Illustrissimorum ,P erillu striu m ,

M E T A M O R P H O S I S

H U N G Á R I A E .

TABULOSA REG IO N IS, PRAESIDIORUM, ALIARU M Q U E R ERU M QUAR UNDAM

M EM O RABILIU M

O R I G O .

H O N O R I

Illustrissimorum ,P erillu striu m ,

Reverendorum , ^P raenobilium ,Nobilium,

ac Eruditorum

D O M I N O R U M , D O M I N O R U M

N E O -

B A C C AL A U REORUM,

D u m

In Alma Archi-Epifcopali

UN IVERSITATE S. J. TYRN AV IEN SI,

Primá AA. LL. & Philofoph. Laureá

Condecorarentur.

P R O M O T O R E ,

R.P. COLOMANNO RIEZIN GER é Societate JESU, AA. LL. & Phil.

D octore, ejusdémque

P R O F E S S O R E O R D I N A R I O , A b

H U M A N I T A T E T Y R N A V I E N S I D E D I C A T A .

T YRN AVIAE,Typis Academicis. Per Fridericum Gall, Anno M. DCC. X V I.

.1

I L L U S T R I S S I M I ,

P E R IL L U S T R E S REVERENDI,

P R / E N O B I L E S , N O B I L E S , A C E R U D I T I

D O M I N I , D O M I N I

NEO-B A C C A L AU REI.

Ributdriam Honori Veflro Poefisfiftif*

tantifper reff icite.Expeüájlis ? ut Parnaffus utrumque 'verticem pedibus

vejlrisfubjlernat?Jed aPtum ageret. D u - dum vos fcientio prorogativa in Jublime evexit. A liu d

•robis munus deferimus : an vos deceat, nil . Scimus quidem, adeo curtam domi

ejfe, ut quidquid ad dignitatem vejlram propius - eefferii, facultates illius omnes excedat : hoc tamen qualecunque donum, ut ut dignitate vejira inferius videretur ? quod nos offerimus; non ejl certe ,

A s quia

quia de Veftro offerimus, A i d amorpho fim , feti forrná mutationem libello complexi fumus. Dudum

res h<£c éji Pbilofopbi, cujus

fibi formarum feriem Natura fubjecit. Sed non -

tum res Veilra e j l ,quia fed

quia Hungária; quia patri#Veilrae. Illam Veilram feciffis fciendo; hanc inveniffnafcendo. Nec mi­

remini nomum genus offerendi ex alieno. Vel tacita hac inopia nofr#confeffwne honoris Veilri

tudinem,fi non augemus, fané confirmamus ut qui­

bus addi, quod non ante habuiffent, poteji. De-

ledari mos certe fimilimunere ipfa hujus diei cele­

britas ominari nos jufjit:quocunque

tamorphofm videmus; ffillanuper frontes Ve- lirae doHifiimi fudor is guttis ; laureas

baccas migravere. Erat hic certaminis are­

na ; nunc amplifiimi honoris amphitheatrum fe r re­

xit, in quod, dum met amorphof Vobis fubmitth*

mus, Vos nova, quemadmodum poteffis, metamor-

phoff facite ; ut,qua mole exigua eff, Veilra bene- volentid in juffammagnitudinem A rgu­

mentum erit ingentis pretii, f uifffe acceptam*

vite, & favete, -

Itefrecatur.

Honori Veftro ?

AddioUJfma

Poefis Tyrnavienfis.

*yy ry> cyy cr* ry* cyt «V> cya ry* t «TJ *r* ry* ry* r y j «y * r y i C_A") C_A*> CA^ CA* tA*> tA2 t-A2 tAT tA5 tA!> tA} Y A S f A ? tA3 tSö tAZ MtJOKJ^l \3

•r*iracn <.v'i^o

lA* • • « » * * » * •^j tO t A» • «A» tAi LO tXj cAj tAj

V R J E F ^ T I O .

««*'

S

Forte miniis nimia ple&ri ruditate placemus, Fallimur i aut certe res placuiiTe poteft.

, Carmina mutata: referent difcrimina forma:, Inde fcies, qualis dis modo, qualis eras.

V agit Mufa quidem; fed Sc hinc tua gloria cxefcet, Copia materia: dum fuperabit opus.

Si, niii qui vates te verfihus arquet, &c arte, Nemo canet: quanto tempore nemo canet Í Ergo tua: primum ftatuam cunabula gentis,

Nemo dein, Hunnus quis iit, & unde? roget.

. M ox urbes referam, fuerit quis Sc urbibus ortus.

Ni citius calami charta moretur iter.

Non ego vos fluvios, nec vos neglexero montes, Carmen erit fluvius, mons quoque carmen erit.

His ii plus quid habes (ut habes) ditifllma tellus, Dicam, q&odque fuum traxerit unde genus.

.N eu tam en Hilloria: quarras oracula : Vatum Qua: legis hic, a me more relata puta.

Eft lex ar&a quidem , fimul ampla licentia versus, Scit pede, nonfemper verba ligare fide.

Rem quandoque metrum,non fervat tempora rerum, Sape locum mutat. Vatibus ifta licent.

Quanquam fa:pe teget genuinas fabula caulas*

Saepe fub afeito nomine vera damus.

Quis vetet hoc ? femper licuit pinxifle Poetis, Effigies (nőfti) nulla colore caret.

Eorfitan £>c dices: cantare harc convenit a:rc Calliopes : Elegus non folet ifta loqui,

A i

cvk n a i co c* * Ti

Ui cAj <A* * * * * *j tAr *A* cA» trieri

Far ce;

Parce: tubis nondum noftros aflVevimus auius, iEre canat, cui vox, venáque major erit.

Laude caret (icimus) fincera aliquando voluntas»

Sed venia (fatis ell) non camille poteft.

H

Si quid erat terra: (quis enim chaos omne revolvat?) Forte fuit parvo limite claufus ager.

Non poterat fterilis, nec frugum prodiga dici, Creverat, at cenfu paupere, rara leges.

Finierat totas una arbor, Si altera fylvas, Non alibi tenuit regna minora Ceres.

Omnia diffuiis fuppreflit viribus unda, Jura dedit, litus qu* dare debet, aqua.

Nec, nili quas vo lu it, metas agnoverat Jftcr, Ripa libi, lallis flu&ibus, urna fuit.

Qua modicum tellus caput altius extulit undis, (Quanquam vix tute (pernere polfet aquas.) Nefcio, quem regem dicunt cognomine Svathum*

Scmideüm populus credidit elfe genus.

Hic male divifum gclHt cum flumine fceptrum, Ni fceptri Ipecies, & magis umbra fuit.

M ania communi furgebant nulla faluti, Fofla nec hoftiles arcuit ulla pedes.

Qualiter, afpiccres,nunc hic, nunc ferperet illic, Parvula, vilis, inops, 6c line tefte domus.

Non fecus, ac quando fudam violaverit agris Tempeftas facie luridiore fidem ,

Cernitur in raras Iparfim fe tollere fpicas, Ufta pruinofo grandinis igne leges.

Exiguo te&um ipatio diflabat, 8c imum:

Credideris muros grande fuilTc fcelus.

&«gia, q u * populo leges, 8c jura ferebat,

Dicitur,

Bicitur, $c parva molis, & artis oput.

Defpexifle ferunt non alto vertice terram*

► Aéri quo fieret vix bene nota domus.

Non aditus gladio, non certo milite tuti»

Res ibi non vifas miles, 8c arrna fuit.

Vulnus hebes ferrum nondum mucrone minari, Aut didicit fa:vis i&ibus eiTe ferox.

Qui fapiant anima:, quis in haufto ianguine guftiu?

Corpus in humanum nefciit enfis iter.

Ipfc chalybs aciem renuit : nam credidit unam Obtuli faciem vomeris efle fuam.

Ad fata fervilis tenuit labor arfta colonos, Artis inexpertos , m ilitiaque rudes.

Cadere non norunt nili ficco vulnere glebam, Ruilica vel lferili bella movere folo.

Europa O quoties lacrymis Jo vis imbuit aras ! O quoties gemitu vota loquente tulit J

Stringe (potes íblus) ftringe Iftri Jupiter undas.

Cur hic qua libuit, cur fine lege ruit ?

Parvas adde moras, 8c erit mea regna phafclus, Heu jam me fluvius, jam ditione tenet.

Non latis eft, multo claudi me carcere ponti ? Et circumfufi ferre flagella maris ,

Ni pariter (fi qua eft) liter dominetur arenar, Imáque per fluvius regna Tyrannus eat.

Non fic pars m undi, quam me tamen efle jubebas, M axim a, fed Siren , fi tamen iftud, ero.

