-DE YYXOAorIA:

YYXOAorIA:

liue

PHILOSOPHICA., -DE

ANIMO

_~vzHTH~r~,

EX LIBRIS

tribus Arifiotelis _{~ ~fI)(H:},cxcerptót, inq;

Argentoratenfium_Aca~cmia ad di[putandum,

rub

PRJaSIDIO

IOANNIS L17!DOVICI HA17VEN#

reuteri !DoR.. Medici & Pbilofophi.

Propofira

a

GALLO RHORMANNO TECCENS-I

Tran[yluan~.

Dij}Jltahitq-U1JO~~ ^23.NOftfm1J.

ARGENT(,)RA TI Excudebat Antonius Bettramus.

M. D. XCI.

- - - -

5

I

~~~~~~~~~m~~J®~

~~W;~~&~~~~~~~~

CLAJl(ISSIMQ' !D QCTISSZ;

M 0 ..f<:YE: lU R.o:

D'. LÉO·N ARTO _C'ROE~

c

^{H E R}

o:·

I L L V S T R I· S S C H O L AE B l.

ftricicnfis in patria Reélori non min ns_di~

gniffi

ll1

₀ quam dílig,emiffimo;

G. RHORMAN'NV-S TRANSYL VANVS;

infiitutione

D I S.. C).P V L. V S"

amore

N E C'E S S A R rv

^5-'.

Ih g.ratitudinis obferuantire<Íi monumentum,

atq~ep.ig_nus femp_iternum)

HlA SC E' A' SE' / N C-E L'E S'R-r A'R'G E N''PI,J-

TJ.mjium GJmnajio propajitlU

& UtW

_6f.~dif}utatasde.

Ar;imorbefesex animo mertto1f.

D., D. D •.

'4y 'V

'xo

^A

ot

'I A fiue

'PHILOSo'PHIC,A .ffJE ANIMrJ

.Q'"e~1Na'I~ex tribll4 de Animo ArijJl)te!i.r Itbr-iJ ex&erpta.

TRES-IS L

'.VM

omnis fcientia atq; cogniti-obona fitatcp . honorifica; alia{í; alia magis hane laudem me- ,.reatur, .tum quia certior) tum quia de rebus eil:

~ '.nobiHorib. ac Rlaiori admiratione-dignis: vtra·

que

de caufa Animi prreclarifsima cognitiodl:.

2. Q!!id enim notius? quid certius? quid exploratius?

quam Animum e(fe aliquid: licet quid(it in!=ognitum

pe-

ne

incertu m atq>_ine~plorat um habeam·us..

3. _'~am vero huius -traélatio--nisfubieélum rdiquorG.

1ibrorum ad nat ura: q ui fpecula torcs pertinent, materia m longo poit fe intetuallo relinqnat, nemini

dre

dubium

poteft.

4. Omnes eff'entia: ·naturnles caduca: funt: mortales {unt: fola ea animi pars , quam1I0~E'Grreci vocant ( de reli- quis enim nunc Facultatibus taceo ) firma a:ternaq; eit<5(

ha

betu!". - ~

5. Omnia <corp-ora fuis-eertis fediblls errant : Ani.n1us modoahumconfecndere, modo infimapet:ere poteit:&

omnia 'vno momento permeare. .

6. Omnia cum beil:üs homo

rene

communia 'habet:

fola mens ip fa m difcern-u> non.colum ab animali bus:

ted

& animatiseunélis.

7. Sed& propter hane Deifilius Chriílus, na-oci,capi,

pati,

mori, non dubitauit. , 8. Pulcherrima

res cc ne

^&mirabilis Animus,: vr quiad

. A ^2. fuperna:

~o.De

niq;;

fl:lp,ern~ mentis fimilitlldinem creatus, terrenoq;inclufus:

d'omicilio, rerum ccdefiiUJllordinem contem plans,imi~

tarureum vitre mod'Qatq;,,,onfranti:\,.,

' 9'. Qpamvetanon iniunailludetiam hicverusjterare poffimcIlJ<rxIJAet.",ci'x(t.\et',pluribus ofiendere vtile fortaffis.

erat: necetfariumnon cfr.

IOL Argumentoilludeífe pöteff', quod' non habeamus.

fuperiorem mentem qua hanccognofcamus atquceon.., templ'emur.. Viues~' "

n., Acceditq,uodquop'aétoAnimiinuefrigandadcfini~

tio fit,cognitueft difficillimum.. .

12'., Adhunccerte.fcopulum veteresilli.Philo[ophi

na:·

uimfreg~runt..

13. Nam licetvtaliarum,rc~umobfcurarum atq;Jaten- tium,ita Animi q uoqJcientiaab accidentibus atq; opera-, -tionibus petendavideatur:'tamenq,uam in multa fint er-

Iorum deuia prolapíh nouimus., -

14. Triaenimfunt maximenota, ex quibus Aními fub- frantiam inuefrigareilliconatifunt.,

15'. ~odabipfocorpusAnimatum moueretur:~odl per ipfu m fentiret: QEod totllm denique animalium cOt-

pus fubirer, idq; informand'o p.ermearer.. ,

16., Per hrec tanquam aéhones atque accídentiaAnimi~

ad eiufdem fuöfrantiam cognofcendam duci debebant.

17. Sed qui d hinc BiGcrrores~nifi peccata~ nifi culp,d

'18. Ad motum enimquidam refpicientes cum moue- te nihil exifrimarenr nili: id'ip,fum prius moueretur :

Ani-

múm id'quodfeip[um moueret,eífe putarunt.,

]9., Ahj fenful11 atque eognitionem perpcndcbant, &' i.um firn ile non nifi

a,

Gmili cognofci arbitrarenrur, Ani".

mum_C~ijfdern quibus reliq,ua,conflatum principiis&

ek-

. me.ntis perfuafumliabcbant,

%0. Denique qui ,"onfiderabant Animum totumco~

PUlIpermeare,illumcorpusaliq~odetfe tenuiffimumdi-

cebant. - . ^{I -}

_. zr. Q!!od fecus totum corpus permcare poífctminime..

2Z. Ad tot capita veterumdeAnimoreduciopiniones atque fenten_tire poifunt: qure tamen omnesveritati vim facere vídentur.

23~ Nequeenim fieri poteft,vtAnimusaliquid fit quod

"per fe moueatur,alias in loco quoque per [cerit.

2 .... Omnisenimmotusinlocoeft:inquoAnimusqui'

forma~ftrei, e1fe minim e poteft.

25· Neq; corpusaIiquod fiue tenue, fiuecraifum finga:- tur, did potefi: nifi duo corporaeode~1.oco arceri conce- dendum putemm~ ~

26.- Pofiremo quodanimusfentit, & intelligit, nos n011'

im pellere- debet, vt credam us Anim um ex ijfdem princi.

- pijs confiare, ex quibus res qUas fen [u intelligentiací; per- eipit,compofitre funt

27· Hac enim ratione prindpiafaltem &e1ementare- rum non ipfas fubfiantias cognofcerct, quippe quarumfi.

mili tudo nulla in Animoexlfiat.

28. Niííforte quifpiam fapides quos [en ru inte1ligEtiaq..

cognoFcit Animus, erre in Animo dicere aufir.

