A szolgáltatások piacának sajátosságai az Európai Unióban.
Vita a szolgáltatásokról szóló irányelvről
A R ó m a i S z e r z ő d é s u tá n h á r o m é v tiz e d d el 1 9 8 6 b a n a z E g y s é g e s E u r ó p a i O k
m á n y b e v e z e tt e a „b e ls ő p ia c ” fo g a l m á t.1 E n n e k é r te l m é b e n a b e l s ő p ia c o ly a n b e l s ő
h a t á r o k n é lk ü li, k e r e s k e d e l m i a k a d á ly o k tó l m e n te s , s z a b a d v e r s e n y e n a l a p u l ó té r s é
g e t j e l e n t , a m e ly e n b e l ü l m e g v a l ó s u l a z á r u k , a s z e m é ly e k , a s z o l g á l t a t á s o k é s a t ő k e
s z a b a d fo r g a l m a .2 A z E u r ó p a i U n ió tá g a s é s e g y s é g e s e n s z a b á ly o z o tt b e l s ő p ia c a
n ö v e l i a g a z d a s á g i h a té k o n y s á g o t, s z é l e s k ö r ű v é t e s z i a fo g y a s z tó k v á l a s z t á s i le h e tő
s é g e it , fo k o z z a a z U n ió v e r s e n y k é p e s s é g é t a v il á g p ia c o n .
A l e g t ö b b E U ta g á ll a m g a z d a s á g á n a k m o t o rj a a s z o l g á l t a t á s o k s z e k t o r a . A t a g o r
s z á g o k n e m z e ti j ö v e d e l m é n e k é s a fo g l a lk o z t a t á s n a k m in te g y 7 0 s z á z a l é k á t s z o l g á l
ta tá s o k b iz to s ítj á k . M iu tá n a s z o l g á l ta t á s o k a l a p v e tő e n m e g h a t á r o z z á k a g a z d a s á g
n ö v e k e d é s é t é s a z é l e ts z ín v o n a l a l a k u l á s á t , l é n y e g e s , h o g y a v á ll a l a t o k é s a v á ll a lk o
z ó k a k a d á ly m e n t e s e n n y ú j th a s s a n a k s z o l g á l ta tá s o k a t a z E U b e l s ő p ia c á n . A z e g y e s
ta g á ll a m o k p ia c a in a s z o l g á l t a t á s o k s z a b á ly o z á s á t e g y s é g e s e n k e ll m e g o l d a n i. A
s z o l g á l ta t á s n y ú j tá s s z a b a d d á té te l e a v á ll a lk o z á s (l e te l e p e d é s ) é s a s z o l g á l ta t á s o k ,
m in t a l a p s z a b a d s á g o k é rv é n y e s ü l é s é t j e l e n ti.
E l ő a d á s o m b a n a s z o l g á lt a tá s o k p ia c á t v iz s g á l o m , e z e n b e lü l a k é s z ü l ő „ S z o l g á l ta tá s i
ir á n y e lv ” te rv e z e té t is m e r t e tn é m , b e m u ta tv a e n n e k v it á j á t a z E U in té z m é n y e ib e n , ill . a
b e v e z e té s h a t á s á t a z E U g a z d a s á g a , é s íg y a m a g y a r g a z d a s á g e g é s z é r e n é zv e is .
*
B G F K er e sk ed elm i, V en d ég lá tó ip ar i é s Id eg en fo rg a lm i F ő i sk o la i K ar , Id eg en fo r g alm i In t éz et ,
fő i sk o l ai ad j u n k tu s , P h D Vh a llg ató , S z éc h en y i I stv án E g y et em , G y ő r .
1 M ár 1 9 5 7 Vb en az E G K h a t a lap ító t agj a elk ö t elez t e m ag á t eg y n ag y eg y s ég e s p i ac létr eh o z á s a
m ellett , ah o l b iz to sítv a v an a sz em ély ek , a z á ru k , a tő k e é s a sz o lg ált at á so k sz a b ad ár am l á s a .
2 A
„A s z o l g á l ta tá s o k b e l s ő p ia c á n a k h e ly z e té r ő l ” s z ó l ó b iz o t ts á g i j e l e n té s 1 s z á m o s
o ly a n a k a d á ly fe l s o r o l á s á t ta r ta l m a z z a , a m e ly e k g á t o lj á k v a g y l a s s ítj á k a t a g á ll a m o k
k ö z ti s z o l g á l t a tá s o k fe jl ő d é s é t, k ü l ö n ö s e n a s z o l g á l t a t á s o k te r ü l e té n e l s ő d l e g e s e n
te v é k e n y k is é s k ö z é p v á ll a lk o z á s o k ( K K V ) á l ta l n y ú j t o tt s z o l g á l ta tá s o k e s e t é n . A
j e l e n té s m e g á ll a p ítj a , h o g y e g y é v tiz e d d e l a b e l s ő p ia c te rv e z e tt k ite lj e s e d é s é t (1 9 9 2 )
k ö v e t ő e n m é g m in d ig n a g y a k ü l ö n b s é g a z E u r ó p a i U n ió in te g r á l t g a z d a s á g á r a v o
n a tk o z ó e lk é p z e l é s é s a z e u r ó p a i p o l g á r o k é s s z o lg á lt a tó k á l t a l ta p a s z ta l t v a l ó s á g
k ö z ö t t. A fe l s o r o l t a k a d á ly o k a s z o l g á l ta tá s o k s z á m o s te r ü l e té n a s z o l g á l ta tó k te v é
k e n y s é g é n e k v a l a m e n n y i s z a k a s z á t é r in t ik , é s s z á m o s k ö z ö s tu l a j d o n s á g g a l r e n d e l
k e z n e k , b e l e é r tv e k ü lö n ö s e n a z t a té n y t, h o g y a z a k a d á ly o k a t g y a k r a n a d m in is z tr a tív
te rh e k , a h a tá r o k o n á tn y ú l ó te v é k e n y s é g g e l k a p c s o l a to s j o g i b iz o n y t a l a n s á g é s a
ta g á ll a m o k k ö z ö t ti k ö l c s ö n ö s b iz a l o m h iá n y a o k o z z a .
A j e l e n té s fe l s o r o l tö b b s z á z k ö z ig a z g a tá s i a k a d á ly t é s á l c á z o tt v a g y n y íl t a n d is zk
r im in a t ív v é d ő in t é z k e d é s t . P é l d á u l , h a e g y v á ll a lk o z ó e g y m á s ik t a g á ll a m b a n k ív á n
te v é k e n y k e d n i, e g y e s e s e te k b e n b e k e ll b iz o n y íta n ia , h o g y t e v é k e n y s é g e „ g a z d a s á g i
l a g s z ü k s é g e s ” . E z a l a t t a z t k ell é r t e n i, h o g y n e m j e l e n t k o n k u r e n c iá t a h e ly i s z o l
g á l ta tó k s z á m á r a . A s z o l g á l ta tó n a k p ia c fe l m é r é s t k ell k é s z íte n ie , a m i je l e n tő s k ö l t
s é g e k k e l j á r .