Scilicet ha:c data funt promifla fuperba puella:, Quam tacito tuleras trans freta vafta Jo v e . D ix ifti, memini, dum patris in arva retorfi

Sa:pe gemens oculos , non adeunda pede.

Pone modum fletus, nimium mea terga fatigas, Ignoras, lacryma: quam grave pondus habent.

Non petis exilium, non fum tibi caufa doloris.

Foenore cum grandi deferis arva patris.

Quid tua regna gemis ? nefeis, tibi terra paratur Amplior. O quantum eft patria terra minor ! Par neque divitiis erit altera, téque, tuisque

Orbis adorabit, Numinis inftar, opes.

A 4 Fulr*

fu lv a foris alii trans fiuftus ara requirent, Sponte tibi venient nata metalla domi.

Regna dabo, ftyga juro! tumens qua volvitur Ifter, v Prima metalliferas inter habenda plagas.

Styxque, Deiisque fidem meruit, nifi fallor, in ore, Et tibi tum Lethes, non ftygis unda fuit.

Tors data, me jubeas, quauam promifla fub Iftro, Regnáq} fint pauca:, divitiaque domus.

Si non excidimus, fi quis manet ufus amoris, Vel me redde Patri , vel mihi redde fidem.

Quanto me melius capiet phoenicia tellus, Sunt ibi parva quidem, patria rura tamen.

Motus erat (quid enim gemitus non pofiit amatae) Quodque foret, doluit, jufta querela Deus.

Sunt mea, ne dubita, jurandi confcia juris Numina} prima Jo vis vox fibi confiat, ait.

Cur falli timeas ? prohibet mc Numen, amórque ; Sufficit alterutrum, fancit utrumque fidem.

Nympha nimis properas, multo res rarior aevo Indiget, admifsa corrige vota mora,

Tanta: nempe fuit regna Hungara condere molis#

La flato poterant nonnifi ftarejove.

§. ⁱⁱ .

CCythtf cognitam Venatorum indicio terram bello fibi vendicant. Bonf. Dec. i. 1. ?. Rer. Hung. unde Tóé fis Virginis Hunn<£ natales .

J

En! feu confilium fuit, aut fortuna Deorum, Tertur in has, major Virgine, Virgo plagas»

Rara De* facies, poterat thus forma m ereri;

Quamvis non eflet (fed fuit) orta DEO.

Regia Virgineas pingebat purpura malas, Nativúmque decus muricis auxit iter.

Lumina (quod timeas) genero iis ignibus ardent;

Sed, quod ames, ipargit fafeina nigra color.

N ce'

Nec leve, nec molis corpus gravitate laborat;

* Digna fed eft animo Numine, parque domus.

“Excipe, fsdifragus quod non rubor ora coloret, Tyndaris in nivea plurima fronte fedet.

Quam Paris invideat, quam (ii patiatur amari) Bis repetant G raii, bis rapiintque Phryges.

Pars animus melior (quam vis fint omnia Virgo^

Nil tamen ingenii deterioris habet.

^ Nefcio, qua: forti latuit fhb pe&ore virtus Mafcula, vix facie diilimulante virum . Summa, licet rofeo,Majeftas ore fedebat,

Afpe&a poteras difcere fronte patrem.

.Qua: fuit, aut vifa eft, dubias lanuginis umbra, Fecerat, ut quisquam crederet, efte marem.

Alter Am azoniis juravit ftemmata cunis Ducere, fed mutili pe&oris omen abeft.

Qua refecat crines, niveo ftat marmore collum, Qua manet, in nodum cogitur ire coma.

E x humeris pharetram fufpenfa gerebat, őc arcum

£ pharetra nocuum tela minantur ontrs.

Induitur pro vefte fagum, ftat vertice caftis , Vitta vel in conum caftidis inftar abit,

Martia vis menti, pulcraque in corpore dotes, Nobile magnanimo peótus ab igne calet.

Non alfvcta colo, non molles ducere lanas , Impigra non humili fudatabarte manus.

Eft labor, in fylvis hoftiles difcere pugnts, Et certa pharetra figere morte feras.

Miftlle live manu, tenfo feu torqueat arcu, Ut fugiat, nunquam vulnera meta fugit.

Sape jacit, fequitur iimul , Sc volat ante fagittam, Capta prius, telo cerva fequente perit.

Non ubi res pofcat, vera concurrere pugná FI rreat, aut extra ftringere tela nemUs.

Et nemus, Sc campus, licet ufu difpare, novit, Non minus arma viris, quam trepidanda fetis.

T alis adulta fu it, talem lux prima videbat, Virtutes animi munera la&is erant.

Da modo Virgo tuas, ab origine pandere cunas,

A s Altiu

Altius in feiicm ftemmatis ire juvát.

Certa tua: fient laudis menfura parentes, Níl es matre minor, nil genitore minor.

Sed prius averfos ab amore Deiiraque, Deamque Urere qux potuit flam m a, referre libet.

Eorserat, ut Rhodopen Mavors perutfus,8i Harmum Defereret patrios Thracica regna lares,

tlrfit fama viam, quae pulfapace canebat, Nefcio quod populi nomen in arma rapi.

Summa fuit cu ia, qualem decet efie Gradivi, Pralia noiTe virum, m ilitiaque modum.

Quis gladiis animus, qua iit faducia ferro, Fortis an intrepido fulguret enfe manus?

Exierat Thracen, loca multis horrida laxis, Prata per, & campos latius orfus iter.

Obvia tela videt rapido omnia concita curfu, Pars ruit in valles, pars juga fumma petit.

H alitat attonitus, iimul omina mente volutat Triltia, quaque velit poflfe negare, timet.

Pergit: Sc ecce iterum fine lege, fine ordine turma.

Qua loca trita via, qua via nulla fugit.

Ilik e t exclam at: quo fertis bella ? quis urget Impetus? aft agmen jam latet omne fpecu.

M ars abiiife ratus, fequitur veitigia curfu.

V ix fonipes fummum raierat aquor agri.

Jam prope tranfierat, quo turba jacebat in antro, (Nam fpecus exanimi muta timore filet.)

Sed tremor ille mttus colliferat enfibus enfes, Armáque qui texit , prodidit arma pavor.

Protinus ad Martis venit fragor editus aures, Qualis erat, chalybis credidit,efie fonum.

Infpicit, quo nil videat Mars triilius unquam.

Sub timida latitant enfis, Sc hafta fpecu.

Adde, quod imbelles, vifo velut hofte, tremifeunt, Totáque confufo turba pavore fremit.

Hon mucro proltrati fumat tepefa&us ab hoitis Funere, non facies fanguinolenta rubet.

Lancea degeneri pallet fuffufa colore, Hafta jacet timido pulvere lparfa fug.e

Ad

Ad frigus chalybis metus altera frigora junxit* • Mifiilium duplex ala timore fuit.

Scilicet irato iimilis , fimilisque dolenti Occido Mars vivo M arte, Gradivus ait.

Bellica quo virtus , quo pulchri militis ignes?

Tam cito magnanimus deterit arma fu ror?

_Vivere nefcierant anima? nifi munere ferri, Vitáque parta fugd mors fuit una viri,

V i& or adhuc hoftis cavit, quem ftraverat, hoftem»

Exanim i vivas ore vomente minas.

Martia vel lauros, vel mortes vidit arena, Quaque ftetit, texit funere miles humum, i

“ Deficit omnis honos (pudor eft) evanuit aftus, Quo quondam gladii, quo caluere manus.

V ix bene nunc (video) quis cernere fuftinet enfem.

Occupat ignavus cafira, virósque timor.

Trxlia vix cantat, vix buccina provocat hoftem, Undique refpkiunt territa bella fugam.

Hicque ftatus caftris, dum Mars non debilis aevo Ipfe poteft animos voce, manúque dare.

* -Quid tum fiet, ubi me tempore grandior atas Non bellis comitem, non fi net ire ducem?

.Dixerat, St quamvis (Quis enim galeatus amavit) Res fibi fit femper credita mollis amor.

Jam tamen in cunis optat vagire nepotes, Jam multi titulum vult merui (Te viri

j^e, ii quando premet, totum premat agra tene&us, Inque fua vireat prole juventa patri.

Nec m ora: mox galeam deponat, Sc ocywsenfem, Quaque magis caftris, fed minus apta toro.

Mutet patre ducem , fiat de milite conjux, Si modo, qua: votis par fo re t, ulla foret.

<Nam nifi, qua veniant fimiles de matre Gradivi, Nulla tori confors digna futura fuit.

Nec nifi, qua laflx reparet diipendia.Martis Ulla fuit foboles, qua juvetefte patrem.

Sed tamen efte juvat, gladiiq* animique fatifcunt.