29. _~odquamfitao[urdüm nihil-attinetpluribusdo.

eere cos, qui cornmuninon [unt fen fud'eftitu ti. -

30.- l\obis igitur, cumtorrantiqf viri

a

^{veritatishic via}

exorbirarínt, alia incunda ratio erit, qua ad e1fentiamAni~

mi perípiciendam quaíí manu dllcamur.

31. Nccoleum operamq; hic Judemus.

32-. Siquidem huius doélrinre vrus, cum ad ~mnemve.

rhatis pcrceptionem, tum ad natunt fc cogni tlonem diE·

eundit..

46. Hi[ce

I

13.

tn enim

~fX.~ -r~v ~lJ61LJprincipiumomnlun\'vil1en~

tium Animus.

34. Primumigitur eífentiam Animicommuni aliqua definitioneinudHgabimus.: pofi quredconueniunt infpi, ciemus.

35. Si tamen prius hrec qure ei conueniunt diftinxel'Í-

mus. .

36. Sunt enim induplici illa differentia: qu~dampro- prie humano conuenlUnt animo: quredam communia funtcumrc~liquis.anim~libus.

,7. Propdum efr intelllgere :,eom.ll\un.c [entire, v.ege- . .tat;i,loc;Omoueri,&c.

.fj)

E

fi)

EFlNIT IO N E ANIMI.

. .

,. 38. Ad ~naturam Anim.i p.eruefiigandam definitione .gcnerali nobis e{fc opus arbitramur.

49. Talisdefirutio !ita in diui!ion ibus quibufclam eft:vt Prreeept,or ipfe hb.2..Pofi. cap.1+.text.IS.& 119.tefiís eft.

40. Defideramus igitur genericam Animi ddinltionc has ob oeul0 po!itas_dlUiűoneshabeamus.

4'. Omnis res aut efi:fubftantiaaut nondl,fed [ubalio aliquo genere .com.prehendimr " quorum nouem (unt&

communi nomiae .<lccidentia.vocanrur.

42. Omnis fubfrátia rurfum,vc1.efr materia, vel form:t,

\"e1.compofirutn quid ex his.

+3.

Materia rationem facultatis, forma aéh16 habet.

44-. Subfianuaqu~ forma voeatur & .aélus rationem habet) du plex efr.

+5 Alius enim efr aaus primus,qui effentia &forma:

a:lius aélus [c,undus, qui opera.tio

a

forma proueniens

~a

.

46.,HitCe~xdiuifionibusvtcommunem Animi exftrn..

am us defiilitíonem) m utuandum aliquid'erit.,

4-7. Ex prima itaq; Animum· fubftantiam: ex,fecunda^J focmam: ex te:rtiaattu m'l'rimumeffe dicimus...

48. ~ibus-pr::emiffishrec nobis Animi definitiofur.:.

gir: Anim us efr aaus prtm us, corporisnaruralis poteftarc- vitam habentis-..

49: Corpus naturale porellate vitamhaBens'Grrecis of-' -)'~vl"cl..dícit'tlr,quod inftrumenta& var-ias p.aftes habet-ad

diuerfas exercendasopera[lones~

50. Poten igitur Animi ddiniriotodem fen[u hrec dre::

ft.~odAniml.ls-fit att'us primus corporis naruralis,quod, infirumenta habet- ad varias operationes cxercendas.

51. Sed 'potdt etiam quid fit Anim us inte:lligi fi fubftan...

tia v-i-uentis dicatur , fecundum, rarienem.

, j2. Ideft fecundum,f0rrnamqurequidditaselFcorporis talis: id eftform~orporis'Phyfici organicí facultarc vitam habenris.

H. Elligitur-An~m-us·forma^l& natura'corporis'viuen~

fu..

5+

ExempIisres m;tnife-!Hör euaélere potta;-

j5. ~emadmoduro[ceuris forma-non ferrumell,- 1edeffe' [ecuris&: figura~ qua feparau noncfr!ecuris^J nifi Q~vJl-'~r:ita& Animofublato corpusnon viuitquoniam' Anim us fuit e!fecorporis Animati atque forma..

56. Sicetiam oculusfietfctanimaleiusAnimus-nonef..

. ihocul us, fed -vi(us-quieB:lubftantia-& forma-oc . ocu·

lus mareria'vifus, q~Odéficicmte oculus non efioeulus,nifi, zquiuoce.

S7. Q!!od iamde parteviuentis

diQ;um

eftadtotumef

t vire ,-ompos corpus referendum. '

-'

-jS. 'Quam enim.utionem pars ad partem habet&quir..

que

fenCus.adIuum lnfrrumentum ) eartdem habet totus fenfus ad totum.corpus {cn'fus particeps. .

j9.Cumq; pars Centientis Animiforma fit qua pars fen-

·tientisco~poris.definitur,etiá totusAnimus fenriens for- .maerit,'.quatotum co.rpus fenfu prreditum definietur.

60. Atq; hoc quod de fentiente Animi facultate diél:um ,cft, de omnibus reliquis efrfacultatibus accipiendufn.

61. HabemuscZs7V11ICfdefinitum AI!imum : fed cum

·ca o1:>fcurior videri poffit aliam adhuc dcfinitionem adfe.._

remus.

62. Sic enim folent qure nobis obCcura flint& n~tur:I

nota, per nobis_notio~aillufrrari, vt qIIre naturatantum notaCunt, nobisetlam flant nota.

63.QE.odvtfiatnonfolu/ll talis adfercnda'definitio,eft, qureformamAnimiindicct:fedetiam ppu~efr ~alisvtinjl

dagetur)_qu~ca q u.oruro Ani.m_~scaufa cfr. conrineat..

. .64-. Ad quam vt perueniamllS, víam nobis per diftin- aionemanimatarú rerum& inanimatarum muniemus.

65. Per Animatum enim tanquam notius ad.Animum 'velutignotius penetrari potelI:.

66. Animatum igitur &inanimatum anu viuendidif.

tingui maximefolent.

67. Vita pluribus modis .contingere rebus dicitur.

68. Vel enim viuim us quia mente prlEdiü :vel quia fen- thnus:vel quia loco moucmur: vel quia uutrimur: v!=lde- niquequiahrecomniafimul habemus.

69. Animus igitur ex his fecundum caufam efr princi-

pium&caufa alcndi, fentiendi, ratiocinandi atq; _motu~

70. Cumq; quatuor

lint

caufarum genera ,fecundum tria Anim us tantum caufa did meretur : fecundum Effi~

cienicm)Formam^l Finem.

71.Secun-

B

'71. Secundum

vero materiam hoc nomine

~ppc11ari .non potelt.

72. IlIaautemdfctla (vtitaloquar)Animipartim non.

tunc (ubieél:oin vno (eparata corpore;licct xationc atq;

de~

finitione dJfferanc:'parrim.diffidlis~fri"e(ponIio. .

