D ISSER TA TIO*

(1)

(2)

D IS S E R T A T IO

*

D E

CENSURA LIBRORÜM PERN1CÍ-

OSORUMj ac SPECIALiTER LIBERT1- NÍSMO 1N FECTO RU M ,

A N N O 1767*

CONSCRIPTA NUNC VE.

RO SÍNÉ OMNI M U T A T IO N E ED ITA:

A B EM ERICO VAJKOV1CS.

ELECTO

EPISCOPÖ A L M1S1ENSL E T PRAEPÖSITÖ M A JO R É , ac C A N O N1CO M. R COLÖ*

CENSIS, N E C N O N

RÉGIÓ LIBRÖRUM CENSORE

EMERITO.

nmmmammmmmmmmmmmmmmrnma — — ■ §!?

GÓLOCAIjlmpreflic Fr. Frid,Neujtix e SvP2 i f j i i

(3)

Eít modus in rebus, funt certi b denique fines,

Quos ultra, citraque nequit confiftere Vcrum. Hor. Satyr. Lib. i-

ggXíp ■ 3•" OQf') g ;

(4)

S P H E M K R I D U M LA T1NARCM

SCRIPTORI, VIRO CLARISS1M0

SA LU TSM !

-E/phemeridibus, quas Die

12

. Auguít*

aruk currentis vulgafti; adjun&am légi cri- fim Opufculi: D e Főt éji ateprinapum J

^ol

~ culariiim m Libfcrum ceti furám, a ftre con«

**fcripti. Poteras quidem fynopfim ejus da*- re , háncque veluí vei erem novkatera, tuis vulgare pagellis. &c. fed virga Cen- foria, eaque (uf feciíti) aequo rigiüiore, Opufculum ipfum ferire, íalva antiquiiatis, publica authoritaíe nixae, venératicoe re- quaquam poteras. JSümirum:** É ji in rebus in quo fané , eo major tibi cautio hic adhibenda erat, quod proip- **fo operis veítibulo legeris* illud, ab E.**

R. C. Locumtenentialis, adeoque cenfuiae Régise Praefide; jam olim apfrobatíim fuiífe, Cujus quidem judiciűm, te pro tűa

' X a Hu-

(5)

Humanitataíéjfacita^t minus praeteritione revereri conveniebat; nedűm ut Cfiíim tuam in illius , meique vilipenfionem diri- geres; praefertim cam nujfam ' af| eriorié anirnadververiion s probabilém haberes- caufam. Unde faétum quoque puto: Ut **exerronea coJiineaíione, i£us*teetiam im- prúdénte'alio, quam intenderes, raperetur.**

Quemadmodum

erűm

Cenfura tua, parte ab una tnihi, vei inviro cedit glóriáé: ita par

te ab altéra, ruborem tibi ut incutiateft necdTe.

Nam quod DiiTertationem meam, IlliMrium aliquot, hujus & prioris faecu- H Oratorum, nominitimque Patris Poree Oratiouibus, Stylo ptr ornnia ajjtmlcs ;

tart*

(6)

tanto equidem, nec ipfe unquam, memeC ego dignabar honore/ quo nempe: ijsdem, ac cum primis Proeeo comparari me pof- fe arbitrarer. Necdum erűm excidit memó

ria exemplum STATÍJ: Tbelaidem fuam fic modeíte alloquentis;

V Iveprecor; nec tu Mneida

tenta;

fe d longe feguereVefiigia adóra !

P. Poree quidem diverfam a Ci- ceroniana dicendi rationem e£t fecums, quo nimirum oftendereq non omnes Elo- quenfiae formulas eíTea veteribus exhauífos.

Quamvis autem il!um, quem TuíUus ,gra-

dura-

(7)

áum non attigrit , eo nihilominus per-

veniti üt ficatCiceronetn riemo; ita n«c iilum ullus adhus imitatoűum, fit fuo in geaere plene aOTecutus. Tenta Ta : fb-

d c s?

Non deeruiit voienti Themafa in **hís praefertim, qu* nune certatim fe fe oíFerunt folennitatibus:**

Arque, fi velunam, Orationi Poreeanse fimilem produxcris, tunc cnim verő &

ego fcibi complofis adplaudam manibus,

& fu jure exclamaveris: Orrtörés

f i fuimus! Cornelii equidem Táciti guílus,

múltúra P-ffert a Liviano, ilüus tamen

ílylura nulla repróba vérit AEíihetica f Te

autera, fi Poreeum. ferraone & ingenio

ad ungvem expciíTens, Latiinxi, onme

ce~

(8)

celebrabit, aíque fi non primi; oerteron poftremi fubfellii Oratoribus: illúítfibás tamen adnumerabit!

De caetero, antequarn opus agjre*

diaris, Author tibi fűm;, ut fer'o perpen- das, quod fcript m re.iquic Horatius in Arte;

— -- ... j j t f i ( inquit iile )

Sptret idem, fűdet muhum, laborét:

AuJuí idem, tantum fe r ie s, poilet /

Tantum de medio, Juthpíit '

Séd quid liaec ad propofitum? Qtiid inquatn: intereft ad pernicioforum abol«

tionem librorum; DiíTerendo ne an peroran- **do agas * Tuliianane an Poreeana ur.^ris**

Ki©°

(9)

Eloquentia ? mo-do iftud invi&is conficia#

argumentis!

Atqui hoc ipfum eft(inquies)Quod ego íibi vitio verto : DiíTertaeionem nempe tuam, vi, ac robore rationum deftitui? I- ta ne verő ? Rationes ergo elumbes ti- bi,

videntur

: quibus non Ethnica roodo Roma, verum etiam Principes Chriftiani, fan&i item Patres, ipfique adeo acatho- licorum modernorum antefiignavi: Lu- therus & Calvinus adverfus libros con- íagiofos depugnarunt f Has tamen ego in **unam collegi feriem* & in tam propatu- lo pofui; ut leftor caecus fit oportet,qui**

«as non difcernat, mente vagus, quem ro*

búr earundem fugiat.