1. A B IZOTTSÁG JAVASLATA A BELSŐ PIACI SZOLGÁLTATÁSOKRÓL SZÓLÓ EURÓPAI PARLAMENTI ÉS TANÁCSI IRÁNYELV
LÉTREHOZÁSÁRA
A „ S z o l g á l t a t á s o k ir á n y e lv e t ”2 a z é r t d o l g o z t a k i a z E u r ó p a i B iz o t ts á g ( E B ) , h o g y
e l ő s e g ít s e a z E u r ó p a i U n ió v e r s e n y k é p e s s é g é n e k n ö v e l é s é t. A d ir e k t ív a fő c é lj a , h o g y
m e g s z ü n te s s e , v a g y l e g a l á b b is j el e n tő s e n c s ö k k e n t s e a j o g i é s a d m in is z tr a t ív k o rl á
to z á s o k a t a s z o l g á l ta tá s o k p ia c á n . A z ú n . „ S z o l g á l ta tá s o k ir á n y e lv ” j a v a sl a tá t m é g a
R O M A N O P R O D I á l t a l v e z e t e tt E u r ó p a i B iz o t ts á g d o l g o z t a k i, a h o ll a n d F R IT S B O L
K E S T E IN , a b e ls ő p ia c é r t fe l e l ő s b iz t o s v e z e té s é v e l . A z E B v á r a k o z á s a s z e r in t 2 0 0 7
b e n l é p n e é l e tb e , é s e g y e s r e n d e lk e z é s e it tö b b l é p c s ő b e n v e z e t n é k b e 2 0 1 0 ig .
M iu t á n a l is s z a b o n i E u r ó p a i T a n á c s 2 0 0 0 b e n c é l u l tű z t e k i, h o g y E u r ó p a 2 0 1 0
r e a v il á g l e g v e r s e n y k é p e s e b b é s l e g d in a m ik u s a b b t u d á s a l a p ú r é g ió j a l e g y e n ( L is z
s z a b o n i s t r a té g ia ), a B iz o tt s á g e lk é s z íte t te a r r a v o n a tk o z ó e l e m z é s é t , h o g y m ily m ó
d o n l e h e tn e a l e g h a té k o n y a b b a n n ö v e l n i E u r ó p a v e r s e n y k é p e s s é g é t, ill . v á z o l ta a
b e l s ő p ia c á ll a p o tá t.
A b e l s ő p ia c m ű k ö d é s e 1 9 9 3 é s 2 0 0 3 k ö z ö tt 2 ,5 m ill ió p ó tl ó la g o s m u n k a h e ly
m e g t e r e m té s é h e z , v a l a m in t 8 7 0 m ill iá r d e u r ó tö b b l e tj ö v e d e l e m e l ő á ll ít á s á h o z j á r u l t
h o z z á , a z a z 1 ,8 % k a l n ö v e l te a z E U G D P j é t.3 A s ik e r e k e ll e n é r e a z o n b a n s o k a m e g
o l d á s r a v á r ó p r o b l é m a , á ll a p íto tt á k m e g a ta n á c sk o z á s o n , d e ú g y v é l t ék e r r e a l is z
s z a b o n i s tr a t é g ia v á l a s z o k k a l s z o l g á lh a t . A ta g á lla m o k e g y r e n a g y o b b k é s é s s e l ü l te
tik á t a b e ls ő p ia ch o z k a p c s o l ó d ó ir á n y e lv ek e t a b e l s ő j o g r e n d s z e r ü k b e , m á s r é s z t
1 C O M (2 0 0 2 ) .
2 A z E K m á so d lag o s j o g fo r r á sa i k ö z é t a rto z n ak az ir án y elv ek , a r en d elet ek é s a h at á ro z ato k
m ellett .
3
n a g y a s z a b á ly s é r té s e k s z á m a , p l .: a z e g y m á s e l ő ír á s a in a k k ö l c s ö n ö s e l is m e r é s e te
r é n . M in d e z a b e l s ő p ia c h a té k o n y s á g á n a k c s ö k k e n é s é t e r e d m é n y e z i.
C s ö k k e n a t a g á ll a m o k k ö z ti k e r e s k e d e l e m a r á n y a , a m e ly a G D P h e z k é p e s t m a
m á r a l a c s o n y a b b , m in t tíz é v v e l e z e l ő tt . A B iz o t ts á g á ll á s p o n tj a s z e r in t a z o n b a n a
l e g fő b b a k a d á ly , a m e ly a b e l s ő p ia c h a té k o n y m ű k ö d é s e e l ő t t á ll , a s z o l g á l t a t á s o k
p ia c á n a k n e m k e ll ő m é r té k ű l ib e r a l iz á l ts á g a .
A b e l s ő p ia c s z é tt a g o l ó d á s a – a fe n n á lló a k a d á ly o k m ia tt – n e g a tív h a t á s s a l v a n
a z e u r ó p a i g a z d a s á g e g é s z é r e , k ü l ö n ö s e n a m á r e m l íte tt K K V s z e k to r r a . A z e g y s é g e s
b e l s ő p ia c o n a s z o l g á l ta tá s o k s z a b a d á r a m l á s a c s a k e l e n y é s z ő m é r té k b e n v a l ó s u l
m e g . A n e m z e t á ll a m i k o rl á to z á s o k m e g s z ü n te té s e a B iz o t ts á g e l e m z é s e s z e r in t1
m u n k a h e ly e k e t te r e m t, (m in t e g y 6 0 0 e z e r ú j m u n k a h ely j ö n n e l é t r e ) c s ö k k e n t i a
s z o l g á l ta t á s o k á r á t ( e z 3 7 m ill iá r d e u r ó é r t é k ű fo g y a s z t á s n ö v e k e d é s t g e rj e s z t e n e ),
j a v ítj a a z o k s z ín v o n a l á t é s a v e r s e n y k é p e s s é g j a v ítá s a m e ll e t t a ta g o r s z á g o k G D P j é t
is n ö v e li ( 3 3 m ill iá r d e u r ó n y i te r m e l é s b ő v ü l é s t e r e d m é n y e z v e )2 .