73· ln Menteenim:vi~Íicontemplandi hoc ita manife- frum non cfr.: cum .animi.genus.aliuddfevidearur,idque

VnuIIIfepararipofficvc1urfempircrnum acaduco.

74-. :Dere1iguisV'croeff dubium--riullum.

'7)· .Sic.enIm in oculo vnus idem

q;

^cfrAn"imus qui vI.

det, qui alic, qui mOnet: licet f.lcultates iíintTatione dlffe.

rem

es.

76. Sed &vnaqu~q;'harumAnimi facu'ltatnm,nonfo- Ium pars cfr atq; [pecies animi:vcrumanimus etiam.

77· Interdum tamen in rébusAnima6somnes hre po- tentire:interd um;qu~damin(unt:inrcrdum vna tantum prodifcrimineanima1iumrcrumq; .animatarum.

78. Sunt enim'h~c-in quadru plici ·differentia.

79. Qu~damtantum nutriuntur, qll~damnutriun-

" tur& (entiullt&.loco mouentur: quredam &hisomni•

.bus & inte1Iigenriafu ntprredita.

. 80. In ijsigirurin quibusvnatantum inefr potentia vt getatiua in planris,ibi tale principium Animuscfr:cum vero pIura vr in homine infunt,.tum non Animiíedpa.

tcnria: vocantur.

8^l. Concludimus igitur Animum eIre -quo viuimus, fcntimus,mouemur, &intelligimus. .

82. Idautem,quo viuimus,fenrimus,moueml1r, &in_

.tclligimus neq; matería neq;compo.Gtum aliquid cfr.

8~. Reclpirur enim Allimus inanimato: nec corpus fed aIiquid corporis cit,.a quo corpus [uum nomen ha- ber,

8'4. ReaHgituriUiCen[eruntqui Animum-noncorp-ns;

nectam~nabfq; corpore eífe dixerunt.

85. Male illi qui Animum caiui·s corporiadiunxemrtt- nec declararunt quod &quale corpuseífet qnodAnimíí haberet. .

86. Non enim quodu'Ís <:orpus quemuis Animum

re-

cipere potefr, fed conueniemer & (ccundu.m ra.tionéqui(..

que aétus in fua (erta dl: materia,qu<e p Qtefi:a.te illius aétu5:

cfr prredita.

HACTE"NVS DE DEFINrTIONE

_ANIMr~

Sequiturde diuiílone vt agatur..

87. Facultatesautem Animi funt ,(vt haélenus frepevii..

dim us)quatuor:vis nutriendi: femiendi: mouendi loco:&

intcHigend'í.

88. In quibus hrec rado-fertiátúr,~t

rt

[u periores f'á:cultai- te5 iníint,relfqure etiam inferiores in!int,non'cOntra.

89. In plantis enim [ola nutrie-ns'ineífe facultascernii..

tur,in animantibus&fenriens'&nutriens., 90. Sen(ustamcndillcrhs modlsindt.,

91. In quibu[dam enim animantibus folus Taél:us' '-

cO:,

vrfumea quxGrxci(w6qJfl7«,id e.fl,planranimanres ^0- c-arefolem,in quihufaa11l omnes in fu-n^t:fenfus.-

92. Inquibufdam etiam motllsineffe:inaliis etiamfu~

€ultasratiocinal'ls& Mens reperiri[eler..

NVNC DE NVTRIENTE FACVL-

t,ate agendum.

93. De Nutrientcfacu-lta.te primo agendum ,tllm quia ornnibusanimanr-ibus~neft)tum quia [upcrior n:liqloIis~

..abfqueql1iöuscífepötefr;· 94. Eft

3>4-.

Ell

~utem

vis Animi,qure alimento quod

facultate - eLl: corpusanimatum ,coriferuare potefr corpus,fieonuer- ^r

tatnurrimcntum in corpusaUuAnimatum.

95. Huius offieiafunt,vtprihl0 alat corpus animatum;

dei nde vr i

p

fu m augear:tertio generetfimile,: id quod prre.

fia miffim um ill hacfaculrate efr.

96. Cum enim omnesresid quod optimum efrconfe- .qui cupianr:opcimum :lucem fir [emperefiejid quod gene- - ratio efficit:hanc eJTe noblliílimam partem man·ifdlüdl.

97' Obieélum efr nurrimenrum, quoddl:corpus fa~

cultate al\ímarnm,quod ramé_aél:uanimatum fieri po!efr.

98. Hoc& alit& anget ,qu,redl1xoperariones fubíeélo

adcm (unt,ratione& definitlone.ditferunt.

99. Nutritio efrconuerfio&mutatio eius,quodfacul- tateefr corpus animarun1,iⁿcorpusafruanimarum,

100. Flt.autem l1utritio per ali1l1enrum, quod parrim cOl1trariumefr,partimfimik. '

lor. Contrarium

en

dum alimentum concoélionefieri - porcil: fimile autem dum eoncoaum efr& corpori aJTo.

cíatum.

101.. Tria r.equiruntur innutritione.

103. Primo quod l1utritur: feeundum,quod nutrit: ter- tium aliquid quo nutriatur,

104. Finis Animi nutrientis efr)o/'VH'7JK,JJ'w5«fJ.~facultas generans.

105. Q!!.~efrAnimi nutrientis vis,qu~fimile procreat ei;quod nutritur, vt fpeeieseonreruerur.

106'. Ad quam duo requiri folem: Altcrario:niG enim femen alteretur nil generarur: Conformatioqu~'7J1..e\:SIKJ

J'W;e\:P.I~a-Medicis vocatur.

107. Inll:rumentnl11 nutrientisAni!Jli duplexd1::aliud .enim tantum mouetur ;non mouet: alil:ld non moue.tu

íaltem,fedmouetetiam. B z 108.

V

, /

I

II

!og:,

'Vt exempli caufain

homrne~Animus

hlcnutrit&:

allgct, & Gmile generat; primum nutrimcllto quodtan~:

, -tlum mouetur: Deincle calore natiuoqui' abAnimoexd- tatur&cibum concoquiratq;in nummentum conuertit•.

I09~ Si copiofiorefl:cibusauger, Gita concoélus, vr pu...

Eifslm um rclinquat excrementum: procreat fimile.,

D E. N V T R I E

N

T E A

N

l M

o'

EG I M V

$:;

nunc de Sentienre..

no.

Sentiens Ani'm us eilvis Animiqua facult:ltefenÍl'·

lia fiunt aau.fen filia : fi ue efl: facul'tas Animi, qu~cogno'·

[cit&:perci pi't ql1~'extrai'p[um[unt" externo corporis in'·

ífrumento~,

IIr., DiffcrtIIxc

a

n luriti ua,quod hxc fn[ua'obiella agés:

nihil per fe ab illis paritur:fentiensaut~mabillis patitur,vt:

v.i(us nOlragit in colorem: fed hicin illúm'.,

112: Übieaum (enti'enr;s Animi'efl: fenftle.,

1I3. Senfile du plex efl: ;Pá

re

&per accidens.,