Nii

(10)

\

Nifi forte in eo me lapíum efle exiíU- mes, quod pradaudatis racionibus comprehen- dcrim : Omnts promijcue a iton

no Catbolicis vulgatos, , non nullos?

Taliter tu quideni, fed multo aliter ego , qui pcíleaqtim a generáli librorum noxiorum cenfüra 5 ad Pofonienfem tranfiv/ífism, non unó libeüi niei lo co , palam & aper- te afierui : Tilos unice libros dogmaticos.

Proteftaníibus fellé lübtrahendos , quos iis Inítruftio Regm Polönienfis negat ; Per- mittendos eoncra omnes , quoruin illa iif- dem ufuin relinquic,: Quod fi in hoc pea- eatum eít ? peccavit Ríva Maria There- fia, Author laudatae InílruQionis^ Cui ta-

men

(11)

mén edam tu ipfe aflurrexeris ? Qúíenani- porío finc illa ciaífí.oruin opera , quibus ru nigrnm Théta a me hmOr.m eíTe queruíarií ? edíc vei amim? Anni

illa pr( fecto nemo eíl , qui non exe- cretu r, mödo ipfe caílus exiftat. Ideo- que.* Nec tibí ea probari exiíiimo , cum in eo dwmaxat me redarguaS. .* quod eadem Virgilio adfcriham. U t ut in hoc quoque pal- tnariter exorbites. Infpice qu»fo : pag. 7;

Libelli m e i, & invenies ; voces illas;

P riapeia Virgilii; non meas, fed Lutheri efle , ac propcerea diverfo etiam chara-

&ere impreflas, proud & Claíficorum aliquot, quorum ibidem recenfentur nomina:

De quibus ego nullám illi quasftionem

moveo,

contentus Do6lrina, qua Jibros po«

xios

(12)

xlós infeőatur, ut rcn fatis ríTt qusr: cur jfnihi exprobres corumdem recrobatio- nem f JNiíi quod praememoratam lutheri fententiam, ex aííe meam faciasr errore profc&o uotabili, ron quafi ea falfa eííet;

fed quod: n ea non fit, qui in cenfurandis Kthricorum cperibus, aliam fequor Re

gül. m, feptiroam videiicet: Indicis, juffa Cone. Ti d. editi. Utvidere iterum pote

ns, in modo difli libelli pag-

52

.

Illa verő exerratio longe graviflima, mi- hiqi e etiam íumire pi eejuditiofa évadit, quani verbi* exprimis fequenribus: Ratio eper is ccieft : utejjerta hypotbctkcL- űRcmano

Pcntifice in Regnantes cl érivé t a, je r fe vei per altos , libros r évi derbi ( p o

teftate feribere detebas ) Typegrapborum

■-

(13)

pervnfos Jibros imprime licentkm -

neL

Necjue enim nift ad ódium mihi cp/iiandüm, pocendi animo chartae illi- jiern pote^as,- ut efto fors caetera tus. di-

|íí0u]aflem objf<ftaiítud rarnen non re-

füföre ,& fi vellem,non poííem, quo videli- cet; reurp me peragis, djminuta? adeoRe-

g m poMlads: quafi

J i bypótbeticam , tamque a.

fice dér ivat am librorum

tefiat cm attribuijfem. ,Qui potius, exip- fo pperis mei inftituto , dataque opera, totus in eo occupabar: ut potaílatem

Principum íaecularium, in Poíiticam libro

rum ecnfuram, Ipíis abfóíutam & mde-

,; pen-

(14)

penderítem, muneri deniqne eorundem propriam aíTererem. Thefimque hanc, prseter alia momenta ea etiam fulcirem radoné, quam a nemine adhuc íic ap- plicafam légi, oraculo videlicet: IpfiusBe- nedi&i XIV”. Pontificis maxiim juxta ác do&iffimi. In Refponforia ad Muratorium Epiftola ita fcribentis:

tegrum eji: opusprobibere ,fiin - antur principia ftatus , principiis fuis • traria. Ad opuículum meum appello!

Hujus Ioci eít monuiffe: Epifcopis quoque competentem, & Magiftratibu*

praefcriptam cenfurandi Methodum, non ita ut tu nude, ac fubleíte facis; a me pro

fo m , fed via & radoné, qua utrimque

(15)

cum Regia Pofonieaíi Conciliem. In qua Praeli et4a n libertás. ( cujus mentionéin, a me negle&am male aíTeris, ) certis circum- fcripta eífe refertnr limitibus. Cseterum a*

lia eít'libertás, al a licencia preeli: illám- permitto, hanc reprobo.

A^que uni verse aífírmare aufun: nuí Iám legsiii, Proteítanduna íibros Religiona rios prohibentem, a me allatam effe, quae in iníiru&ione Regia Pofonienfi non con- tineretur, auc ex illa non fit legitimé dé

dapa, fed nec a te quidquam mihi fuiíTe objeítum, quod in libello meo jam yelue in femine non fit prsevie fuffocaturn,

Ut proinde: ea etiam , qua ha*

élenus

(16)

étenus latiiis profecmus fűm, nontamne- ceíTariae refutationisquam exempli caufa noveris eíTe dedu&a; in hunc nempe mo- , dum:caeteras quoque tuas animadvefiones cribrari potuiíTe, demonftarari denique : fcribilationem hanc tuam ( qucd-princi- pio monui ) ut mihi honori, ita tÍTe tibi rubori. Falliías fiquidem : fubinde, & con- demnat & abfolvit; condemnat accufan- tem; abfolvit accufatum.