A b e l s ő p ia c r ó l s z ó l ó 2 0 0 4 e s j e l e n té s 3 is k ie m e l i, a b e l s ő p ia c fo n to s s á g á t a v e r
s e n y k é p e s s é g fo k o z á s á b a n , v a l a m in t a z é l e t s z ín v o n a l n ö v e l é s é b e n é s a z e u r ó p a i
s z o c iá l is m o d e ll fe n n t a r tá s á h o z s z ü k s é g e s j ó l é t m e g te r e m t é s é h e z . E z t t e k in ti e g y é b
k é n t a 2 0 0 3 2 0 0 6 ig t e rj e d ő id ő s z a k r a v o n a tk o z ó b e l s ő p ia c i s tr a t é g ia e g y ik fő ü z e
n e t é n e k . A fo ly t a t á sb a n h a n g s ú ly o z z a : „ m íg m in d e n e g y e s t a g á lla m n a k e ls ő d le g e s
f e le lő s s é g e a n n a k b iz t o s ít á s a , h o g y s a j á t g a z d a s á g p o litik á j a ö s z t ö n ö z z e a n ö v e k e
d é s t é s j ó lé t e t, a b e ls ő p ia c e g y o ly a n k ö z ö s p r oj e k t, a m e ly h e z m in d e n t a g á lla m n a k
h o z z á k e ll j á r u ln ia é s a m e ly b ő l m in d a n n y iu n k n a k h a s z n a s z á r m a z ik . A 2 5 t a g ú
E U b a n e z m é g n a g y o b b k ih ív á s t, d e e g y ú t ta l n a g y o b b p o t e n c iá lis e lő n y ö k e t is
j e le n t. ”4 E z t te k in t i a j e l e n t é s a s tr a t é g ia m á s o d ik ü z e n e t é n e k .
A z E u r ó p a i U n ió g a z d a s á g i s ik e r e te h á t k o ll e k tív fe l e l ő s s é g e n , ta g á ll a m i k e z d e
m é n y e z é s e k é s o ly a n e u r ó p a i in t é zk e d é s e k k o m b in á c ió j á n a l a p u l , a m e ly ek a n e m z e ti
p ia c o k n a k a z e g y n a g y b e l s ő p ia cb a t ö r t é n ő in te g r á l ó d á s á t c é l o z z á k . E z a j e l e n té s
m e g e r ő s ít i a k ö z ö s c s e l e k v é s s z ü k s é g e s s é g é t .
A b e l s ő p ia c e l e m z é s e s o r á n k ie m e l i a j e l e n té s , h o g y a b e l s ő p ia c i in t e g r á c ió s ta g
n á l . E n n e k o k a i k ö z ü l n é z z ü k a h á r o m l e g je l e n tő s e b b e t:
1 ) N in c s á rk o n v e r g e n c ia a z E U n b e l ü l , a h a s o n l ó á r u k á r a i a t a g á ll a m o k b a n k ü lö n
b ö z ő e k m a r a d n a k (l á s d 1 . á b r a ).
2 ) A k e r e sk e d el e m n ö v e k e d é s i ü t e m e l a s s u l , a fe l d o l g o z ó ip a r i te r m é k e k t a g á ll a m o k
k ö z ö t ti k e r e sk e d e l m e 2 0 0 0 ó ta s ta g n á l , 2 0 0 3 b a n p e d ig v is s z a e s e tt . A s z o l g á l ta
tá s o k k e r e sk e d e l m e t a r tó s a b b n ö v e k e d é s t m u t a t ( a s z o l g á l ta tá s o k k e r e sk e d e l m e
a z á r u k e r e s k e d e l e m é r t é k é n ek c s u p á n 2 0 % á t t e s z i k i; l á s d 2 . á b r a ) .
3 ) A k ü lfö l d i b e fe k te té s e k in g a d o z n a k , a 1 5 ta g á ll a m b ó l á ll ó E U b a n a k ü l fö l d i k ö z
v e tl e n b e fe k te té s e k ö s s z é r té k e 2 0 0 0 b e n tiz e n k é ts z e r n a g y o b b v o l t, m in t 1 9 9 2
b e n , 2 0 0 3 ig v is z o n t a z 1 9 9 2 e s s z in t n é g y s z e r e s é r e e s e tt v is s z a (l á s d 3 . á b r a ) .
1 b iz o tt s ág i h at á st an u lm án y 2 0 0 5 feb ru ár
2 M G Y O S Z B rü s sz eli K ép v is elet , B r ü ssz eli H ír a d ó , 2 0 0 5 , B r ü ssz el,4 5 . év fo ly am 2 . sz . 1 2 .o .
3 A 2 0 0 3 V2 0 0 6 Vig t erj ed ő id ő sz a k r a v o n a tk o z ó B el ső P i ac i S tr at ég ia M á so d ik V ég r eh ajt á si j e V
len t é se , B r ü ssz el, C O M (2 0 0 4 )
4
1 . á b r a
A b e ls ő p ia c e lle n é r e a z á r a k a z E U b a n to v á b b r a s e m e g y s é g e s e k 1
A k ü l fö l d i b e r u h á z á s o k ö s s z e s s é g é t te k in tv e t ö b b a z ú j ta g á ll a m o k b a , m in t a 1 5
ta g á ll a m b ó l á ll ó E U b a á r a m l ó k ü l fö l d i b e fe k te t é s . A b e ls ő p ia c i in t e g r á c ió fo n t o s
té n y e z ő te h á t a z ú j ta g o r s z á g o k b a n a g a z d a s á g k ín á l a ti o l d a l á n a k fe jl e s z té s é b e n ,
v a l a m in t , h o g y a k ü lf ö l d i b e fe k t e t é s e k s z á m á r a n a g y o n v o n z ó e z e n o r s z á g o k o n k e
r e s z tü l k ij u t n i a z E U b e l s ő p ia c á r a (l á s d 4 . á b r a ) .
2 . á b r a
A z ö s s z k e r e s k e d e le m a z E U 1 5 b e n la s s u l
2
1 F o r r á s : E u ro st a t é s a B iz o tt s ág sz o lg á lat a i.
2 ( 3
3 . á b r a
A ta g á lla m o k k ö z ö t ti b e r u h á z á s o k in g a d o z ó b b a k ,
m in t a ta g á lla m o k o n b e lü li b e r u h á z á s o k 1
4 . á b r a
A z ú j ta g á lla m o k r é s z e s e d é s e a z E U n b e lü li k ü
lf
ö ld i b e r u h á z á s o k b ó l n a g y o b b ,
m in t a z E U G D P b ő l v a ló r é s z e s e d é s ü k 1
1
A 1 5 ta g á ll a m b ó l á ll ó E U t a g á ll a m a i k ö z ö t ti k ü l fö l d i b e r u h á z á s o k a s z o l g á l ta t á s i
á g a z a tr a ö s s z p o n to s íta n a k . A s z o l g á l ta tá s o k r a h á r o m s z o r tö b b k ü l fö l d i b e r u h á z á s
j u t , m in t a fe l d o lg o z ó ip a r r a , s ő t 2 0 0 0 b e n n y o l c s z o r t ö b b k ü l fö l d i b e r u h á z á s j u t o tt a
s z o l g á l ta t á s o k r a ( lá s d 5 . á b r a ).
