D I S S , ? ; U T A T I O N E S M E D I C E IN
UNIVERSITÄT*. VINDOBORENSI HARITjE A D
MORBOS CHRONICOS
P E R T I N E N T E S E T E X
M A X , S T . O L L I Í
M E D I C , C L I N I C . P. P. 0 . P R A E L E C T I O N I B U S P O T I S * S I M U M C O N S C R I P T A E .
E D I D I T E T P R J E F A T Ü S E S T J O S E P H U S E Y E R E L ,
VOLUMEN SECUNDUM.
V I E N N A ,
T Y P 1 S C H R I S T I A N I F R I D E R I C 1 W A P M . Ï R , M D C C L X X X I X . '
/ L
M R T f f o L O M r i R D E B A T T I S T L
R O B O R E T / I N I
D I S S E R T A T I O
D FÎ
F O E M I N A R U M MORBIS
Int r o du Bio.
ï œminarum fflorbos & frequentia , & curandi difficukate , & tasdio infignes, ut in iis traéban»
dis medicum peculiar! iagackate pradicum elfe oporteat, coiligere, ac exponere penitius, ope- ra pretÎLim elfe duxi, ut fie Tyroûes faltéra, unico, ut ita dieam, intuitu, pracipuas, qui- bus excrueiari folet fexus fequior, calamitates, easque curandi metlioduin luflrare, ac pervidere çoiîint fariius,
A Oui-
2,
Omnium primo dá vidi fœminarum morbi l'oient in communes, qui nempe in virilem quo- que fexum cad unt, & in particulares >, feu pro- prios folis fœminis,
Morbi univerfales, feu communes, iitiit in ütroque fexu obferventur, tarnen tales fiepe funt, ut alterutrum fexuin pneprimis infeftent;
fic febris lenta nervoia communis morbus eit
•«trique fexui, nihilominus crebriorem haue fe- brim videmus eercis'aom conilitutionibus in fexu fequiori ; lie febr s biliofa plures videtur viros aggredi, iisque elfe pernitiofior ; quam fœminis ; morbi infantiles crebriores in maribus ob fer van.
tur, & inde plura fünera, quam ih fœmellis.
Numerus morborum major iii fœminis eil, ita, ut fœmina erebrius multo, quam v i r , atta- men impari longe diferimine., cuuij quemadmo- lium freqUentitis, ita & levias »gratet;
Morbi particulares ii funt, quibus cert®
folum fœminarum states, certa fœminarum ma- ma , certi flatus, in quibus verfantur, fubjici»
untur.
Horum detegere eauffiis difficile baud erit, fi, quibus pro/huiut, fontes rimentur fedulo, nam
imo Mnlti oriuntur fœminartim morbi ex debiliori compage fœminin® machin®, atque in- de pendente temperamente phlegniatico, vel ad fu m mu in plecliorico, unde frequenti ores in fœ- minis morbi mucoíi > feroli, lymphatici, ple-
thor®,
0 ( X ) ° C X > 3 t h o r ® , ex quibus leucophlegmacia, chlorofis
varia, multiplex hydrops, obftruHioues vifcerum vari®, fluxus fanguinis <&c.
ado Alter fons eft irritabilitas fihrarutn exquîfitior, feu eumetaplefia, exeelfu peccans»
hinc morbi nervorum didli inter fœminas multo funt frequendores, fpafini, convulliones, epi- lepiî®, hyfteri®.
3tîo Dîyerfus mechanismuâ corporis fcenù- nini ab eo virorum, hinc morbi mammarum varii, cancer maxime, quamvis iioc morbi genus etiam mammis virorum non omnino parcat; morbi pu- dendorum, uteri» ovariornm &c.
4to Gluarta origo in vit® genere varie, quo utuntur fœmin® habetur, hinc morbi nutri-.
cum, morbi illarum fœminarum, qu® ®groris inferviunt, morbi obftetricum, inomalium mor- bi &c.
fto P r a v ® , quibus utuntur, confuetudi- nés multorum omnino in fœminis morboruin ge- neüm conftituun't; lie pigmenta faciei varia, po- tus theati tepidique immodici, veftitus ineptus»
& ufus angurtorum thoraculorum-
6to Certum vit® ftadium quod percurrunt totidem notabiles cauilas fuppeditat, ex quibus varios fœminarum morbos profluere fana patho- logia docet.
Q.US-
4 o C O o C O o
GLuslibet harum cauiTarum Puas patitur di- vifiones, propriosque qui inde oriuntur, com- pleélitur morbos.
Ultimam, ad quam omnes prioribus ex cauffis orti morbi facili n'egotio reducuntur, or- dinis gratia mihi felegij fic tnim de virginum morbis ducam initium , ad gravidas dein acceden- do earum aíleéliones pertraélabo, ,cum parturien- tium, puerperarumque enumeratis morbis, ad nutricum mala pedem fleétam 3 vetularum calami- tates ultimum claudere agmen , setatis fibi; inle- quentis ordo poftulat.
Vhginwn morbi. De Menfibus.
Virginum morbi varii funt; frequeutius folum occurrences, etfi eoruin quidam nuptas quoque gravidasque afficiant, pertraélabo. Agam autem omnium primo de menftruis, &,menftruo- rum vitiis; fecundo de ehloroíi; tertio de furore uteriuoj quarto de fœminea fterilitate ; quinto de fluoré albo ; fexto morbo hyfterico.
Priusquam de menfium vitiis agam, qu®- flam de hoc muliebri fluxu pramittenda funt, qu® nolle oportet, ut quid circa hanc évacua- tionem folenne f i t , quid commune, quid natu- rale, aut. pneteniaturale, & vitiofum fit, intel- ligi pofiiu
Fluxus menftruus excretio communis eft, ut inter centenas vix unúm reperias ea «täte con-
Iii tu-
o(XXX> S
ftitutam, & faliam , qu® hoc fluxu careat. Equi- dem itineratores quidam de fœminis in ultimo feptentrione habitancibus narrant,, eas hoc fluxu carers; verumtamen Linn».us de fœminis Eap- ponicis refert, ftato fluxu eas gaudere, fi modo fan® fint, licet multo parciori, quam in climate calidiori,
Rara exempla funt fœminarum vitám fa- nam degentium absque menílruis, etii auMores Medici plurimas vidifle voluerunt» pr»clara fa- ni täte utas, quin etiam gravidas effeétas, quin unquam menfes habuerint.
EortaíTe menfes quidem h ® f®min® ha»
buerunt, fed paucos, fortaílis etiam excolores, ferofos, lymphaticos, mucofos, forte ruftican®,
& duris laboribus exercitat® fuperflnum hunc fanguinem, ftato alias tempore evacuandurn, con- fumpferunt ipf®met ifi nutrimentum corporis pro«
prii; habitus enim viraginum, virilis quidam ha- bitus parciffima, vix ulla menftrua eíhcit.
H®c fcire oportet , cum menfium fluxus indicium fit pubertatis, & fcecund® conftitutio- nis ; defeélus vero plenarius meníium indicare foleat fœminam generationis incapacem,.
Hinc etfi menfes non adfint, dumraodo lymphatictim quid flato tempore, loco menfium confpiciatur, aut v e r o , fi durus labor, di:eta tenuis , non multum nutriens rationem íuppedi- tet parci, aut nullius etiam fluxus raenflrui; vel vero fi ad fir habitus ille viraginum , fi inquam
6
o(X)o(X)o
hsc deprehendantur, non licebit ejusmodi fos- nünam fterilitacis, & infœcunditatis arguere.
Contingit quoque, ut qu»dam concipiat, etfi menfes palfa nondum f i t , dummodo tenni»
mis inflet, quo primi menfes eruinpere brevi fo.
lent; hinc qu»dam joveucul®, antequam ullos ha- buerint in vita menfes s niliilominus matres ef- feóhe funt.
Primi menfes tempus pubertatis folent notare, Eft autem hoc ipfum pubertatis tempus varium: primo pro varia^ regione, quam quis inliabitat ; fecundo pro varia idiofyncrafia.
Serins erumpunt primi menfes in plsgís mundi frigidioribus ; Afiatis nieridionaübus circa nonum »tatis annum, circa deçinium oélavum,
& vigeiimum in. locis borealibus; in urbibus ci- tius, quam ruri ; iu otioíis citius, quant laborio- fis; iu falacioribus çitiusa quam aliis, ,
Plurima exempk proftunt m en ft q m primís vit® annis, quin & primis vit» menfibris prode.
untium, ita, ut pofthac couftanter redierint, ül.
van Swieren a) na true, vidi de fe menftruum Hu- xum primo vit» inenfe couftanter redeuntem, nubilem vi fam jam feptimo scatis anno, nupfiffe deci m o nono, mukaruin pofthac prolium mntrem.
Primo, fecundo, tercio, quarto »tatis aauo, pri- ma menftrua non infrequenter eomparuerunt,
Ne-
a( Commeîi. in Aphor, Boerfi. T , IV,
Negari h®c exempla nequeunt, attameu fors non deberet menftruus fluxus dici omnis evacuatio fanguiuea ex pudendis infantum, puel- larum, etfi periodicus is fuerit » & pofíliac con- itanter redierir.
PoíTunt hsmorrhagi® pudendorum in te- nera ®tate contingerç cum fluxu menftruo neuri- quam confundeiid®, ex çauffis variis, fafciatione nimis adílriéfa, veíle,thoracuio príecipue ar- étiori; exintempeftiva matrum fedulitace gibloíi- tatem pr®cavere volencium, quam autem hoc ipfo accerfunt; item curfti, faltu, aromaiieis ,
eafu &c. #
Coníirmantur tamen etiam apud nos h®e pr®maturorum meníiruorum exempla per hoc, quod vel in tenera state cafu rariori coneepe- riut, genuerintque, Halknis refert exempla novennis puellae gravid® fáét® in fua patria, quod in calidiori Perfia frequenter, Sc ordinario evenit,
De fanguinis menílrm quautitate nil certi fiatui poteít, cum id dependeat a variis cauífis.
