CAPUT PRIMUM
Quidquid fecisti ab a:terno etin tempore, Jesu mi, in charitate Patris, ex charitate hominis fecisti; et quia tumet ipse charitas es, 1 propterea charitatem desideras. Daa 5 proinde, quod nequeo habere, nisi a te, ut reddam tibi dona tua!
Agnosco quippe nihilum, inanitatem meam et vacuum meum, quod tamen semper repleri vellet; et propterea, heu, quot obviis sordibus et quisquiliis mundi repletur quotidie, et tamquam ovis scabiosa circumporto scabiem meam.
Quis est aulicorumb aut subditorum nihi, quem paterer in tali statu comparere 10
coram me; vel quis vellet se hominibus monstrare in statu, in quo ego me exhibeo et repra:sento tibi ulceribus, pustulis, sca-[722:)-bie, tabe, Iivoribus a planta pedis usque ad verticem2 capitis plenus?
Toties me sanas et mundas, toties venis ad me invisendum, consolaris, reficis me, sanas vulnera mea; et ego promitto tibi velle me mundam tenere habitationem tuam, 15
et stola candida ornatusc recipere tein domumd cordis mei.
Sed vix te recipio, o salus anima: mea:, jam intellectuse divagatur per inania, repra:sentatf terrestria, qua:rit denique mendacium et vanitatem, quia diligit eam.
0 intellectus, potentia anima: mea: tam nobilis, tam sublimis et tam excelsa, tu es Deitatis imago in homine, sed quia fredata es per peccatum, tu vel maxime rebellis 20
es voluntati. Tu divagaris, nec umquam quiescis, nec nisi circa objecta corporea et phantasmata versaris, nec te contineri permittis.
Quoties, et ecce, actu, dum ha:c [723:] recogito, vellet te coercere voluntasg reti-nendo in contemplatione mysterii, ad cujus participationem me pra:paro, sed tu non
obtemperas mihi. 25
Memoria quoque est potentia constitutiva animam, sed ha:c quodammodo obre-dientior est, rei enim, cujus volo, facile recordatur. Contrariatur tamen mihi in eo, quod facilius recordetur inanium, otiosorum et terrestrium, quam illorum, qua: te respiciunt. 0 Domine, quoties propono mihi indesinenter aspirare velle ad te, sed aspirationum et tui, heu, quam raro recordor per diem! 30
Solam voluntatem reperio igitur in me, qua: impressione gratia: tua: conservata vellet esse sem per tecum talis, qualem me esse jubes.
• Da se. mihi Ms. fr.: donnez moy
b aulicorum se. meorum Ms. fr.: de mes courtisans
" ornatus pro ornatum [se. me]
d Correxit ex demum
• intellectus se. meus Ms. fr.: mon esprit r reprresentat se. sibi Ms. fr.: se represente
~ voluntas se. mea Ms. fr.: ma volonté
1 Cf. l Ioann. 4,8 el 16.
2 Cf. Deut. 28,35.
0 Deus, Creator meus, quam excellens creatura fuit primus ille homo, cujus vo-luntati subditre fuerunt reliqure potentire!a Sed hoc (724:] ipsum imperium, hrec sublimitas status sui forsitan fuit occasio superbire et perditionis ejus.
Vicissim quanta est miseria mea, quod ea, qure vellem, perficere nequeam, et qure 5 nollem, srepe agam ! Sed hrec cognitio miserire mere producitb humilitatem et
agni-tionem me nihil posse sine te, Deus; qure erit occasio salutis mere, si illa bene usus fuero.
Sic punivisti, Deus, hominem superbum, dominum passionum suarum; sic exaltas hominem depressum, peccatorem, cupiditatis carnisque sure mancipium effectum ex 10 natura sua, si humilis fuerit.
Sic primus homo ex bono fecit se malum, sapientia porro tua ex malo eduxit bonum.