Mendoíis certe, quas pagellis fa

ls inferuifti crifibus , animum nieum tan-

fopere immutatum fcito: ut qui fípheme-

rides tuas adhuc libenter legerim; dein-

ceps literatorias, earum relaticnes fim

prasteriturus. Quem enim, in rebus meis

(17)

fim apcrte fallentem deprehendi, qui ere- dam eiíe veridicum in alienisf

Qnia verő in rebus etiarn ad Ca*

tholicam Religionem pertinencibus parifi- de te adhuc verfatum fuiíTe> & ego , &

aliijfaepiusnotavimus’ idcirco;etf occafio ne monitum te velirn: Ut calamo tuo hac in parte űc modereris : ne qua facram, vei in minimo laedas Religionem, Mini- ftrofve ejus in contemptum adducas, rae*

mór: eos effe Patres popuiorum fpiritua- ies: ut fi contingat etiarn, quospiam eorutn denudari cum Noé; te tamen non opor- Cet fequi: maledi&an Chanaan, ita deni*

que, fcribes: ne le&ori, cui adhuc Ig

notus es, juítam fufpicandi anfam praebe-

ááí

(18)

as:Te orthodoxae fidei haud efíe addi&urn, Nec fatis eíTe cenfebis: apertyra dun>

taxat Religionis noítrae praejudlciurn tibi eíTe cavendum, verum etíam palliatum, legimusenim &nos: quod non folum/m/í ap er,fed ö* afiiitavulpecula po/Jit áémoliri

veneam Dominni S u baoth • Tuque ipíe rne- **nüniíTe debes illius, ícriptura*;** Frujírajucd

túr rété, anteoados pamatorum. fed & in aliis critefiis^ oportet te menrioreg) eíTe>

lemmatis praefixi: E fi modus in &,c.

ceu praecipuae critices Regulae. Vei iíia certe, quam adornaítl Cfifis, lati? n:ani,fe- itat: quomodo fe prodat ( ut Vu\go dici- tar ) Clavui ex facco pupygit te, nitnirum : illa Pofonienfis ínítniíiionis reílrí&Io, qua

X X non

(19)

non univerfaíis ( uí fu voles ) fed limitata tantum librorum Proteftanticorum retenfio concenditur. Hinc ille lachrimss! Hinc &

Rhadamantica illa fententia! qua reliquas novem DeííerCationes meas seternis damnas tenebris! Subodorabaris videlicet: quod fi cenfura una Politica, adeoinfefta eít libris non toleratis: qualos erunt novem Ecclefi=

aftica, quae nec toleratos Hefrodoxospati- untur, Hinodenique: tuumi lud, alias non malum confilium, fed tamen a cenfura libro*

rum profeídanticorum abílraöivum, quo in- nuis: ut ftylurn meum diverram potius in lib-

ros: Omnem Chriftianam Oo&rinm refpn- ern.es, adeoque in libertinorum fcripta.

Bene habét! Accepto Provinciám a

te

(20)

te mihi deíignatam , reque tarren ita, ut pentitus decedam de prioré. En iibellum deíideratum! Prxmoneo nihilomnius:

^hunC

effe unum, de no vem illis Diííertationi*

búg, quas paulo ante fuppriroi juíTifti.

Séd enim jficut juxta ccmmunem ju- ris regulám: Species generi ; ita

& particularis haec intendő, tuae illi fen- tentise generáli poterit praevaíere. Vale,

& Boni confule!

IDabam: Colocae, prid. Id. Sept.

1791

*

(21)

(22)

DISSERTATÍO KONA.

D E

CLEMENTIS XJII,

PONTÍFICIS M AXÍM Í, &

AU G U STISSM iE IM PER ATR1 CÍS,

ac REGÍNJE U N G A R LE MARIDÉ THE*

RESI^: C O N A TIBU S APO STO LICS , tn Libíorum pernicioíorurri abolitionem

impenfis.

U O r d iü e & gradarim pro- ccdunt omnia: Kenedi&us XJV. Pontifex maximus,formám (nt íuperioribusDifllr- tationibus cnarratum cft)Cenfui aeLibra-

A

rix

(23)

a ( O .) $5

n xmduxit perfeGiffimam; arinavítque eadem, velúrt virga paftoritia Epifco- pos, auxiiiarefvc eorum copias: Lib- Torum Cer.fores. Unicum fupererat, 11c iiimirnm: íjdem in dampum edu- . cerentur certaminis ac vi&oriai um

feraciorem.

I

Finis eié- Prxftitit iftud, immortali dignus

meminae

Coníiiud- memória, fucceíTor Ejusdem Benedi-

ms

^propo-

•itüi. - cti: Clemens XIII. lile enim , cum e Specula culminis Apoítolici ftudioíius cirumfpiceret omnia; obíervavit denE que: hoftes avitx Religionis, armis quidem rejtöiriis, novis nmen ftra- tagematibus in preniciem Fidebum, prae veteribus illis tenebrionibus longe artificiofius & periciilofius graŰaris In hős itaque prudentiflimi inítar Bel- liducis , fagaciffimum ccn/örum ex- ercitum, fub Prxfulum aufpiciis pu»

gnaturum pleno curfu immific; lege

(24)

% ( o ) «S

3

data: non ut «í*is parcerent inímicis, fed in in hős potiflimum , pro me

rítő fa v ircn t; íi tamen faeviticS tíi cenda eíhrébeliium ,& omnem Rem=

publicam, ipfamque sdeo Religiónem funditusevertere hioHeiitium ;üfta co- erddo.