In regionibus calidioribus, foeminis magis ple- tlioricis, otiofis, falacioribus abuudantior fluxus;
item in magna vaforum uterinorum debilitate, &
atonia profuíi fubinde menfes faut; fed de nimiis his menfibus infra erit dicendi locus. Ruílies , íeptentrionales, pauperes parcius menílruantur.
Sanguinem menßruum tanquam humorem excremdntitium , noxium» venenatum antiquio-
res
8 °(XXX>
res Iialnierunt, & integris nationibus fœmina meníiruans repudiabatur.
Exilant vari® confuetudines apud Aíiatos praprimis; & hodiedum apud Jndieos, unde ap- parat, quantum averfati fint fanguinem men- it rau m» & menftruantem fœminam. H ® confue- tudines munditiein maxime fpeélant, & hane fo- lum rationem habent, unlesque iis in regionibus prscipue funt, ubi ob majores folis teftus fanguis menílruus citius putrefcÎÎ, & ita noxius, faltem naribus gravis fieri poteft, licet fanguis hic Ecqne
bonus, seque busdabilis, & innoxius fit, ac is eft, quem e vena pertuid emitrimus,
Duratio fluxus metiftrui varia eft pari ter , plerumque tarnen in fœmina fana, & menftruante non infra triduum finitur, nec ultro dies lex ex- tenditur, ira , ut metiftruatio extra hos terminos finita, plerumque niorbofi quid habeat.
Tempus, quo finira folet htec menftrua periódus, non unum, idemque obiervatnr; nihil oniinus lise tamen quaii lex obtiiiet, ut qqo ci- tius fœmina primos patiatur menfes, eo etiam
citius amittat. ' In "climate calidiore mature menftrnantur,
fed trîgefimo, trigefimo quu.to íetatis anno effet® "
funt, & vetul®.
Apud nos ftatuitur in fœmina ceteroquin fana annus aetatis quadragefimus oétayus, utut
vi-
°(X>°CO® 9
yîdeamus non paucas, qu® multo maturius cata- meniorum beneficio privantur,
Rara exempta funt menftruorum poft quin- quagefimum fecundum annum regulariter adhuc recurrentium , rariora circa hune annum exem- pla funt fœcunditatis, Unum refert III. Haldems fœmin® in fua patria anno «taris quinquagelîmo fecundo & gemellos vivos parién ris.
Qmamvis rara dîxerim ferorum menftruo- rum exempla , tamen defcribuntur ab audloribus inedîcis cafus vetularum menfes paffarum «täte varia, anno fcilicec statis fexageiimo, feptuage?
fitno, ipfo etiam centefimo anno.
Non penitus negarî Iii natura Infus pos.
funt, attamen for ta lie fuemorrhagi® vari® uteri- 1 1 ® , ' & periodic®, nil commune habentes cum pur- gatione menftrua, habebantur pro veris, & legiti.
mis catameniis.
Alia qu®dam nienfmm anomalia notata eft fine taboue fauitatis; videlicet gravidas ipfas, qu®
alias menfibus carent, catamenia pallas elle. Pie- r®que poft conceptionem faltem femel menftruan- tur, qu®dam ternis quaternis menfibus; paucio- res toto graviditatis tempore. Prodeft hoc fei«
r e , ne menfium fluxum recurrentem habeamus pro li®morrhagia abortum prafagiente,
Si ftato tempore, quo alias menfes fluere.
confueverunt, fluxus redeat cum nullis, vel cum iis-
10
©CXXX>
iisdem fymptomatibus, non erit h®morrhagia, aut inftans abortus, fed fluxus menftruus,
Gluamvis foemin® tales, qu® tempore gra- viditatis eatamenia patiuntur, propterea abortum non paciantur , neque hie fluxus cum. aborcivo de- beat çonfundi, tarnen talis fluxus plethor am no- tat, quam mallem ven® feriione ante tempus meiy ftruorum inftituta tollere.
Leguntur rariffîma qu®dam exempla fœmi- narum, qu® liunquam, nifi gravid® » njenfes ha- buerunt,
Menfes'nutricum bene paftarum laélanti non noeent, vanus metus matrum id timentium eft; id folum obfervandum, ne nutrix tunc irri«
tabilior animo eommoveatur,
Caulfa menftruacionis nee lun® phafesfunt, qu® utut in mare agat , & fluxus » ejusdemque refluxum vi fua attraheure efficiat, tarnen aftri îiujus aélio in humana corpora aut nulla çft, aut f'altem non determinanda.
Chemici fuo potiflimum tempore, & do- minante feéla fua, per fomentationem voluerunt fluxum m enfui m ex pli care,
Sed plethora eft, feu imiverfaiis, feu to- pi ca taltem, atque uterina, quamvis& ali® qu®»
dam concauil® videantur neceifari®; fed de his apud Phyliologos dil'putatur.
Uteri
o C O ° C O ° 1 1 tJteri interna fuperficies , ejus prœcipue
fundus, fanguinem menftruum emittit. Pater hoc ex feélionibus cadaverum foeminarum aMu men- fes habendum,
Subinde tamen & os uteri, fubinde & va- gina catamenia effundit, una cum uteri fuperficie interna, aut fola. Gravidarum menftrua fors non ex utero, fed ex vagina funt,
Pr®miffis his generalioribus ad explicanda roenftrua ueceffkriis, progredimur ad vitia hujus evacuationis,
Menflruorum vitia maxirnam muliebrium morborum partem conftituunt. Comparateur fœ- niin® cum liorologio, quod modo andeipat, mo- do tardât, & exlex f®pe fertur.
"Vitia menfium ad fequenria capita redu.
euntiir,
Primo menfes erronei funt ; fecundo men- fes nulli ; tertio parci ; quarto nimii ; quinto an- ticipantes ; fexto retardantes ; feptimo décolora- ti ; oélavo difficiles , feu dolorifici.
Erronei menfes errore loci ii funt, qui lo- co haud fuo profluunt.
Naturalem1, aut praeternaturalem nulláin effe , qua non perfluxerintmenfes, viam, hiiloriia medica docet*
Ce»
©C
, Celebrioreg tamen primo per vafa Imnorr- Loidalia; fecundo per pulmones orto fputocruen- to ; tertio per vomitum cruentum ; quarto per nariuni liannorrhagiarn iibi elegere.
Non infrequenter quoque per ocnlos, per oculos, & aures fimul, per gingivas , per veiieam, per mammas, per cutim, vuînera, ul- céra a ) ; imo obfervante III* Hallero b) fanguis menftruus errore loci prodiit ex dehifcente futu- ra fagittali, ex foramine dentis evulii, dußibus falivalibus, ex faucibus, digito, parte quaoun- que alia fanguinem fudante ; fubinde etiam tumo- res varicofi, aneurismatici orti funt ex fanguine menilruo aberrante,
H ® errone» fanguinis menftrui evacuatio- nes plerumque non exaftam periodum obfervant, fubiiide tarnen regulariter recnrrunt.
Tria requiruntur, ut hic menftruorum er- ror coutingere poffit ; nempe primo plethora re- quifita; fecundo exitus per uterum ob quamcun- que cauilam denegatus J tertio decubitus, & im*
petus fanguinis in partem qnamdam aliam ex qua- cunque ratione imbecilliorem,
Cauffa ergo proxima menftruorum erroneo- rum eft topica afíeőtio partium genitalium , qua faiiguini menftruo per uterum exitus denegatur,
uti
a) Coef. III, L . B , van Swjeten comment, T , F J , p . 3 1 4 . b) I« element' Pbvfiolo, T . IV,
° 0 ( X >
uti puderulorum eoncretio, imperforatio vagin®, nimia uteri rigiditas, aut laxrias, ejusdemqoefu«
perficies cicatrifacaj una cum requiüta plethora,
& debilitate iilius partis, unde promauanc, Si pudenda concreta fint , attendeudum, an vitium fit connatutn, an aqui tu n poll exul- cerationem prsgreiFam a varioi s, ab au buítione, a lue venerea, poft dilficilera partum, vel a tu- moré comprimente; tumor enim requirit fui ab- lationem; concretio autem acquiiita caucam folu- tionem, eautiorem adhuc comma, dummodo ab.
fint figna in feqnenti paragrapho exponenda, va- gin® apercuram contraindicantia. a)
Imperforatio fi adfit, vel hymen totam oç.- cludit vaginam, vel quod lubinde etiam obferva- tur, pn-eternaturalis adeil membrana vaginam ob- ducens, -hymene licet rite conftituto,
Hoc in cafu qusrendùm, examiuandumque ell, nurh feptum vagin® pr®fixum fit ihridlum, denfum, renitens, & nullo, modo prementi digi- to cedens; hoc fi fuerit, fuadenda operatio haud erit, nefcis enim, an non lsfio alterius vicini vi«
íceris fequatur &c.
At vero íi feptum hoc molle fic, fiacci- dum, deorfum convexuih, digito prementi cedac,
& concavum reddatur, íéélio fieri debet crueiali divilione, longitudinali femper prsferenda.
Tria
n) Herrn, Boerh, de cog, & euran.', tnorb. I : o o .
H o o
Terria cáúfa in ipfo uteriiio iyftemate h®, felis, & exitum catámeniorum per haue viamim- pediens, eftnimia fibfarum uteri rigiditas, feu ob totius ferme corporis robur» & ftriéfuram nimiam, vel quod balneis frigidis , duro laboré &c. cor- pus , & uterus prseipue fuerit ftriélior fatlus.