Prociduum belli pondus Atlantis eget.

„Q ui fimul, Sc generis, fimul, St fit roboris liares,

A 6 P raiii

TrxVia qui du&or cum Tatrc, proque regat, V ifa falus lapfis crat harc tutifiima rebus,

Mittere poífe fuum, quo nequit ire, genus.

Te&ora dum curis, nunc his , nunc dividit illis, llt bellis redeat, qui fuit ante, vigor.

Longius a patria Thracum ftatione recellit , Euxina: propior litora legit aqua:.

Eft plaga, quam larva lambit de parte Moeotis, Dexterior nigra plangitur oraTheti.

Infula tota foret : fed humus commercia ponto Invidet, ²c gemina: fadera fcindit aqua.

Larva quidem regio , tamen inclyta fede Diana: eft Creditur, haud Ephefus charior elfe Dez.

Has via Gradivum, forlan quoque cafus, in oras Detulit, hofpitium Diva Diana dedit.

Triftia multa Dea:, qua: viderat, omnia narrat, Quamque loco vellet res meliore fuas.

Illa diu Nymphis vix jam comitata duabus, Dive meum tangis Mars mihi vulnus, ait.

A fp ice:m e toto quoque cinxerat agmine Nympha Altera de tanto reftat, 6c una choro.

Grande putant pharetras onus addere,grandius arcti, Ire timent fylvas: funt ibi luftra fera:.

Vah meminifle pudet! nimis eft modo femina Virgo Unicus eft timidis fufa,colúsque labor.

Stulta queri videar , quod nullo cingimur enfe, Quod patimur folis arma gerenda viris.

Aufa velut nunquam pugnare fuiifet Amazon, Nulla vel impulerit Penthelilea Getas.

Hypolite vellem timuilfet ab Herculis arm is, Quanto noftra minus dextra pudenda foret 1

Heu quam degeneri nafcuntur forte puella J Fortia feminea dedidicere manus.

Ille fuis fimiles avida bibit aure dolores, Et tacitus querula: pendet ab ore

Incipit extremum non defperare Dianam:

Spes defiderio crefcit ab ipfa fuo.

Ecquid, ait fecum, par me dolor urit, & illam, Qux mihi, par illi fors medicina placet.

Horriu

Efom űt usqué toros, fed non minus ípfe refugi, Eliget exemplo mollior eiTe meo.

Non tamen, ut vellet, nullis ambagibus audet -, In fua Virgineam pofcere vota Deam;

Tortia quod defint, non funt fine crimine Divi, Numina nos noftri (fubdit) avara fumus.

-N on venit imbelli fortis de fangvine proles, Ubere de matris lac, animosque bibit.

Nomina Divorum, mihi fac generofa recenfe, Adde diis fortes, (fortior una,) deas.

Dic mihi, cui fuerint, cui iint fua llemmata cur*?

Debemus viduo publica damna toro.

Ut di&is facili videt aure favere D ianam : In fua non dubia foedera voce vocat.

A t nimis in Venerem rudis, 6c connubia Virgo, Conjugis ad titulos ora, genásque rubet.

Ora rubet, poterat tamen exoranda vid eri, Fe&us ab ancipiti feditione labat.

Ni nubatj generis: fi n u b at; damna pudoris : Ambo dolenda movent, fed magis illa movent.

'N ulla Venus Thalamos, dum fvadet, dttmque jugales N il habuere tui, caece puelle, faces.

Lafsáquc faecundos virtus libi pofeit amores, Dat tibi, (Mars,) vidtas in tua vota manus.

fa v it Hymen facibus : primis Dea profpera cunis, Difcin&a: pretium virginitatis habet.

'Hunna dedit pretium, magnre par filia matris, Hunná rudimentum grande futura tori.

Mens, virtusque vetat, ne, quod fperaverat, optet Mars pater, ut fexu de meliore foret.

Indolis auxit opes amborum cura parentum, Artibus illa fuis form at, dc ifte fuis.

•Corpus adhuc tenerum magnis aifveverat aufis»

Et totum didicit prima juventa patrem.

Seu eat in fylvas; dicas venilTe Dianam : Seu eat in campos Hunna ; Gradivus erit.

Sed non longa tibi patriis mora ducitur oris.

Te tua fors alio, fatdque Virgo vocant.

.Jam loca per fylvas tremefecerat omnia telo,

A ⁷ Sive

Sive tuas, Tanais, Fhofphore, iivc tuas.

Cum fubit has animum terras quoque cura videndi*

Ditior immodicis qua tumet liter aquis.

Nec mora: carpit iter fociis comitata puellis, Pes tamen in curfus his minus aptus erat.

Anteit illa fuos, fed jam prope potnitet ifle»

Quod fluvius nemori vix finit efle locum.

Nec rediifte lib e t: pudor eft difcedere terra,

Nec dare, vel pharetrae, vel documenta manus.

Fit propior campis, ubi funt modo moenia Budae.

Tunc paucas aluit fylvula rara feras.

Virgo laeta fubit, telum dum promit, 8c arcum»

Surgit, & afpettu territa cerva fugit.

Et videt, Se vifo citius dea miflile torquet.

Dum loquor, in tergo jam fera vulnus habet.

Sed mora longa viae, vel cofta fubegerat i&um, Figitur in fumma pigra fagitta cute.

Sentit cerva levis grave pondus arundinis, urget Id a fugam, ftimulos, quod gravat, addit onus.

Urit amor praedae, multo furor acrius, Hunnam.

Nunquid, ait, de me cerva Trophaea feret?

Infequiuirque fimul, fuccurrere certa iagittae, Nec decus elufae caedis in hofte pati.

Sed fera rapta metu, dum Nympha propinguior inflat, Trans vada praecipitat, nansq; volansqj fugani.

Virgo diiiat adhuc : fpem praeda; fecerat unda, Ire fuper fluvio dum fua tela videt.

Qualis abit vifo fobolis praedone leana , Fertur, 8c ad ripam fluminis urget iter.

Litus adeft : uno rapit impete corpus in Ifirum, Non habet , ut greifus falleret, unda moram.

Cervus, & Hunná volat: furor hanc,timor incitat illu, Sed curfu potior caufa furoris erat.

Nam fera mole gravis, vix jam vix innatat undis.

Langvida difficili flumine crura labant.

Sprevit Diva fu o , non caefam vulnere praedam.

Ut properet, vacui miffilis urget honos.

Tefte pudet fluvio vanam vibralfe fagittam, Hanc retuliile fat eft. Cstera donat aquis.

*** Interea

Interca comites veniunt ad litora turba?, Quaelibet attonito lumine fpe&at heram.

Laifa via: fpatio juveniles Delias artus

Frangere non modico vifa labore vadum eft.

Ergo cohors om nis, ne naufraga Virgo fatifeat, Obvia laflata: brachia ferre parant.

,More tamen Dominae fe non dare flu&ibus audent, Et vada remigio iblius ire manus.

Sed neque tum fcierant, quid poflit in aequore pinus, In rapidis fylva: non erat ufus aquis.

Tranftulerant nantem tumidis e pellibus utres, Nulla fuo poterat cymba carere Noto.

•N unc venit auxilio, corpus tunc omne carina:

Tranftra, fori, puppis,proráqj ventus erant.

Navita ile auris eft quisque ferentibus ufus, Ut faveant, ardo foedere cavit uter.

Hanc celeres adigunt in fluminis aequora claiTem, Hunná redit, taciti munere falva Noti.

§ . i n .

T iU n n a mutatur in regionem Hungária , Ijlri,alter in calidum, alter in frigidum Bal­

neum prope

B u d a m .

I

Non fine Convivis pofi: data liba diem.

Venit ab Euxino Triton, viridisq: Palaemon, Quaeque fua firen condiat arte dapes, Sedit, Sc Hellaeo Leander in aequore prorex:

Oceanus merfo jus dedit eife freti.

Ut fimul, St Sefio foret, St vicinus Abydo, _ Hincque Lares Herus cerneret, inde fuos.

Proximus afledit Neptuni Quaeftor ad ortum , Qui de fluminibus certa tributa capit.

Hunc prope, qui Ponti feptena telonia curat, Ad quae ve&igal devehit Ifter aquar.

Quiq; clientelae nigrum mare jure gubernat.

Tu tamen in ledo principe Svathe cubas,

itque,redftque Scyphus, votis comitantur euntem, Tefte vovent patera proipera mille deo.

Fit Fragor : excufta fubiidit arundine te&um, Corniger, illapfus lancibus, hoipes adeft.

Cervus erat, telo nuper percuflus ab Hunna:

Quem nequiit telum fternere, ftravit aqua.