1I4. SenfilC'per-fe:., mrCumrn dl1plidcftdifferentia:vo~' c:atureni'maliudfenGleproprium~aliud'com mune.

H5:' Senfile: propriumdicitur~quod'a nullo alio perci- pitur (eoru: q_uamcuiu~cftobieaum',.vt viflls[cnfilcpro~

priuÍ11dlcolor~. _

II6. VnJe patet quinque propria- e(fe fcnGlia; colorem¹ fonum, odorcm, faporenr,& patibilcs qualitates•.

117: Communc fcnfile dicitur quod non vno fedpluri~

bus i'ma onrnlbus (cn(llj

us

pcrcip'irur;.

1I8: Cuiús generis, q}-liltque {unt& haoentur:' morus,.

q.uics·, nuncl us, figura', magnitudo.,

1I9: Per acddésfcnGleefl^cl.quo (e n(usnihirpa~iturqt1a:.

tenus efl'falc:: (ed: (en[um tantú immutatj quia cum fen Glii

j?cr. fc copllhuur;. l~O.

Vn:

, 12.0'.,

Vrli'quem

alba

vellevideam',.eumq; Diaris

filium ' clfc'dicam: ólcciditcnímhukalbo~quod viru percipiturvt:

DÜris fit

filius.,

12~.

Requirul1tur'ól'utem ad fen(um illa quatuor:

122. Primumvrfen[usaétuűt[en[us:[ccundumvt~n.tt~­

Jlol'fit integrum:' tertium vr internrcdiul11 int rfel\Űle&:

j'nfhumemurn fit belleaffeaum;quartumdcmque vt ob~

kétu mi1úe~, tU.SH.~vadfi_t~

123. Sen[ósalijfüntfntcrni aIij éxterni._

12+.

Sen[usexternt quinque[unr:ö~«(mviCus:GtKQ~audi;', tus: 'ó~CPflXAl~ISolfaétus:I~J~ISgllílus:«<t?Htaétus.,

I

~:

V N G D

E'

S I N G V L I

S:'

AC P R I M VM,

, dc!en(ll Vifllsagendum •.

,I rt.

5~

^{Vifus dl}fénfus qui fa-cultateafp eaalJikeffiCir

aau~

:»fpeétabile., . /

uó: Siue: Vifus eff fcnfús; quo ilfquod'viderfpote1l: pcr-

dpimus~, ,

127.. fníl'rumento'vtitlu'ocuro:' eacfueprrecípue parte- quampr~ctptOr."1(Óf!f!l[atin] pupillamvocanr.,

128~ Qu~nihil, ahlld dl'-quam humor- ilrcqui

a

Medi~

eorum filjjsctylfalIinus}quia illufiriCsiino cryílallo fimilis,.

(ogn0111in-atu r;.

129· OOleQ'um' viCus'pr~cif>uum Gorordl.,

130. El{autem Color mouensaétu perfpicuumquate:.-

nusdlperfpicu^Llm., r

131. Siue: colot eff extremitas- pell'ucidi

in-

^corporede~

frniro., I

132. Trja- enim requicllnrurvtcoIor appareat:_extremi~

ras in corpore) prinll11u: fecunduOl', pellucidum :corpus;

ilif'cfi'niíulll,tenium.,

I

"1;3. Co1orum g.enera. feptemrun~.

13+, DuoextremJ,~lbedoqu~(imi\is habitui: nigredo,

<I

UXpriuationi dlaffinís: qninq ue intermedia ,fiauns, pu- nicCus,purpurcus, viridis& c~ru\cus.

135. Exquibus, fi vel ex aducrío ponantur vel miíccan·

tur,lnfiniti fe re coloresgenerantur: qui ad has feptcm fre- cies po(l"Unt reduGi om ncs.

13 6 : Medium virus Per[picuumdl:.

137. Eftautc:m Perfpicuum corpus non [uo ,Icd,alicno lumine [enrum ocu\orum mouens,& d1tJv~l-'eteO:lumen;

~ '1Jw~autem^& lumen ciusatlus eO:.

138. Talia corpora a\iafimplicia vtcorpus crelefre ,item

acr&aqua:aliacompo(il3 [unt atque (alida,n vitrump"y,

fiallus&c.

139. ~omni3.pcrfpicua dic.unrura.lllmirte ,quodil- luftrar-i q uea nt.

14-0. Lu men cfr aaus per(picui, Cluatcnus

dl

pcr[picuú.

14-₁• Cuius oppofirum funt tenebr~.

14-2• Nec umen hxc vt conrradi6toria, fed vt habitus priuadoq; opponu mul'.

11 AE C D E VI S V: N V·N C D E A V- dituS [cnfu.

14-3. Auditus ell fe n fus qui ex re

qu~

facultate audiri po- tefi,efficit remqu~aaU^{audíatur. '}

1+4. Siue: Auditusefrfenfus quifonos percipit per ac·

rem&aquam.

14-5. Cuius obieélum cll [onus.

146• Sonus cft qualitas ex.--collifionc duorum corpo- _tum folidorum ín aere excitata.

14-7.

Eftq; duplex rotius: alíus poteftáte alius

aélu

_~

id ell,.

fonora quredam [unt,quz vel aau habent [on

um

vel porC'- ftate.

148. ~tuorautc:madfonum requiri efficiendum

fo..

knr.

149. Primumduo'corpora~quadnter

fe

aliquemordi- nem habent.

ISO. Percuffio enim & iélus,ex quibus [onus fit nonpo~

tc:freffe nifiinterduo:quotum alterum verberat.,alterum.

verberatur.

151. Deinde medium:quod requíriturvt [(jn us aéhleffi~

ci..quea~ -

ij2. Nam motus localis,quiin percuffione confpkí?

tur abfque medio fiericerw nu110 paLto poteíh . 153. Tertiiltli: vt corpora vd fintdura, vel fint lreuia, vel unt concana;

IH. Dura, quia h~c fibi loulcem reliítunt & interce- ptUní:ieteni: vétberant,id quod mo11ia. nequcunt.

155. Lamia,quia in his aerinterceptus&percuffus' totus umul verberatur,(onum cÍ; efficit.

156. Concaua',aerenim íntereeprus propterconcauita-

tem& percuífus egredí non poteft,& corporis pancs m ul-

rifariam perc_urit &íonum efJ1cit diururnum.

157. _~artllm vtad [oni etfctiionem corporaccl~riter

&.vehementcr pulfentur.

158. Si enim corpora paulatim pulfenruraer dilabirur, nulluscí; fit fonus:quoniam refil1ere nequit.

159. Accidit [ono,,,[fi magna vi ad inGrumenrum Au-

ditus pcrueniat,id corrum pat. .

160. Si vero remorior {it paulatimq; in orbem (onuer- taruradcí; aurem deferatur,perciplarur.

161. ~i[oli.usfigeminetur,EchollXtdnuncuparur.

. B

-+

^162. ~i

~62. EO:' taq;' cho geminatioprimi forii. . 63. QEifit,fi [on'ui'in aercm .diffufus in folidum a1i$l '<1 odimpingat corpus, yndcrcuertitur ,incí;conrrariam fenur pam':m: quodfifrepenatidcm fonusfrepe auditur.

164-. '~od in concauis&concameratis locis Hem in ' valhbus&ad aquasfi~ri folet.

165. Sonus.aliusdl: vel grauis vel acutuS.