É r th e tő te h á t e m e n é h á n y p r o b l é m a k ie m e l é s e u tá n , h o g y m ié r t o ly a n fo n t o s a z
E U s z o l g á l ta tá s i p ia c a in a k in te g r á l á s a . A z E U s z o l g á l ta tá s i p ia c a in a k e g y e s ít é s é b ő l
h a t a l m a s p o t e n c iá l is e l ő n y ö k s z á r m a z n a k . E z m a g y a r á z z a , h o g y m ié r t b ír a k k o r a
j e l e n tő s é g g e l a s z o l g á l t a t á s o k r ó l s z ó l ó ir á n y e lv k id o l g o z á s a , m e ly a s z o l g á l ta t á s i
á g a z a t te lj e s p o te n c iá lj á t – b e l e é r tv e a l e t e l e p e d é s s z a b a d s á g á n a k m e g k ö n n y íté s é t is
– k i tu d j a m e r ít e n i.
E l e m z é s e k r á m u ta tn a k , h o g y a z a k a d á ly o k e lh á r ítá s a n ö v e l n é a t e r m el é k e n y s é g e t,
a m i e z á l ta l a z E U e g é s z g a z d a s á g á b a n a b é r e k á tl a g o s a n 0 ,4 % o s n ö v e k e d é s é h e z é s a
fo g l a lk o z ta tá s 0 ,3 % o s n ö v e k e d é s é h e z v e z e t n e .2 M á s e l e m z é s e k b e c s lé s e i s z e r in t a z
E U k e r e sk e d e l m e a s z o l g á l t a t á s i p ia c o k in te g r á l á s a m ia tt 1 5 – 3 0 % k a l , a s z o lg á lt a tá
s o k b a ir á n y u l ó k ü l fö l d i b e r u h á z á s o k p e d ig 2 0 – 3 5 % k a l n ö v e k e d h e tn e k .3
5 . á b r a
A s z o lg á lta t á s o k d o m in á ln a k a z E U b a n a k ü lf ö ld i k ö z v e tle n b ef e k te t é s e k te r é n 4
A 2 0 0 4 t a v a s z á n e lk é s z ü l t „ S z o l g á l t a t á s o k ir á n y e lv ” te rv e z e t fő c é lj a h o g y o ly a n
á l ta l á n o s j o g i k e r e t e t h o z z o n l é t r e , a m e ly e l ő n y ö s a s z o l g á l ta t á s o k s z é l e s k ö r e s z á
1 F o r r á s : E u ro st a t é s a B iz o tt s á g sz o lg ál at ai .
2 E c o n o m ic A ss e ssm en t o f th e b ar ri er s to th e In t ern al M ar k et fo r S erv ic e s , C o p e n h ag e n
E c o n o m ic s
3 C P B d o k u m en tu m 6 9 .sz ., 2 0 0 4 o k tó b er , F r e e m o v em en t o f se rv ic e s w ith in th e E U
4
m á r a , m ik ö zb e n fig y e le m b e v e s z i a te v é k e n y s é g e k é s h iv a t á s o k v a l a m e n n y i típ u s á
n a k s a j á to s s á g a it é s s z a b á ly o z á s i r e n d s z e r é t . M e g s z ü n te tn é , v a g y l e g a l á b b is j e l e n tő
s e n c s ö k k e n te n é a j o g i é s a d m in is z tr a tív k o rl á to z á s o k a t a s z o l g á l ta tá s o k p ia c á n . A
d ir e k tív a h a tá s á r a á tl a g o s a n 5 0 % k a l c s ö k k e n n é n e k a z o k a k o rl á to z á s o k , a m e ly e k
k e l a z o k n a k a s z o l g á l t a t ó k n a k k e ll s z á m o l n iu k , a k ik t e v é k e n y s é g ü k e t tö b b t a g o r
s z á g r a is k i a k a rj á k te rj e s z t e n i. A l e g f ő b b ú j ít á s : a s z o l g á l ta t ó a j ö v ő b e n „ e g y e tl e n
a b l a k n á l ” in t é zh e tn é ü g y e it, é s n e m k e ll e n e a b e fo g a d ó o r s z á g tö b b h a tó s á g á h o z
fo r d u l n ia .
A k o rl á to z á s o k l e b o n tá s a a s z a b á ly o z o t t fo g l a lk o z á s o k n á l ( p l . k ö n y v e lé s ) a l e g n a
g y o b b ir á n y ú , m íg a p ia c i s z o l g á l t a t á s o k n á l ( p l . I T s z e k t o r ) a l e g k is e b b . A n a g y o b b
v e r s e n y é s a c s ö k k e n ő á r a k k ö v e tk e z t é b e n n ő n e a jó l é t s z in tj e a z U n ió b a n , é s a j a
v u l á s m in d e n ta g á ll a m b a n é r z é k e lh e t ő l e n n e .
A t ö rv é n y ja v a sl a t m in d e n e s e tb e n a n e m z e t i h a t ó s á g o k s z o r o s a b b e g y ü t tm ű k ö d é
s é t is s z o r g a l m a z z a . F e lh ív j a a z u tó b b ia k a t, h o g y c s e r é lj é k k i in fo r m á c ió ik a t a h a tá
ly o s s z a b á ly o z á s o k r ó l é s a s z o l g á l ta t á s n y ú j tá s r a v o n a tk o z ó k ö v e t e l m é n y e k r ő l , é s
fo k o z o tta n tö r e k e d j e n e k a s z o l g á l ta tá s o k p ia c á h o z v a l ó h o z z á j u tá s r a v o n a tk o z ó s z a
b á ly o k ö s s z e h a n g o l á s á r a .