Hinc topica externa etnollientia, uticlys- mata uterina, fomenta, cataplasmata, femicupia, balnea &c. conveniunt » queis ejusdem virtutis medicamenta interna addi poifunt.
GlUâftum vitíuih rigîditati direéle öppofi«
tum ®que valet nocere , iuilicet nimia laxitas, debilitasque vaforum uterinorum , utpote, qn®
fanguinem neutiquam valeiis proiuovere ; velmu- cofa obftruHio uteri, qu® ex pr®greifa debilita- te oritur, quo in cafu injeftionesdet;ergentes,foU ventes, dein roborantes, & emmenagoga conve»
niuut.
St tandem fuperficies uteri > áüt pbfr nice, ra, aut poil violenter abftraHas fecundiuas cica- trifatafit, juvabit fors balneum tepidum, item clysma uteri ex aqua tepida, üt vafa alia uteri, oris uterini, vagin® aperiantur-, ut h®e dein va- forum oiim obliteratorum vices obeant.
Topicis his impediments per artîs regnlas fublatis, menßbusque débita copia , & folita pe- riodo prodeuntibus , pleraque" mala orta , dum fanguis menftruus per alia loca exire folebat (de- ßiliori pr®fertim illi parti fi debitum robur addi- tum fuerit) fponte evanefeunt,
Sub-
° ( X ) ° C 0
6if
S ubi nde tarnen depravat e semanent uon- hull® partium , quibus errore loci profluebanc menfes, aMioues, ut iiide mala, qu® l'uperfuut, pe-
culiarem poftulent raedelam, utut menftrua debi- to redeant ordine.
Sic e. g. dum ob denegatam ménfibus na- turalem viam fanguis ad pulmonesdelacush®mop.
tuen caufat, Tua lise tractanda methodo erit.
Duplicém ceterum iii eiToheis meiilibn;
curam requiri patet; in paroxismo fluenris fan- guinis cura hœmorrhagi®, fi nimia fuerit > com- munis in quiete, deeubitu, ligatura artuum con- M e u s , habitofimul ad partem, unde fanguisexic irefpeéïti « indicatur ; extra id tempus cauiîiim col.
iere, & ad debitum deriyare locum , tempore pnefertim, quo ingruere alias folebat fluxus, om- ni indicationi fatisfacit* •
Àîiiià íneiiíirüoruöi vitîum eft öortiudem fuppreiïio, qu® diveriiflimis f®pe cauiîis debe- tur. H ® tamen ad duas elafles poiïunt revoeari,:
vel enim caufla fupprimens flu^um menftruum eft in ipfo fyftemate uterino , five caufla eít topica, localis ; vel vero caufla fu'ppreilionis in toto cor- pore e f t , five univerfalis*
Locales caufif® lunt iter um piidendorum concretio, imperforatio vagin®, uteri rigidicas, aut laxitas , ejusdemque fuperlicies cicacriiata , qu® vitia traManda funt uti paulo ante diéfum fuit, dum de iisdem ferrao erat in erroneis men- Hb us.
Hue
16 < C 0 < O Hue quoque pertinet defeftus vagin® pe- nitus cum utero, quem Morgaguius obiérvavit, uti & vagina quidem intégra, fed íme ucero a non paucis vifa.
Non rar® enim funt in faílis medicis hiíto- ri® partium quarundam ex prima couformatione defieienrium , ita, ut nulla forte pars aliquando non defuerit,
Colleéta exilant exempla in 111. Ilalleroa) ; Cl. Klinkotich bis in theatro anatomico Pragenfi plenarium uteri defeétum exhibait. Nonnunquam adeo parvus uterus reperitur, ut idem fit , ac ii unilus effet , qua.lem vidit cum anguftiffima vagina Morgagniusj b) talem vidit Amatus Lufi- tamis., aitque, id frequenter oecurrere in íteri- libus, iis quoque perexiguas, autnullas fere mam- mas eile, ut ex defeétu-, aut parvitate mamma- rum condudere fas fit ad uteri parvitaceui.
Reperiuntur quoque perexigui, contra»
éti, non a prima conformatione, ted a morbo.
Riolanus exiguum ^valde, & fere cartilagineum uterum vidit,
Fotelt uterus etiam fuppurarione, gangra;»
na, extirpatione colli, qualiaexempia ill. Grant»
zips refert, c)
Ma-
a) T , III, opcr. miiiur, b) Epiftol. 46, ATro, 20,
c) In comni, de nip to 111 partus doloribus utero.
® ( X X X > s?
Maxiim uíTus effet in medieina legali, &
praxi medica» fi fignis certis erűi paliét, quan- dooam uterus certo défit. Cuntîgic enim, ut qus- dam -haberetur folum pro im perforata, & nuxi- lima peteretur a diffeétione coalefsentis vagin» ; verum eonílitit non folain atrefam elle» fed pie.
uariüin uteri defedlum.
Patet ergo occltifa vagina non Rati m ten- tandam effe indilcriminatim ejus öpe cuitelli dif- fectioiiem, fed requiri certarcr diagnofin, an utre- fia adiït fola, an etiamíi foia, luadeîida iedio lit; an vero uteri íimul defeétus.
Morgagnian non fine fundameneo fnfpica- tus eft in fœrninis atretis, ex bona, & eonftanti valetudine, & e x abfentia moleftiarum circa' lom- bos, & pubem, state florente, eas, uti patulo carent vagin® oriíicio , ita etiam carere utero.
Hinc idem Illuft. Morgagnian in tali cafu dehortatur ab operatione chirurgica, ne chirur- gus, dúm cukro obílaculum tollit, perfein- ditque, lsedat fimul aut proxime adjacentem vefi- catn, aut inteftinum réélu m , prouti nempe fieri contingit in infantibus podice imperforate natis, ubi ilepe fimul defuit ipfum reit um inteftinum,
podex cum periculo a cliirurgo perforabarur.
Alia quoque praética utilitas ex his hue- ufque difputatis elicitur , ici licet fœminis fanis, attamen menftruo fluxu carentibus, movenda menitrua non effe ; leguntur enim exempla, ubi in eodeni cafu emmenagroga peflime ceffemnr.
B A t
iB < e > ( X ) ° A t quaeritur, an non aliud quoque lignum habeatur uteri deficientis? an inammill® cou- traft®, p a r v ® , déficientes, parviratem, defeftum- que uteri non íigniíicent ? Confenfum mammas inter, & uterum dari, teílimoniis multorum con- fiât , nam & grandefcunt tempore pubertatis, quo etiam ipfum uterinum fyitema increlcit; fan- guis ah utero repüli us mammas petit, & uberio- rem laftis proventum in iis facic, uti patet in gravidis, iii nutricibus, in foeminis poll fuppref- fa fubito catamenia, uti conilat ex eucurbitulis ad mammas adplicatis, fcilicet quando nimii men.
les funt; item fanguis, & lac ex mammis depul- ium uterura petit, ut inde abortus fiat, & lo- chia reddantur in puerperis copiofiora, five id fiat ob vaforum anafiomofes, feu ob fimilitudi- nem humorum, laftis nempe, & humoris uterini.
GLu®dam fcenfin® utero deílitut® mam.
mis ita caruere, utpr®ter areolam, & papillam adfuerit nihil. De omnibus tarnen hoc adnotan- dum non eil, ut hinc non confiée penitus, an femper, qu® mammis carent, careant quoque
utero.
Altera claffis cauffurum menfes fupprimen.
tium nunc venit exponendá, qu® cauflas univer- tales, feu Utas in toto corpore continec,
imo Hue numerari debet humorain pemi- rà ; ut enim catamenia iiuere poifint, requiritur plethora qu®dam, qua non pr®fente aullns erit Tuperfluus fanguis per pudenda amandandus; hinc
convelalcentibus poll h®morrhagias, ob inediam, fia ft a-
lacbationem , nulla menftrua. Mule hoc in cafu pelluntur catamenia, cum potius nutrire corpus iieceffe ü t , quo faéío lua fponte redibic confue- tus fluxus,
ado Plethora totius corporis, qu® humo- rúm motum 1ère fuffoeat, inde fióbicia débilitas, íécretionum & excrecionum languor, aut earun- dem fuppreflio fequitur, quo in eafu ven®fedVio.
emmenagogi vices agit,
3tio Phlogiftica diathefis in puellis rufbi- canis pariter non infrequens caufla eft fuppretïi fluxus inenftrui, ubi antiphlogiftica cura con- fluait,
4to Mucofa huinorum omnium difpofi.no , diathefis chlorotica, hydropiea, folidorum fimul jundta imbecillitás, qu® evacuantia, iucidencia,
& denique roborantia petunt,
yto Nimia fibrarum irritabilitas ; novimus enim animi affeébuum vim, pr®cipueque triftium in irritabilioribus. Terror ex. gr, fubito fluen- tes menfes cohibet, & fupprimit, dum per va- forum conflridbionem in corporis fuperficie pofi- torum'fanguis ad interiors pellitur; hinc antihy- ilcrica fie dióba, hae in menfium fuppreífionis fpecie, iuvabunt.
Circa catameniorum fuppreifionem notan.
dum" prsterea primo, quod, etiamfi ven® letbio, fub menfium fluxu inftituca, eos non raro fup- pr.imat, tamen, pofeente necetïicate, veuain lé«
B a care
2D 0 ( C ) 0 ( C >
care lîceat, uti ex, gr. in pleuritide; fluxus eniin menftruus in acutis fiepe eft praunaturus, & mere fymptomaticus, ob vim nempe febris ortus.
Secundo, diverfis aliis módis, & vario cum difonmine menftrua fupprimi ; quibusdam enim fubito fluxus jani pnefens tollitur, & fub*
iiftit ex. gr. a tola perfrigeratione abdominis, crurum «See.