166•.~vterquc tam Animatis quam inanimatis

dre

,communisfolet.

16 7, Animarorum fonus voxdicitur.

168. El1q; Vox [onus in.oreammal~sformatusccrtisín~

ftrun entis,at4;prolatus.. ^{, r O}

169. Et d\:duplex: .articu:1ata, q ua: .aliquid eeni: in

ar

ti_

.culara ,ql1xnihilcertLddi_{,gnar.. - .}

no.

Mcdillm al1dittls caram in aere quam in aqua.

17_{f •} Animamescnimramin.aerequam in aqua audire nouimus..

172. Erquemadmodum Vifusmediumcom muni nOJ mineJlI(tcp,IX.V~~perfpicuum nominarur; fic Auditus mediú JlI">dc-~,quafi rc[onans dicí potefr.

173. Nec tárumexterpusacr. fed etiam autibus innatus .cum exre:riort: continuu5:.J1CC tantum fim plicitcr aqua&

.aer fcdaliquo modo .affcaa.

174-. Inftrumentum Auditus funt~ures.

175.

~a::ramapprimea

naturafabricat<t funt vt&[0- numrecipe,re)&~ominereqi.ieant.

l7 6 . Pl'a:dpue

t~mcn

interior aurium parsAuditusin ·

fttumentutn_.

cfr..

_,

-

D E A V D I T V H

A

C T E N V

s:

^{N V N C}

..de Üdorattl.

177-

SenCum Odoratus homines infirmum

in

perci-

pieendo

r

1'icndo

habenr.qú~dam

animantes

przltantiQjmum:qu~~

.dam nullum planepoílidenr.

. '178. VnQe.difficulras nonnulladehocfenCunafcitur.

179. ~~ tamen1i.M«~:r;lUI.Olfaauscum'G ufiu conU- ,dercmu5;tolli aliquomoöo,porell.

180. Cum'.enim .Guftustaau~quidam1ir,lingua: cir-

Icafapores: Tafru.autemnominesornaxime,excdlanr^Jad IOdoratus c-ognitionem perucriirefacife ,;po(futnus.

'181. Cum namq;.deSaporibuH~pfinienosiuöicare poG

'fc

relinquiturJ de OdoribuJ .etiam aliquid ftatucre poífc ,conccdimr.

182:Eft.autem'Oöoratus'fenfus quo ca qua: facultatc odora funt.aauJ)c:rc~piun[Ur.~Siuc.cfi:fenfusquoodores pcraercm&aguam·-pe~Cipímm.

183. Obieélum:DdoratlJs Odor

en:

18+.'Ödor,.eUnaturafeu atfcélio.atgue qualitas íapidz ficciraris)in'h uniíClo.

185. Spedesoöorum.pr0..ptia:öuz'Cunt:vnacftgratuso- ,dor)altera eft iqgratus.

186. Resqu~gratO()aoreprzQit~:fund,,~Jl{frappella.

ri:quzingratumhábentJt.JIq'4J(//.(t~.nun~p2rirole~t.

187. Rcliqua:fpeciescumfen(u_guíhJ~ommunes funt.

188. Medium odorarus,éftaer ;&:aqua.

189. Non tamenaer&·aguafa:unaumfuameJfemiam.

fed

a

ficco fapido certo átfcétamoao.

..I90. Nec vno coöemq; moao41er:& aqua: fed acrmaxi~

.nle. .

191. Hoc medium Gra:éi"31'Qq'lotovquafi odore infeélum vocare folent.

192. Inftrumentum efifuperiornarium pars:qua:angll·

fiaefi)&in qua anteriores cerebri ventriculi coniungun-

tur. .

i-

a

c Sic

5"C OLFACTVS HABET: VIDEAMVS

dc [cn(u gufrui.

19l. Guftus dl-fenfus)quo fapores percipimus.

19+. übieélum huius [enfusdllplex efr:gencrale & fpe- (jale.

195· Gcner:lleeftgufrabile: quoclquia humídum efr ap- pellari potabile- potcft: quorum cOlUrariaim potabile. in.

gufrabile.

196. Specialeefr(apor.:

197' Efr autem SaporaffeLlio quz

a

liccit:ltc in humore gignitur. &quadam mutatione efficit vrpotefiate gufrus

aQu fiérigufiusqueat. '

198. Differt afuperioru"m fenf~~lm obieais~q~odgu- . ftus efr tanus quidam,qui nuUo extc'rno vtitur medio.

199. Nam & per mediuln externúéil nonfentitur:&in humido percipitur:idquodgufrabíleefr.

200. Internllm igitur medium gullatus,& ipliinfrru.

mentoco:liunéhlm dle neceífedt.

201. Nam etli nullus fapor abfque humore exifrat: ta- men hic mtdium guftarus non dl) cum ille taBus qui- dam fit)qui talicaretmcdio.

202. Oéloautem faporum funt genera:duo fumma, fa- por videlicet dulcis&amarus.

203. Ad quosreferturpinguisquifubdulci&falfus)qui

{ub am:lro conrinetur. . .

20f· lmermedia q uatuor: fapor acer, aufierus, acerbus.

acidus.

~Oj. Infirumentum huius fcnCus efr lingua.

RE5TAT

It

E S T A T V t T r ^M v S S E N S V SJ

Taaus.

%06. Sc:nfus Taélus in hominibus ratione przditis

~curifiimus cfr.

1.07.

Et

ex hoc de hominis ingenio vel fubtili

vd

craIro

judicari potelt. ...

.208. Acuti enim taaufun~prreditiacuto.

209. Tc:nue-m enim curim habent propter fpirituum

copiam,qu~ingenij fu brilis caufa en.

;t10. Srupidi propter cutis craffitudinem& fpirituum inopiam cratrum habere taUum fol em.

211.Eft au tcIIITa8:us fen fus quo corporis quatcnus cor- puseLl: differcnrias percipim us.

212. Seu: Taétus eLl: fenfus,quoquóllitatestafrilcs tam primas quam (ccundas percipimm. .

21~. Tribus modishictenlusa fuperioribusdiffert.

214· Primo,[n cmteris feníibus ínfirumenta certisinfunt - corporisp~utibl1s:Taétusautemproprer fuum infirumen.

tum pcrrorum eficorpusdiffufus.

215. Dcindc reliqui tres fenfus medium habent exter- num: e04; fubJato, vel inílrumenro rcao, nihil fcntiunr:

in taau vero&guftu& mcdiul11 cftinternul11,& quo pro- pius res acccdum ad infuumenrum homm¹eo perfeélius fentiuntur.

216. Necdiuerfum ef} medium taéllls &guftusab ipfo inftrumento:fcd tantum rarionediffert. .

217· Vltimo,obieéta fllperiorum fen[uum vna poífunt repugnantia~omprehcndi:huiusnequaquam.

218. Vtaliacft humoris& íicciratis quam caloris &

fri-

gOJ:is:alia mollis& duri1quam fitleuis &afperi pugna.

C

_~ ^2019. Atin

í 21~·

At in retiquis diuerla ratio ell:

in viru

ell candor

& . nigror:in auditu [onus grauis & auditus: in gufiu lapor dulcis& amarus.