2. A Z IRÁNYELV TARTALMA
A z ir á n y e lv n e m te rj e d k i m in d e n s z o l g á l ta tá s r a , c s a k a z o k r a , a m e ly e k a z E u r ó p a i
B ír ó s á g e s e tj o g i d ö n té s e i a l a p j á n g a z d a s á g i s z o l g á l ta tá s o k n a k te k in th e tő k . „ T o v á b b á
b iz o n y o s á l ta l á n o s g a z d a s á g i é r d e k ű s z o l g á l ta t á s o k – p é l d á u l a k ö zl e k e d é s te r ü l e té n
– n e m ta r t o z n a k a z ir á n y e lv h a tá ly a a l á ” .1 Ily e n e k p é l d á u l a z ü z l e ti s z o l g á l t a t á s o k
(k o n z u l t á c ió , r e k l á m o z á s , ü g y n ö k i te v é k e n y s é g ) j o g i s z o l g á l ta tá s , u ta z á s i ü g y n ö k i
te v é k e n y s é g , é p ít ő ip a r i, s p o r t é s e g y é b s z a b a d id ő s s z o l g á l ta tá s o k . M iv e l a z e g é s
z s é g ü g y i é s s z o c iá l is s z o l g á l ta t á s o k , a g á z á r a m é s v íz s z o l g á l t a t á s , v a l a m in t a p o s ta i
s z o l g á l ta t á s g a z d a s á g i te v é k e n y s é g n e k m in ő s ü l , e z e k r e is v o n a tk o z ik a z ir á n y e lv
te rv e z e t2 , íg y fo g a l m a z a m á j u s i t e rv e z e t. A z E u r ó p a i P a rl a m e n t o k tó b e r i t e rv e z e te
v is z o n t m á r k iv e s z i a z e l ő b b fe l s o r o l t te r ü le te k e t , é s a s z e r e n c s e j á té k o k a t a z ir á n y e lv
h a t á ly a a l ó l .3 N e m k ö v e t e l i m e g a z o n b a n , h o g y a ta g o r s z á g o k l e b o n t s á k e z e k n ek a
k ö z s z o l g á l t a t á s o k n a k a te r ü l e té n a m o n o p ó l iu m o k a t, a z á g a z a to k fin a n s z ír o z á s á t
v a g y s z a b á ly o z á s á t m e g v á l to z ta s s á k , e s e tl e g p r iv a tiz á lj a n a k . N e m v o n a tk o z ik a d i
r e k tív a a z o k r a a s z o l g á l ta tá s o k r a , m e ly e k e t a z á ll a m g a z d a s á g i m e g fo n t o l á s o k t ó l
fü g g e tl e n k ö z s z o l g á l ta t á sk é n t , a l a n y i j o g o n n y ú j t p o l g á r a in a k ( p l . k ö z ig a z g a tá s , e l e
m i o k ta tá s ) o ly a n te v é k e n y s é g e k e t s e m é r in t a d ir ek tív a , a m e ly e k e t m á s ir á n y e lv
m á r s z a b á ly o z , íg y p l . a p é n z ü g y i s z o l g á l t a t á s o k 4 , a fu v a r o z á s 5 , v a g y a k o m m u n ik á c i
ó s s z o l g á l ta tá s o k m á r s z a b á ly o z o t t te r ü l e te it. S z in t é n s z a b á ly o z z a a fo g y a s z t ó i s z o l
1 A z E u r ó p ai U n ió T a n ác s a , J a v a slat – az E u r ó p ai P ar la m en t é s a t an á c s ir án y elv e a b első p iac i
sz o lg ált at á so k r ó l, B r ü s sz el, 2 0 0 5 .m áju s 2 7 ., 7 a p r e am b u lu m b ek ez d é s
2 w w w .eu ro p a k ep v is elet .h u / in d ex / sz o lg alt a t a so k ir á n y elv
3w w w .eu r o p a rl.eu .in t/ c o m p ar l/ in c o / ser v ic e s_ d ir ec tiv e/ d ef au lt_ en .h tm – C o n so lid a t ed
A m en d m en t s .
4 B a n k i, h it elV, b iz to sít á si, fo g la lk o z t ató i n y u g d íj V v ag y m a g án n y u g d íj V, b ef ek t et é si v ag y fiz et é si
j elleg ű sz o lg ált a t á s.
5
g á l ta tá s o k a t, p é l d á u l a t u r iz m u s te r ü le té r e e s ő k e t , b el e é r tv e a z id e g e n v e z e tő k e t, a z
a u d io v iz u á l is s z o l g á l t a t á s o k a t .
A z ir á n y e lv te rv e z e t h á r o m j a v a s la t ta l k ív á n j a n ö v e l n i a v e r s e n y t :
•
b e v e z e tn é a z ú n . s z á r m a z á s i o r s z á g e lv é t ( c o u n try o f o r ig in p r in c ip l e )1;•
u n ió s s z in t ű m in ő s é g i k ö v e te l m é n y ek e t v e z e t n e b e , e l s ő s o rb a n a z z a l k a p c s o l a tb a n , h o g y m ily e n s z a k m a i g a r a n c iá k a t k e ll é rv é n y e s íte n i e g y e s s z o l g á l ta tó k n á l ;
•
j a v ít a n á a ta g o r s z á g o k k ö z ö t ti k o m m u n ik á c ió t is a k e tt ő s a d m in is z t r a tív t e rh e ke lk e r ü l é s e é r d e k é b e n ( p l . h a t ö b b o r s z á g is u g y a n a z t a z in fo r m á c ió k a t k é r i a s z o l
g á l ta tó tó l , e l é g l e g y e n c s a k e g y s z e r m e g a d n i) .
3. A SZÁRMAZÁSI ORSZÁG ELVE ÉS ANNAK KÖVETKEZMÉNYEI
A s z á r m a z á s i o r s z á g elv e a z t j e l e n ti, h o g y m in d e n o ly a n v á ll a lk o z á s a m e ly e g y
m á s ik u n ió s o r s z á g b a n s z o l g á l ta t á s t n y ú j t, d e o t t n e m l é t e s ít te l e p h e ly e t, a n n a k a z
o r s z á g n a k a s z a b á ly o z á s a s z e r in t te v é k e n y k e d h e t , a h o l b e j e g y e z té k . T eh á t, h a e g y
m a g y a r ta n á c s a d ó c é g m u n k a tá r s a A u s z tr iá b a n v á ll a l el e g y m e g b íz a tá s t, a m u n k a
e lv é g z é s e e r e j é ig n e m a z a u s z t r ia i, h a n e m a m a g y a r tö rv é n y e k é s s z a b á ly o z á s o k v o n a t
k o z n a k r á . A m e n n y ib e n v is z o n t a v á ll a lk o z á s a z a d o tt o r s z á g b a n ir o d á t v a g y b á r m ily e n
s t a b il in fr a s t r u k t ú r á t h o z lé tr e , m e ly e t fo ly a m a to s a n m ű k ö d te t, a k k o r m á r te lje s m é r
té k b e n a z a d o tt o r s z á g s z a b á ly o z á s a a l á ta r t o z ik – íg y te h á t a s z á r m a z á s i o r s z á g e lv e
n e m a z z a l fü g g ö s s z e , h o g y h o l v a n a v á ll a lk o z á s k ö z p o n tja ( te h á t h a a z e m l íte tt m a
g y a r ta n á c s a d ó c é g ir o d á t n y it B é c s b e n , a k k o r m á r a z a u s z t r ia i tö rv é n y e k v o n a tk o z
n a k r á ). A s z á r m a z á s i o r s z á g elv e n e m a lk a l m a zh a t ó a b b a n a z e s e tb e n s e m , h a é r in ti
a M u n k a v á ll a l ó k k ik ü l d é s é r ő l2 s z ó l ó ir á n y e lv e t, ill . a S z a k m a i k é p z e tts é g r ő l s z ó l ó
ir á n y e lv e t. A ta g o r s z á g o k s a j á t s z a b á ly o k a t a lk a l m a zh a tn a k n é h á n y e g y é b e s e tb e n
is , p é l d á u l h a k ö r n y e z e tv é d e l m i, e g é s z s é g ü g y i v a g y k ö zb iz t o n s á g i p r o b l é m á k m e r ü l
n e k fe l , ill . h a e g y t e v é k e n y s é g e t til t a z a d o t t o r s z á g j o g r e n d j e ( p l . b iz o n y o s o rv o s i
b e a v a tk o z á s o k v é g z é s e ). A S z o l g á l ta tá s o k ir á n y e lv n e m v o n a tk o z ik a z a d ó z á s i é s T B
s z a b á ly o k r a , m iv e l e z e k r ő l v a g y á ll a m k ö z i m e g á ll a p o d á s o k (k e t tő s a d ó z t a t á s e lk e
r ü l é s e ) v a g y l é te z ő k ö z ö s s é g i s z a b á ly o k r e n d e z n e k .3
A B O L K E S T E IN ir á n y e lv t e h á t e l s ő s o rb a n a m á s t a g á ll a m p ia c á n s z o l g á l ta tó v á ll a
l a to k j o g i é s a d m in is z tr a t ív t e rh e it c s ö k k e n te n é . E z a g y a k o rl a tb a n a z t j e l e n t e n é ,
h o g y a ta g á lla m i h a tó s á g o k n e m k o rl á to z h a tn a k e g y m á s ik ta g á ll a m b a n s z é k h e lly e l
r e n d e lk e z ő v á ll a l a to t h a t á r o n á tn y ú l ó s z o l g á l ta tá s n y ú j t á s á b a n a z z a l , h o g y a s z é k
h e ly e s z e r in ti ta g á ll a m b a n m á r t e lj e s íte t t k ö v e te l m é n y ek e n fe l ü l ú j a b b k ö te l e z e tt s é
g ek k e l s ú j tj á k a s a j á t a d m in is z tr a tív é s j o g i e l ő ír á s a ik r a h iv a tk o z v a . P é l d á u l , h a e g y
v á ll a lk o z á s m á r b e v a n j e g y e zv e v a l a m e ly ik ta g á lla m b a n , a k k o r n e m k e ll ú j r a b e j e
g y e z t e t n i e g y m á s ik b a n is a h h o z , h o g y o t t s z o l g á l t a t á s t n y ú j th a s s o n .