Hofpita turba tremit, mensásque,dapesque relinquűtj Horror erat menfas, 8c meminifle dapes.

Turpe ferae corpus convivia funere celat.

Undique de patinis fragmina fparia volant.

Qua; lenet ipfe bibens pater,⁵c bibiturus ad o ra, Territus illidit pocula cara folo.

Cornea materies Acheloi e fronte, labórque Fecit, ut haec fummas duceret inter opes, Senfus ubi tandem pulfo terrore redivit,

Atque aliena metu mens fua fa&a mora eft.

Si valeat vultum, fed vix valet, erigit Ifter.

An cafus quatiant, Iniidixve Domum.

Nutat ab immenfo, quo nefcit, pondere cervix.

Cernere ne pofiit, colla recurvat onus.

Ofia turbárat nullus labor ha&enus libri, Venit ad iniveti non grave terga jugum.

Scilicet accrefcit moles ruditate ferendi, Et pars eft oneris fumma, tulifle nihil.

Quantum prefia poteft, humero tenus, Ora retorquet.

Fle&ere, quo videat, non fatis illa poteft.

Quoque minus molem, majora pericula cernit.

Terga jugo minui, jam fua, jámque putat.

Ergo timens vitte (fortuna: cetera mandat.) Abdit in occulti litoris antra caput.

Et calet, & friget, fudat, pallétque, rubetque Sudor inaequalis, fronte, genisque fiúit.

Duplex caufa ciet, labor, & timor, afper uterque Qua cjet hic, friget; qua ciet ille, calet.

Improba (vifa fuit) tandem ftat litore moles, Fefráque Danubii terga labore levat.

V ix erat, ut modicum refpiret anhelus in urna, Cura fuit, qua: iint pondera, nőlfe prior.

Hunnam ftare videt, (focios Hunná eminet omnes.) Ordine

Ordine dein comites, cum rate quamque fua.

Qualiter arda jugo Taurus ii colla revinxit , Ardet in authorem carceris, inque jugum.

Non minus Ifter abit (flammas pudor addit^) in iram Dedecusulcifci quom odocunq; iitit.

Irormidaife pudet, vacua: fub mole carinae, SubjeciiTe jugo colla premenda pudet.

'H unná Locum captans, oculo pofcente, quietis, Non procul a ripa corpora ponit humi.

Cefpes ibi modicus Thalamum prabebat agreftem, (M ollior eft forti res fcelerata torus)

Verticis, ut ferves, tibi dat, Pifonia, tegmen ,

► Mulcebant Zephyri frigora blanda caput.

Ifter, iicut erat, furiarum concitus xftu,

Dum fua membra locat Martia Virgo, videt.

E xilit, omnis abes mora, quin ulcifcimur, inquit, Tempora vindidar, nec magis ulla favent.

Continuo vires, quibus irruat, ad vocatu m *.

Litore de gemino flumen in arma rapit.

Qua: fimul ut veniunt, de ripis evomit undas, M olliter in duro , qua cubat Hunná toro.

Momento citius liquidus furor occupat oram.

Tota fuperfufts contumulatur aquis.

Hunná fopore gravis, iiiriul alto condita fludu, D iluvii furias, quam fciat, ante bibit.

Surgere t«r pugnat, pugnantem deprimit unda.

«. Nequidquam fub aquis vincere certat aquas.

Omnia fed virtus tentari confcia juftit, Ne cadat ignava morte fepulta vadi.

Viderat Europe, fluvium dum curreret Hunná, Et rapuit fpecies prodigiofa Deam.

Si modo Dii faveant, jam tum confortia Nympha:

Optat, &. Heroa Virgine poífe frui. (Hunná, Nunc minus Haud lacrym i9 maduit, quam fludibus

Quarque premunt illam , ceu fua fata dolet.

Quod fupcreft unum, facit, unica vota fuperiunt, Altera iingultus, altera vota preces.

Verba Jo vis penetrant aures, lacrym aq; medullas, Eerre laboranti currit anhelus opem.

Devo-

Devolat in flu& us,: fcelus hoc cur audeat, Iftrum Increpat, toto Numine pellit aquas,

Ferferríque jubet trinae mandata forori, Ducere ne fufum deíinat ante diem.

Jufla deae capiu n t;fed fila madentia vitae, Lssáqueiub fluvio non patiuntur opus.

Ergo Diva jacet,malefano faucia flu<ftu, Vi&oris titulum non tamen Ifter habet.

Jupiter ut nequiit properantia fata morari, Indomitam nota pra:venit arte necem.

Ut petis, Europa, Nympham tibi jungimus, inquit.

Pe&oris haec femper pars fit, eritq; tui.

Continuo crefcunt fpatiola corpora mole, Terráque fit fubitb, quae modo Virgo fuit.

Ubera funt montes, fiunt de gutture valles, Sylva de iferili crine repente virent.

Fertilis in campos uterus transmigrat, & agros, Inque loco fobolis nafcitur alma Ceres.

Hinc puto,quod fuperent noftrae fata Gargara meffes Ipia (eges gremio Virgine gaudet humi.

Undique mutato manfit de corp#re Nomen, Nomen habet regio, quod fuit ante Deae.

Tandem, Europa, tenes longi folatia voti, Jupiter exfolvit, quam dedit ufque fidem.

Sed favet in dono, fimul, 8c caftigat eodem.

Explevit partes ira, fidésque fuas.

Ifter Agenoridis dat in ipfo munere poenas, Effufaque luit non leve crimen aquae.

Fluminis Imperium late nova terra coercet, Ha&enus incertum, limite claudit iter.

Pifcis ubi fuerat, tondent fata Ista capellx , Inque vicem remi jam vada vomer arat.

Qua tamen Ifter humum nuper fudore cavavit, Extra litus, aquae duplice fonte manent.

Altera fudato frigefeit terra timore, Altera fudato terra labore calet.

Hinc fua funt gemino diferimine balnea Budae, Corpora qua: medicis viribus aegra juvant.

H ic quoquelex jovis eft,ut aqua qui laeferatHunnam, Ille

i*

Ille fecuturo tempore profit aqua.

Neve queant unquam fontem fiecare calores,

► (Trigidus ex ipfo flumine lucra capit.)

Semper adhuc Ifter nimis ar£br in carcere rip s Sudat, & iavita balnea ditat ope.

§. iv.

R e x Svathus

fit

C

Prarclpue ut geminum fenfit concrefcere litus, ' U traque, ne medium claudat arena, tim et:

Protinus e fluvio faltu ie librat in altum.

Ingem inat {limulos altera cura Throni.

Stat, ftupet, 8c d u b itat: non magni confcia ruris- Sceptra negant Dom ini, quod premit, efle folum , Majeftas tota fe dimetitur arenam.

Svathus erat toto, quam plaga, rege minor*

Denique magnifica: deceptus im agine terrae, - Quae fua funt, Svathus non fua regna putat.

Scandit equűi,fed equum Dom ini procul abripit error, Immensa repetit te£la propinqua via.

Invenifle fuas poterat, niii quaereret, ©ras.

Finierat citi iis, ni properaret, iter.

Quo m agisabfcefllt, minus, Seminiis utilis ibat.

' Quam quae regna petit, non miniis ulla petit.

Nunc abit in dextram, (ipes qualibet impulit) oram . Quis fcit, ait, dextra parte videbo lares.

Nunc abit in laevum, fpes hic quoque fallit euntem:

La:va (inquit) Dextrum forfitan omen habet.

Sa:pe viam rediit ruifum rediturus eandem.

_ Iv it , & ibit idem, quod modo damnat, iter.

Si videat vallem, vallis dabit illa quietem ; Si montem videat, mons, ait, ille dabit.

Utraque dum traniit, deludunt utraque votum.

Spémque gemit fru&u, fine carere viam . Sic Cadmum dubio referunt errore vagatum,

Cui

Cui Jove fublata eft fure, procóque foror.

Aftra quater Pha:bum,Pha:bus quater altra fugárat, Mutatus toties Hefperus, alter erat.

Quarrn Vagus usque petit, dominas veftigia fedis, Nulla propinqua tenet, nulla remota videt.

Jam fonipes faííus nimium fudore laborem, Non bene, quod geftat, vilibus a?quat onuf»

Deiine Rex itimulis, neu iit calcaribus ufus.

Es tibi, n ntfeis, in tua damna celer.

Sed quid ego monitis non proficientibus inflo?

Verba Noti rapiunt, 8c fua fata virum.

Ecce, caiit Sonipes, cum prolabente ruit Rex, Inferior premitur, quem modo preflit, equo.

Vultus hiat plaga, crus eft a mole minutum.

Fauca viri querulo membra dolore vacant.