Hrec sunt mirabilia tua, qure operaris in me, Domine, unde ego sum subjectum, in quo semper demonstras omnipotentiam, sapientiam, [725:] justitiam, misericor-15 diam, charitatem et gloriam tuam. Et propterea gratulabor me esse talem, qualis sum,
quia me sic esse voluisti.
Durum est mihi nimis essec in statu oppositionis tibi et contrarium mihimet ipsi;
durum est et grave rebelles habere potentias animre,d intellectum et memoriam;
displicete non posse semper cogitare de te aut sensibili amore prosequi te. Sed quia 20 hrec ipsa oppositio facit me objectum justitire et misericordire ture, sim talis, prout
voluisti, ut sit gloria tua ex me!
Tu enim, Domine, totus agis in me, et quia miser sum, ideo exerces charitatem erga me; quia peccator sum, ideo parcendo manifestas misericordiam tuam. Quodsi enim boni principium esset in me, ego ipse salvarem me, et fors non indigerem 25 misericordia tua, et sic non totus ageres in me.
[726:] Sed absit hoc velle a voluntate miserre creaturre! Sic enim vellem similis esse tibi, qui solus es principium omnis justitire et omnis boni.
Ex his ego convincor et consolor,Í quod non reputes mihi in peccatum ea, qure nolens facio, sed illa, qure bona esse agnoscens aut nolo, aut qure facere possum, 30 volens omitto. A malo enim cognito et volitog abstineth charitas, quam dare dignatus
es mihi.
Voluntas igitur hominis est sedes charitatis ture; in hac resides tu, Deus, qui cha-ritas es, 1 et hrec est mansio2 tua et thronus regni tui.3 Hinc chacha-ritas tua in me est mensura boni, quod est in me; per hanc solum possum piacere tibi. Hrec est, qure 35 puritatem et simplicitatem voluntatis desiderat a me; et per conservationem hujus
• potentire se .. nue Ms. fr.: ses ... puissances
b producit se. in me Ms. fr.: produit en moy
" durum est mihi nimis esse se. me
d animre se. mece Ms. fr.: de mon ame
e displicet se. mihi me Ms. fr.:je suifaché r Sensu passivo!
g volito ut participium verbi velle
h abstinet: intransitive Ms. fr.: s'abstient
1 Cf. l loann. 4,8 et 16.
2 Cf, l Ioann. 4, 16.
3 Cf. Dan. 3,54.
simplicitatis, in quantum dependet a me, ego cooperor tecum per charitatem, quam dare dignaris nihi.
Illa proinde, qure me nolente agit [727:] intellectusa et memoria, ducunt me in agnitionem pauperitatisb mere; et qure bona te adjuvante volo, dant tibi gloriam,
Deus, qui principium es omnis bonre voluntatis. 5
Propterea nec mori, nec vivere, nec immunis esse volo a miseriis condicionis mere; sed volo, quod vis, ut impleatur in me voluntas tua, et hrec volens volo amare te. Ecce, Domine, Jesu mi, refecisti me participatione corporis et sanguinis tui. Et quia hanc escam dat charitas tua charitati ture, qure est in nobis, operabitur in me 10 incrementum bonre voluntatis, si illam recepi in dispositione digna, qure provenit a te. Resigno proinde tibi, hospes animre1 mere, qui dignatus es venire ad me, quidquid est in me. Fac igitur, ut semper magis ac magis moriar mihi, ut tu vivas in me; tuus enim esse non potero, nisi cum non amplius fuero meus. 15
[728:) CAPUT 2
0 Pater, qui me creasti, Fili, qui me redemisti, Spiritus, qui me sanctificasti, Sancta et lndividua Trinitas, scio te velle animam meam. Propterea enim creastic et tanta fecisti pro me, et anima quoque mea desiderat te.2 Hrec vita mortalis, caro,
indumentum animre mere, impedit felicitatem meam. 20
Quam srepe conqueror tibi contra hanc massam terrre, ex qua finxisti me! Sed ad hoc sum in terra hac miseriarum et lacrimarum valle,3 ut gemam, ut lugeam et ut clamem ad te.