Sünt ki: ÁtheiinfípiehtetS, Di- irirt# iceni prövidentisé fúgitivi Deirti,

IVIateriáliíbe ( ín vocantur ) nefariij adeoque fosé etiarn ipíitfsanimaé: Sa- eriíegi profanatores, quám némpe j nativa Dei imagihe^ & fua aternita- te fpoliare non vefemur. Peifidi Dí- vinarum Revclaíionum hofíes : Natu- raliftae , Epicuri praterea dé grege porci, horumve íírenui imitatores, qui Jarva & abuíu deleflbuionis viftricis₀ fibi aliisque imponere modis omnibes5 kborant Faötiofi denique Hierarchia

A i É$*

Syncp/Ti

Ejusdff«r0-

(25)

4 % ( O ) #

Eccleííafticae cunicularii, fímulquc vi- fibilis Ecclefíx capitis, & fuprcmaeíe- dis, non cam aperti invafores , quam deteriores his, quseíita qnavis oecaíi- one obtreíla törés, & infidiatores ina*

leveli, caeterique hujus furfuris, ae ítetentium jam ab antiquo vetéramen- torum növi propol*\

Mcminithorum omnitim fuisque eosdem proturbatos latibulis in lucem edocit, & propriis adeo pingit colo- ribus ac iníignit chara£teribus, utnon dignofei a quovis velmodicum ocula- to non pcfíjit. Clemens, quem com- inemoravi Xlllius fuo ín Brevi, quod hic per extenfutn reprafento, ea vi«

delicet de caufa ; ne dcííc opuículo huic eimelion tam pretiofum, & cenfo*

ribas Librorum utile admodum, quin

& neceflarinm fubfídium,

§ U.

(26)

% ( O ) & 5

§ 11. San£fc;ííimi in Chrifto Patris ír Domini ncílri Dcmini Clementis Divina Providencia P Xlil. Epifto- ditum íibi ipfísDominicum Grcgem a noxiorum librorum le&ione

avertauCi

Venerabilibus Fratribus, Pa sr- chis, Primatibus, Metropolitani?,Ar*

chi - Epifcopis , & Epifcopis univeríis Gráciám & communionem Sedis A- poftolics habencibus.

Clemens Papa XIII,

Venerabiles Frarres íalucerr, ír ApoftolicaiT) Benedi&ionem. ChrifH- anae Rcipublicse falus, cujus csúfam ál Principe Paftorum, & Epifcopo ani- marum accepimus, vigiles nos efle compellit, ne infolens, ír teterrima librorum licentia, quae é latebris ad

la Encyclica ad omr.rs opos, uc ere*

a 3 exi-

(27)

6 ( o ) #

eXitium , & Vaftitatem erneríTt, eo fiat pernicíofior, quo fo in dics eferendo fit latior. Execrabilis erroris perver- fitas} & inimicorum hominrrn audacia in inedio Tricici, qua fcripto, qua verbo fuperíéminans Zszania, hispra>

fcrcim temporibus adeo excrevic, ut Hifi falccm ad radicem immitumus, Se alligcmus ma!a gerrpina in faícicu- los ad cornburendum, parum abfit, quin fpinfE pravitatis exortre pl anta ti

pliéin Domini fabaodi fufFocare cg- grediantnr. Perdifi enim hoinines ad fabulas converíi, Se íanam DoQrinani non fnfHnentes, quaquaveifum inva- dnnt Atcein Sión, & per peftiferam contagionem librorum , quibus fere

/ N

obruimnr, in Chriítiame Plebis inte- ritum ferpentina venena pe&oribus evömnpt,illimes credendi fontes cor- rum punt, & Religionis fundamenta

con-

(28)

% '( o ) á» ?

convellunt, Abominabiíes fa&i in ftudiisfuis, fcdentesquein iníidiis dam é Pharetra jacula educunc, quibus in obícuro fagittent rcftos corcb. Quid eft tam Divinum, tam fanöum , &

vetuftiílima omnium tcmporum Re- ligione confecratum , á quo impias continneriilt manus, & In quo oppu- gnando lingvasfuas tanquam gladiurn nonexacuerint? cucurrerunc primum adverfusDeum ere&o colio , & armati pingvi cervice contra omnipotentem roborati ftmt. Impiorum deliramcnta tocies fra£h é cineribns excitantes: * Dcum ubique ptsedicantem, & quo- tidie in oculos incurrentein denegant, non ex obtufa ingenii acie, fed folo depravatae voluncatis Confílio: vei De

lim ipfum deíidcm, & otiofum effin- . gunt:, cujus nec providenciám colunt, nec juftitiam vencrantur. 4 nimsE vc”

ro

(29)

8 % ( O ) £

ro nnftrae orginem, & naturam ad imagmem Supremi. conditoriscrcacam,

& Paido irhaus ah Angdis minora- tam feda prorfas, & ydana opinan- di Ucem.ia mortalcm pr^dicanc. M a

tériám Hve creatam Yénferint, se

te mám , & nujji cauíárum obnoxiam fomniaver/nt. Nihil tamen pratter il«

hm Ín iiac rerom univerfítate arbit- rancur; vei qoadi fateri fpiriturp cuin matéria exiftere. aniniam tamen ah hac ccdeíli condkione detmbaut: nő

ié nt.es intdíigere, in hac ipía, qua conipafti í'umns imbesgilH$ate, ípiritu- ale quidam , & incorruptum ineíTe, Ctijiis y j frtpitnus, agimus, volumus, qun 8z intura providemus, & intue-

ituu* pr$fencia, & pranerita jecorda- mur-., Alii vei o , etíi prolié fentiu'Ut, abigendam dTe procul terrenam ca- ligincm rationum, & ab iliuminatas

fidei

(30)

( D ) W 9

fidei ocido depdlendum mundanre fa- pientia: fumum, reccndita tamen fidei rnyíteria, quae exfuperant omnem fcnfuin, humanis audent examinare ponderíbus, & Scrucatores fafti Ma- jeftads, cpprimi non verentur á Gló

ria. irridctur fímplicium fides , evi- fcerarutur arcana Dei , quaeftiones de aitiffimis rebus temere ventillantur, Omnia fibi ufurpat audax inquiren- tis ingenium, omnia ferutatur, fidei nihil refervans, & eidem detrahit me

ritum, dum in hnmana radoné quíe- ric experimentum. Nonne iis ednni neeefle eft indignari, qui turpiífima

& rerum , & verborum obícaenitate feveros, & pudicos mores per fum- mum fcelus corrumpunt, execrabilem vivendi licenciám fvadenc mencibus incautorum, 8? pietiti extrema infe- runc diípendia? Quid? quod íerpira

foa 4

(31)