Tertio, menftrua vitiofe fuppreffa non de- bere confundi cum gravid i täte, pec hanc cura il lis, Menftrua nunquam aut vix unquam funt per qua- tuor menfes íuppreífa, quin fœmina non aliquo vifibili, & fub oculos cadente morbo laborét a);
hinc ii quiedam, qu® menftr.uo fluxu rite fluente femper gavifa lit, qu® vero nunc citra ullum valetudinis fu® incommodum per quatuor men- fes habeat aut nulla, aut perpauca menftrua, hanc gravidam eile fufpicio eft. Verum, fi qu® 4 antea non habuerit fluxum regulärem, nunc au- tein nullum, aut perpareura, ii fimul »grotet, aut faltem quasdam moleftias patiatur, diiîicilis 1 erit, & valde dubia graviditatis fufpicio.
Signa graviditatis ex nienfium fluxu aut nullo aut parciori, ex fucce/livo abdominis in»
cremento, ex motu infanris poft medium men- fein qnintum ipíi folum niatri, dein etiam obfte- tricanti percipiendo & c . , videri apud obftetri- cantes pcilVunc.
Ma-
.i) tflpj'ncr. ' iècV V,- plior, LXII.
°(X)0(X> 21
Magila 'pïndentia opus, lie Medicus de- ceptus prsicribat emmenagoga, & abortum pro- curer; item lie forte gravidam prontuiriet, aut ne interroget quid de graviditate, ubi nulla rub- éfiée graviditas, quin imo, etfi graviditatem pru- denter fufpicetur, tamen f®pe ita fe gerere de- bet, ac li alieniffimus effet ab hac fufpicione,
Menfiruorum paucorum esdem fere cauffas funt, qu® fupprefforum, eadem quoque men- firuorum .valde retardantium, qu® fcilicet omni fex<a, vel feptima feptimana, aut tardius recur- runt; eandem hinc, fed minus generofam curam indicari confiât.
De menfibus nirniis, uti & de menfibus valde amioipantibus notandutn, hos nimios, ac frequenter récurrentes menfes fspenumero pie-
thor® adfcribi, hinc ven® feclionibus & metho- do mere anriphlogiftica agitur, utut malo cum eventu. H®c enim menfium profufio efi potius a' folidorum laxitate, & humorum tenuitate, ubi magis roborantia indicantur ejus generis, qu® absque fiimulo aroniatico agunt, hinc ma- xime martialia.
Si autem débilitas uteri tôpica nimios cauf- faret menfes, hos tinélura cinnamomi, decocrium corticis, injeéfiones roborantes percurabuut.
Cucurbitulas ad mammas, jam ipfi Hippo- crati notas a ) , laudant alii.
Pof-
a) Aphor, fsfi, V , Aphor. L .
o(XXX>°
Pöffent tamen menfes effe profufiores a peculiari quadam idiofyneraöa, uti nimia falaci- tate; quapropter temper attendendum, quoniodo fœmina ferat nimios, & pauciores, nam fi his elapíis bene fe habeat, nulla indiget medicina, &
fana dîïi poteft. b)
Nimi® menfium proíufionis fubinde cauff®
reniot® funt immodieum exercitium , morbi fe- briles, aninii aífettus, paflio hyflerica, eva- euationes iiippreífe, emmenagoga , morbi quo- que uteri, quales funt polypi, icirrhi, can- cri &c., qu® mala convenient methodo erunt traóhnda.
« *
Anticipantes , & retardantes , paucis om- nino diebus luum tempus aut autegreffi, aut fe- cnti, leviffima ex caufa cum fieri poffint, vix (fœmina ceteroquhi fauaj) curam merentur.
Menfes decoloratos dari fupra diMum eft, menfirua videlicet alba, aut ioruram carnium re- ferenda, uti etiam menfes difficiles, feu dolo-
« rificos. Plerumque e®dem cauffie fubfunt, a qui«
, bus menllxua fupprinii, vel faite m minui con- fiât, ut ideirco inde etiam in medendo indicatio lit petenda.
Indurationes fubinde obfervnnrur in ab- domine circa uteri regionem doloriiicos redd en-
tes a) nq L; B. d; Siurck mc'oicuiifô * pmf(ifc£. ttnf«rl#t
itvnjtet: Steh P- 15 5*
oçzwzyo 23 tes menfes, ubi folventîa, fed precipue cîcutam vario modo, & longo ufu exhibitam juvaffe, ex- pertus eft III. Freies nofter L. B, de Störck a ) , aliique b).
Equidem vix datur fœmina, qu® absque omni moleüia primos preeipue menfes ferat, quibusdam dolet caput, alite palpita doues, calo»
res patiuntur.
Si fœmina difficulter refpiret, & mucofa fit, liœcque fymptomata fub menftruorum tempus augeantur, curetur mucoiitas.
Saipe a folis fpafmis h® moleflise habent ortum, ut in hyilericis, tuneque ancispaftica, opiata indicantur.
Hinc patet diverflflima medendi ratio. In atrefta fubinde cuker; in utero cicatrifato ob avulfas olim fecundinas juvabit fors balneum tepi- dum, item clyfma uteri ex aqua tepida, ut vafa alia uteri, oris uteri n i , vagin» aperiantur, ut h»c dein vices obeant vaforum olim oblittera«
toruni,
Debilibus ex morbo , tempus » remedia în- vigorantia, & viftus bonus medeçur, Mucofis
fapo
a) ?9îebfctolfc$ ptciff* Urtími^í jwttger £{>, p . 1 3 8 , b) Illuft, ac Clar. f/enricu» Collín »n. med. tert, de mir«
cictit. efHcat. in difficil. ac multis olim pro incurabik iwbiti» morbis p. r o j .
24 o0=0°c>0°
fapo venetus, magis adhuc fapo Starkeyanus, gurnmi fcrulacea , íijuilla , vinum fquilíiticum cum aromate aliqiio, calamo aroinatieo, corti- cíbus aurantiorum , caffia lignea, cortice winte- rano; radix ari, excraéfa varia, enul®, rnarru- bii, fumariie , taraxaci, trifolii íibrini, abíyn- thii, gentian« rubra:, miilefolii, ariftoloclii® ro- tund®, centaurii mhioris; cortex peruvianus in inful'o frigido, nam crudus pulvis fiepe offendit
valde imbecilletn ventriculum; mars in fubftan- tia, ejus extraftum, extradtum hellebori , vi- triolum martis artiiiciale, myrrha, aloe minutu- iis dolibus, flores falis ammoniaci martiales , fa- lia vüiatilia cornu cervi, fuccini.
-Snbinde-althsa, mal va, verbascutn , fe- rnen fœnu graci, meljlotus , faponaria potius prófunt, ieilicet in vaforum rigiditate,
Eleélricîtas puofuit in nimio torpore fi- brarum.
Borax exiguas pell entes vires videtur poffidere.
Ubianomalia, & ataxia fpirituum, nimia irritabiliras peccat, & fluxutii ineníium turbat,
prófunt, & vim exerunt emmenagogam mofchus, alfa fce'ida, caftoreum, Valeriana íilveítris, flores chamomilhe, metitha, meliffii, flores tili«, cro- cus, opium ipfum,
Aqme fubinde foteriœ, uti felterana', (pa- ttella in obftrudVionibus muco fis, item quoque
pro-
prófunt infufa rliei, liellebori nigri &c. aquolii primo, deinde vinofa.
V e n ® feélio in brachîo, in pecîe, data fci- licet plethora: pediluvia, femicupia ad faciendara congeilionem ad oterum.
Notandum ulterius, primo, in cura 'men- ' fium inquireudum elfe , an fiippreifio fit effeétus
alterius morbi, an vero cauiïa; pritnum eoncin- gere frequentius , obfervata medica docent. a) Ergo file morbus erit tollendus, quo fublato fpon- te fequeutur menilrùa. Si vero fuppreííio men- ilruorum effet caulfa alterius morbi, tune inda- gandum in ipfam hanc tnpprellionis eau Ha m, eo- que dirigenda medicatio. Secundo, fi nullus do- lor luniborum adfit , nullus dolor colicus & c , , fignum elfe, nondum adeffe nequidem conamina menfium, quo in cafu non erunt exhibenda pel- lenria, Tertio, emmeuagoga fi itidicentur , dari debere h®c circa tempus illud, circa quod alias folëbant menfes redire ; indicantur autem prefer- ring fi fœmin®fingulis menfibus aliquot gutras fan- guinis nigri, tenacis, vel tenacem mucumfangui- ne tinólum etnittunt cum debilitate , facie palli- lida, pulfu in®quali, & continuo frigore.
Gluar-
to, properandum non effe; res enim ad mukös fie- pe menfes producitur»
De
a ) 111. L . S, de Stork opor, cit. p, 1 3 1 ,
o í X X X ) o
I
De chlorofi.
Frequens fœminarum morbus eft chloro- fis; vix aliqua fœmina occurrit, qu® non aliquan- do hoc morbo fuerit tentata. Varia nomina au- ftoreshuic morbo indideruiit; fie vocatur quibus- dam morbus virgineus, aliis morbus paliidus, ca- chexia virginea, ifterus albus, febris alba, fe- bris amatoria, Acceptiffimum vocabulum e f t , &
reeeptifiimum chloroíis a , cum virore pallidus,
, Veteres morbum liunc noverunt. Hipp, Galenus, Paulus HEgineta, Aerius, aliique; ve- rumtamen huiic morbum habuerunt non' tanquam morbum quemdam priiicipalem, primariumque, fed tanquam alterius cujusoam morbi folum fymp- toma , tanquam. effeftum ^menftruorum anoma»
loruni,
A ducentis, & aliquot abhinc annis pri- inum deferibi tanquam morbus coepit.