Sentio nuditatem, sentio paupertatem meam, et ideo tamquam mendicus pulso ad ostia tua et elevo vocem meam ad te: Jesu, fili David, miserere mei!"4 „Fili David, 25 miserere mei !5
Prout mendicus accepta eleemosyna iterum redit et denuo petit, [729:] quia indi-gens est, ita et ego facio tecum, Domine. Ecce, me denuo prreparare desidero, ut me prresentem ad altare tuum particeps esse volens infiniti thesauri, quem tu, Deus misericordiarum et Pater pauperum, 6 exponis egentibus et mendicis tuis. 30
Tu, Domine, toties reddisd participem hujus thesauri tui, sed ego semper egens permanebo, usque dum perveniam ad possessionem et fruitionem ejus plenariam.
" intelleclus se. meus, memoria se. mea Ms. fr.: mon enlendemenl, ma memoire
b Sic!
" creasli se. me Ms. fr.: m 'avez créé
tl reddis se. me Ms. fr.: Vous me rendez
1 Cf. sequentia Veni Sancte Spiritus.
2 Cf. Ps. 41,2.
3 Cf. Ps. 83,7 et antiphona Salve Regina.
4 Marc. 10,47.
5 Marc. 10,48.
6 Cf. sequentia Veni Sancte Spiritus.
Odio habent importunitatem homines, et maxime principes terrre, quia ipsimet egentes sunt, nec petentes replere~ possunt. Sed tu, qui Dominus es infinitorum thesaurorum, vis, ut petam a te. Et hrec est proprietas quoque donorum tuorum, ut numquam satient, sed quo plus qui[s]b participat,c plus desiderat illa.
5 Quid proferam aut quid conquerar tibi de paupertate mea, cum hic sit status, in quem posuisti me, nec [730:) vis, ut diter in hoc mundo. Et propterea audacius me prresento,d quia paupertas est proprietas condicionis mere.
Sed, o Domine, qui mihi toties tantum thesaurum largiri dignaris, si quresieris a me, quomodo sum usus illo, quem dedisti, quid respondebo tibi? Ecce enim, talis 10 sum, qualis fui; tuum est scire, quid boni estin me, qui illud dedisti mihi.
Dum ego me examino, Domine, nihil, nisi indignum tantis gratiis tuis reperio in me; condemnabilis videtur mihi effrenis audacia mea, quod me coram altari tuo prresentare audeam co[ o ]pertuse floccis mendicitatis mere. Tu enim me stola candida exornare dignaris, quam ego semper laceram refero ad conspectum tuum. Sed prout
15 jam dixi, hrec est sors mendicitatis mere. Quodsi enim talis non essem, mendicus non essem.
Amabo ergo paupertatem meam propter te, amabo nuditatem meam, ut [731:) srepe vestias me. Sed absit a voluntate mea ideo malum esse,f quia tu bonus es; sed tu vides, Domine, quod ideo sim malus, quia bonus esse nequeo sine te.
20 Quanta sunt hrec incitamenta gemituum, clamorum et desideriorum uniri tecum!
Sed quis sum ego, ut audeam conqueri de statu meo aut de crucibus et afflictionibus meis, cum sim posteritas illius, qui peccatum et hos fructus ejus amaros valde fecit intrare in mundum. An ego limitabo tibi tempus, ut uniar tecum? Procul sit hoc, Domine, a voluntate mea, cum ipsimet voluntati mere renuntiaverim!
25 Uniar ego tecum, o vita mea, dum tibi placuerit! Castiga,g afflige, percute, ure,h seca super me, donec libuerit tibi ! Fac solummodo, ut ego sem per et omnia agam propter voluntatem tuam et modo placito tibi !
Tu solus es, Domine,i dignus, [732:) ut serviam tibi, qui me malum, indignum, pauperem, abjectum et inutilem non tantum non deseris, sed et infinita bona largiris 30 mihi, et trahere dignaris me ad te.