A z U n ió e g y s é g e s p ia c á n a k e z r é g i a l a p e lv e , n o h a n e m s z e r e p e l e g y ik s z e r z ő d é s
b e n s e m , c s a k a z E u r ó p a i B ír ó s á g j o g é r t e l m e z é s é b ő l k ö v e tk e z ik . A B O L K E S T E IN
ir á n y e lv t eh á t l é n y e g é b e n k ite rj e s z t e n é e z t a z e lv e t a s z o l g á l ta tá s o k r a is .
1 M á s n év en er ed eto r sz á g Velv .
2 9 6 / 7 1/ E C .
3 C
4. A Z ELJÁRÁS LEFOLYTATÁSA
A z ir á n y e lv e t a z ú n . e g y ü t td ö n té s i e lj á r á s k e r e té n b e l ü l tá r g y a lj á k a z E U in t é z m é
n y e i. E z a z t j e l e n t i, h o g y a B iz o t ts á g j a v a sl a ta a l a p j á n a z E u r ó p a i P a rl a m e n t é s a
T a n á c s e g y e n r a n g ú d ö n té sh o z ó . M in d k é t in té z m é n y m ó d o s íth a tj a a t e rv e z e t e t , é s
m in d k e ttő n e k e l k e ll fo g a d n ia a v é g s ő s z ö v e g e t. A B iz o tts á g n a k v is z o n t a d ö n té s h o z a
ta l i fo ly a m a t s o r á n c s a k a r r a v a n le h e t ő s é g e , h o g y v is s z a h ív j a a te rv e z e te t, e z t a z o n b a n
b á r m ik o r m e g te h e ti, h a ú g y v él i, h o g y a j o g s z a b á ly m á r n e m tö l te n é b e e r e d e t i r e n
d e l te t é s é t . A B iz o tts á g n a k a b b a n a z e s e tb e n le h e t m é g s z e r e p e , a m e n n y ib e n a T a n á c s
é s a P a rl a m e n t k é t o lv a s a t u t á n s e m é r t e g y e t a te rv e z e t te l . E k k o r a z ú n . e g y e z te tő
b iz o tt s á g b a n a B iz o tt s á g k é p v is e l ő j é n e k is l e h e tő s é g e v a n a r é s z v é te l r e .
J e l e n l e g p o l it ik a i e g y e té r té s v a n a z z a l k a p c s o l a tb a n , h o g y a z e g é s z s é g ü g y i é s a
k ö z p é n zb ő l fin a n s z ír o z o t t s z o l g á l t a t á s o k k e r ü lj e n e k k i a z ir á n y e lv b ő l . F o n to s k r ité
r iu m a n n a k to v á b b i v iz s g á l a ta is , h o g y a s z á r m a z á s i o r s z á g e lv e n e l e g y e n ell e n t é te s
s e m m ily e n m á s jo g s z a b á lly a l , a B iz o tt s á g v é l e m é n y e s z e r in t e z a z e lv a z e g y ik l e g
fo n t o s a b b e l e m a z ir á n y e lv b e n , a m ely e t m in d e n k é p p e n a lk a l m a z n i k e ll . B á r tö b b
p a rl a m e n t i k é p v is e l ő is fe lv e t e tt e , a B iz o t ts á g ú g y d ö n t ö t t, h o g y n e m v o n j a v is s z a
j a v a s l a t á t , te h á t a z e g y ü t td ö n té s i p r o c e d ú r a fo ly ta t ó d ik , d ö n té s a d ir e k t ív á r ó l 2 0 0 6
b a n v á rh a tó . 1 . tá b lá z a t
A z ir á n y e lv f o k o z a t o s v é g r e h a j tá s á r a e lő ir á n y z o t t ü te m t e r v 1
2 0 0 4 A B iz o tts á g j a v a sl a ta
2 0 0 5 A z E P é s a z E u r ó p a i T a n á c s e l fo g a d ja a j a v a sl a to t.
Á tv il á g ít á s : a s z a b á ly o k é s r e n d e l e te k ( e n g e d é ly e z é s i p r o g r a m o k é s
e g y é b k o rl á t o z á s o k ) á tv il á g ítá s á n a k m e g k e z d é s e á ll a m i s z in te n .
2 0 0 6 A B iz o tts á g e s e tl e g e s j a v a sl a ta i a z ir á n y e lv e k b e n fe l s o r o l t k ü l ö n l e g e s
k é r d é s e k (m in t p l . a z á tm e n ő k é s z p é n z fo r g a l o m ) to v á b b i h a r m o n iz á
c ió j á r a .
2 0 0 7 A z á t ü l t e té s h a t á r id e j e , k iv é v e a z „ e g y s é g e s k a p c s o l a ti p o n t o k a t” é s a z
e l e k t r o n ik u s fo ly a m a t o k a t.
Á tv il á g ít á s .
M in d e n ta g á ll a m b e n y ú j t e g y b e s z á m o l ó t a s a já t e r e d m é n y e ir ő l .
H a t h ó n a p o n b e l ü l a tö b b i t a g á ll a m é s a z é r d e k e l t fe l e k é s z r e v é t e l e z ik
a b e s z á m o l ó k a t.
2 0 0 8 .
d e c e m b e r
3 1 . A z á t ü l te té s h a tá r id e j e a z „ e g y s é g e s k a p c s o l a t i p o n t o k ” é s a z e l e k tr o
n ik u s fo ly a m a t o k te r ü l e t é n .