120•. Vnus tantumefi fenfustaLlusnumero&fubieao diffufus per totum corpus:ratione tamen atque definitio..

nedifferr.

221. Obieélu m du plex efl::generale & fpeciale

222. Generale quod cfi: bifJr tratlabile ,ciusq; priuatiO'>

«v«7ifo{Jintraélabile: fpeciale, fu nt_q~alitatesprima: atq;_f~

cund~.

22';' Medium efl internum &pars animalis,nullumq:.

externum&ab animah [eparatum habetur•.

224." Licet p'er accidens& caro&aer&aqua fint_mcdia:~

q~atenüs.eu m obieélo videlicet coniunéla..

225. InflrumcDtum taél:usfunt nerui•.

ulí. Ncruis.. .enim, noS;, [entire in:iis partibus in quibus.

nulla caroeft velutiden.tibus &c.manífe(lum efi..

2.27.· ~1Ídam(vtGalenus.Medicorum fao1c _princep~}' cutim infirumentumtaausfecerunt~.

. 228. Sed hac ratione. nulluHaélus e{fet nifi vbicutisre~1 pcritlU:idq~odfalfum&ab ratione alienum•.

HACTENVS D E EXTERIORIBVS: NVNC.

deintcriolibus fenfibus•.

229.. Senfus interiorvel concipiens eftvel confcruans.

230" ConciRiensduplexefi pro duplici muncre,quod.

tam in.difcernendo quam plenius· a:fi:imando confi1bt:

{en[us vidclieet cammunis& phantafia.

231. Scnfus communiseft locus ad quem omniaqua::

c~teriores(en fus perdp,iunt aftcruntur:vbi afentienreani~

mipartejudicanrul",non.tantU~ q~atcllus'ontrariafunt.,

~e.tiamq!Jatenusdiueda.. ^23Z.

Huiu$,

L

23!.

aiJius inllrumentum

cLlcerebrum>quodruanatu~

ra

non fcntit:om nium tamen fenfuum fenfiones percipit, qure in ipf9 diiudicantur.

, , , , c, "'"

^{..J_~, . . . . ,} _^~,

233. ~~ntQttt.. ~Sl: 1U"HeTl~ ~ 7H~ CUA1Htn(»~ 7Hr

"'«T

^o/'~f-

Y.lI1J/)tI)ivoEJ.R.V,. Imag.inatioefi: motUS.ammiq~li

fit

:ifen fu, cum fuo nll!nere fungitur..

23+. VeI:lmagina-tio dl: facultas animr, qua: fpedes

l

fenfibus perceptas eriamabfentes p'crfeicit").earumq] ima....

gines rctinet•.

.335. ACenCu comm uni differt:quod hicvt teliqui fenfus- prrefcntis tantum rei fenfilis efl:^>qua remora ipfa definit:

phantafia aureOl abfentium etiam fenfiliumdt_,

236. Differt

a

fenfu: quod 'enfus in primo & proprio fenfilium genere integro inftrumenro aberrat nunquam:

p'hárafiain omnibus fenfiliu^nlgeneribu~aO'.:rrarc potc~.

- 237.; Conueniunt fcnfus.& ,ehantafia :_q~odvtrnnq,_ve~

rUlll&falfüm habet illdiciUm... .

238. Id quod per fihgula.fenfiliiIm genera videref:cct_ (

239~ Phantafia tam.1iominihus

q.uam

^brutisat<t~e be..

nüsindt

24-.0. Di[crimenineoefr~quodinbrutis

hrec

Cúmmacfl:

aniini vis ex qua omnes

ag

unt: in hominibus mens elfe nó imaginatio vis animi prreHanriffima [olet._

:1fl. Et exci taturlmagihatja:a.formis. rerum fenfilium qureinanimoremanfáunr•.

2+2; Con[cruansfc:n[us interiorcll Memoria& Recor·

dario,qure.cumimaginationequ~dammodoconiunaa•.

243. ~ MI'Hl-'~ ~^.11'~J'~ cpew-n;;;'l-'~7Dt~~

u

^it.ó,,(iT'~^{ep«knteTl-'et}~

W

7T~~TC!l tUSH71Jt~^..Memona: eff fiabitus'\'iforum ;quat&

nus

imago fu nt:ciil

s.

rei,.cuiús vifa.exiftunt'in· prima fen:-

ti~ntisanimi parte~

~•. Vel:n1<:moriacfifacultasaniml[entientis,qua:re~

C

3

Ium

ima-

ru m j

magincs conferuat

repctitque_abrcnt~!.

245· Ditférca Sen(u communi& phantafia.

24-6 . Senfus communis res perceptas franm diiudica-v efr enim prx(cntium formarum.

. 24-7· Phantafia inrlletur fornus , tanquam piéluras qú:ifda111conferu atas,abfqHev11:1

tem

por~sratione.

~.~~. ~eplo,q~.deniquefpetiesafilidt tanquanl _irnagi~

ncsabfentiur:.l formarum& ab hisadeacognofcenda

mo.

uerur,qua:

vcI

^(en[uvelmente per.ccpta [unt.

~f9· ObieLtu m memoria: res nec pra:[enrcs, nec futurz {unt:(ed prxrcritre.quasvel[clemia cognouimus,vel con.

tempJationeinriagalli111us,

vel

Senfllpcrcepim us.

25'1· LocusMcmQ'~ireinfcnt~enreAnimi^parce

dl,

nonr

in intclligenre. ,

25!· QE..od enim etiam meminimuseorum,qua: men- te percepim lIs,id per accidens fit&peralilld. .

252. Abfqueenim imaginatione nihil in hacyitaintd'"

'ligi~lus,a9~ovr qua: rrimo Scnfu percepimus p.ofiea in~

idleximl1s,horum m.eminitrcqueam\.ls.

253· Recordario efl ratiocinatio ql1:rdam.qua ex priori- ,l>us&notis,ad pofteriora&min us nota progrcdimur, eo-

rumq; nqticiam inuefiigamus. ,

25+ Differunt quod Memoria in multis efianimalibus:

recordarioin Col0 homine.

255· Fit autcm rccordatio, vel ex neceffitate,

vel

excon~

fuetudine. .

) 25~. Ex illa,quoníam Mens nun quam quiefcit,fed [cm- J'er [pedes rerum inter [e confert , adeo vt ddicienribus prafenribus pr~teritasrep~tatfp,ecics .

. .257.· E~ hae:t~,fe,i.alicui ^{us mern}iniífc vol umus)& m ul-

t~s

^imeric,omparamus, earumque colligimus memo-,

[Iam.

DE

r , "

DE VEGETATIVO ATQ.YE SENSITIVO

haélenus: nunc deIntel1igenre Animo.

258. Tertia Animi potencia Vocatur Jntelligcntia fiue Mens:a Grét cisJ;ó)'o~"g;.l'iir.

Conueniullt Senfus&Intelleélus.

259· Primum, quod vtrumqueeft "'lI'tlCei~ impatibI1e pafiJoneea ql-Ja: perimcre potelt. .

260. Deinde-,quod formas&fpedes rerú rceipere pof.

funt,cascí; nonaétu feqpocrfiatcconrinenr.

z,61. Tertio,ficutfeSenfusadfen filia habet:fic inttUe- ltusadca,qua: intclleélione comprrehendulltur.