Ora fonant gemitu, ftillat de corpore fangvis:

Subiidium mifero qui ferat, omnis abett.

Moris erat Svatho, fi qua procederet, unum Ferre larem gremio, quo duce carpat «ter.

Huic a it; ó fi quod laribus (non ambigo) nuti\£0, Numina nunc facili veftra probate manu!

Vel mihi morte, via: longum finite laborem, * Vel reddar patriis (fat mifererro) foalp

Dixerat: & feniim gelidus liquor occupat áítuj,'**

In nova diffufum flumina corpus afoít.

Qualiter Helleo radiat dum Phasbus ab aflro, £ Undique brumali de nive manat áqua.

Qui fluit ex plagis eruor, it quoque concolor und*j, Delicuit corpus, delicuitque caput,

lllv a loco barba:, fuccedit crinibus alga, Frigida fceptrigeras occupat urna manus»

Senfus adhuc altus fupereit regalis in amne ; Ne dubites, calamo vatis inefle fidem.

Qua caluit Svathus, flagrat unda cupidine regni, Sceptráque folicitis perdita qu*rit aquis. (iflet%

Gens vocat Hunná Vagum; quod Rex Vagus antefu- Sivc quod incerto permeet amne plagam.

Per fata, per campos dubitantis more vagatur.

Mutato variat litoreficpe viam, „

r Arida

Arida qua n uper, latitat modo terra rub undis.

Omnia mobilitas arva timere facit.

Bcilicet explorat Vagus omnes hofpes arenis.

Exui ut inventa delinat efle domo.

Trenchinii rupem conflanti flumine lambit, Aulam Trenchinium credit habere fuam.

“res , qui erant n a v e s H u n vulgo Hufones. qui non procul Budd , ^£9 Co-

I

Aut lacera rurfus currere liber humo.

Sed maletentato vires confumitin aufu, Irritus eft, fuperos vincere velle, labor.

Si fapit/ipfc velit, divam portaftet inultusj, Ultus non ulli, quam libi pejus erat.

' Sic lcedi poterat, cui fe devovit, am icus, Majus erat meritum non habiturus amor.

Sed dolor infelix, quas improbat, afperat iras.

Incitat amentes in fua damna furor.

V irginis ad ripas claflis ventofa natabat,

Invifum , quamvis non grave , claflis onus.

'Quidquid adhuc fupereil, hanc contra provocat, ir#*

Dant poenas, Nautae quas meruere, rates.

Hanc petit adultu, gemit altera faucia flu&u, Huic fodit in fello molle tridente latus.

Hanc jacit in medium, rejc&am iliidit arena;

Pars efflant animam , pars male quaffa trahit,

• Omnia ne fubeant fimilem labefaila ruinam, Impediit celeris provida cura Jovis.

Tam bene magnanima merita de Virgine claflis Non, ait, eft i flo munere digna fides.

Spiritus intus erat; res hac dedit ipfa falutem.

Vitalem fubito , qua latet aura , facit.

V.

maromio capi folent.

Corpo*

Corpora mollefcunt, riva; funt vifcera pelli, Ncc levis in vacuo jam fremit utre Notus.

Qua patuere rates , ventoque dedere meatum, Os manet, hac aer itque reditque via.

Cxtera funt venter, pinnis armantur utrinque, Additur, St remi cauda futura loco.

In bovis exuvias fpatiofo corpore pifcis Imm igrat, indigenum pelle ftupente vices.

Terga carent fquammis; hoc larvi ex utre remanfit.

Hofpes in undivagos advenit Hufo greges.

Ipfe fuos Ifter, nolit, velit, educat hoftes, Infelixque iibi Dedecus ultor alit.

Dedecus ultor alit, nec, clam quibus uritur, iras Fas fatiare palam eft: Numina quippe vetant.

Parva levat timide, non par vindica dolorem.

In pifces tacita proditione furit.

Scilicet eft aliquid poenam potuifie m inari:

Vindiftac faciunt ad genus acre, mina;.

Excubat in fraudem, miferósque in retia ducit Gurgite, quo timeat nil miniis, Hufo perit.

Vidi ego, pifcator damnavit faepe laborem.

Praeda repente patet ; dimovet Ifter aquas.

Neve tamen pofiit tantum fors exea videri, Ipfa fit indicio fraus manifefta loci.

Litoris admonitu memor eft, faevitque Sicambri Hoc incaute, tibi ii fapis, Hufo cave.

Vel te rete trahet, vel perfida deferet unda.

Ut fapias aliis , litus adire potes.

Ridet, 8c infultat : nos quamlibet oderit Ifttff.

Dicite, tuta Jo vis turba favore fumus.

Adde, quod ingenium fuperet crudele Perilli 5 Heu m ihi; non folis ars nocet ifta reis ! Pifcibus invenit poft ultima funera vitam;

Vita fed hxc poena; pondus ad inftar habet.

In falfo docuit caefos tumulare fepulchro.

Sal olida; minuit putrida jura necis.

Triitia jejunis fic dant folatia menfis, Hoftilem iaties Hufo falite famem.

Eft quoque, verte viam, ftatio malefida Comorrar.

A Pina i-

Yinniraprts facies retiá: verte viam . Ifter ut hic folvat mutatx jufta forori, ' Munera captorum morte cruenta dabit.

§. vi.

Z fT a s aurea, & argentea cum reliquis divis -

* ■4“/ nit in Hungáriám.

F

iEra fonora tuba?, terrarnque videre cupido Attraxit populos , cum populisque deos.

’ Huc Pomona volat, cum Pallade, F lora, Cerésquc Et divus, fine quo non placet ipfa Ceres.

Attonitos tenuit, (quem non tenuifiet?) imago Ha&enus ignotae prodigiofa plagae.

Dicite vos campi, placidi, vos dicite, colles, O quater hofpitio rura beata Deum !

Nonne fimul vidit, dixit,Cam pania, Bacchus, Hic mea fit, vitis Maifica cede locum . -Audivifiis agri, nec diifimulare poteftis,

Ipfe fua loquitur, fertilitate finus.

Kapta Ceres dixit : quot habent Hae Gargara, Terrst?

Sperne tuam Dives, Pauper es, Ida plagam.

Quis mihi jam numeret,quot fint data munera regno?

Ambitionis opus plura dedifle fuit.

Munificas aliquis grandi certamine fp e& at, Et renovlfle putat jurgia prifea Deas.

Judice cui pomo faveat vi&oria forma:»

Sed fuit hic Paridi nulla futura prior.

Non opus his donis, tellus fe dives habebat, Ipfa fibi fuus eft Bacchus, 8c ipfá Ceres.

Jnteger ad fegetes venit unca falce colonus.

Non petit agreftes meifis aranda manus.

Nec fua decipunt, nec folvunt femina fru&us.

Non fegetem fegeti > fed fibi debet ager.

Serus ineft vixdum natis autumnus in uvis, Temporis officium terra beata facit.

D ulci;

Dulcis ab Hungaricis bibitur Methymna racemis?

Hic mihi fat botrus eft: ne&ar habete D ii.

Tafcua graminibus certant, Sc frugibus honi, Facta fuas arbor ferre laborat opes.

Cacnet lauta fames, Sc ledo luxus eodem, Munera non pofiint imminuifle foli.

Dixero (fed plus his tellus divina mereris.) Naturam leges tranfiliifle fuas.

Eft fatis illius; fatis eft menfura Deorum.

Sed tibi ii fat det, vifa datura parum eft.

Sic decet, ut cujus, foret exterus orbis alumnus?

Exfuperet plures fertilitate plagas.

Aurea jam dudum toto actas exui in orbe Hofpitio gemuit non fuperefle locum.

Ferrea regnorum clauiere repagula fines, Ferrea, tam piacid* non penetranda Dea:.

Ergo fedis inops nemorum per opaca vagatur, Tcedia lenibat frondea fcena fuga:.

Una fequebatur brevioris temporis exu i, Non aeque fenior, nec pretiofa foror. * Sed pretiofa tamen, puero Jove regna tenebat.

Nomen ab argento conveniente tulit.

Fama , licet tenuis, nemoris penetravit in ima.

Hungaricas cecinit non fine laude plagas.

Audivere fonum. Votum eft his vivere terris, Ambas augurio ipes meliore vocat.

Patria ter felix i qua vivere Numina prenfant»

Heu m ih i! fi fcelus eft, fe fociare Diis.

Utraque, dum fubeunt,non fat mirantur arenam, Subftitit infixus pes, oculúsque folo.

Hic fefe inveniunt, prius ac venere, fuerunt.

Omnis ab ambabus jam plaga plena fuit.

