Ecelesiis collegatis fuerÍDt; re-cipi in Canonicos et in f r a t r e s , nec non contradictores per censuram ecclesiasticam, appellatione p o s t p o s i t a , compe-scendi, non obstante certo Ecclesiarum ipsarum Canonicori m numero iuramento, confirmatione Apostoliee Sedis sive qua-cunque firmitaie v a l l a t ó , aut si direximus in ea pro aliis scripta n o e f r a , seu si Sedis eiusdcm vei Legatorum ipsius aut quacunque auctoritate in eis in Canonicos aliqui sunt rc-cepti, vei ut recipiantur, insis(ant, quibus per hoc quo a as-secutionem aliorum beneficiorum, personatuum vei dignita-tum preiudicium nullum fiat, aut si est aliquibus ab eadem Sede i n d u l t u m , quod a d receptionem vei provisionem alicu-ius minimé t e n e a n t u r , et a d id c o m p e l l i , quodque interdici, suspendi et excommunicari non possint, et quod de beneficiis, personatibus, vei dignitatibus ad collationem eorum spectan-tibus nulli valeat provideri per litteras Apostolicas, que de indulto huiusmodi plenani et e x p r e s s a m non fVcerint mentio-nem, seu qualibet alia indulgentia dicte Sedis, de qua cuius-que toto tenore de verbo ad verbum oporteat in nostris lit-teris plenam et expressam mentionem fieri, et p e r quam effec-tus presentium impediri valeat vei diíferri, aut quod eedem
Eecle-sie C a n o n i c o r u m n u m e r o i u r a m e n t o , confirmatione Sedis Apostolice seu q u a c u n q u e firmitate v a l l a t ó , a u t si d o m i n u s P a p a in ea pro aliis d i r e x e r i t scripta sua , seu si Sedis Apo-stolice vei L e g a t o r u m ipsius a u t q u a c u n q u e a u c t o r i t a t e in e a in C a n o n i c o s aliqui sint recepti, vei ut r e c i p i a n t u r , i n s i s t a n t , quibus p e r hoc quoad a s s e c u t i o n e m aliorum beneficiorum, p e r s o n a t u u m vei d i g n i t a t u m preiudicium uullum f i a t , a u t si est aliquibus ab e a d e m S e d e indultum, quod a d r e c e p t i o n e m vei provisionem alicuius m i n i m é teneautur, et a d id compelli, q u o d q u e i n t e r d i c i , s u s p e n d i vei excommunicari non possiut, et quod de beneficiis, p e r s o n a t i b u s vei d i g n i t a ' i b u s a d colla-tionem eorum s p e c t a n t i b u s nulli v a l e a t p r o v i d e r i per litteras A p o s t o l i c a s , q u e de indulto huiusmodi plenam et e x p r e s s a m non fecerint m e n t i o n e m , seu qualibet alia i n d u l g e n t i a dicte Sedis, de q u a cuiusqne toto t e n o r e de verbo a d verbum opor-t e a opor-t in n o s opor-t r i s liopor-topor-teris p l e n a m eopor-t e x p r e s s a m m e n opor-t i o n e m fieri, et per q u a m effectus p r e s e n t i u m impediri v a l e a t , vei differri, aut quod a l i a s b e n e f i o i a t u s e x i s t a s ; d e c e r n e n t e s e t i a m auctor i t a t e p auctor e d i c t a iauctorauctoritum et i n a n e , s i secus de huiusmodi A auctor c h i d i a -conatu, C a n n o n i c a t u et p r c b e n d a , q u a v i s a u c t o r i t a t e contigerit p e r aliquem a t t e m p t a r i . Actum a p u d U r b e m V e t e r e m in hospitio nostro, p r e s e n t i b u s v e n e r a b i l i b u s p a t r i b u s Dei g r a t i a A. Ur-g e l l e n s i , et T y m o t h e o Z a Ur-g r a b i e n s i E p i s c o p i s , f r a t r e Bente-v e g n a , f r a t r e G r a t i a de Minorum et m a g i s t r o Roberto Cantore de P o s e g a , domini P a p e Subdicano, C a p e l l a n i s n o s t r i s ; Tho-m a s i n o n o t a r i o , J a c o b i n o clerico et Guidone Bono faTho-miliari- familiari-b u s nostris, et p l u r i familiari-b u s t e s t i familiari-b u s ad hoc vocatis specialiter et r o g a t i s , a n n o Domini M C C L X I I I I . P o n t i f i c a t u s domini U r b a n i P a p e I I I I . a n n o tertio, I n d i c t i o n e VII., die primo J a n u a r i i In cuius rei t e s t i m o n i u m p r e s e n s publicum instrumentum fieri fecimus et sigilli nostri munimine r o b o r a r i . Et ego An-gelus de P a l l i a n o S a n c t e Romane Ecclesie Scriniarius p r e dictis i n t e r f u i , et ea de m a n d a t o eiusdem domini C a r d i n a l i s scripsi et r o ^ a t u s fideliter publicavi.