Non autem femper morbus eft, fed fo.lum fubiude ; frequenter enim, uti veteribus f u i t , morbi alterius aut fymptoma, aut exffeftus eft.
Et hoc quidem meretuc notari ; nam Ii mor- bus prineeps fit, aliter curari debet, & aliter fi folum alterius morbi ik aut effeßus , aut fymp- toma.
Deferibi autem videtur poíTe fequenti ra- tione: cachexi® fpecies fœminis familiaris , im-
pri-
o ( X > ( X ) o 27 prions juiiioribus nondum menftruatis, aut circa
tempus primoruni catatneniorum , couiitata pravo quodam colore ex albo flavefcence, vel virefceu- te, corporis tumore œdematofo, fluxu nienltruo aut nullo, aut perpauco, aut albo.
Morbus hie cum quibusdam aliis quamdam habet affinitatem, a quibus tamen diftingui debet.
Cachexia ftriMe fic diMa 11011 multum dif- fer t a chlorofi, cum h®c lit fpecies qu®dam ca- chexia; cachexia enim varias fub fe fpecies com- pleMitur ; fit e. g r , cachexia a longis morbis, cachexia ab obftruétis vifceribus quibuscunque e.
gc. obftruófo hepate; cachexia a prava digeftio- l i e , & ventriculi imbecillitate ; cachexia polt lue- morrhagias, & fic porro.
Chlorofis autem eft cachexia proveniens ex anomalo catameniorum fluxu , & ob fuam caus- farn differt ab aliis cachexiis. Pracerea ali® fpe- cies cachexi® poifuntutrunique fexum, & omnem œtatem afficere ; h®c vero cachexia chlorotica af- ficit folum fexum fequiorem, & in hoc plerum-
que folummodo puellas circa tempus pubertatis, item viduas juniores, item moniales, & eas de- mum fœminas, qu® inertem vitam in juventutis flore deguiit.
Alia sgritudo eft, qu® cum chlorofi afii- nitatem habet, fcilicet anafarea; at vere in chlo- rofi tumor eft magis paftaceus ; veftigia itnprefli digiti diutius retinentur» major enim eft liumo- rum lentor, & tenacitas ; in anafarea autem tna;
jo
ré o(X) c C >
jor humorum aquofitss. Tumor ín chlorofi fere œqualis per totuni corpus, at in anafarea inferio- rum artuum tumor major. Sitis major in anafar*
ca, nulla plerumque in chloroii,
4 fcorbuto facilius. diitinguitur chlorofis;
genuum peeuliaris débilitas, dolor, pruritus tu- ineutium, vel vero confumptarum gingivaruni, deiites nigri, erofi, fanguis inter -delirium inter- Tticia prodiens, odor gravis fcorbutum notant.
Chlorofis cum iMero quoque aliquam fimi- Jitudinem habet. In iMero autem color inagis ilavus e f t , aut etiam nigricans, fœces albefcen- tes, albumoculorumilavefcit ; urina crocea, craf- f a , & jumentofa, agitata fpumam liavara agit.
Ceterre fpecies cachexi®, quibuscum con- fundi chlorofis pofiét , p.er id etiam différant , quod plerumque plus confumant ® g r o s , & hi ci- tius'pereant j chlorofis vero diutius, & impunius feratur.
Paulo tamen difficilius ab initiante gravidi- täte dignofcitur,
Symptomata huj us morbi font vertigo, fonh- nolentia,continua, gravitas totius corporis, in- turaefceutia in facie, palpebris, & maleolis, cru- rum, &. pedum tenfiva lalfitudo, color faciei pal- lidus, virefcens , pallid® gingiv®, reipiratio in levi motu fnffocativa, palpitatio cordis in incefiu, cardialgia a paitu, mane vomitus p'ituitofi, aquo- fi, appetitus vel deletus, .vel, au élus , vel pica,
ca-
0 ( X > O 29 capitis dolor, pulfus debilis, febrilis, mollis, &
levi in motu duriffimus, triilitia, menfmm ar.i- malia. a)
Cauda proxima eil debilitata folidorur.i,
& mucofitas humorum,
CauiF® remot® vita fedentaria, potus thea»
ti, fomnus inultus, quies, viftus depravatus., habitatio hutnida.
Conveniunt ergo ab initio, cum raro pri»
in» v i ® fint pure, purgantia, folventia dein, &
(tnmore paftaceo molliori per h»c f a f t o ) friftin.
nes cum pannis laneis futiio fuecini impr®gnatis, denique vina robotantia, martialia. b)
Unica non eil h»c chlorofeos fpecies, fed alia obfervatur, qu® calida dicitur, feu febris den- f a , alba Gesneri, fœminis ruílicanis robuftis fii- perveniens, dum menftrua fubito fupprimuntur ex febre, vel animipathemate, aut fedeutariis , lau- te paftis, plethoricis.
His enim in cafibus fanguis reftitans de- pravatur, carhexiam caui'at, habitu externo eo- dem, ac in priori fpecie, ut inde diftingui f»pe difficulter ab invicem poffint, nifi ad vit®genus, ad juvantia, & nocencia, & ad ftatum preceden- tein ratio habeatur,
Me-
a) Sydenh, procef, iategr, in morb, omn. cursnd. p. Ű7S.
1>) III. L. B. de Stork an. Med, fecund, p, jo8, t
3° °(X)°CO°
Medicamenta in Jhac fpecie iudicata toto cœlo a prioribus diverfa in ven® seélione, nitro- fis, enioilientibus conliftunt.
De furore uterino.
Furor uterinus, hyfteromania, delirium amatorium, nymphomania, erotomania aliis diitus, fpecies delirii eft circa res venereas, cum nimia falacitate.
Hoc morbo f'olent prsprimis allied puell®
nubiles, vidu® juvenes, prav® leélioni librorum ïafeivoruni, vinodulci, cibis calefacientibus, f pi - ritibus, otio indulgentes a), quamvis fobrias quo- que, & bene morigerane a fola corporis conftitu- tione non femper ab eo except® deprehendancur.
CaufiTa proxima hujus uterini furoris eft major fanguinis derivatio ad genitalia, una vel fine acrimonia veneris ftimulos excitantis.
CauiT® autem remot® duplicis funt fpeciei;
vel enim mens protopatice, feu primario affefta e f t , vel vitium prœgrëflum fuit in fyftemate ute- rino. Sic humores acres fyftema uterinum vel- licantes, pudendorum phlogolis, menfium reteii- t i o & fanguinis coacervatio, plethora, u'lcera, í'uppurationes, indurationes, & varii adhuc alii moïbi partium geiieracioni infer.vientiuin, nimiam
fa.
a) CI, Home princip. m-'die, Seil, VI, p. 3021
< C O ° C O o 31 fahicitatem , índe nafcetis delirium aniatorium pro- dueunt. In protopatico autem uterino furore, qui in illis puellis & viduis, quas fupra retuli, obfervatur, ad funt etiam quandoque inflamátio- nes pudendorum, vagin®, aft non tanquain efi'e- ftus, aut fymptomata.
Hilaritas audito de amore fermoue , defi- derium clam loquendi de venere, & obvios ad eoicum lolicitandi, facit, ut diftiuguatur hic mor- bus ab iucipiente mania, a)
Sanatur méthode varia, prout varia netn- pe ipfius morbi cauifa fuerit ; hinc fi morbus fit deutheropaticus, feu a topicis uterini fyftemaris vitiis, h®c debent fua methodo tolli, fimulque fanguinis orgasmus ven® feftione , di®ta parca, réfrigérante moderari; fi autem in mente malum h®reat, leftione, auditu, cogitationibus lafeivis evitatis, fpes matrimonii fiepe fola , vel matri- monium ipfum initum ut pluriinum curat.
Ex his intelligitur, quomodo reftitutusca- tatneniorum fluxus, fluentes h®morrhoídes, fluor albus largior hanc mauiam amatoriam fanaverint,
Math®us de gradibus exemplum refert foe- min® extra tempóra graviditatis furore uterino
corripi folit®, :
1 '* la
a) Id«m C l . Home ead, opor.
32 ° C O ° C O °
In Ephenieridibus natúr® curio forum re- fertur a) uterinus furor ab uteri .inflamacione ; ibidem Iegitur cafus fhroris uterini orti a vermi- bus, quibus expulíis mens rediit.
De fœminea fierilitate.
Fœniineam fterilitatem ad nuptarum po*
tius, quam ad virginum morbos pertinentem, or- dinis gratia tamen hic pertraéfaBo.
Eft an te m fcfminea fterilitas impedita fa- cultas cpncipiendi prolem ®tate congrua.
Prout totum generationis negotium intri- catiffimum, & nondum in lucem protraftum, ne- que probabilius protrahendum A ita innumer®
quoque inexplicabiles fterilitatis caulf® occurrunr, coguitís folummodo perpaucis.
- H®c autem eft vel abfoluta, qu® fcilicet nullo modo auferri poteft, vel relativa, qu® cer- tis tantum fub conditionibus adeft.
Abfolut® caufl® funt defeftus partium, vel earum mala couforraatio, vel inauFeribiles rnor- bi; lie defeélus ovariorum , tubarum, uteri &c. ;
Ovaria 'morbida , hydatidibus, fcirrhis, hydrope oliléffa, ftrigofa, & emarcida ; tub® imperforat®;
uterus fcirrhofus, fteatomatoíus, ulceratus , ci- ca-
a) Decuiia I I I , anno F .