262. ~cmadmodumenim Séfuscfipoteftate id quod fentit&antequ~mfentit,nonhabetaétuinfe quod (emiat:

ita&isquiintclligit)amequam Jntelligat,non haberaau,

fedfacultate ca q ua:inrelligit. -

2.63. Dlff'erullt: Senfus enim in aliqua eft corporis par-

•te,eamq; informat &infirumenro carere nequit: Mens nullamcorporisIDformat partem,nulloquc cmporco.iJl$

diget inftrumcnto. '. .' ^!

264· Adh~cSenfus cxcelle-ntia fenfilia'1fon fénti t,fed iis • corrumpitur: Mens talcnihil patitur. ,'um _~pai'at~fit

a

corpore.

265. ObieélumMentis

7lf

^VOH7lffunt:qua: in duplid eep- pcriullturdltfcre-nria.

266. ~a:dam 7W«?fA~vrerum fimplidum [unt ,aquC'

omnimaretia1Iibcratum... ..

267· Vr funtom ncs ca:res,quarúm dT'entiaeademcft, . cum rcbusipfis,vr Mclltcscreldtcs, Animus humanus.

168. ~~d:.1Inearum rerum,qUétClll11 mate"ria cohre.

rent.,vbialillddtip(ares,vt quod ScnGbuspercip,irur:aliud e{fentiarei, qua: Mentecognofcitur. ." .

. C

4- 268.

Hi

'270. Hoc

genus

tritariam

rurrusdiuidirur.

·~7J. QEa=dam fu nt~"ri~~cTflOlr)qua=cótem platio

Phy.

,fideO:Jgui~fimul& materiam & etfenriam rei confiderar,

·necin_cQntemplando.h~cfeparat. ~

277.· ~redá

if

«q>Ctlpl<T~w~perabfir~8ionem, vtMathc·

matici res fllasin.materia fcmj)er .exiíltmes fine materia contem plantur.

273. ~redamdeniq;«~w,~v'7tt'funt:;vt-Mctaphyficus

resconten~platur, fi~plicimente ;&.ab omnLmateriali·

beram ipfamq;abf61utam;;rer.um élfentiam.

~74· Cumvero Mens intell!.gere:fI ue.pati.dicitur , fit id ,communi quadam figrJificatione paffienis.

275. Aliaenim patiunrurK«"«'nivq>SofeW,idefr,.vtinter~

cant: aHa

,,«-r«

cTOlTI"-e1.aN .fecundumj'erfeilionem atq; fa·

l u t e m . , .

'276. Jn hac vltimapaffione. communis materia non

~requiritur,fcdncceífeefr tantum,vt alterum fitpoteftate

Be

im perfcéhl m ,-alrerum:aél:u.&.perfenum.

2n.

Ac [alis pcrpeIIioin'Mcnte.cernituratq;intclleélu.

278. Namintéllc:frus.eft.Poreftate non anu res qua:po~

·teí\:intelligi,antcquamiintel1!gat.: obieaum autem .cum perfidt& in aQ:um deducit..

279. Dupliciter Mcnsdiuiditur.

280. Vna 1iT«3117J",j efr,qua:~cumiinferioribus gradibus

·.coniuntla quafi materiaexiftit,&:iivoll-r«

in

fe recipere po•

.tcft.

""2.8l. 1\1tera:Jn",'~"'~~ens.qua:omni vac'at materia,acÍ;

corpore feparabilis.eft:qure

q;

efficit,vt ea q ua: faculrate tan.

tumintelliguntur,aauinrel1!gantur.

282. HUÍ'u50fficium·e.í\:;vt.efficiat(Ío.rmas

a

fenfibus in imaginatione imprc:ffits) abfquemareria in .Mentem veni.

rc:vt ex

facultatc ,oN7Pis aau v01l,,"cuadant.

2.S3. QE,emadmodum lumen etiam efficit, vt colorcs qui in tencbrisfunt aélu fiant colorcs•

. 284-. Sed & poreíl Més agens,

a

corpore feparari & abfq;

inferioribus AnimIgr~dibuspuraatq; firn plcx exifrere.

285. In corpore abfque reliquis facultatibus non conu- fiir.:fed ab his quafi corrumpitur.

286. Vbi vero.a corpore receffit,pura rurfus,fimplex, fanélaq; effeincipit.

287. rr«.On7tK;;~Anim~naturaeaefrvtcum corpore in- tereat)fi mensagensfepareruracorpore,vna<Í; phanrafia&

knfus communis atq ue Memoria.

288.mI7l7tKHsAnim~operationestres ihnt.

289. NÓHa'IS'*«o'll(UY~'T('JYapprehenfio fimplicium:a-Jv-

S~a'IS' ~ o1l(:lt.f"a'I~tWv07ltJ."7bli',COm pofido&diuifio intelli-

gibilium~i\9LJla'tJ.O~ratiocinatio.atquedifeurfus.

290. Simplkium cóprehenfio efrvis qua fpeciescom- prehendim us omnes resci; in dccem prredicamentis collo- catas.

291. In quacognitione varietas tantumindl, nulla vel falfiras vel veritas.

29~. Compofido&diuifioefr, cumde his fimplicibus Mens aliquid affirmat vel negat.

293. ld quod partim componendo partim diuidendo fit, vndc veritas vel falfitas neceffario exiftit.

294-. Ratiocinatio efrcum Mens diuerfas inter

(c

res

có-

fert,&quid falfum in illis firquid verum colligit.

295· Q!:!.aMentis.operatione longe pulcherrimaomnes artesatque fcientire eonfritutre fu nt.

196. Secunda Mentis diuifio

cfr,

quodMens agens

cfr

ve18"fI)fH7tK~ vel_~«'K7tKN. .

297· ef,Qlf7l'nXH;H?J7SN~VlK~ qua: inco.ntemplation~có-

D

Dmt

fiftitatque fcientia:rescÍ; cognofcitnecetfarias

298. JIfetK7i1C,j~J1letVOfj71KN, qUa: vim fuam in dcliberatio- .pibus rerum agendarum cxerit :inq; rebus non neceífarij~

occuparur.

299. Neutra hamm C&Wcpra-dl1lJ.etTD~ fine' viCo inrelli- gir:&3. compofitione &diuifione fuum vtraq; nomen.

habet.

300. Atque in hoc conueniunt.

3m. Differunr,quod conremplantis finis eff ~ «i\fjg~~ ~

, - II

A . ,

^> B\ ,^{. J I . ' \ ' \}

71_{'1Jwo·q~: gentls~}«jet ov~i1u(alK~vaut "«KOv~·CPWK~Y.

302. Deindeeontemplatiua res teníiles& pl1anrafmat~

non tanquam res tenfiles ,fed vrVO/i.Tk inrelligibilia confif derat,adiunél:aeis,mm affirmarione,tuffi flcgatione.

303. Agcns res fen liles vr fenfi:les conGderat,Íi ue pr~fel1'

tesGnr, fiuein imaginatíoneimpreífre eanun finr (pecies~

adiunél:o bono vel ma.lo:expetendo vel fhgiendO'.

30+. Vnde in brutis deliberationemdre nllltam vid·e:.

mus,quoniam prre[entia componere futuraq; nequeunt:

fed {enfus tantum coillrounis ludicil:Ull f<:quuntur.