(Orbán pápa megerősítő okmányából , melyet láss fenebb 56. sz. a.)
78.
István prenesztei bibornokpilspök a pápa engedelméböl G-irold óvári papnak néhány kápolnát adományoz. 1264.
Stephanus miseratione Divina Penestrinus Episcopus di-lecto sibi iu Christo Giroldo de Owad (Óvár) Clerico Jauriensis Diocesis, nepoti venerabilis patris . . . Episcopi Zagrabien-s i Zagrabien-s , Zagrabien-saluteni in Domino. NoveriZagrabien-s noZagrabien-s recepiZagrabien-sZagrabien-se litteraZagrabien-s Apo-stolicas sub hac forma :
Urbánus Episcopus seruus seruorum D e i , venerabili fratri . . . Episcopo P e n e s t r i n o salutem et Apostolicam bene-dietionem. T u a m volentes honorare personam et per hono-rem tibi exhibitum aliis providere, conferendi per te, vei per alium aut alios personis idoneis beneficia ecclesiastica, per-sonatus et dignitates cum cura et sine c u r a , que dilectus filius T y m o t h e u s Zagrabiensis Electus promotionis sue tem-pore in U n g a r i a obtinebat, ac faciendi p e r s o n a s ipsas ad be-neficia h u i u s m o d i , si in Ecclesiis collegiatis f u e r i n t , recipi in Canonicos et in f r a t r e s , nec non contradictores etc.
compelli; non obstante certo Ecclesiarum ipsarum Canoni-corum numero iuramento, confirmatione Sedis Apostolice sive quacunque firmitate v a l l a t ó , aut si direximus in ea pro aliis scripta n o s t r a , seu si Sedis eiusdem vei Legatorum ipsius aut quacunque auctoritate in eis in canonicos aliqui sint re cepti, vei ut r e e i p i a n t u r , insistant, quibus per hoc quoad assecutionem aliorum beneficiorum, personatuum, vei d i g n i t a -tum preiudicium nullum fiat, aut si est aliqui' us a b eadem Sede i n d u l t a m , quod ad receptionem vei provisionem alicu-ius minimé teneantur et ad id compelli, quodque interdici, s u s p e n d i , vei excommuuicari non possint, et quod de b e n e -ficiis, personatibus vei dignitatibus ad collationem eorum spectantibus nulli valeat provideri per litteras apostolicas, que de indulto huiusmodi plenam et expressam non fecerint
mentionem, seu qualibet alia indulgentia dicte Sedis, de qua
MONUM. HÜNG. HlST. — DIFL. 8. 8
cuiusque toto tenoie de v e r b o ad verbum oporteat in nostris litteris plenam et expressam mentionem fieri, et per quam effectus presentium impediri valeat vei d i f f e r r i , aut quod eedem persone alias beneficiate e x i s t a u t ; fraternitati tue li-beram eoneedimus auctoritate presentium facultatem. Dá-tum a p u d UrbemYeterem VII. Kai. Octobris (Pontificatus nostri) anno tertio. investi-m u s ; non obstante certo ipsius Ecclesie canonicoruinvesti-m nuinvesti-mero i u r a m e n t o , confirmatione Sedis Apostolice sive quacunque firmitate vallató, aut si dominus P a p a in ea pro aliis direxe-rit scripta sua, vei si Sedis Apostolice vei Legatorum ipsius aut quacunque auctoritate in ea iu canonicos aliqui sint re-cepti, vei ut r e c i p i a n t u r , insistant, quibus per hoc quoad as-secutionem aliorum beneficiorum, p e r s o n a t u u m , vei dignita-turn preiudicium nullum fiat, a u t si est aliquibus ab eadem Sede i n d u l t u m , quod ad receptionem vei provisionem impediri v a l e a t vei differi; decernentes etiam auctoritate predicta irritum et i n a n e , si secus de huiusmodi Capellis quavis a u c t o i i t a t e contigerit per aliquem attemptari. Actum a p u d U r b e m V e t e r e m in canonica nostra anno nativitatis Do-mini MCCLXIII. mense J a n u a r i o d i e octava intrante, presen-tibus Benedicto, Guidone Bono , et Jacobino familiaribus nostris et pluribus aliis ad hoc vocatis et rogatis testibus.