°(XXX)° 33
catrifatus, cartilagineus, tympaniticus , fumnio- pere relaxatus ab h®morrhagiis, fluoré albo &c.;
vagin® vitia nuper enarrata , qu® eam reddunt imperviam, & operationem non admittunt ;. pro«
lapfus non reponibiles vagin® , uteri ; herni® ma- jores, congreffum viri penïtus impediences, func inauferibiles ílerilitatis caulT®,
Relatív® funt morbi univerfales, reconva«
îefeenti®, chlorofis; menfium vitia varia ; geni- talium morbi curabiles, uti proîapfus reponibilis»
vagin® concretio aperturam admittens, fernen in uterum non penetrans ob ejus os auferibilibustu- moribus occlufum ; voluptas e coitu nimis lan- guida ; fernen non retentirai, aut non ablorptum ob orificium uteri laxum ; diverrus fluxus , vei h®morrhagia uterina ; uteri fuperficies vifi-ida ma- teria obduélaj prav® humorum uterinorum qua- litates ; nimius calor uteri fluxum album, vel ul-
céra ejusdem uteri cauflans.
S®pe caufla ílerilitatis quoque eil matri- monium ferius initum, fcilicet in puellis poft tri«
gefimum ®tatis annum,
Subinde alia Ílerilitatis cauflfa eil nimis fre- quens concubitus, inde plerumque meretricula- rum ilerilitas,
Mœrores diuturni, anitnorum averfio, &
lites iuter conjuges, ílerilitatis, & infœcundi ma- trimonii c.aujQT® funt frequentiores»
C
34
o ( X ) o ( X ) oAbfolataram cauffarum per fe nulla nie- delà.
Relativ® autem tolli poffunt , dummodo methodo unicuique couvenienci traólentur.
Si qu®ratur, quatenus ílerilitas uxoris (de vïro enim hic non loquor) cauifam divortii co- ram judice pofiit fuppeditare, pro regula tenen- dum: ílerilitatem abfolutam, & inauferibilem, jam ante initium matrimonii prsfentem , & de«
monflratam ex cognita natura Jmpediinenti non auferendi, juílam divortii cauflam prabere ®que in cœtu catholicorum, ac proteftantiunn Hic ca- non explicatione indiget, cum-ju'xta eundem di- juáicari caius multi matrimoniales debeant,
Dixt ílerilitatem debere effe abfolutam, non relativam, non teniporariam ; fecando inau- feribilem ; fie iu aïreta , feu imperíorata , fi atre- fia ralis lit, ut cultro fol vi queat, erit fterilitas, fed auferibilis, qu® idcirco divortium non admic- tit ; at vero fi tota vagina in corpus folidum coa- luiíTet, ex prima jam con for madone*, haberemus ílerilitatem abfolutam, inauferibilem ; aft tertio h®c abfoluta, & inauferibilis fterilitas debuit ad- effe jam ante contraólum matrimonium; quod fi enim ferius, & in matrimonip tale impediment turn fuilfet natum inauferibile, noil liaberetur in- ter catholicos , nec apud proteftantes lufficieus di- vortii caufla. Leges maritum hortantur adpatien®
tiam, quam ah. eodem jure exiguut, fi uxor lion ex culpa propria, fed forte ex infortunato puer»
periü ílerilitatem haue inauferibilem contraxerit, Sed
o ( X X X ) o 35
Sed won fuíFicit ade Hé ílerilítatem abfolu- tam, iiiauferibilem, jani anre marrimoniom prs- fentem , verum h»c ipfa íleriliras demonítraride».
bet poife ex cognica natura impedinienti.
Pone enim foeminam quamdam jam ante matrimonium, ob defeólum ex. gr. urriusque cu- bs Fallopian®, fterilem elfe, ílerilitate certein- auferibili; hoc in cafu nullum divorrinm pe i pof- f e t , cum, utut ík abfolnte iterilis, b®c tarnen de ilerilitate con vinci abfolnte non poffit ; cauifienini ileriiitatis detegi, & in apricum produci nequir, nequic demonftrari, cum fcilicet in interioribus lateat, & cum csteroquin admittere virum poifit,.
& ob hoc ipfum tanquam non ílerilis habenda.
En ergo regulám ill dijudicanda ilerilitate cauqnam divortii cauifa fervandam.
De fluoré albo.
Fluor albus eil materi® alb®, fubrubr®, viridis, initis vel acris ex utero, vel vagina ex- crecio.
Caufifa proxima eil colluvies aqnofa, fe- rofa, mucoia cum uteri laxitate, a)
Sedes eil in lacunis mucofis, ill glandulis, in finibus ultimis arteriarum.
C Cauf.
a) CI. Home jrincrp, Medicin. Seil, VI, p , 300,
3« o(X)o(X)o
Cauffas remot® juxta Cl. Tiffotiim a) f'unf primo coftio ventriculi l®ia poil febres intermit«
tentes, poil acutas, poft hsmorrhagias, poitma- los cibos, & potus calidos tlieatos ; fecundo de«
bilitas una cum mucoíitate uteri a partu frecj cen- t i , menfibus copiofis, laftatione negleéla; tertio
eil cachochymia [hereditaria , jam ante püberta«
íem pr®fens nunquain fupprimenda , cum iu co- li cam » aut cephalalgiam traufeat facile; quarto Catarrhus uteri.
Ad has fluorís albi remotas caulfas refer-
«tir jure merito ab 111, L. B; de Stork b) fordi- ties, & frequens partium genitaliuin irritatio.
Ex juvantibus, & nocentibus f®pe folum judicare poffumus, an hic fluor benignus, an ve- il ereus fit; omnia enim fluoris venerei ligna be- nignum f®pe ilipantur fluxum , nam & hic fanis*
•fim® fupervenire poteft fubito in fui ortu acer, virefeens, cum dyfqria, licet communiter fücces»
five folum ad hunc usque aicendere gradum fo*
leat.
/
A menfibus decoloratis diftinguitur p'erio- do, quam hi fervant.
Ab ulcere uteri; fymptomatibus fuppura- tionem cömitantibns.
Ta-
a) Saggio fopra le malattie delle perfone del cran mon- dó Attiédi. IX.
a) SBkbffitti© a pcflff. fini, ihirçi. P. 14a
° ( X X X > 37
Talis fluor absque incoinmodo a fœmîuis fubinde fertur, qu® ideo medicinám nec pet une, nec ea indigent.
Aft copiofior & diuturnior faftus, d'ebili- tatem» confumptionem, aliaque triftia inde pro- manantia fymptomata caulfat, qu® celerem poilu- lane opem. a)
Faéta ergo certa diagnofi cura confiilit, ut, íi a coftione I®fa ortum habueric albus flu- xus (cibis nocentibus fedulo evitatîs, purgatisque rheo, myrobalanis, primis viis) reboretur ventri- culus araauis, invigorantibus. b)
Si a debilitate una cum mucofitate uteri ob partum frequentem , menfes copiofos, lafta- tionem negleélam , juvant incidentia falina c ) , aqu® dein ferrât® d), purgatíones roborantes, &
inje&iones ejusdem virtutis.
Si cachochymia h®redjtaria in cauffa fit, purgaptia & caffia, níanna, tamariudis una cnm pr®fentem caehoehymiam emendantibus, deínro- borantia indicantur ; aft hanc fpeciem , c®tero- quin non adeo frequentem, rara fortuna medi- eis curare datum eft.
Si
a) 111. L . ß , de Stork 1.
b) Conf. Home prineip, med. p. 147, , c) 111. Prs/jfs Noiler i. c, p, 147.
d) TiiTot iâggio fopra le mallatie delle perfone delle gran mondo Articol, IX,
3« o(X)o(X)o
Cauffas remot® juxta Cl. Tiffotiim a) f'unf primo coftio ventriculi l®ia poil febres intermit«
tentes, poil acutas, poft hsmorrhagias, poitma- los cibos, & potus calidos tlieatos ; fecundo de«
bilitas una cum mucoíitate uteri a partu frecj cen- t i , menfibus copiofis, laftatione negleéla; tertio
eil cachochymia [hereditaria , jam ante püberta«
íem pr®fens nunquain fupprimenda , cum iu co- li cam » aut cephalalgiam traufeat facile; quarto Catarrhus uteri.
Ad has fluorís albi remotas caulfas refer-
«tir jure merito ab 111, L. B; de Stork b) fordi- ties, & frequens partium genitaliuin irritatio.
Ex juvantibus, & nocentibus f®pe folum judicare poffumus, an hic fluor benignus, an ve- il ereus fit; omnia enim fluoris venerei ligna be- nignum f®pe ilipantur fluxum , nam & hic fanis*
•fim® fupervenire poteft fubito in fui ortu acer, virefeens, cum dyfqria, licet communiter fücces»
five folum ad hunc usque aicendere gradum fo*
leat.
/
A menfibus decoloratis diftinguitur p'erio- do, quam hi fervant.
Ab ulcere uteri; fymptomatibus fuppura- tionem cömitantibns.
Ta-
a) Saggio fopra le malattie delle perfone del cran mon- dó Attiédi. IX.
a) SBkbffitti© a pcflff. fini, ihirçi. P. 14a
° ( X X X > 37
Talis fluor absque incoinmodo a fœmîuis fubinde fertur, qu® ideo medicinám nec pet une, nec ea indigent.
Aft copiofior & diuturnior faftus, d'ebili- tatem» confumptionem, aliaque triftia inde pro- manantia fymptomata caulfat, qu® celerem poilu- lane opem. a)
Faéta ergo certa diagnofi cura confiilit, ut, íi a coftione I®fa ortum habueric albus flu- xus (cibis nocentibus fedulo evitatîs, purgatisque rheo, myrobalanis, primis viis) reboretur ventri- culus araauis, invigorantibus. b)
Si a debilitate una cum mucofitate uteri ob partum frequentem , menfes copiofos, lafta- tionem negleélam , juvant incidentia falina c ) , aqu® dein ferrât® d), purgatíones roborantes, &
inje&iones ejusdem virtutis.