Nulla vacat ftatio, fe praeceflere fecutas,

U traque, quem teneat, dives, inópsque loci eft„ * Munera fparfiflent, fieri coguntur avara:,

Indiga nullius dona recufat humus.

Nobilis argentum concordia junxit, Sc aurum, Materia populis hac micuere dies.

Dona licet regno videre fuperfiua Divae i

, Eft amor inventa profperitate frui.

Per nemus omne D e s , montes, vallésque pererrant.

- Mons vallis cumulat, deliciásque nemus.

Nulla (”nec in campo, )cernunt veitigia ferri. -■—

Rufticus, miles, vom er, ⁵c enfis abeft»

Quxlibet, sternum íint hite mea regna , canebat»

Dii faciant (facient) n'e canat ante Diem»

" Pene fit, ut fubito tota regione fugaret Obvius, infvetas arma videre, timor.

§. VII.

. aurea > & argentea uifo ferreo M arte fu ­ giunt in montes prope e quibus

eruitur aurum.

M

M ovit amor nats patrio fub corde timorem j Omina fuggefiit fufpiciofa metus.

Quid ii forte, parum faufte generofa fuifiet?

* Sed quis te V irg o , robore pr&ftet ? ait.

Securum virtus, fecit fortuna timere, Virtuti numerus major obeile folet.

Formidare fubit, ne per diverfa viarum, Decepto repetat non fua regna pede.

Quaerere mox terris lentam juvat omnibus Htinnam Una v is ftatuat nata reperta modum.

Mandere Cornipedem generofis dentibus aurum Imperat, & Domino pondere terga premit.

Cingitur enfe latus, galea caput, undique ferro.

Pedius forte chalybs afperat, hafta manus.

Magna cohors fequitur cultu non difpare'Martem, - Pars famuli, pars eft fangvine jun&a Deo.

Omnia lolicito circum loca lumine luitrant.

Irritus exercet, fpémque, pedesque labor.

Occurrunt reduces mutata nuper ab Hunná, Quos natat comites juflerat ire parens.

Ordyie reni pandunt, ut perdita pene procellis

\ s Diva*

Diva,,iit Europa pars nova jun&a pTagis, Ilik e t admiflis properat furibundus habenisr

Multa minans Ilfro, multa minánáque Jo v i.

Candida curmfulva vioias legere forores.

Ping.via qua propior rura Tibifcus alit.

.Advolat altus equo, campo trepidante, Gradivus*

Cin&us ab arata, ferreus ipfe, manu-.

C crgo n e ceu vifa, terrentur imagine ferri ; Exciderant calathi, ledáque ferta fintn

lie c locus (eft patulus) nec pes fugientibus aptus.

Membra repentino diriguere gelu.

U t fallant oculos, donec praetervolet, hoftis, Arboris obfcura corpora fronde tegunt.

Tfranfit agrum Mavors, tutae latuere forores, TFgra redit fenfim Sanus in ora color.

JFulva prior gemuit: foror hinc fuge, denique pratum!' (Verba locutura fregit in ore tremor.)

Nulla fides campis, campo fera bella geruntur.

Iftaviri facies quam truculenta fuit!

jMente. fcdct, nunquam felici cedere terra;.

Sed procul a favo milite tuta petam.

-0di ego, diva refert latos, argentea, campos*.

Qua rupes tumido vertice furgit, amo.

Pktftat inacceffas mons altior hoftibus arces.

Efie jugi mecum munere tuta velis.

Congrua vifa loqui eft, plaga linquitur ampla Tibiid;- Non modicis properant in juga celfa viis.

jB.es erat Hungária tunc mons optanda per oras.

Nondum Carpathius regna diremit apex.

Sola procul calvas habuit Cremnizia rupes, Utraq; legerunt hic fibi diva lares.

Eorfian , an ancillam videant (ancilla reni an fit)) Altius e petris extulit una caput.

Nefcio cui vultum radius perftrinxerat auri Sed plus, quam radius lumina, pedas amor.

Primus hic eftrada difcerpfit rupe cacumen,- Eque jugis docuit fulva metalla fodi.

Ut gravis infonuit repetito malleus i d u , Occuluere cajut faxa* fub waa JDeac,

T em p i*

Terrtpus ari hoc latuit, nec, fl dent a:ra fodinar, Corpore de gemina Virginis effe puta.

Quas calcavit, habent, auri vettigia rupes, Et pallam in celeri, perdidit una fuga.

Adde, quöd aíflárint pretium, fuit halitus aurum.

Hxc capit e foihs aurea lucra fames.

Surgite, tempus adeft, de carcere iurgite Divx. — Exulat e toto ferreus orbe dies.

Cafar iter tutum, timor omnis abefto, paravit, Aurea debentur luftra, (reditej) Viro.

Hic vir, ut Hefperias (dextras extendite) gentis, Fulva foror vobis foedera jungat, aget.

Fallor I an adverti vultus ridere ferenos.

Ad tua (non fallor) Carole regna volant»

Incipiunt populi fatis felicibus uti.

Aurea te digna tempora forte fluent,

§. VIII.

Tfyimula geftatum pojlheras auru.rn potabile in col­

libus Tockainis effundit

,

ipfa verő in Corylum verfa aurum adhuc indicare credüur.

P

•Illa fuis epulas humeris portabat herarum*

Arboris Hefperia: poma fuere cibus.

Neiiaris in morem liquidum ferviverat aurum, Aut nihil a fulvo difeolor unda Tagi,

Floruit H erb ^ L p aflim Toekaia colle,

Nunc juga^Pííyrh^ero Numine la:ta virent.

Alons fuperajidus erat, via nulla in valle patebat.

LaiTat hu£us feifos mollis, alta pedes.

Serva gravi non par oneri, non pirque labori»

Monte fuper, fparfo pondere, próna ruit.

Collis, omne madet pretiofo ne&are gramert, Obidupet, & fulvo rore luperbic ager.

Pocula continuo plena bibit auxea fauce,

$ ²- Helpe-*

Hefperidúmque|finu poma recondit humus.

Unicus innumeros pomi migrat orbis in orbes»

Nobilis ej^ravidis vitibus uva tumet.

.Mox etiam botris liquidum fe mifcuit aurum.

Certa fui generis dat documenta merum.

Vincis : Thyriigero canta Tockaja Triumphum»

Invidet, 6c cedit quadibet uva tuae.

Uno vitis adhuc agitur gcnerofa timore.

Non petit, immodice quamlibet haufta, caput.

Inde femel cecidit, gravis eft, fcit, cafus ab alto.

Occupat extremum do&a cavere locum.

Seu magis efr'ufum quibus eft fallentibus a u r u m »

Pleftunt perfidiam confcia vina pedum.

Serva fuum fpe&at mutari m ifta liquorem , , Quodque foret Nymphis efca carenda gemit.

Thyriiger (exclamat) cur damnis ipfa fuperfumS Ne&are mutato nos quoque coge mori.

Vivimus,ut fpe&em, domina: mea crimina mortem»

Diva fprecor) lapfum, non fcelus efte puta.

Hei mihi refpiciunt, jam pofcunt prandia Nympha:!

Plura parat: viridi cortice labra rigent.

Pésque, manúsque ftupet, radicibus ille tenetur»

In ramos digitos porrigit ifta fuos.

V ix tamen arbor erat, fervar vel in arbore forma eft.

Non altus famula: figna fatetur apex*

Nomen habet Corylus, res auri nota fodinis.

Arcanus (fi fas credere) fenfus ineft.

Quippe latentis her*e fruticem pracfentia tangit»

Déque fua Corylum conditione monet.

Ut caput, inclinat bifidum pia Virga cacumen, Spa;farum veniam vifa rogare

Curva cave Corylus, ne fis male grata Deabus.

Obfequium fpeciem proditionis h^bet.

Non cecidifle fcelus, veniam eft fic pofcere crimen Plus quam peccando, crede, dőlendő noces,

Ad tua figna cavat fufpe&a cacumina fodor»

Et dominas ^cícco fu b lare carpit opes.

i

$: IX. ^{M a r s *}

* X l Ars mutata *n terram Filia Hunna ritur ; Jupiter eum & juturum - garia flatum edocet; uti & eum Regem futurum; qui Hunná 'velamen capitis r eper erit» , Buda

jad qu&rendum id fe

a ccin g u n t .

J

Mars inopinus adeft. Latus urget pene Tonantis j Incaluit fonipes, quo furit igne Deus.

.Exprobrat atta Jo v i 5 fub Tartara devovet artem, Orbos qua: tantum cogeret efte patres.

Prima mei generis (queritur) fpes altera belli.

Debuit has forma non fubiiile vices.