In cuius rei testimonium p r e s e n s publicum i n s t r u m e n t u m p e r T h o m a s i n u m i n f r a s c r i p t u m n o t a r i u m nostrum seribi et publi-cari m a n d a v i m u s , et nostri sigilli a p p e n s i o n e muniri. E t ego de Podio a u c t o r i t a t e Apostolice S e d i s J u d e x et N ó t á r i u s p u -blicus, qui predictis interfui, dc m a n d a t o predicti domini Car-dinalis p r e d i c t a seripsi et publicavi, et signo meo signavi.
(IV. Orbán pápa megerősítő okmányából, mint fenebb 61. sz. a.)
19.
A győri káptalan bizonyságlevele, hogy Osl nemzetségit János a nejének Biburnak járó hitbér fejében Zupur nevü földet
át-engedte. 1264.
Capitulum E c c l e s i e J a u r i e n s i s , universis p r e s e n c i u m inspectoribus salutem in Domino s e m p i t e r n a m . A d universo-rum noticiam tenore p r e s e n c i u m volumus p e r v e n i r e , quod J o h a n n e filio S t e p b a n i de g e n e r a c i o n e Osl ex u n a p a r t e , et d o m i n a Bybur filia S t e p h a n i de J a k u a u x o r e e i u s d e m J o h a n -nis ex a l t é r a coram nobis c o m p a r e n t i b u s , idem J o b a u n e s pref a t e d o m i n e B y b u r uxori sue p r o dote et rebus p a r a pref e r n a l i bus eiusdem dedit et a s s i g n a v i t q u a n d a m t e r r a m s u a m e m p t i -ciam Zupur n o m i n a t a m in Comitatu S u p r u n i e n s i a q u o d a m j o b a g i o n e c a s t r i S u p r u n i e n s i s Hemirico nomine, sicut dycit,
c o m p a r a t a m . Q u a r e c e p t a i p s a domina s u p e r p r e m i s s i s d o t e et r e b u s suis p a r a f e r n a l i b u s e s s e a s s e r u i t se c o n t e n t a m . Ve-rum in eodem i n s t a n t i i p s a domina e a n d e m t e r r a m Z u p u r vendidit Comiti G e o r g i o filio M a u r i c i j de C b e r n a , pro quo S t e p b a n u s filius Heym d e D w r c o m p a r u i t c o r a m n o b i s , re-ceptis pro e a d e m s e d e c i m m a r c i s , p e r p e t u o pacifice possi-d e n possi-d a m . Cuius quipossi-dem t e r r e mete, sicut ipossi-dem J o h a n n e s reci-t a v i reci-t , hoc ordine disreci-tiDguunreci-tur. Incipireci-t p r i m a m e reci-t a a p l a g a orientali in c o m m e t a n e i t a t e v i l l e C h a l a d in q u o d a m virgulto^
et tendit a d Zupur villám j o b a g i o n u m , ubi sunt due m e t e ; h i n c v e r g i t v e r s u s meridiem ad K y r e z t y e u villám Crucifero-rum, et ibi sunt d u e m e t e ; a b i n d e venit a d s e p t e m t r i o n a l e m p l a g a m , a d K e r villám j o b a g i o n u m , u b i sunt similiter due m e t e ; i n d e v e n i t iteruru ad o r i e n t e m ad p r i m a m m e t a m , u b i o r d i t u r , et ibi c o n í e r m i n i u m recipit i p s a t e r r a . In cuius rei m e m ó r i á m ad p a r c i u m peticionem p r e s e n t e s d e d i m u s l i t t e r a s sigilli nostri m u u i m i n e r o b o r a t a s . A n n o g r a c i e millesimo d u c e n t e s i m o s e x a g e s i m o q u a r t o ; C h e p a n o Preposito, J u r k o n e C a n t o r e , H e c t o r e C u s t o d e e x i s t e n t i b u s .
(Az eredeti hártyára van írva, róla vereses selyemzsinór függ , mely-ről a pecsét már leporlott; a felső szélén a szokott A B. C. kötbetük fele részei. Közölte Paur Iván az Új M. Muzeuniban 1855. I. k. 399.1.)
8 0
A hanti káptalannak varsányi föld osztályozásáról szóló bi-zonyságlevele. 1264.
Capitulum E c c l e s i e H a n t e n s i s omnibus p r e s e n t e s litte-r a s i n s p e c t u litte-r i s tam p litte-r e s e n t i b u s q u a m futulitte-ris salutem in om-nium S a l u a t o r e . Ad vniuersorum notieiam tenore presencium
Capitulum E c c l e s i e H a n t e n s i s omnibus p r e s e n t e s litte-r a s i n s p e c t u litte-r i s tam p litte-r e s e n t i b u s q u a m futulitte-ris salutem in om-nium S a l u a t o r e . Ad vniuersorum notieiam tenore presencium