Á tv il á g ít á s : a B iz o t ts á g ö s s z e g z ő j e l e n t é s e , a m e ly e t ( a m e n n y ib e n s z ü k
s é g e s ) t o v á b b i k e z d e m é n y e z é s e k k ö v e t n e k .
2 0 1 0 .
ja n u á r 1 . A s z á r m a z á s i o r s z á g elv é t ő l v a ló á tm e n e ti e l té r é s e k v é g e b iz o n y o s
te v é k e n y s é g e k e s e t é n ( m in t p l . a z á tm e n ő k é s z p é n z fo r g a l o m ) .
1
5. S ZOLGÁLTATÁSI IRÁNYELV VAGY „F RANKENSTEIN - IRÁNYELV ” 1
AZAZ VÉLEMÉNYEK PRO ÉS KONTRA
M ié r t e z a k is s é g ú n y o s e l n e v e z é s ? M e g o s z to tt E u r ó p a a s z ö v e g te rv e z e t m ia t t. H á
r o m tá b o r a l a k u l t k i, v a n n a k a k ik – m in t a g ú n y o s e ln e v e z é s s u g a llja – elle n z ik a ja
v a sl a to t , v a n n a k , a k ik t á m o g a tj á k a s z ek to r l ib e r a l iz á c ió j a é r d e k é b e n , é s v a n n a k , a k ik
ú g y íté l ik , h o g y a te rv e z e t n a g y v o n a la k b a n e l fo g a d h a t ó , d e j a v ítá s o k r a é s m ó d o s ítá
s o k r a s z o r u l , a h h o z , h o g y a g y a k o rl a tb a n is m ű k ö d h e s s e n .
V á ll a lk o z ó i s z e m p o n tb ó l a j a v a s l a t o t a l e g tö b b g a z d a s á g i k a m a r a é s v á ll a l a ti é r
d e k v é d e l m i s z e rv tá m o g a tj a . A s z á r m a z á s i o r s z á g e lv e u i. a s z o l g á l ta tá s i s z e k t o r t
fe l d a r a b o l ó p r o te k c io n iz m u s e ll e n h a t. A s z o l g á l t a t á s o k h a tá r o n á tn y ú l ó te rj e s z k e
d é s é n e k e g y ik a k a d á ly a a k o rl á to z ó n e m z e t i s z a b á ly o z á s . „A z ir á n y e lv e l fo g a d á s a
c s ö k k e n t e n é a v á ll a l a to k k ö l ts é g e it, n ö v e l n é a v e r s e n y t , e z p e d ig a v á ll a l a to k é s a
fo g y a s z tó k s z á m á r a is e l ő n y ö s ” – á ll a z A m e r ik a i K e r e sk e d e l m i K a m a r a k ö z l e m é
n y é b e n .2
A j a v a s l a t a z o n b a n ó r iá s i p o l itik a i e ll e n k e z é s t v á l t o tt k i a s z o c iá l is d ö m p in g tő l , a
tú l z o tt v e r s e n y tő l t a r tó s z a k s z e rv e z e te k r é s z é r ő l, a k ik a s z o l g á l ta tá s o k s z ín v o n a l á n a k
h a n y a tlá s á tó l é s m u n k a h e ly e k e lv e s z té s é tő l ta r ta n a k . „ H a e g y t a g o r s z á g b a n e g y á l ta l á n
n in c s , v a g y n a g y o n h é z a g o s a s z a b á ly o z á s , s o k e r r e s p ek u l á l ó c é g o tt fo g j a m a g á t b e j e
g y e z te tn i, a m i g a z d a s á g i é s s z o c iá l is d ö m p in g h e z v e z e t ” – h a n g s ú ly o z ta L U C H E N D
R IC K X , a z U E A P M E s z a k é r t ő j e .3 A z e ll e n z ő k a ttó l is ta r t a n a k , h o g y e z a n y itá s c s a k a z
ú j t a g o r s z á g o k n a k k e d v e z , n e m k ív á n a to s v e r s e n y t in d ít a z á ll a m o k k ö z t m u n k a ü g y i,
fo g y a s z tó v é d e l m i te k in t e tb e n . C s ö k k e n ő b é r e k r e é s r o m l ó m u n k a k ö r ü l m é n y e k r e
fig y e l m e z te tn e k el e m z ő k .4
A j a v a sl a t a ta g á ll a m o k a t is m e g o s z tj a . E ll e n z ik a j a v a sl a to t a fr a n c iá k , d e a k o
r á b b i n é m e t k a n c e ll á r , S C H R Ö D E R is t á m a d t a , j el e zv e , h o g y a k ö z s z o l g á l t a t á s o k m e l
l e t t a z é p ítő ip a r t is v e g y ék k i a z ir á n y e lv h a tá ly a a l ó l . S v é d o r s z á g is a tt ó l ta r t, h o g y a
d ir e k tív a a l á á s s a a s a j á t s z o c iá lis , m u n k a ü g y i v a g y k ö r n y e z e tv é d e lm i s z a b á ly o z á s t ,
h is z e n m e g e n g e d i a l a z á b b s z a b á ly o z á s t a lk a l m a z ó o r s z á g o k b ó l s z á r m a z ó v á lla lto k
s z á m á r a , h o g y s a j á t t ö rv é n y e ik s z e r in t já rja n a k e l.
M u n k a a d ó i o l d a l r ó l a z U N I C E 5 tá m o g a tj a a j a v a sl a to t , a m in t e z t M A R IA
F E R N A N D E Z F A U , a s z e rv e z e t e g y ik v e z e tő j e m e g á ll a p ít o tt a : „ n e m ig a z , h o g y a j a v a s
l a t a s z o c iá l is n o r m á k l e b o n t á s a e l ő tt n y it n á m e g a z u ta t” . 6
J e l e n p ill a n a tb a n t íz p a rl a m e n ti b iz o t ts á g fo g l a lk o z ik a B iz o t ts á g ir á n y e lv j a v a s
l a tá v a l . E g y e s e k k ö z ü l ü k m á r is m e r te tt ék v é l e m é n y ü k e t .
A z E u r ó p a i B iz o tt s á g s z e r in t n in c s b iz o n y íté k a r r a , h o g y a s z o l g á l t a t á s n y ú j t á s á
h o z id e ig l e n e s e n m á sh o n n a n é rk e z ő m u n k a e r ő m ia tt a fo g a d ó o r s z á g b a n r o m l a n a a
fo g l a lk o z ta tá s i h e ly z e t. E g y u n ió s j o g s z a b á ly u i. e l ő írj a , h o g y a s z o l g á l ta tó k á l ta l
1 N ép sz ab ad sá g , 2 0 0 5 . sz ep t em b e r 2 4 . 7 .o .
2 B rü ssz eli H ír VA d ó , a M G Y O S Z B rü ssz eli K ép v i s elet e , 2 0 0 5 .j a n u ár / f eb ru á r 1 .o .
3 U E A P M E = a k i sV é s k ö z ép v á llalk o z á so k g y ű j tő sz erv ez et e .
4 G y év ai Z o lt án : M o sto h ag y er ek , U n ió s v it a a sz o lg á lt at á si ir án y elv rő l, F ig y elő , 4 9 . év f . 2 0 0 5 . 9 .
sz . 17 . o .