10 % ( IO ) #

fua conqr ifíto qut dam nítore &blan- ca orationis feíliVita e , se lenocinio infpergnnt, uc /]uo íacilius legencium alr'mos pervaserint, eb alcius vene- no erroris inficiant. Sic imprudenti- bus fel Draconis in caliculo Babilonis prop.nant, qui ívavitate fermenis ille£H, obcaecati, eexieum, quo pere

m it, non agnofcunt. Qnis denmm 'acerbíífmo non col íientur macrore >

cnm videric irifenfiffimos hoítes, prae- tergrefios quoícunqne, m odcífe, ac debici obfequii fines, editis nunc cer- lo , nunc ementito prsdo contumdio- í?s libris, irruere in ipfam Petri Sé

dem, qoam Rcdcmptor forcis Jaccb pofuk in columnam ferrearn, & in mvirum acncum adverfus Principeste- Hebrarum; hoc perdito fortafic addu- fti conBlio, ü t, ubi caput afflixerint, liberius Eccieíiae membra diícerpant.

íta-

(32)

% C o ) & n

Itaque venerabiles Fraeres, quos Spiritus Sanftus pofuit Epifcopos re

gere Eccldiam Dei, & de fingulari facramento humán* falutis edocuir , non poflumus in tanta librorum de-

>ravationc, quin , quod ncftrarum eft Partium , íludia Devotionis vcftrae ex- citemus, ut, qui in partem Paftora- lis follicitudinis vocati eftis, in idein majori quo poteíHs conatu confpire- tis. Pugnadum élt aeriter, quantum rés ipfa effiagitat, & pro viribus tót*

íibrorum mortifera exterminanda per- nicies; Nunquam enim matéria íub- trahetur erroris, nifi pravitas facino- rofá clementa flammis combufta deper rcant. D.ípeníatores fa&i Myfterio*

púm Dei, & armati illius potentia ad dcftru&ioncm munitionum fatagite, uc credit* vobis Ovcs, Chriíti fangvina redemptae á venenatis hiíce Pafcuis ap»

cean-

(33)

12 á f ( O ) #

ccantur. fi cnim neccfle cft a malo*

rum hominuni íöcietate diíccdere , quod verba eorum múltúm profici- unt ad impietatem, & Termo eorum lit cancer ferpit: quam vaftitatem pe- ftilcntia efficiet librorum , qtii apte compofit!, & artificii pleni , manent perpetuo y 8z fém per nobiícum ad fant, nobiícum peregrinantur, nobsfcurri Do- mi fedem, & eorum penetrant cu- bicula, ad quae improbo, & oculto Au£tori aditus rion pateret? Conftitu*

ti miniftri Cbrifti in gentibus, utSan- Ebficetis Evangélium fuum, pcrficite, íaborate, & quantum in vobis eft , epére , & fermone fuecidite falíacine ftirpes, corruptos vitiorum fontes ob- ftruite, infonate buccina, ne peren n- tes animx de mami fpeculatoris re- quirantur. Agüe pro loco, quem te- neti'.* pro Dignitate , qua infigniti e-

ílis

(34)

%( o )

⁰

13

ftis: pro potefttate, quam á Dominó accepiítis. Pneterea cum nemo pofiit ac debeat ab bujus erifticiae participa- tione fcccrni, & in tanto fidei.acRe**, lio-ionis diícriminc una oinnibus do-_o iendi, una juvandi cominums fit rá

ció. Avicam Catholicorum Principuin pietatem , ubi rés poftulac, impJonus;

gcmentis Ecclefiae caufam exponito*:

& amantiflimos ejus Filios, de dia tót nomínibus egregie femperpromc- , ritos, ad opem ferendam excitare; ut quoniam non fiús cauía gladium por

tant, conjim£ba Sacerdodi, & Imperü au&oritate perditos homines concra phalanges Israel pugnances ftrcnue compefcant, & eliminent. A d vos, Vcnerabiles Fratres, potiflimum perd- nct , ftare pro muro, ne fundamen*

tűm aliud ponatqr, quam id, quod poíitum eftj & tueri fanÉEífimum

Fia

(35)

14 % ( Ó ) 0 Fideí depofitum, cujits cuftodise in folenni inanguratione facramneto Vos addixiftis. Detcgantur Fideii Populc

•VulpcS) quac vineam Daniini demo- liúntar: maaeatur necapi fe fínatfplen- didis cercbrnm Au&orum nominibus, ne circumferatur nequltia, & aílutia hominuin ad. circumvendon?in erroris unoque verbo • libros execfetur , ín quibus aliquid refideat, qnod Le- Q-orem offendat, Fidei, Religioni ,Hó- niíque moribus adverfetur, & Chii- ftianam non fapiac honeftatem. In quo quidem pierisqúe .'Vcft'rnm inti- ino gaudio gratulamur, quod Apo- ítolicis inhacrentes Inftituiis, & Eccle- fiafticarutn légiim ftrenui vindices cm- íiia ftudia fna, in hac avertenda pef- te fbrtes, vigilcfque contulerím > nec fivcrint íunplices tuto dormire cum íérpentibus* Nos certe , qui fbllicitu-

dide

(36)

( O ) á f 1 5

diné omniuin Ecclcfíaruin, & íalueis Popuii chriftiani agimur, & diftíne- mur, uulli par-centes labori, Veítro c- tiam in tam gravi peiiculo adjuvari pollicemur. Delim incerim in huni i*

licate cordis noftri rogare non d. íi- nemus , ut dec Vob'is auxiiium de

ííröo, ad declinandam ínOdíancium hoftium calíidieatem, & minifterii Vé*

frri pnrces cumulate implendas:Et op- tati evcncus aufpicem vobis, & gregi veftro Apoftólicam Benedi&ioneni á- manciffime impertimur Darum Ro

máé apud SánÖam Mariam Majoréin D/e 25* Novcmbris. MDCCLXVÍ.

Poncificatus noflri Anno Nono.

