E nemes család czímerszerzői G y e r t y á n f i A n t a l kolozsvári kereskedő és fivérei, L u k á c s , K r i s t ó f és J ó n á s voltak, kiketmindkétnembeli valamennyi törvényes utódaikkal együtt a hazai kereskedelem fölvirágoztatása körül szerzett érdemeiknek s az általuk, már huzamo
sabb idő óta folyamatban levő s a franczia forradalom leveretését czélzó háború költségeinek fedezésére több íz
ben felajánlott jelentékeny pénzsegély megjutalmazására Ferencz király Bécsben 1795. június hó 25-én kelt czímer- levelével a hazai nemesek sorába felvett. A Gyertyán fi fivéreknek és törvényes utódaiknak adományozott ezen czímerlevél így hangzik:
Nos Franciscus Secundus etc. Memoriae commenda
mus tenore Praesentium significantes quibus expedit uni
versis: Quod Nos ad eum, quem in fidelibus Nostris Sub
ditis quavis occasione, sed praesertim in modernis arduis diuturni Belli circumstantiis experimur zelum prona mu
nificentia fovendum peculiari Benignitate propensi, cum ad nonnullorum Fidelium Nostrorum demissam interces
sionem, Nostrae propterea factam Maiestati, tum vero attentis, et consideratis fidelitate, fidelibusque servitiis Fidelis Nostri A n t o n i i G y e r t y á n f i , Civis et Merca
toris Liberae, Regiaeque Civitatis Nostrae Claudiopolita- nae, nec non Fratrum Eiusdem Germanorum L u c a e , C h r i s t o p h o r i et I o n a e singulorum G y e r t y á n f i , quae Ipsi Nobis, Patriaeque suae, tum alias pro Locorum et Circumstantiarum exigentia, tum vero, et signanter in promotione commercii, procuratoque Aerarii Nostri per notabilem vectigalis praestationem insigni Proventu
hac-a) N a g y I. és S i eb in a c h er I. e családról szintén megem
lékeznek; előbbi i, m. IV. k. 4 3 1. 1., utóbbi i. m. IV. k. 202. I,
69
tenus exhibuerunt, peculiariter vero considerabilibus Sub
sidiis pecuniariis ad modernas Belli necessitates sponte ac e proprio animorum zelo iteratis vicibus suppeditatis testati sunt; qualiave ipsos, imo et maiora deinceps quo
que pari fidelitate atque zelo exhibituros, et impensuros fore, benigne confidimus, Eundem A n t o n i u m G y e r t y á n f i, Eiusdemque Fratres Germanos L u c a m , C h r i s - t o p h o r u m et I o n a m , cum reliquis Eorundem iam na
tis, et in posterum Divina Benedictione e legitimo thoro nascituris Liberis, Eorumque Haeredibus, et Posteris utriusque Sexus universis, de Supremae Potestatis Nos
trae Caesareo-Regiae, et Principalis Plenitudine e statu, et conditione Ignobili clementer eximendo in coetum, et numerum verorum Magni Principatus Nostri Transylva- niae, Partiumque eidem incorporatarum, nec non Regni Nostri Hungáriáé Nobilium, duximus cooptandos, annu
merandos, et adscribendos, annuentes, et ex certa scien
tia Nostra, animoque deliberato concedentes, ut Ipsi a modo in posterum futuris et perpetuis semper temporibus, omnibus iis Gratiis, Honoribus, Privilegiis, Immunitati
busque, quibus caeteri veri, et indubitati dicti Magni Principatus Nostri Transylvaniae, Partiumque eidem in
corporatarum, nec non Regni Nostri Hungáriáé Nobiles, natura, iure et ab antiquo utuntur, fruuntur et gaudent, uti, frui, et gaudere possint ac vale
ant, Haeredesque et Posteri eorum utriusque sexus universi possint ac valeant. In cuius quidem Nostrae erga Eosdem A n t o n i u m G y e r t y á n fi, Fratesque eius L u c a m , C r i s t o p h o
r u m et I o n a m , praefatosque eorun
dem, declaratae Benignitatis Signum, veraeque et perfectae Nobilitatis Testi
monium haec Arma, seu Nobilitatis Insignia: Scutum videlicet militare erectum, in quatuor Areas divisum, quarum prima, et quarta rubeo Colore tincta refert Leonem argenteum
erec-Gyertyävfi cs. címere. tum> ^ hjante> et ljngua exerta>