5 U N IC E = az eu r ó p a i m u n k a ad ó k é s ip a rv á llala to k leg n ag y o b b eu r ó p a i ér d ek k ép v i s elet e .
6
m a g á v a l h o z o t t d o l g o z ó k n a k a fo g a d ó o r s z á g m in ib á lb é r é n e k m e g fe l e l ő j a v a d a l m a
z á s t k e ll b iz t o s ít a n i.
E V E L Y N E G E B H A R D T , a n é m e t s z o c iá l d e m o k r a ta E P r a p p o r tő r , a k it a B e ls ő P ia c i é s
F o g y a s z tó v é d e l m i B iz o tt s á g b íz o t t m e g a z ir á n y e lv p a rl a m e n ti á tn a v ig á l á s á v a l , a z
e r e d e to r s z á g e lv e ll e n s é g e . A z e lv te lj e s e lv e t é s e é s h ely e t te a ta g á ll a m o k s z a b á ly o
z á s á n a k e x te n z ív h a r m o n iz á l á s a m e ll e t t é rv e l t.1 F e lv e t e t te , h o g y s z á m o s te r ü l e t e t
te lj e s e n k i k e ll v o n n i a z ir á n y e lv h a tá ly a a l ó l , ú g y , h o g y k r it é r iu m r e n d s z e r t d o l g o z
n a k k i, a m i a l a p j á n e l d ö n th e t ő , h o g y m i a z , a m ir e v o n a tk o z ik . A B iz o tt s á g m ó d o s ít
h a t j a v a sl a tá n , d e te lj e s e n ú j d ir e k t ív a n e m v á rh a tó .
L á th a tó , h o g y d ö n té s a z ir á n y elv r ő l e g y h a m a r n e m v á rh a tó , n a g y o n e l té r ő a fe l e k
á ll á s p o n tj a . A b b a n v is z o n t m in d e n k i e g y e té r t, h o g y v a l a m it te n n i k e ll a b ü r o k r á c ia
é s a n e m z e ti p r o te k c io n iz m u s e ll e n a s z o lg á lt a tá s o k p ia c á n . E b b e n é r d e k e l te k a fo
g y a s z t ó k is , a k ik n e k a l e h e t ő s é g e it j e l e n t ő s e n k ite rj e s z t ik . K ö n n y e b b e n ig é n y b e v e
h e tik m á s ta g á ll a m o k s z o l g á l t a t á s a it , v a l a m in t b ő v ü l n e a s z o l g á l t a t á s o k v á l a s z té k a .
A m a g y a r k o r m á n y is t á m o g a tj a a s z á r m a z á s i o r s z á g e lv é n e k b e v e z e té s é t , m iv e l s z e
r in tü k a h a z a i s z o l g á l ta tó k j ó e s é lly e l v e n n é k fe l a v e r s e n y t a z U n ió b e l s ő p ia c á n .
I RODALOM
K IR Á L Y M IK L Ó S ( s z e rk .) : A z E u r ó p a i K ö z ö s s é g k e r e s k e d e l m i j o g a , K J K , B u d a p e s t,
2 0 0 0 .
H O R V Á T H Z O L T Á N : K é z ik ö n y v a z E u r ó p a i U n ió r ó l , M a g y a r O r s z á g g y ű l é s , 2 0 0 2 .
G Y É V A I Z O L T Á N : M o s t o h a g y e r e k ; u n ió s v ita a s z o l g á l t a t á s i ir á n y e lv r ő l , F ig y e l ő , 4 9 .
é v f. 2 0 0 5 . 9 . s z . 1 6 – 1 8 . o .
K E C S K É S L Á S Z L Ó : E K j o g é s j o g h a r m ó n iz á c ió , K J K , B u d a p e s t, 1 9 9 9 .
N É M E T H G Y Ö R G Y : A z E U k ö v e te l m é n y e k é s h a tá s u k a s z o l g á l ta t á s o k te r ü l e té n , I p a r i
S z e m l e , 1 9 . é v f. 1 9 9 9 . 5 . s z . 3 7 – 4 1 . o .
N É M E T H G Y Ö R G Y – P A P P IL O N A : S z o l g á l ta t á s m e n e d z s m e n t , A u l a , B u d a p e s t, 1 9 9 5 .
P A L Á N K A I T IB O R : A z e u r ó p a i in te g r á c ió g a z d a s á g ta n a , A u la , B u d a p e s t, 1 9 9 9 .
P A P P IL O N A ( s z e rk .) : S z o l g á l ta tá s o k a h a r m a d ik é v e z r e d b e n , A u l a , B u d a p e s t, 2 0 0 3 .
V E R E S Z O L T Á N : S z o l g á l ta tá s m a rk e t in g , M ű s z a k i K ö n y v k ia d ó , B u d a p e s t, 1 9 9 8 .
A s z o l g á l t a t á s i ir á n y e lv , N é p s z a b a d s á g , 2 0 0 5 . s z e p te m b e r 2 4 . 7 . o .
w w w .e u r o p a rl .e u .in t / c o m p a rl / in c o / s e rv ic e s_ d ir e c t iv e / d e fa u l t_ e n .h tm – C o n s o l i
d a te d A m e n d m e n t s
w w w .e u r o p a rl .e u .in t/ c o m p a rl / in c o / s e rv ic e s_ d ir e c tiv e / 0 5 0 5 2 5 _ p r_ g e b h a r d t_ h u .p d f
– j e l e n té s t e rv e z e t a z E u r ó p a i P a rl a m e n t n e k é s T a n á c s n a k a b e l s ő p ia c i s z o l g á l
ta t á s o k r ó l s z ó l ó ir á n y e lv r e ir á n y u l ó j a v a sl a t r ó l
w w w .e u .in t / p o l / s in g l / in d e x _ h u .h tm
w w w .u e .e u .in t/ c m s 3 _ a p p l ic a t io n / a p p l ic a t io n s / n e w s R o o m
w w w .e u .in t / e u r l e x / le x / e n / t r e a t ie s / d a t
w w w .e u .in t / e u r l e x / le x /h u / r e p e r t/ in d ex
w w w .e u o b s e rv e r .c o m
w w w .m g y o s z .h u /b r u s s z el / e u r o p a 2 0 0 5
1w w w .eu r o p ar l.eu .in t/ c o m p a rl/ in c o / s er v ic e s_ d ir ec tiv e/ 0 5 0 5 2 5 _ p r _ g eb h ar d t_ h u .p d f – j elen V
t é st erv e z et a z E u r ó p a i P ar lam en tn ek é s T a n ác sn ak a b első p iac i sz o lg ált a t á so k r ó l sz ó ló ir á n y elv V