Flumina quid tandem poterant crudelius Iftrií Nando fuit Virgo fors fugitura necemf

Certius ut pereat, lethalibus eripis undis, Si facias vindex ifta, quid hoftis ages ? Ne fieret funus, fecifti nempe fepulchrum.

Ne condatur humo, fit mea nata folum.

Jupiter infvetus fimiles audire querelas, Torva túens monuit : parcius ifta Jovi.

Dandum aliquid furiis tamen in Ma/orte putabat.

Aut minus, aut nullum eft militis ira fcelus.

Ore refert placido: nequeunt tua vota Gradive Stare magis certo, nec meliore loco.

Si modo fpem generis, vel belli projicis, erras.

Parcius é Thalamo gigneret Hunná viros.

Cura tibi ferri elt, nefeis aliena, futura:

TFtatis feries non latet ulla Jovem, Fide Jo vi : populis iltharc habitabitur ora,

Nulla quibus gens non cedet honore fagi.

Qua patet Europe, figent fua ligna t r iu m p h i.

Imperium laté bella per omne ferent.

Terra tibi fölvet, quos debuit Hunná nepotes.

Te tantum faceret vix gener ullus avum.

Si miniis a vultu, pater á virtute fcieris.

P. 5

§. IX.

Non

Non erit abfimílis vuhus & ipfe fuo„

Afpicies alios animis arquare cohortes.

Innumerum multos pedore ferre ducem.

Refpice Jaurini, qua fortia mania furgenr»

Hic Ducis in laudes area lata patet.

Palffius acre genus, quanta prius arte reclufum Ingreditur, quanto vindicat enfe locum?

Forte voles Decios? dabit ad tua vota Sigethum Devotum patria', pro patriáque caput.

Nefcio in orbe parem; fed habet tres Roma minores , Ultus nemo fuam, quam fubiere, necem eft.

Kic animam gladiis venalem lioftilibus offert.

Quam niii centeno funere Tureus emet.

Pofcet ab hofte necem, ii fic tamen impetrat illam, Nec timet armatas mors violenta preces.

Cffde prior multa, qua exdant, inftruet enfes.

Inferiasque fuis manibus ipfe dabit.

An minus Eftorades in nomen credis ituros?

Seliget hinc patres curia, pugna duces.

Quis feret Hunniádéin, dum miles inibit arenam?

Pallidus ad nomen Phofphorus ecce tremit.

Bella notent alii referato limine Jani,

Hic lauros numeret, belláque gelta fciet.

Ordine dein plures, donec vox fufficit, addit, Et grandi loquitur Jupiter ore viros.

Parcitis Illuftres anima:. cum laude referre Longa mora eft. Virtus voe fine laude vetat.

Audiit: & furias Mavors mutavit amore, Déque folo, natá gaudet, iit ant'e fuá

Ceu lucra jam forma: difpendia ducit in Elunna.

Jaéturam fobolis muneris inftar habet.

Ni retro in patriam regni fe cura vocaret 5 Has hofpes coleret, tempus in omne plagas.

Quandocunque tamen licet, Hungara rura reviiiC.

Dulcior eft patria filia terra patri.

Hanc, fua ne deiint chara: fpeftacula nata:, Effe plagam bellis amphitheatra facit.

Hic, velut in circo, geminus colliditur orbis.

Duplicis Imperii digladiantur opes.

tltq ;

Utque fi mim terra: focuncfo rore maritet, Campos phoíphorico fangvine fepe rigat*

'lin a tamen tenuit fufpenfurn cura Gradivum.

Quam maneant regni fceptra tenenda manum.

Solicitátque Jovem , junctam iibi iá ng viae terram Ut niii cognati dextera, nulla regat.

Jupiter excuiat, ii quam dent fata repulfam.

Ipfe, Deos, inquit, fcis bene, fata ligant.

Nec fpem pone tamen, res eft haec purpura fortis^.

Rex, tuus eiTe poteft, ii favet illa^, nepos.

Ut levis afpiret fopitm molliter aura, Depofuit tegmen verticis Hunná fui.

-N o bilis e Scythica fervat modo gente virago ; Qui capit hoc, populis regia jura dabit.

Ad la t u s a lte r erat p a tru i co m e s A t t ila Martis»

Alter B u d a , g ra d u fa n g v in is a m b o pares.

Ilik e t excierant regalem oracula flammam.

Muricis accendit lpes, utriusque iitium.

Ingrediuntur iter: certum eft reperire puellam»

Qua: ferat ignara regia fata manu.

aum tiunna comrmjerat ,m urbem -

t&tUY-m

I

Nec videt, aut nofeit, quam pede calcat heram.

Invocat ergo viis, Sc quaerit in omnibus Hantiam, De Domina campos, Sc nemus omne rogat»

Attigit Auftriaci fruftra confinia mundi, Fluminis in ripafefla, calénsque fedet.

Non procul umbrofo (urgebat cefpite clivus, Defendit radios fole flagrante falix.

Incubuit monti folito formofior Ifter.

Colla, genásque recens Virgine lotus aqua.

Lene volans Zephyrus pe£tus iiccabat apertum, Svaviter in pexis luferat aura comis.

Earb*

Barba rere d t Deo Juvenes afflabat honores, More glabri mentum marmoris omne micat.

Sat vidifle fuit, fatis ut non efflet amanti.

Hanc juris faciem jam velit effle fui.

d ilu at, unde gelu fudans Pifonia nafci Credidit, in medio frigore flagrat aquar.

A phoebo facies, uruntur amore medullae, Non expedato fluminis igne calet.

Forma rapit Nympham, nomen non nórat amati.

Credibile eft, hoftem non adamafflet herx.

Quamque Ifter fluvius, tam nomen aqua efflet in igne, Pedoris hoc folo frigida flamma foret.

Mille modos didabat amor, quibus ufá laborat, Nympha , fxbi thalamum demeruiffle viri.

Intima nunc blandis incendia vibrat ocellis, Nunc offert famulas officiofa manus.

Invidet obfequium Zephyris ficcantibus artus, Parte fuus flerer, vellet, ut ifte labor.

Sa:pe legit flores, de ledo flore coronam Apparat, Se verno cingit honore Deum.

Virginis invifa: fors ora notaverat Ifter, Deliadi nuper dum comes iret hera:.

Fronte fedet torva, reicit de vertice ferta, Ire procul lenam voce, manúque jubet.

Spreta magis caluit, fax eft in amore reptilia, Ut folet adverfo flamma vigere noto.

Quefta quidem crebro eft malefauftos pedoris ig n e s .- Parve puer telo cor meliore fubi.

Cur feror in fcopulum? gelidum cur ardeo ferrum?

Frigidior ferro eft, candet ab igne chalybs.

Si fuit in fatis, Paphiis ut ab ignibus urar.

Quo lim faufta magis, da Cytherea virum.

Mox lua vota negat. Vocémq; refledit ad Iftrum.^

Sed foret Ah flne te quis mihi fauftus amor ² Et puerum, & pueri mites crudeliter arcus

Devovet, Sc parca tela vibrata manu.

Laedere quid cedas, cor (ait) male figitur unum.

Pedora quid viduo vulnere noftra feris 2

Ille caret plaga, quia non amat, illius uri,

Atq r

Atque ftieus parili debuit igne finus,

rQuis mihi det noitris fiant quoq; pe&ora votis, Ut facies flamma; eft officiofa m es,

Morte fuit fola longos politura dolores.

Ni nova, quam fubiir, forma tulilTet opem»

Hos fatis O nunquam vultus laudata dedifti.

Nuper Hamadryadum, Diva Vienna, genus,

"llrbs capitis mundi, caput urbium, & orbis ocelle*

Urbs tantum Domino, cujus es aula, minor.

Et lacrymans, amans. Pifonia litus obibat.

Veta gemit litus, quod fua femper arent.

Ecce videt Nympha: hmiles in imagine vultus,

*- Eife putat formam nonnifi poiTe Dea:.

JEmula frons ebori, funt lumina bina Pyropus, Gemma fuper celfo vertice multa micat.

Mixti ChryloHtis itant turris more fmaragdi*

Hxc facies Cybeles, cum veheretur, erat.

Siitit, & attonito non lat Pifonia vultu Virginis immenfum fpe&at in ore decus.

Inde tenent oculos pretiofa monilia colli, . Colláque divitiis plus pretiofa fuis.

Hine animum rapiunt gemina: via la&ea madx»

Quaeque videbantur lacte natare rofx.

Qnocirnq} afpiceret, mera funt miracula fornax.

Unicum ab effigie nomen abelTe dolet.

Diva Vienna tuus, fuit hac iub imagine vultus.

- Hoc fecum fluvius detulit liter opus.

Vel iibi depinxit, vel dum difpendia fornax*

Judicio vitrex diva iUtifTet aqux.

