„A XX. SZÁZAD MAGYAR FESTÉSZETE ÉS SZOBRÁSZATA"
CÍMŰ KIÁLLÍTÁS SZEGEDEN .
M i k o r h a r m a d s z o r n é z t e m v é g i g e k i á l l í t á s t , v e l e m e g y ü t t m á r h á r o m - e z r e n l á t t á k . A s z o b r á s z a t o t B e c k ö . F ü l ö p , M e d g y e s s y F e r e n c , B o k r o s B i r r m a n n D e z s ő , P á t z a y P á l és a m a g y a r k é p z ő m ű v é s z e t h a s o n l ó r e p r e z e n t á n - s a i n a k m u n k á i ; a m o d e r n t ö r e k v é s e k e t B o r s o s M i k l ó s , S a m u K a t a l i n , S o m o g y i J ó z s e f , V i l t T i b o r s z o b r a i k é p v i s e l i k , d e K i s f a l u d i S t r ó b l Z s i g m o n d , F e r e n e z y B é n i , M i k u s S á n d o r a l k o t á s a i b ó l i s k a p t u n k ízelítőt.
A p a r a v á n o k o n M e d n y á n s z k y , K o s z t a , C s o n t v á r y , F e r e n e z y K á r o l y , R i p p l - R ó n a y , C s ó k I s t v á n , D e r k o v i t s , D é s i - H u b e r és m á s o k — s z á z a d u n k l e g j o b b m a - g y a r f e s t ő i n e k — k é p e i . R e a l i s t a , i m p r e s s z i o n i s t a , e x p r e s s z i o n i s t a , k u b i s t a f e s t m é n y e k , tempera-, víz-, o l a j k é p e k k a v a l k á d j a . A m ű v é s z e k születési éve s z e r i n t v a g y h a l á l u k s o r r e n d j é b e n t a l á n ? í g y se, ú g y se j ó — h i á b a D r ó b á l o k v a l a m i f é l e r e n d e z é s i s z e m p o n t o t k e r e s n i .
A v á s á r h e l y i f e s t ő k k é t n e m z e d é k é n e k m u n k á i j ó m e s s z e l á t h a t ó k egy- m á s t ó l : össze n e lehessen h a s o n l í t a n i ő k e t . A b a - N o v á k és K m e t t y v é l e t l e n ü l se k e r ü l t e k e g y m á s m e l l é . D e r k o v i t s és D é s i - H u b e r az első, B a r c s a y J e n ő , E g r y , S z ő n y i , Á m o s a m á s o d i k e m e l e t e n . A f e j l ő d é s t — ú g y J á t s z i k — l é p c s ő v e l m é r h e t i a t á r l a t l á t o g a t ó . H a t u d j a m é r n i . M e r t segítséget n e m s o k a t k a p h o z z á . H á r o m s z o r n é z t e m v é g i g a k i á l l í t á s t , m l g e l r e n d e z ő d t e k b e n n e m élmé- n y e i m s j e g y z e t e i m b e n a s o r o k és n e v e k . D e m é r t n e m k ö z ö l t é k v e l e m m i n d - j á r t e l ő s z ö r , h o g y m é g k é t s z e r m e g k e l l n é z n e m , h a — v i s z o n y l a g o s a n leg- a l á b b — é r t e n i a k a r o m ? V a g y e g y s z e r ű b b lett v o l n a a k é p e k e t - s z o b r o k a t stílu- sok, i s k o l á k , h a t á s o k : f e j l ő d é s ü k szerint c s o p o r t o s í t a n i ? E z e n a r e n d e z ő n e k k e l l e t t v o l n a t ö p r e n g e n i e . . .
Í Z E S M I H Á L Y
TENYÉRNYI BAROKK A SZEGEDI KÉPTÁRBAN
A b a r o k k m ű v é s z e t e m l é k e i k ö z ö t t h a t a l m a s m é r e t e k h e z , f o r m á k h o z és k o m - p o z í c i ó k h o z s z o k h a t t u n k h o z z á . M o n u m e n t á l i s f r e s k ó k h o z , t e á t r á l i s a n s z e r k e s z - tett, j o b b á r a v a l l á s o s t a r t a l m ú a l k o t á s o k h o z .
M o s t m i n d e z t — k i c s i b e n — s z e m l é l h e t t ü k a X V I I I . s z á z a d i b a r o k k m e s t e r e k r a j z a i c í m m e l a szegedi H o r v á t h M i h á l y u t c a i k é p t á r b a n m e g r e n d e z e t t k i á l l í t á - s o n . E z e k a szó szoros é r t e i m é b e n t e n y é r n y i m é r e t ű k o m p o z í c i ó k — kicsinysé- g ü k e l l e n é r e — i g e n j e l l e m z ő e k a r r a a k o r r a , a m e l y b e n f o g a n t a k . P é l d á u l S . K a s p a r , D o n n e r G e o r g R a p h a e l l e g t ö b b , b i b l i a i t é m á j ú a l k o t á s a v a g y M . I . S c h m i d t S z e n t M i h á l y c í m ű k é p e i s m a g á n viseli a b a r o k k k o r m ű v é s z e t é n e k v a l a m e n n y i s a j á t o s j e g y é t . A t e á t r a l i t á s t , a m i n d e n á r o n v a l ó h a t á s k e l t é s t , a k í g y ó s z e r ű e n c s a v a r o d ó a l a k k o m p o z í c i ó t — a f i g u r a s e r p e n t i n á t , a z o r n a m e n - t á l i s k e r e t f o r m á t .