§ III. Accepto hoc Brevi Maria Therefía Regina ,ac Imperatrix,intel- le£tifque precibus Epifoporum , qui

juííu Pontificis Maximi jopis implo-

randá

(37)

i 6 Iá? ( o ) &

rand* cauía eandem acccíTerant, haúd, diu morata cfi: illorum vota , fed eorundem, & íuo cumprimis obís- cundans zelo, digaum fe, Apoftoli- caeque Regínae munere edidit Décre- tufn, illadqne lsöifíimo fuo genero*

fercniílimq videlicet Ssxoniíc Dilid, atque adéo' Excclfo coníilio Locumte- nentiali Régió, Poíonium cransniiíu;

toco Regno Hungáriáé fubinde pro- nuiigandum, quo nimirum : Omnis.

qua laté pacec IndifFerentifmus, ceu fepticeps Hydra, unó quafí i&u jugii-

laretur.

Sapienter profe&o ac providen- íiflinic: Nam, & univerfum fere fum- mi Pontificís Breve, unó libertimími feu Indiffei entiími vocabulo, velut nu- cc, Iliiadem cíb complexa, & faluti fuorum praefentiífimo confuluit remedio,

, No

(38)

% ( o ■ ) # V 1?

_' Nominiquc infuper fuo, ca profpcxic ratione: uc ne umbra quidem neglc-

£h oíficii, intcrmíffaeve in pctulantes Jibeitinos jurta* auimadverfionis quciu, vd a malcvolís eidem induci aliquan-

do.

Quam macuíam Divo illius Avo, * ‘ Eduardus Bronw, fuo in Itincrario,

afpergere connifus fuerat, lib. 3. c, 6. removew*«

feribens: libelláin, cui titulus

gio Medici^ a Thoma ürown, in com- inendationem IndifFerentifmi evulga- tum, Leopoldo M. Imperatori in de- liciis fuilTe.

. / * . - ■ . 4 ^{; ' ,} ^v

Quamvis atitem liber ille , leno ciniis oinnibus ad illudéndum com- poíitis fit inftruttiffimmus, nullaque meretricis Babylonicac artificia practer- mittat, quibus le&orcm incfluöum, intoxicet, atque in fuam infleftat fen-

B tanúm;

(39)

is % C o } ^

tentiam: ut fummopere doicndum

fit,

illius Au£torem, praefíantiffímo fao ingenio, terfifíimaque fcribendi rstio- nc ad hujüsmodi incptias abufum fű

idé. Summám tamcn illum Monar- ' .ham, & nóta orhi univerfo ejusdem

Orthodoxia, Sí penetrantiífimum mén-

tis acumen, quo Vsrus,operis illius, utut tcfhim dffcernere vaiuerat;

ab hajas fofpicione concagionis, quam longifíime removent.

Neptcm verő Illius: Auguftiííimaro, Ferctuntnr Avo í'uo nihilo minorem, hoc quoqufi

laiides M,

.Th ^ereüz. quod mox referam Indmacum , pe- cnliari quodam, puhlicis nempe: atque ex omni parte authenticis inflru- mentis proprio modo, prasílat, pras- fhibitque immunéin, ab hujusmodi ca- íumniatorum di£tis fcriptifvc, apud omnem pofleritatam,

' ■' /

■ , \J

Quam-

(40)

% ( o ) $

¹⁹

Quamquamiftud, ncque primuin, ncque maximum fit Palladís noftrsc certamen , qtiod adverfus eorum

phalangas fufcepit, acviftoriofc termi- navit.

Mulcoantehac,& lation quidem cam*

po, confligere csépit, hodicquc con- fligic eadem Augutfa, cum libris pe~

ftilentibus, horumque five Au&oribus, five fautoribus, quemadmodum DiíTcrtatione poftrema uberius exhi- bebitur. Nune ítandum efi» promiífis , atquc Decretilm iílius recentius, quoniam, hic aptiori loco ftabic, eft re

ferendum, fíc autem habét.

(41)

2 0

í% C

⁰

)

^&

IN T rM A T O M R E G I U M

DE L I B E R T I N I S MO.

M A R IA T H E R E S I A

i

§ IV. s

ereniífime &c, Ex quo irasno cum animi noflri mocrore in-₅_■ intelligerc deheanius : damnntum Li- beninisinum, feu abominanaam de facra Religíone, ac ejus Myíteriís, pro cujusque arbierio fentiendi Libidinem, in animis multorum jam ita invalu- iflc, ne palam & publicc, faers Re- ligioni explofívis pafliin verbis& Ser- mocinationibus, impudenti audacia, fummaque temeritate iiludere non eru- befeánt. Hinc ut DEO ; per quem ipfí etiam Reget regnant, & ad cujus amplificandum honorem, &

au-

gendam San&iífimi Nominis Glóriám

omois

(42)

% ( O ) % 2 1

emnis radonnlis Crsatura eft condita, cfFormacaque : fua Majeftas, ipíi verő per eundem inftituta? & per Apofto- los propagatse verse Fidei, qu* non modo Rerumpublicarum Baíís & fun

damentum, verum edam tam tem- poralis, quam aeviternae Felicitatis fons

& Scaturigo cft ) fua Integritás, &

Veneratio conftent : Dtieöioni & Fi- delitatibus veftris, hifee benigne ac íé- rio comrnittendum eíTe duximus,qua- tenus tam fibi Subordinads, ac fubab ternis officiis íuis cum extenfa harurc perleftione , qúam & Univcrfis Re- gni Comitatibus & Diftriftibus fepa«

ratas portás habefltibus, abrupta omni mora fupremo nomine noftro de*

clarare noverint: Benignaftij eamque ablolutam voluntatem noftram efle,nt damnabilis hic Libcrdnismus & Jndif- ferentiflimus, iibiqueLocorum penitus

&

(43)