Eorte fuitfpeculo, vitroqj fidelior unda.

Abfentisque memor rettulit ora Dex.

Spe&at inexpletum raros Pifonia vu ltus, Quamvis quos fpe&at, v i x , fibi rapta, videt.

Ómnia dum laudat; fele componit, Sc illam Sed causa fua, fe judice, forma cadit.

Ergo, ait, hoc deerat miferis poft omnia fatis?

Ut mea, qux patior, damna coafta probem.

~Heu mihi, quam retuli, videor meruiffe repulfam Í Et meus eft (fateor) non male fpretus amor.

£ S Arbi-

Arbitéí és juftus, juvenis duri ifimé remin ! Qui defideriis facvus es usque meis.

Sícne mihi faveo ? jufte me judice la:dor ? Arbitra fum votis non fatis a:qua meis.

Belle ! fcio, facinus fpreti damnabis amori* ; Sed damnare nequis, ni reus elfe velis.

Si mea vota beas, fateor, fine mente beabis, Causáque ftultitix, ftultior ipfá, ferar.

Nil tamen hac moveant, furor eft communis amori, Qui lapiant, oculos non habet ullus amans.

Nil licet hac moveant, fcio, non mihi, belle, favebis.

Non eft velle tuum, cogeris eife ferox.

Si, quod ames iftam, mihi durus es, approbo fa&um.

Ha:c tibi ii magnes forma fit, efto chalybs.

Ifia Deae facies, hacc labra, harc ora, genaque Quemlibet indurant in fua vota linum.

Incolat Hircanis farvum cum tigribus antrum, Quem vel vifa femel non tapuiffe poteft, tinum da mifera:, quacunque es bella Dearum,

Peftus ut ambabus dividat ille, fine.

Non peto dimidium, minima fum part*: beata, Plus modo quam nil des, grandia dona tuli.

Nefcit avaritiam Fifonia, nefeit amoris.

Aut non eft, focio vel caret, ut fit amor.

Define votwrum Pifonia, deline falli !

Non, tibi quod juvenis fit ferus, ifta facit.

Ante tuos oculos facies formofa Vienna eft.

Ille vir O quanto eft conditione minor.

Infpice fác frontem, Domina veftigia nofces, liter cúi famulo flumine genua lavat.

Vifa erat effigies, Nympha fenfiííe querelas.

Impofuit lacrymis, triftitiaque modum.

Nam fimilem fenfim formam induit illa videndo j Parte tamen multa manfit, ut ante minor.

Fit caput arx, reliquum fuccedit corpus in urbem.

Quattuor in turres pésque, mandsque migrant.

Gaudet adhuc Iftro, tanquam lint ofcula, lambi.

Urbsque propinqua, prius quod Dea, flumen amat.

Oblatura velut regni diadema Vienna:

Auilria-

Auftriadum dextram tendit in arva manum.

Dextera fervabat Domina? de vertice tegmen, Nunc Iaera fublimis pignora turris habet.

Pr«fcia nempe fuit, fas üt mihi credere , fati.

Quod dabit Hungaricis Auftria jura plagis.

§. XI.

jTtila, & Buda, inveniunt Hunn<£ Diadema ia

T u rri; de regno intet feli

A

(Infelice vides omine, Buda tace ! ) Per patulas gemma: radios iparfere fcneftras^,

Advertitque avidum lux pretiofa ducem.

Vicimus (exclamat) donum fatale tenemus.

Fallor ? an augurio me monuere Dii.

T efta fubi mecum, luftra penetralia turris.

Quid valet hic noftra: eft caufa, moddsque via?!

Spreverat; at monitis paret tandem Attila Buda?, Ecce jacere throni pignus in arce videt.

Non minor, ac regni fuerit reperifle coronam, Eft: labor, inventam tollere poííe loco.

Reftitit arcanis, quibus haud fcio, viribus «des.

Non nifi depofttum vi libi pafta rapi.

Credibile eft arcem fervata? hucusque coronat Perdere tam fubitb non voluilfe decus.

Aut fibi deberi jam tum Pifonia munus Credidit, in fida, quod modo Turre gerit.

Quid facis, arx Virgo? manibus dimitte coronam.

Quam retines, folum eft vitta profana Ducis.

Altera jam coelo monitore corona paratur.

Sanctius hac regio nulla tenebit opus.

Urbe tibi veniet milium Diadema Quirini, Tiique, quod' expeátant Lcchica regna, feres.

Quod fi Pannonia: reget ("ut reget) Auftria terram , Depoliti cuftos unica grandis eris.

Diceris magiutantum minor «fle Vienna.

£ 6 Pliisne

Tlusnc vel \ votis crefcere poífít honos í Híre capitis, feri tu fies Diadematis aula.

Urbes Pannonia; Thus tibi ferre jube.

Quantum Regis abeft, de cujuscunque corona Vertice, fed quantum vertice Regis abeft ? Exfiiperat tantum te nobilitate Vienna.

Urbes Pannonia; flectite genua Dea:.

Attila poli raptum multo Diadema labore.

Ad patruum focio fratre relegit iter.

Ille ied ad PJiodopen dudum, fua regna,receffit, Debueras Idavors arbiter elfe Throni.

Non bene conveniunt , nec in uno pe&oic fratxiun, Regia Majeftas, 8c fecialis amor.

Attila libata cantus dulcedine regni, Imperii Cudam cedere parte jubet.

Noa tulit hoc frater, veibisque reponit amicis i Sunt (ait) et nobis debita jura Throni.

Non tibi ferre tuo fas totum eft vertice Regem, Si facis: eft media parte corona fcelus.

Non probat hoc facinus patruus Mars, confule Marte : lile tibi trabeam, dicet, uterque ferar.

Turpe foret, fratri partem dare nolle ceronae»

Turpius eft, meritum pellere velle Throno.

Ultra Euda loqui parat, involat Attila contra : Imperio dignum te male Buda probas.

Aula duos, ergo credis, capit unica? Nefcis, Rege fuo regnum quodlibet efle minus?

Majeftate nihil toto eft nnguftius orbe.

Ampla nimis nulli eft, vix aliquando fat eft, Vertice vidifti forfan duo regna fub uno.

Unam fub gemino, Dic ubi, Rege plagam, Nil pofeis, partem fi pofeis Euda corona’,

Non patitur fcindi: Divide, tota perit.

B u d a ié ié r t : potui totum mihi pofcere fceptrum, Debueram fratrem me, meminifle minus.

Quis fcit ? adhuc Hunná; fors quaereret Attila vittan»

Quod teneas, oculo eft gratia danda meo.

Primus ego vidi, te nec credente, coronam,]

Utraque fors, vates diceret, omen habet.

Sed

Sed tibi, quid vates? fpernis icfponii Deorum.

Heu cave, vindi&am Numina li f a parant.

Vox Jovis eft : Rex fit, qui tegmen repperit Hunnae, EA mihi voce Jovis , debitus ergoTm onus.

Scilicet hac meritis das dona fimilhma noftris.

Nam tibi qua poteram non dare, regna dedi.

Debitor ut partis non iis , rapis Attila totum.

Regna negas, mihi qua; jure negare nequis.

Frater eram, vifam te non celando coronam, llt tibi (cur hoftis lis mihi) caufa foret.

Non laffurus etas ; meritus ni fi dona fuiffem, Fidus ego, ut poflis perfidus effe, fui.

Secula quid dicent : contra Attila ridet acerbum.

Quilm modicis fceptrum fumptibushic vir emit Í Quid tot verba facis, jam jam tibi cedo coronam»

Cedo lubens, oculos da mihi Buda tuos.

O mifer hanc orbis, qui nefeiit haftenus artem.

Quanto parva fibi fangvine regna parat ² Felix Buda ! fuum fecit Diadema videndo.

Luminibus Buda; dextera cede Mida;.

Sed mea cur (^modico contentus) fceptra repofeis'?

Utere fortuna, qua potes usque» tuá.

Aude aliquid, totum tibi, quis vetat, afféré mundura.

Afpice. jure pari fiet 6c ille tuus.

Falleris: omnis honos magno fibi confiat, Scillud, Quo vanit, pretium non finit effe leve.

Ut tu fceptra feras. Meritum efi vidiffe coronam.

Quis fic n o n , caccos excipe, fceptra feret?

Fortia, fi nefeis, dextri fuffragia regem.

Non acies oculi, sorsve, creare poteft.

Afpexiffet adhuc Buda, afpiceretque coronam.

Quam vidiffe, nequit Regibus effe fatis.

Attila ni Dominam cum Nympha; caflide fortemt Abfiuierit valida dexteritate manus.

«fr$)foXS<s*

B ?