Si cachochymia h®redjtaria in cauffa fit, purgaptia & caffia, níanna, tamariudis una cnm pr®fentem caehoehymiam emendantibus, deínro- borantia indicantur ; aft hanc fpeciem , c®tero- quin non adeo frequentem, rara fortuna medi- eis curare datum eft.
Si
a) 111. L . ß , de Stork 1.
b) Conf. Home prineip, med. p. 147, , c) 111. Prs/jfs Noiler i. c, p, 147.
d) TiiTot iâggio fopra le mallatie delle perfone delle gran mondo Articol, IX,
38
Sí caufla remofa fit uteri cararrhus, feu ejusdem fuperiieiei levis iuflammario, conque- runtur foemm® de pondere, ealore, Ievi febri- cula, quo in cafu ven® feMio, halnea tepida, fe- jni upia. caiaplasmata emollientia, potus leviflime diaphoretici lucum habeut.
Frequenrioris irritationis, & foi'ditjei ge- nitaüum cura patet.
Quam maxime in hoc morbo ab initio ab omnibus adftringentibus, pr®eipueque a íaturni- nis abftinendum a ) , raro enim absque revuliione ad inteftina curatur b).
A q u ® minerales in & externe exhibit®
in defperato cafu fol® fepe profuere c).
Morbus Hyfiericus*
Morbus hyftericus omnium chronicorum frequentiifimus ci) ab uterus appellatur, grscis item arvouc vsnjpcjcvj ; Paracelfo di.
citur morbus caducus matricis; Hehnontio afthma uteri; plerisque hodie ftrangulatio hyfterica, hypochondriacs.
E f t
d) Idem. CI. Auct, cod. loc.
b) Idem eod, opcr.
c) CI. Tiffot eod. loco.
d) Sydenh. Differt, Epiftol. ad Guliel,' Colle, M. D.
p. 408. 0
° ( X ) ° 0 39
Eft autem vehemens a Keift us generis ner- vo fi fpasmodieus, & convulfîvus cum molefto ad infimum abdomen fetifu incipiens, globi ad inftar afcendens, defineus vero in fauciura ftrangula- tam oppreffionem » pulmonum & cordis quaíi coii- tratftionem, & extremorum perfrigerationem.
De morbi primaria fede ab omni retro aii- tiquitate difcrebacur. Veteres usque ad annum fers 1 6 0 0 unanimi calculo uterum primario ac- cularunt. Inlinitarum srumnarutn cauffa ageba- tur uterus a Democrito a). Hippocrates b) mul- tis in locis de utero diflerit, tanquam fua fede ditnoto, nuuc ad latera, nunc ad prscordia, fau- ces, ad ipfum usque caput delato. Fruftra qui- dam eum exculure tentabant tanquam metaphori- ce locutum; capi enim talis falfa affertio po- teft in tanta lcienti® anatomic® tunc temporis caligine,
Galepus primus demonftratis uteri liga- mentis oftendit antiqus íenteutis de motu, &
afcenfu uteri falíitatem. Nihilomiiius uterum a noxa non abfolvit, fed halitus fanguinis corrupti,
& corrupts feminalis lymphs, ab utero dimitti quaqua verfum, & nervos irritare aflerebat.
Sententia lise, utut a quibusdam etiam re- centioribus adhuc impugnata, viétoriam retulït,
ita
a) In Epilt, ad Hippocrat. miiT»
b) De natur, m ulier. Seft, V, c) De uteri fuiFocat»
40 o c >
îta ut, etfx utero vagus i l l s , & irregularis mo- tus, & afoenfus non fuerit conceffus, non tarnen fuerit denegata qusdara faitem facultas fefe com- niovendi, inque alterutrura latus, antrorfum in- clinandi.
Carolus Pifo a) opinionem Qalenicam de halitibus pravis ab utero quaquaveiTum dimiffis,
& nervos ftimulantihus impugnavit, atque af.
feruit, malum hyílericum elfe morbum priinarium capitis, & idiopathicum enkephali, uterum nul- latenus polfe accufari, elfe fpeciem epilepfi®
idiopathic®, itimulum materialem, qui has tur- bas excitât, elfe ferventem colluviein ferofam qu® nervorum pripcipia, prscipue vero iuitium rnedull® fpinalis petit, premit, jdiftendit. Co- nabarur id alfertum ex cadaverum í'eétiomhus de- moiiftrare.
A b ülő tempore varii varias hypotîiefes de fede, & caulïa mali excogitarunt, ita, ut qui- dam pnlmones, alii fuccum pancreaticurp cutn bile eiFervefcentem accuiarent.
Yifcera abdominalia atra bile obit ru éta, periftaltieuni inteftinorum motum inverfum, flui- dum neryofura in genere aSeétum alii value?
re b),
W i k
Y) De raorb, çognof, & eurand. Lib. l ï ï . p. 3 9 1 ,
I») Conf, Cl, Home princip. Medicin, p. 234.
<XXX>. 41
Willi fi us oíleudit fymptomata hyfterica eíTe mere lpasntodica , cui Sydenharaus quoque fubfcripíit b) ita tamen ut non colluviem fero- fa m cum Carolo Pifone, fed fpiritus animales cur- batos g & anomaíos inçufaret.
Inde fait um eft (cum ham Willifiî, & S.y • denhami fententia ab omnibus medieis adoptare- tur) ut in viros quoque morbum hunc hyfteri- cum transferrent, eundem prorfus, etfi mutató nomine, dicerent hypochondriacum. Hodie au- tem juxta receutiores irtibalitas aifunptur,, qu«
levillima ex cauffa excitatur.
Qjii uterum iucufant s proyocare folent ad cailaverum lëétionél, ubi varia uteri , ova- riorumque vitia fuermit reperta, Poterant h®c yitia aliunde elle, apt ab ipfo morbo producta, aut erant fors tanquam caulîa excicans.
Dignofci ab aliis inorhis lise «gritudp hy- ílerica debet, quoniam confundi a-minus perito poteft cum variis morbis, quamdam analogiam liabentibus , aut etiam affiniHus," fic dignofeitpr ab epilepfia, quia in couvulfione hyfterica, teile Celfo, nee oculi vertuntur, nec fpuma oris adelt, nec artus diftendunt ; in epilepfia quoque eqnvulfio magis eil univerfalis , geftorum oli- vio ; leciis in llyftericis. Pr&terea morbus hy- ftericus veneris murmure, lotio fpaftico, copio- f o , cryftallino folvitur. %
Cum
a) piflert, Eßiftol, ad Guliçl. Colle M. D.
42 o C ) o ( ^ ) o Cum apoplexia ®que fubinde confundi po- teil errore valdepraólico; at vero in apoplexia major eíl fenfuum, &. motuum abolitio, manen- te, vel etiam intenfiore pulfu, & refpiratione laboriofa.
Cum fyncope paroxismi vigor confundi poífet, qu® inmagínem mortis refert ; polfet cum ipfa vera morte confundi affetlio hyílerica ; qu;edam enim ita in fyncopem hyftericam pro.
lapf® funt, ut omnia explorand® vit® admini- cula ad probandam vit® prsfentiam vix fuffe- cerint, uti eíl ex. gr- goífipium carptuin, aut pluma» aut fpeculum terfum, aut poíitum chaly- bis fruílum, aut candela, naribus, atque ori ad- mota, aut vitrum aqua plenum peólori iinpoû- tum. Sic Vefaîius fœminam pro mortua habi- tam, fed paroxysmo folum hyfierico oppreffam íncidit cultro anatomico.
Refert Schenkins a) foeminam nobiliffimam fyncope hyílerica correptam, a celebri anatomi- co léMioni deílinatam, cum culter in corpus adi- geret, exelamaife.
Confiât non negandis exemplis fœminas quasdam multis horis pro mortuis habitas, jam in tumulum elatas revixilTe, quod certe explicari »
& capi poteíl, fi h® foemin® paroxismo hyfteri- co oppreíf® posjantur,
Hiuc
a) Ob (érv. Med,
°(X)°CX> 43
Hitic fequitur, gravidatu pro mortua ha- bitam non prius incidi debere, nifi de ipfius morte eonftet probabilius; fi eniin eo usque vel- les expeftare, donec certo coufiet, donee fcili- cet .fœror cadaverofus id tibi dicar, fettionem Ctelaream fruftra faceres, foetu jamdudum mor- tuo; fi vero citius hanc Operationen! inftitueres, priusquam tibi mors matris fuerit probabilior vi- ia, periculum ineurres, ne matrem adhuc vivatn ineidas. Juvat paulisper in hanc materiam di- gredi, utut hac non ita perrinentem , ut non fa- cile abe.ífe poffit, Suadet rei dignitas, & mo- mentum , lit eidem aliquantum iuh®reamus,
Affero , errari ab illis , qui morienti ad- flant, ut ultima emorientis vit® fufpiria captent,
& mox in morientis, fortaife nondum mortu®, vifeera iuvolent.
Hinc fequentes canones obferventur in incidendo matris cadavere, fcilicet nemo íéótio- nem C®faream inftituet, niíi
imo Gravis morbus, aut alia lethalia fymptomata pr®ceíTerint, acuta febris, ha>
morrhagia*
ado Captis omnibus experimentis, refpi- ratio nulla obí'ervetur; funt autem varia ex- perimenta.
3tio Nullibi cordis, aut arteriavum pul- fus a perito homine deprehendatur.
4tQ
44 < X X X >
4to Qmnis & minimus etiam motus perie- rit, excepté illo abdominis, quem fœtus in utero conclufus excitât.
5to Calor naturalis perierit, aut ex toto, aut ex parte ; attainen variare calor folet, nec liuic fcopo multum fidendum; frigere vivus po«
teil, & mortuus calere.