22 \ (O ) |P

& efFe&ive ex animis hominnm éra- dicetur, DEO e converfo omnipoten- ti, myfieriis itcm facrae Religionis de- bitus culms, honos, & veneratio tri- buátur. Huncque in finem omnes eos: qui hnic crimini ftimulopropriíe confciend* femet irretitosefle fentiunt, ad inftantancam fűi converíionerri ea radoné ferio praenionitos efle velle, quod, fi ab hocce damnatp errore, non fia ti m récefierint, taies non fe- cus atquc Üli, qui in hunc praeter omnem mciiorem expe&atíonein noftram, nefors adhuc prolaberentur,Poe- n« pro gravitate ipfius Cnminis fia- tuendae prorfus exemplari, indifpcnfa- biiiter fubiicíendi, nec minus taies e_

tiam : qui procacibu?, fcandaíofis, &

temeraríis hujusmodi fermocinmioni- bus intererunt, neque Authores ha

mui rcrum competenti Jurisdiöioni

illico

(44)

%% ( o ) 23

illico detexerint, exemplari ^que pás

na affciendi fant. Caucam n hilo minus una efie veiimus: ne quis íub gravi Refponíionis onere, hac via ad alios injuké crimir.andos deferen- dos quaqua ratione abutstur.

Ulterius quoque clemenrer fíatu- imus & diftri&im prascipimus, ut Pof- feíTorcs Librorutn, quiíeu ample&en- do damnato huic Libertinismo, ac in- differemisrno viam quödflrnmcdo íler- nuiK, fen ipíis mvfteriás fidei hiúdén- do Rdigionem expiodunt, talesLibros intra ípstium ©£lo diernm a Die Pub- licationis prafentum computandum, ipíí comburere teneantur, fíquidern cafu in cortrario, qusecunque demum períöna illafueric, apud quam ejusmodi iibri de- prehendentur.auc quae alios quospiam tales libros habere 8cfaltéin legere, vei

pláne

(45)

24 %( C ) # pláne huic damnabili errori adharrcre certo fciverit, eosque sÉtutum non indicaverit » ipio facto illi , qua ipfi huic fceleri implexi pnniendi venient;

poén* , absque ullo iexus discrimuie fit fubjicienda.

Pro finali demum superiorescum- primis & reliqnos jurísdidHonatos ma- giftratus, fub iívcurfu indignationis no- ftraí Regiig, & etiam fub rmifiione officiií fub hoc in paíTu muneris, ob- ligationisque íu* ea radoné ccmmo - neri volumtis, ur üdém ejusmodi DEO excíos honiines non tantum diligentí cura observare, verőin etiam eosdem pro demeriro íno, coiidígna quoque pce- na afficere noverint , nullatentisque in térin it*nt.

De reliquo & c

Dátum Viennte Auftriae:, die 3 Men- ÍÍí Maji. Anno Domini 1 7 6 7.

(46)

* ( G ) # 25

§ V Summi hoc intimntum mo- menti,poítqu*in in E .C . R. locumtc- nentiali , Pro mcre perlcPim fuiflet, abrupta omní (utimperabatur) mora;

bipartito agmine, & ambabus (ur a- iunt)niünibus, rém aggreíTi sunt Pa- trcs: Un? quidem ut cxftirpareist, ra- dicitusque evellerent libertinhmi gcr- mén, quod in regno jam propagari cseperat, altéra verő, viam uc omnem cluderent , ne qua impofterum mer- ces ha: contagiosse ditionibns coronse kiveherentur. Ad primiim obtinen- dum usi sunt , comitatuum & di- ftrictuum magiftratibus:Iftius verocu- ram demandanrarunt Regiis, qui Po- sonii duó deguntRevisoribus. Quornm alterius cum ego fungerer munere per llluftrifiimum ac Reverndiífimum Dominum Episcopum Frandscum e Comitibus Berchtoldt ExceJsi hujus

Di*

Solertia E>

C.L. tenctrt

R.

(47)

tí 26 % ( O ) £

Dicaílerii ConfiilariunijExempIar De- creti Rcgii rnihi confignatum fuiflet;

partium meartim eíTe duxi : Indiffe- rentifími, cam in genere indclem pe

ri idus infpiciendi, tűm fpetíes diíber- nendi, harnmqne fíngulas propriis infigniendi cbara£teribus, ne qua fü

gém rculos, Liber ad cenfuram íu- binde adftrendus; velő quovis tole-

Encomia randa te&us. Probavit Coníilium,

Comnis E- 7

Fradidr' V1*r ^e^g’on‘s zel° inclycus ,íolidaque

Berthtojdt eruditione praditus, Séd cumprimi- mis prudentia ac moderationis laude celebratiííimus, quem paulo ante com- memoravi, effecitque fua apud me aothorítate; Quo fummarium ut tni- hus’ idea* meae huic lucubradoni in- fererem

Libertinís- Indifférenriflimusitaque, notione uni-

jnns in ge- '

uers. vermli eflrqui in Religionis negotio, ara*

(48)

^ ( 0 . ) & 27 amplam unicuique libertatém conce- d it, ut qempfi fefta verior ( dixero potius: commodior) vifa fuerit, eam ampleQatnr.Ac proinde idein per cmnia eít cnm lifcert nbmo. Nominaturidem Adiaphoriíimus etiam, ea de caufa,qucd cíeteros articulos, demptis iis , quos quis fíbi adoptaverit. nec pro bon is, nec pro malis reputet, imo fe£hmquo- que, qux affumpta fuerat , com- mutari cmn alia patiatur: Quoties ÍT- ve ftatus, feu aeconomiat, aut quatvis alia utiiitas, & quandoque vei mi- da libidó fvaíerit immutationeni. Séd

& tolerancisinus ínfuper dici ac eílé ftuciiofius afFe£fcat, jproptereaqne tőle-, rantiac Jura praetcpdit in quavis Re- pnblica, nec íolum Civilis, verum eti

sm Theologicte, ideft: tűm in íero fori, tűm in foro poli.

(49)

28 % ( O ) #

Septem Pe Dividitur verő in Septem Spe-

**cie* T** i v r r

fettin.xs- eics, ut non immerito illum, feptici-

pú.

picém Hydram íuperius §. 30. com**

peílaverim.