A z i s m e r t v a g y i s m e r e t l e n n é m e t , o s z t r á k m e s t e r f r e s k ó v á z l a t a i , l a v í r o z o t t t u s r a j z a i a b a r o k k festészet h i v a t a l o s e g y h á z i a l k o t á s a i k ö z é l á t s z a n a k t a r t o z n i . K ö z ü l ü k k i v é t e l — és e g y b e n e z e k á l l n a k h o z z á n k a l e g k ö z e l e b b — a z ismeret- l e n o s z t r á k festő A r c és k é p t a n u l m á n y c i m ű k r é t a r a j z a , a z e l ő b b e m l í t e t t D . G . R a p h a e l Ü l ő f é r f i c i m ű m u n k á j a , és a s z i n t é n i s m e r e t l e n f e s t ő t ő l s z á r m a z ó D r a p é r i a - t a n u l m á n y c i m ű t o l l r a j z .
H a t ő l ü n k — i d ő b e n és t ö r e k v é s e k b e n — i l y e n t á v o l eső k o r egyes m ű v é s z e t i k é p v i s e l ő i n e k a l k o t á s a i t s z e m l é l j ü k , m e n t h e t e t l e n ü l f e l m e r ü l a k é r d é s : m i t ad- h a t s z á m u n k r a a r é g i k o r f e s t ő j e ? Nos, a k é p t á r b a n l á t o t t t e n y é r n y i r a j z o k és ,,kis a l k o t ó i k " i l l u s z t r á l t á k a X V I I I . s z á z a d m ű v é s z e t é r ő l a l k o t o t t e l k é p z e l é s e - i n k e t . A z természetes, h o g y j ó v a l k i s e b b h a t á s s a l m i n t a k o r s z a k n a g y j a i : M i c h e l a n g e l o , d a C a r a v a g g i o , T i n t o r e t t o v a g y é p p e n R u b e n s . _
A szegedi k i á l l í t á s o n t e h á t a r e n e s z á n s z f o l y t a t á s á t j e l e n t ő b a r o k k m ű v é s z e t j e l l e g z e t e s k é p v i s e l ő i n e k a l k o t á s a i t l á t h a t t u k . V e l ü k k a p c s o l a t b a n n a g y o n igaz- n a k v é l j ü k a m ű v é s z e t t ö r t é n e t v é l e m é n y é t : „ A k é p e k e g y e t l e n c é l j a a z , h o g v k e l l e m e s l á t v á n y t n y ú j t s a n a k , m e g e l e v e n í t - s é k a f a l a k a t ; p i l l a n t á s u n k ú g y s i k l i k v é g i g r a j t u k , m i n t h a v a l ó b a n p u s z t a d e k o r á c i ó u l s z o l g á l n á n a k , s g y a k r a n e s z ü n k b e s e j u t , h o g y s z á m o t a d j u n k r ó l a , m i t i s á b r á z o l n a k . " ( M . V . A l p a t o v : A m ű v é s z e t története.) A z í g y s u m m á z o t t vé- l e m é n y t R o g e r F r y a n g o l k r i t i k u s f r a p p á n s a n t á m a s z t j a a l á : „ A X V I I I . s z á z a d m ű v é s z e t é t e g y h a t á s o s f o g á s o k r a é p ü l ő , m o d e r n a m e r i k a i f i l m h e z h a s o n l í t h a t o m . "
A m i b e n y o m á s u n k m e g e g y e z i k ezzel a k é t e g y b e h a n g z ó , c s a k m e g f o g a l m a z á - s á b a n k ü l ö n b ö z ő v é l e m é n n y e l .
M A T K Ö I S T V Á N
DICSÉRETES KEZDEMÉNYEZÉS
A S z e g e d v á r o s i K I S Z B i z o t t s á g i r o d a l m i s z í n p a d a á p r i l i s v é g é n m u t a t t a b e K Ö L T Ö K — S Z Í N E K — K O R O K c í m ű , a k é p z ő m ű v é s z e t , zene, i r o d a l o m köl- c s ö n h a t á s á r a é p ü l ő , a z t r e p r e z e n t á l ó m ű s o r á t . A z a n t i k k é p z ő m ű v é s z e t és iro- d a l o m r e m e k e i t ő l P i c a s s o , D e r k o v i t s , D é s i - H u b e r k é p e i i g , J ó z s e f A t t i l a , R a d - n ó t i , S o m l y ó G y ö r g y v e r s e i i g vezette v é g i g k ö z ö n s é g é t a z ö s s z e á l l í t á s a m ü -