TANTVM DE MENTE: RESTAT LOCO-

motiua Animi vis. -,

305. Anir11US{écandam vetetes d'uabuspr~dpue facul~

tatibus·d·ifiingui-tur:\'i diiudicólndi&vi loco möuendi'.

306. Diiudicantis,dure(umpartes: Senfus&ImelligenI.

tia,de qui b us dié1:ml1:Sequiturlocomoriua-. ._

307. Eftantem hrecAnimifacultas-,abenurneratis·hac~

tenus potenti:is diuerfa.

308. Et quidem

a

Nutrienrc differt : qui:1 qllrecunque' loco rnoucmur, alic ui us gratia mouentur, id quod abf·

que lma·

que im3ginatione

&

appetÍru

fied

nequit.

;09. H<"ec autem non Nutrienti infunt, cum Senticn~

tip.rimo corfueniant.

310. Reperiunturetiam quredam qure nutriuntur& in- ftrumenra ad mouendum fe loco non habent.

_ 3II. lnfirumentis mouendi qure eatent moueri loco nequeunr: mfi natura frufrdaliquidfeciífedicatur.

312. A S<:ntiente differr: Sél1tiens enim ornnibus ineG:

animalibus : locomouens minime.

313. Abintelligente:AnfmusintellIgen~vel efr contem- platiuus vel praaicus.

31-4-. Ex quil;ms loco motiuus Animusneutrumcfr.

3\5. Ab Animaagente:írepe in rebusagendis enim Mens aliquid perfequi iubetaut fugere, qu.od tamen per inconti.

nenti:;}m nonfugiunt mortales.

3\6. C:lUlamotus localiseO:Appetisus &MensfiPhan- taGacum Menteconiungarur&Imelligentiaquredam fia- tuatur.

3\7. Animalia enim ratione prredita interdum Mentis rationeiudicioq; mouentur,interdum fala Phantafia arq;

imagmatione impelIuntur.

3\8. Cretera veroanimalia bruta (ola [emper Phantafia

&imaginatione mouen tur.

319. Mensilla,qure mouere dicitur&aGrreciS'7l('ctK7h,J aéhua [eu dcliberans audit, propter Apperitum mo- uet.

320. Hicenim &praue&r~ae mouerepotdl::ídquod eum primam eífe morus caufam ofiendit.

32\. Mens autem ab vniuerfali bono nun quam abeú rat.

32~. Appetitus igitur principaliter mouet:fed non fol us

D ~ mauet,'

mouer,id quodin hominibu! videmus continentire mu- nete prxditis.·

323. Efrautem Appetitus duplex.

324-. Cum ratione coniunttus,quo homines.mouen-

tm'&voluntarius·dicitur,&

a

vero bono efr.

325· Cum Pha!1tafia & imaginatione-copularus , quo omnia bruta agunt~ & quidam homines hominum in cenfu non· ferendi.

326. Cau(a motus inuefiigata qua: neceífaria fintad mo- tum, videndum.

327. Huil1(modi funttria, quod mouet, vnú:quodmo- - uetur,alterum,tertium quo mouentur. -

328, llIudquodmouerdl1plexeft.

329. Vnumim mobile,q uod tantum mouet) non mo-

uetur. -

330. Vtefibonum quodexpctitur,fiueillud

ct7J7l.wdille

t1r«IIÓ[JY.NOPfit. . _

331. Alterum mobile,vt quod moueat& moueatur.

332. Vteft appetitus qui Spirirus animalc:s illouet &

a

bono quod appetit,mouetur. .

333. Id quod moucrureftipfum animal,corporeanima- toprredirum.

334. In hifce infirumentis uia adhuc vt confidercnmr

pofiulat nccefsitas. .

335. Vnum :qure rcquirantur ad naturam infirumcnri motus anirilalis,qu~q;in frru Olentuolcfficiant.

336. Alterum : qua ratione afficiarur i'nfirumenrum vt.

1«0 mo'ueat. . ^J

337. Vltimum) in qua corporis parte firum fit prInCl- pium huiusinfrruOl~nti&facultatis loco mouendi.

338. Rcquirumurigirur ad infirumcnta duo immobi- liain·

liainternum in ipfo anim:di$corporefitum :&externum.

339. Internum eil flexuraculUfquc membri. . 340. Sell1perenim'in rnembris id qukfcir

,a

^{quo prin.}

cipium efr motionis lib. 8t

PhyC

cap.

5. .

HIt

Vr

fi brcachium moueturquiefcitgibber:fi totum rnembrum,quiefclt humerus.

3+2. Exrernum eftcui motum animaI innititur,&ab[~

que· quo animaI moueri nequit: quod vidcre cftfi ruper cum ulo arenreambulandum.

. 343. Afficiruraurem infrrumenrum in motu animalis, fi primo adfitbonum aliquoa fiue rcucra, fiue apparcns:

deinde fi obieélum aliquod fiuelretum,fiue trifre adfit•

. 344. Principium autcm morus in corpore animalis Cor dre putam us.

345. Idque non rationc neruorum qui in c{'rebro non corde (vr Arifloteles [alsopmauít ) ori u tur: [cd r~lti c fpirituum qui ifi cordegenera~hper totu 1corpus diffun- dunrur. -

346. Spiritus enimíj quos animales vocamus clco"de generati & acerebro alterati

in

nemos, ve1ut radij

fo

^{ar s}

infiuunt.

347. Q..uorum vi atque efficacia Animus vtirur tangua primo inftrumcnro ad afficiendos neruos.

348. QE.ibus hoc modo affeétis mouentur mnfculi:hi articulos moucnt,& ita totum corpus aut membrumim- pellituratque mouetur.

349. Bonumigitur7lf'tl:K~Vmonet(piritumanim~lem,

qui affeétionibus acappctitui animi, natural i quod am&

mirabili foedcrcobcdire (olet.

350. Illenemos afficit ralione caloris aut fi-ígoris, qui dcindeciereatq; mouncc~terapoíful1t.

D ,

~re~

r

35t.\ QExritur hicquo paao I'rincipmmin vna. corpo- ris partefitum totum-mouere corpus poíIit. '

352. Idquodfequentiex !imilitudine perfpici facile po- teft.

353. Vrenim in bene re coníHrura publica Principcm omnibus adeífe locis vbi reliqui fuo mlmere funguntur non eO: nece(fe: fic nonflagitatucvt principium morus in cunéHs ani malis partibus fit natura duce [uo fingulis offi- cio vacanribus.

501ivni Deo atque trinor.!terno Patri.'xterno eius filio atquerationi:a:terno amborum Spiritui

Sanélo fit gloria

^In

omne xuum.