Mundi, carnis, Diaboli fueram mancipium et inimicus tuus; fingebam mihi deos alienos in cupiditatibus meis jam hoc, jam aliud objectum proprii amoris adorans. Et ex tot ac tantis captivitatibus liberasti me, et loco catenarum captivitatis mere impo-suisti mihi suave jugum 1 tuum, o Jesu mi, quod consistit ex amore, portatur in amore 35 et propter amorem.
Quid petam igitur accedens ad altare tuum, o amor, nisi amorem, ut possim esse tecum victima amoris?
a Correxit ex repleri [NB: petentes: plur. acc. !]
b Editio de Grisza supplevit litteram s
e participat se. de illis Ms. fr.: on les possede
d prresento se. tibi Ms. fr.: je ... presente ... a VOUS
e Superscripsit litteram o r malum esse se. me
g Castiga, afflige, percute se. me Ms. fr.: chatiez, affligez moy, frappez moy
h ure, seca super me Ms. fr.: brulez. coupez sur moy
; Correxi ex Dominus Ms. fr.: Vous etes seul digne, Seigneur, que„.
1 Cf. Matth. 11,30.
Cum vivere et mori paratus fuero, non amplius de hujus vitre miseriis conquerar, sed gloriabor in infinnitatibus meis.1
Ecce, Domine, introibo ad altare [733:) tuum;2 respice bonitatem tuam et miseri-am memiseri-am ! Da, quod te dignum est, indigno, qui nihil vult, nisi quod tu vis.
Dulcedo cordis3 mei, Jesu mi, vere dulcedo tua est super mel et favum4 diligenti- 5 bus te. Suscepi corpus et sanguinem tuum; fac me ambulare in fortitudine cibi hujus!5
0 misericordia reterna, quid non teneor facere pro te, cum tanta dignaris facere pro me? Silete, labia mundana, qure quid debeatis vi prrecepti et quonam teneamini, continue inquiritis, et cum Deo tam bono et tam liberali de debito contestamini ! 10
Quid habes, o pulvis terrre, quod a Deo non habes,6 et pro quo illi non debes? 0 Domine, reduc ad te hos frigidos amatores tui et plus quam ardentes sectatores mundi!
Reddant tibi gloriam et honorem creaturre ture, Deus! Quas siquidem pro homine et hominem pro te creasti, [734:) extende misericordiam tuam super omnes, qui 15 suavitatem jugi tui et levitatem oneris tui7 non noscunt, ut si possibile est, magis ac magis augeatur numerus electorum tuorum ette in reternum laudantium!
Ego autem, indignissima creaturarum tuarum, ecce, denuo me prresento tibi.
Laudet te, Pater, Filius tuus in visceribus meis exsistens, cujus ego dignum et perpe-tuum habitaculum esse vellem, sed sine te, Deus, nequeo. Adjuva me, o hospes 20 animre8 mere, cum nihil velim, nisi quod tu vis!
Si millia millium linguarum haberem, decies centies millenis amplius vellem te laudare et gratias agere tibi pro misericordia, quam fecisti pauperi tuo, qui tamen, ecce, non desinit adhuc clamare ad te, cum nec momento possit subsistere sine donis
tuis. 25
Si nihil volo, quid petam? Hinc nec volo, nec peto, sed vult in [735:] me Spiritus tuus amare te, Deus, et petita pro me posse exsequi, quod jubes.
Deus, qui mihi propinquior es memet ipso, remove, si placitum est tibi, illa, qure me in tantum elongant a te!
Jubes, Domine Jesu, ut mihi moriar, et hoc est, quod te volente peto. Occide 30 proinde tu me mihi, ut me moriente tu vivas in me!