Snpremuin ejus, quod effért caput, omnium aliorum vaíhílimum ac rnonftrnfiífimum exiftit : uc cui nec rnaterialisimis , nec Atheismus, adcoque nec Epicurismus, Pantheis- mus dualismusqne videatur reproban- dus. Hmc fa£tum ut capid huic, ad liotioxum! diferimen exterorum: Latitudinarii nő

mén a nonnullis fit inditum. A tam laté porreöo videücet Libertinismo,

/

Proximum, quod huic adh^ret, ejusmodi hsbetur ,quo, qui continen- túr: folo Deísmo, vei naturalismovi- tioso, aue Religione mere naturali, in cujuslibet fe&® gremio ja&ant: íé íperarc raiutem. Tantaquc cft hódit

iftt

(50)

% ( o ) # 29

iftorum in őrbe Chriftiano colluvies, tic perniciofiííiiiia generis humanipe- ftis fit reputanda, quamvis ijdem pe- culiari Moraiiftarum nomine vociuri fűmmé defídcrenc eo , quod lícet : nullám exiganc dogmatum fidem ; morum tamen honeftati fe dedlt’ÍIi- mos efle profiteaiuur. Oderunt quidem iftos tercii generis indifFerenciíhe, in quancum nsmpe: concendunt hi, ad aflequendain beatitudinem ártér- nam, neceflariam efíe; aliquam Relí- gionem Revelatam, in aflerendis nihilominus ccplo omnibus omnino Se- öariis, qui quidem, quapiam reve- latione nitantur, adeo funt Libera- Jes, ut neque mahometanos, neque Judacos itide excludant, Hincque cft: quod Laxiorum nőmén obtinu*

érint a itri&ioribus libertinis.

Ab iisvidcliceqqui áfolum fereftringimc Chrift-

2- Morális ftarum.

3. Laxio-t

miu

(51)

30 **á* ( 0 ) j?**

v &vS£ri- Chriftianismum. Iíli porro : ex una éfciorutn

Dupit'-is quaíi Chrifttamtatis ccrvice in dao a-

genefis. n .

beunt capita íemetipfamordentsa, quod acres Juriaei Bailiiqueconcertationesía- tis oftendunt. Difcernunt quippe:

inter íundamcntales, & accidentales fidd articulos, atque hinc, ^parte una cöncludunt: folas eas Chriftianorum íe-

£his efle falvificas, quae fundamenta- libus inhxrent srticulis , illas verő minimé, quae iisdem diíleníerinc. Qua- re horum fententia: Ariani, Neftori- ani, ipíTquc etiam fociniani caelo ex- ulant: ut qui circa myftcrium fánöiíV fimae Trinitatis, & Incarnationtionis nauíragaverint. Quod ipí’uin tamen eorundem íaluci haud obílare , pars altéra mordicus tuetur; arcem fux caufae in eo conftituens, quod bapti- zati eflent, & chriftiano nominecen- rcrcntur. Caeterum in determinandis funda-

(52)

% ( o j

_•T. _/ _“ _;• _•». 3_■

»

fundemenlibus illis articulis ( ut fal- fitas nunquam (Ibi conílac) mjra eft hic variáció. Sequicur íéxta iridiífe- rentismi Species, & fyncretiíinus au- dic, eílque eoriim , qui ex quavis fe£ta, cercos ielígunt articulos, genio íuo magii arridentes, ac ex iis, Re*

ligionem no vám fibi propriam fabri- cant. Agmen caudic: Separatismus, fic di£fcus, quod cum in cxteris do- inatibus cum orthodixis confentiat, in tinó nihilominus akerove capite ab iísdem fe íeparandi libertatém íibiar- roget, utíí quisadmifía catreroquin de facramentis catholica do&rina, ex ne.-

%

inam un&ionem atque confirmatio- nem inter adiaphora referrec.Micior qui- demhic,modeftiorque apparec efie fu- perioribus libertinismis, num tarneii propterea minus accenfebicur capitibus

Hydrsc iliius

maieferiawe

?

^{Ita equi-}

dem:

6. Synedre- tiftajcuax.

7- Sep/zra*

•líluXUtü.

(53)

i i % ( o ) #

dem: niíi hic cumprimis locum ha

beret, illád ícripturae: Quicunqueaa- tem totam legem fervarerit, ofiendae autetn in unó, faStus eíl omnium re- us. iacobi 2- 10. hno vigüantiori prae aliis cenfura, opus habere videtur mihi hic IndiíFerentismus, ne videli cet ininoris nuli ; majorisquc bonj pr*textu , latius graíTetur.

Atque haecomnia, nonalio pertinent, quam ut notum perfpektumque fit:

quam latepateac Auguílifiimae nofl>

öírervatío

ra: Intiinaturn adverfus libertinismum

BotabiUs.

in<Jiffercntismurn promulgatum.

Ex quo praeterca inítar legititimae con- clufionis, suapce natura, ilíud quoque promanac, fervietque pro dire

ktioné cenforum: Quod vi ejusdeni Intimati, privata jam fit Tolerantismi apud nos Privilegio, illa proteftanti- uin doktrína $ quam ex fyftemate /u-

árura

(54)

$( o ) %33

aram feEtarum adhuc docueritnt, at«

que eciamnum impune pra£b'carunu Auguftanam nimirum ac Helvedcam Confeflionem, non minus eíTe falvi-

ficam , quam fit catholica Religio*

Qnid enim eft hocaliud,qnam quar- tx clafíis lndifferendfmus? Ai»t ergo articulum iftum, e Libris in Hungá

riám invchendis dcinceps expungant proteftances, aut mea quidem fémén-- tia ja&uram eorundem patientur, vi«

deantque ipfi; ne errori hűic ulterius inhserendo, psenas infuper incurra-t

S Sacratíflima fua Majeftate íntentatas,

0 . Á. M D. G.

(55)