6to Remédia adyerfus leipothymias, &
fyneopes, & fuffacationes hyilericas adliiberi fo- lita nil prafuerint, qu® quidem adliiberi necelfa- rio noti debent, ubi ex* cauffis pnecedentibus cer»
to feitur, ®gram mortuara elfe.
A t qu®ritur an, datis his, vel plerisque mortis
fignis
diagnofticis, femper facienda fit ietiio C»larea?V e l fœtus in partu eil: moriente matre,
& faniminatus, tunc certe caput foreipe capi, &
extrahi poteft, & debet; vel varo fœtus adhuc.
dum in utero lueret, tuueque verfione excipieu- dus eil in cafu dubi® mortis. Si vero eviden- ter , & certo conftet de morte matris, aut fi abs- que fefione, aut periculo infantis verfio fieri uequiret, feétio C®farea requiritur.
Forte cum utilitate tentari in ejusmodi cafu polfet diviiio fynchondrofeos offium pubis ruinori cum periculo, fi mater revivifeeret, &
hac ratione, fi mortua etiam effet dudum,.ehi- rurgi fibi facultatem quamdam, operationis hu-
m
®(XXX)° 4?
jus facilius inïHcuetidaî, comparareiit s fed de his fatis.
Symptomata hnjus morbi Amt, dolor capi- tis , íhipor , claVus hyílericus, abolido fenfuuin fubitanea, dejeétio animi, terrores a leviflima cauffa, ludores, calores fugitivi, vertigo repen- tina, fuÎFocatio cum tumoré ftr um se in liar, tin- pitus aurium » dentium ilupur, ptyalisimis, pal- hitatio cordis, tumor hypochondrii finifíri, quaíi a flatii fubito ceflans, peéloris conilriClio fubi- tanea, formicationis íenfus, dolores inufculorum attaftum non ferentium, ru6lus, flatus, tormi- na, laflitudo genuüm, frigus afcendens, pull'us in'sequalis, vomitus acidi, vi rides, renum, vefi- c» dolor, mièhis tenesinóideus, úrin® pauc® , tape copiofe » dilut®, hyíteric®, rifus iramodici, cito fequens triílitiá, ad iram proclivis animus » hemini fidens> apoplexia hyilerica, momentanea, convulûo lab.ior.um repentina, fagitiv® .paralyies iingu®, brachiorum &c. qu® l'ymptomata per paroxismum recurruut.
Diagnofis petitur pr®fertim ab his fympto- matibus, urina nempe limpida, & fuftbcatione,
& a paroxismo animi motibus, & effluviis fua- veolentibus excitato, & graveolentibus fugato a )
Q.UO mitiora fymptomata, eo magisfauita.
prognolis. „
P*.
a) C L Ho me Princip, Medicin S e i h V I J L
46 ° ( X X X ) °
Parexysmo aliquando raptas fuiffe ®gras teftatur Cl. Pifo. a)
Paroxysmo durante ven® feMio, fi ple- thora adíit, ílimulautiá antihyílerica medica- menra o r i , naribus, genitalibus applicata, fri«
Miones excremicatum, pediluvia, titillatio plan- tarum pedis, clyfmata antispaílica, vel & ipfa opiara, fi dolor adlit acutus una cum voniicu, indicautur.
Extra paroxismnm caufla excitans fedulo indaganda ; pradisponens enim, in nimia irrita- bilitâte coníiítens, roborantibus, nervinis mo- derari, ad juftam mediocritatem redigi, tolli poteft nunquam.
Sic fepe emeticum, fepe purgans paroxys- mi a primarum viarum evidenti vitio orti reditum perfeMe prsecavet.
In fœmina plethorica, phlogiilica fan*
guinis diatheii pfôdita, ven® fedlio, di:eta ve- getabilis aurihyfterici retnedii vices exaófiffime explet.
Mucofam , Ieucophlegmatjcam , hyfleri- cam, incidentia, gummi ferulacea, & dein mar- tial ia reilkuunc.
E x
a) Dc cognofeead, Si curahd, nM'bis p, 593,
oCX)°CO O 47
Ex nativa coníiitutiona debilem » laxam , motus, exercitia , roborantia, ainara, antihyfte- rica , balnea frigida percurabunr.
Ex animi affeftibus ortus morbus fi fue- r i t , quies, ven® feório, fi iudicata, fopientiajtu vaut.
S®pe teile Sydenhamo a ) , medicamentis aliis inutilibus, dista laétea fola profoit.
Difficulter tamen hie morbus tollitur, cum
& ex caufi® excitantis neceifaria plerumque neg- ligatur indagatio, ipfeque fœmins, longitudinis cur» pert®!®, medicamenta tarde agenda refpuaiit ineptifiime.
Gravidarum morbi,, De quibusdam fympto- matibus graviditatem c one omit antilms.
Omíffis omnibus , qu® ad phyfiologiam, circa generadonis negotium lpeélant, de gravi- darum morbis, qui ab ea ut cauífa pendent, tan- turn verba faélurus, poílulat ordo , ut premiffis fontibus, unde omnes gravidarum calamitates fea- tnriunt, molefta fymptomata, qu® fœmina pari«
tur, poítquam conceperit, primo narrentur, eo- rundemque cura fecuadum artis regulás trad a tur.
Gra*
») Diflert, Bpifto!, ad Guilie], Colle M , D. p,
48 K X X X ) Ö Gravidarum morbi funt ferme ex. Iiis orK ginibus, five cauflïs oriundi.
imo. Ab iiritatö fyftemate net'veo, quod mox a conceptione diverfos affeftus experitur, non aliunde facile repëtendos.
ado. Ab uteri grândefcentis mole ; uterus enim ex pelvi in abdomen afcendens, & diftentus Varia incommoda producet paulo poft reeenfenda, gtio. A fanguine intempeilive exitum per uterum qu®rente, inde fluxus íanguinéi, abortus^
& mille alia mala mox enarranda.
4to. Ab ipfo fœtu valide moto, mortuo, inique fi to, tubario, ovariö, abdominalí pluriina luatri gravid® incommodas, quin etiam mala na-, ícuntur.
5 to. A pravis fœminarum confuetudini- bus, veftitu, vifclus ratione, fal tu , inedicario.
ne, coitu &c.
6to. A variis corporis fœminini partibiis plerumque molefte alîëftis tempore graviditatis, hinc morbi mammaruin , alvi, v e f i c ® , pudendo- rtim, crorum &c.
En fexduplicem morbortim in gravidis fon-», tern, Singula nunc capita enucleacius, & liqui- dais explicabo.
Poft
Pofc'conceprionem morbi nervofi diMifiè*
pius obfervantur, tuiimi prscipue deliquia, i m - tabilitas, animi mobilitás major, facilis excaude. = fcentia, mœror, appetitus abfurdi in res alias in.
fuatas, averlío a rebus antea adamatis ; fympto- matum liyfterieornm intégra catervaj quaű inci*
pieus ehloroíis eum cordis frequenti palpitatione;
voinitus, naufe®que, quod quidem incommoduni in quíbusdam durât primis folum aut diebus, auc feptimanis, í 11 "aliis vero ad ipfum usque gravidic taris finem. Idem ferme gravidis mox a concep- tione evenit, quod eontingere navigantibus fo- let ; fcilicet Iiis ah inordinate) fpirituum motu nau«
f e ® , & voniitationes oriuutur , puriffimis licet primis viis, ut in gravidis cblérvatur*
Profunt autem lénia carminantta, diaco- diaüa, pauxillum opii ad nervos componendos „ aqu® íic.diél® anrihyfteric® tneuth®"» chamomile 1 ® , meliif® &e,.ícetida, icuta ílomachica.
Cave ne ad magna qu®dam, & faeroica re»
media accédas; pr'®ílac enim lenifiimis uti, &reü»
omuem Ibii 1ère tempori committere.
H®c cautela pr®prin>is locum habet íü ils, qu® furtive'conceperunc, ne inehoatam gravidi- tatein turbes eodem plane crimine , quod qiiis commicteret, fœtu jam grandiore effeéto*
Item notandara finguîam fere fœminam pe.
culiaribus incommodis affigi, ita ut vix duas re»
perias per omnia hae in re squales»
D Ah
• fő
Altera malorum multorumin gravidisori- go eft uterus traftu temporis grandeleens, atque
•mole auftus ; nempe vilcera abdominis coinpri- muntur, tune innumera mala pro ratione comptes- fi vifceris; hepar, autduélus excretorii,bilis com«
preffi. ab utero iéferum faciunt ; ventriculus ute- ro jam valde aufto ultimis graviditatis feptimanis expandi nequit, & iugeíla paulo Jargiora vomitu refundit, qui vomitus a fola mechanica compres- fione ventrieuli proficifeitur, & cum illo vomitu mox a conceptioue neutiquam confundi debet,
, Omentum fur fűm urgetur, complicatur»
que; inde complicatio , & convolutio omenti or ta tumores vifeerum abdominalium mentitur, taftu percipiendos poft puerperium , in omni ütu corporis eosdem tota f®pe vita perftantes » non nifi pondéré, mole molèftos, & qui medicis im«
ponunt, eosque male ad deobftruentia , qualia in icirrhofis afieftionibus folent dari, exhibenda/e- ducimt.
Inteftina hinc inde comprimuntur , inde alvus moroJa, diilicilis & tumores a fœcibus re-
tentis , alvo fiuente femper decrefeentes ; malum adeo folenne iu gravidis. „
Inde hämorrhoides circa ultima prspritnis tempóra graviditatis a reftuxu fanguinis per h»*
morrhoidales venas urpote comprelfas impedito, V e f i c ® , ureterum , renuin preffio, & ho*
rum vifcerum inde nata fefio, & funftioaum per- tur-