0 Domine, etiamsi aliquid boni possem sine tua gratia, nollem, ne aliquid sít in me, quod bonum a te non est.
Ecce, Domine, tu vides, quomodo vellem esse solus tecum; sed tu vis vocatione mea exigente, ut sim etiam cum hominibus. Adjuva me proinde, ut tecum manens 35 interne cum illis agam externe ea, quibus adhrerere non debeo!
•petit se. te Ms. fr.: vous demande
1 2 Cor. 12,9.
2 Cf. Ps. 42,4.
3 Cf. hymnus lesu dulcis memoria.
~ Cf.Ps.18,11.
s Cf. 3 Reg. 19,8.
6 Cf. 1 Cor. 4,7.
7 Cf. Matth. 11,30.
8 Cf. sequentia Veni Sancte Spiritus.
CAPUT3
Magnre s unt miserationes ture, o Deus, et quo plus me nosco, eo magis admirandre sunt mihi. Sed cum tu sis fons et origo omnium misericor-[736:)-diarum et Pater totius clementire, miserere mei, non quia mereor,a sed quia te dignum est!
s Laboro, Domine, in hac misera vita, sed adhuc plus sum oneratus, quam laboro.
Ideo prresumo accedere ad altare tuum, quia invitas, Jesu mi, laborantes et oneratos, 1 et promittis reficere eos.1 Si placitum est igitur tibi, libera me a sarcina peccatorum et quotidianarum imperfectionum mearum!
Labor et dolor2 est omnis vita mea; sed utinam hic labor deserviret glorire ture!
10 Tunc enim illum non comitaretur dolor; sed heu, quia labor meus plerumque inanis est, ideo dolori jungitur, aut potius jungi deberet.
Labuntur dies mei. Nec ideo doleo, quod reternitati appropinquo, sed quia melior non fio. Consolorb tamen, quia tu vides cor meum, scis, quid velim, quid possim.
Mundus esse nequeo in conspectu [737:) tuo, qui ab immundo conceptus sum
IS semine. Propterea nec alius esse cupio, quam tu vis, ut sim. Tu ordinasti mihi gradum puritatis; hunc volo, hunc peto, quia ad illum sine te pervenire nequeo.
Debilis, infirmus, insipiens, crecus sum; et propterea desidero participare de altari tuo, ut fortitudinem, sanitatem, sapientiam, lumen acquiram, et hrec omnia ad agendum opus tuum, non meum convertam. Da,e Domine, quod peto, ut faciam,
20 quodjubes!
Tu me aliorum ductorem constituisti, tu me veluti lucernam exposuisti; tuum est dare mihi notionem viarum, per quas temporaliter curre mere commissos ducere debeo, et lumen largiri, ut in tam tenebrosis viis mundi luceam eis.
Jubes, Domine, ut lux nostra luceat coram hominibus, ut glorificent Patrem
25 nostrum, qui in erei is est. 3 Sed nisi tu lumen dederis, quomodo lucebunt tenebrre? Da ergo, Jesu mi, ut [738:) tuum fiat meum, et sic evadam coheres4 tuus!
0 Domine, hrec peto a te; tu vides, quo affectu petered vellem, et qua tepiditate ago. Noli proinde imputare mihi, qure nolo, et qure detestor; hi sunt enim fructus miserre condicionis mere.
30 0 charitas, lux et flamma cordium, ecce, quam aridus, quam segnis, quam hebes sum ! Te desidero, ad te accedere statui et de mensa tua participare, quin immo temet ipsum sumere. Nutri me et transformae in te!
0 vita animre mere, Jesu mi, ecce, me denuo prresentia tua vivificare dignatus es.
Operare in me, per me et mecum5 opus, ad quod me vocasti in terris, ut ego tibi in
35 reternum conjungi merear in crelis!
a mereor se. id Ms. fr.: jele merite
b Sensu passivo!
e da se. mihi Ms. fr.: donnez moy
d petere se. (a) te illa Ms. fr.: vous les demander
e transforma se. me Ms. fr.: transformez moy
1 Cf. Matth. 11,28.
2 Ps. 89,2.
3 Cf. Matth. 5,16.
4 Cf. Rom. 8,17.
5 Cf. Missale Romanum eanon missre.
Tecum sum, Domine, quis me separabit a te? Nihil profecto, quidquid sub crelo est, nisi ego ipsemet, si me momento mihimet ipsi tradideris. Defende [739:) igitur me, o Salvator animre mere, a memet ipso, quo majorem inimicum non habeo!