caudaque post tergum sinuatim proiecta anteriorum pedum dextris falculis candelam tenentem, capite areae scutario aureo duabus dextris ex transverso scuti porrectis caeruleo amictu indutis, et fidei dandae iunctis ornato;
in secunda vero et tertia area coerulea cernitur Cor rubeum tam in Cephalo, quam in basi utrobique nempe duabus stellis sex-angulis ordine dispositis comitatum. Scuto in
cumbit Galea tornearia coronata, clathrataque seu aperta situ ad dextram obliquo Nobilis concedi solita, in apice inter Iugum Alarum nigrum Brachio humano coeruleo amictu induto, vola frameam tenente fastigiata. Laciniis hinc argenteis, et rubris, inde aureis, et coeruleis Scuti latera decenter, ac venuste exornantibus, Eisdem A n t o n i o G y e r t y á n f i , Fratribusque Eius Germanis L u c a e , C h r i s t o p h o r o e t l o n a e , praefatisque Eorundem gra
tiose danda duximus et concedenda, decernentes, et ex certa Scientia Nostra, animoque deliberato concedentes, ut Ipsi a modo in posterum futuris et perpetuis semper tem
poribus eadem Arma, seu Nobilitatis Insignia, more ali
orum verorum, natorum, et indubitatorum memorati Prin
cipatus Nostri Transylvaniae, Partiumque eidem incorpo
ratarum, nec non Regni Nostri Hungáriáé Nobilium, sub iisdem Iuribus, Privilegiis, Praerogativis, Immunitatibus
que, quibus caeteri veri, nati, et indubitati attacti Princi
patus Nostri Transylvaniae, Partiumque eidem incorpora
tarum, nec non Regni Nostri Hungáriáé Nobiles natura, iure, et ab antiquo utuntur, fruuntur, et gaudent, ubi
que in Proeliis, Certaminibus, Pugnis, Hastitudiis, Tor- neamentis, Duellis, Monomachiis, ac aliis quibusvis Exer
citiis militaribus et Nobilitaribus, nec non Sigillis, Velis, Cortinis, Aulaeis, Annulis, Vexillis, Clypeis, Tentoriis, Domibus, et Sepulchris, generaliter vero in quarumlibet rerum, et expeditionum generibus, sub merae, verae, sincerae, et indubitatae Nobilitatis titulo, quo eos ab omnibus cuiuscunque Status, Conditionis, Honoris, Digni
tatis, et Praeeminentiae Hominibus insignitos, et ornatos dici, nominari, haberi et reputari volumus, mandamusque ferre, et gestare, ac iis in aevum uti, frui, et gaudere possint, ac valeant, Haeredesque, et Posteri Eorundem
71
utriusque sexus universi valeant, atque possint: imo no
bilitamus, damus, et conterimus harum Nostrarum maio
ris, et authentici Sigilli Nostri impendentis munimine ro
boratarum vigore et Testimonio Literarum mediante. Da
tum in Arcbiducali Civitate Nostra Vienna Austriae, Die Vigesima Quinta Mensis Iunii, Anno Domini Millesimo Septingentesimo Nonagesimo Quinto, Imperii Nostri Ro
mani Tertio, Regnorum vero Nostrorum Haereditariorum Anno Quarto.
Franciscus m. pr. Samuel Comes Teleki m. pr.
Ioannes Somlyai m. p r.1) A Gyertyánt! család nemesi czímere a közlött czímer- levél alapján tehát a következő: Négyeit pajzs, melynek egyenlőtlenül osztott első és negyedik mezejének alsó nagyobbik vörös részében zöld halmon ágaskodó, jobbra néző ezüst oroszlán gyertyát tart,2) felső kisebb arany részében pedig mindkét oldalról kinyúló, kék mezbe öl
tözött összefont kéz látható; a második és harmadik kék mezőben végül vörös szív fölött és alatt két-két hatágú arany csillag tündöklik. Sisakdísz: két kiterjesztett fekete szárny között leveles arany koronán nyugvó, kék mezbe öltözött jobb kar markában kivont kardot villogtat. Fosz- ladékok: jobbról vörös-ezüst, balról kék-arany.1)
E nemes család Erdélyből nem sokára Torontál vár
megyébe is kiszármazván, ott királyi adománylevél utján előbb nyert nemességének s czímerének megtartása mel
lett B o b d a helységet és egyszersmind „ b o b d a i “ elő-
nevét szerzé. _