Omnia possum tecum, Domine, hinc lubens me ad omnia offero. Dirige gressus 5 meos, 1 illumina mentem meam; fac, ut qure petii a te, obtinere possim!
Petii,a Domine, posseb regere alios et ducere ad te. Da mihi proinde Spiritum consilii,2 ut hoc prrestare valeam!
Amor tuus erga me te descendere fecit ad me. Tolle amorem meum a me, ut me
ascendere facias ad te! 10
Dum ego te amo, Deus, tu es, qui te amas in me. Ecce, quam pauper sum et quam indignus beneficiis, qure prrestare dignaris mihi!
Ita est, Domine; sed sicut me non salvabis sine me, ita nec te amas in me sine me.
Gratulor ergo esse aliquid in me, quod te adjuvante tibi dare possum, et ecce, dedi et
denuo do. 15
0 homo, quam incomprehensibile [740:] opus Dei es! Deus te creavit ex limo,3 redemit te per Filium suum, qui te alit corpore suo, ut secum regnare faciatc in retemum; et pro his omnibus beneficiis solum amoremd desiderat, et hunc ipsume dat, ut recipiat. f
Hinc est, quod illa, qure te agis erga me, Domine, Deo digna sunt; qure porro ego 20 sine te facio, Iimum terra:, pulverem, nihilum meum prre se ferunt. ln hoc vasig fictili4 tamen inclusisti imaginem tuam, Deus; in hanc luteam habitationem descen-dere dignatur corporaliter et realiter Deus, Filius tuus. Est ergo in me aliquid, quod tibi placet, Domine: anima nempe mea, quam captivam et corporis sensibus alliga-tam visitare dignatur, qui illam sanguine suo redemit. Euge ergo, o anima mea, qure 25
Deo tam pretiosa es, consolareh in captivitate tua; fac, qure potes pro eo, qui omnia fecit pro te.
[741:] 0 Deus, plasmator meus, tu scis, quid sim, quid possim. Solum velle inest mihi, et hoc tibi lubens dedi et tradam, cum adjuvare dignatus fueris me.
Cor meum desideras, Jesu mi, sed non cor illud carneum, quod esca vermium est. 30
Est ergo cor cordis in me, quod est objectum amoris tui; recipe ergo voluntatem, per quam quia anima agit, cor ejus est! Vivifica illud, et fac tibi mansionem in illo, ut cor animre mere per te vivificatum vivificet cor meum carneum!
• Petii se. (a) te Ms. fr.: le vous ay demande
b posse se. me
e faciatsc. te Ms. fr.: de vousfaire
d amorem se. tuum Ms. fr.: que votre amour
e hunc ipsum dat sed. Ms. fr.: c'est luy meme qui le donne r recipiat se. illum Ms. fr.: le reprendre
g Sic!
h Sensu passivo!
1 Cf. Ps. 118, 133.
2 Cf. Is. 11,2.
3 Cf. Gen. 2,7.
4 Cf. 2 Cor. 4,7.
0 Deus, vere prout anima mea captiva estin corpore,a ita voluntas mea coartata est per intellectumb et memoriam. Vellet animae srepe bonum te adjuvante, sed corpus recalcitrat. Vult quodammodo srepe voluntas, renuit intellectus et memoria;
et prout regritudo corporis in propriisd organis exsistit, ita regritudo animre potentiis
5 ejus inest, et hic est morbus condicionis mere, qui si voluntatem non inficit, sanitas
5 ejus inest, et hic est morbus condicionis mere, qui si voluntatem non inficit, sanitas